آشنایی با آناتومی مفصل و انواع آن در بدن انسان

همه ما انسان‌ها می‌دانیم که از اجزای متعدد و پیچیده‌ایی تشکیل شده‌ایم که خالق یک به یک را مهندسی‌سازی و هم‌چون چرخ‌دنده‌های یک سیستم به هم متصل ساخته که با بر هم ریختن نظم هر کدام اختلالی در عملکرد بدن ایجاد می‌شود. و اما آناتومی مفصل موضوع مورد بحثی که هم اکنون قصد داریم در مجله درمانکده در خصوص آن اطلاعاتی جامع و مفید در اختیارتان قرار دهیم تا باشد که برای‌تان مفید فائده واقع شود و در صورت لزوم باری از روی دوش‌تان بردارد.

بله درست حدس زدید با با افزایش سطح دانش پزشکی‌تان در هر زمان و در هر مکانی ممکن است به شناخت و داشتن آگاهی در خصوص آن نیاز پیدا کنید و حتی در مواردی ممکن است جان خود یا عزیزان‌تان را نجات دهید، پس این مطالب را دست کم نگرفته و آن را کم نشمارید چرا که بسیار ارزشمند و حاوی مطالبی مهم از منابعی متعدد و موثق علمی است.

مفصل چیست؟

مفصل، (joint) عضوی است که دو یا چند استخوان یا هر قسمت سفت و سخت اسکلت را به یک‌دیگر متصل می‌شوند. نوعی تکیه گاه برای اسکلت ایجاد می‌کند و امکان حرکات متنوعی را در محدوده‌های مختلف بین عناصر اسکلتی سفت و سخت فراهم می‌کند. برخی از مفاصل، مانند: رابط‌های بین استخوان جمجمه، امکان حرکت بسیار کم یا بدون حرکت را فراهم می‌کنند.

سایر مفاصل، مانند: مفاصل شانه و ران، امکان حرکت آزاد را در محدوده وسیعی‌تری فراهم می‌کنند. بنابراین به‌طور خلاصه می‌توان گفت که مفصل نقطه‌ای است که دو استخوان با هم تماس دارند. مفاصل را می‌توان از نظر بافت شناسی بر اساس نوع غالب بافت هم‌بند از نظر عملکردی بر اساس میزان حرکت مجاز طبقه‌بندی کرد. از نظر بافت شناسی، سه مفصل بدن فیبری، غضروفی و ​​سینوویال هستند. از نظر عملکردی، سه نوع مفصل عبارت‌اند از: سیناترروز (غیر متحرک)، آمفی آرتروز (کمی متحرک)، و دیارتروز (آزادانه قابل حرکت).

اگر فرد در ناحیه مفصل احساس درد کند درمان آن مربوط به فوق تخصص ارتوپد است. در صورتی که در این خصوص نیاز به راهنمایی دارید، می‌توانید از سایت درمانکده از مشاوره آنلاین با فوق تخصص ارتوپد استفاده نمایید.

بیشتر بدانید:درمان پیچ خوردگی مچ پا + بررسی علت و علائم این عارضه

طبقه بندی آناتومی مفصل بر اساس پیچیدگی

مفاصل را می‌توان بر اساس پیچیدگی آن‌ها طبقه‌بندی کرد که تعداد استخوان‌های درگیر در آناتومی مفصل است. اتصالات ساده، مرکب و پیچیده وجود دارد.

آناتومی مفصل ساده

مفاصل ساده مفاصلی هستند که در آن‌ها فقط دو سطح مفصلی یا استخوان به هم می‌رسند. بیشتر مفاصل ساده مفاصل متحرک هستند، اما برخی دیگر مفاصل غیر متحرک هستند. مفاصل ساده در سراسر بدن وجود دارد. آن‌ها در جمجمه، مهره‌ها، بازوها و پاها هستند. نمونه‌ای از آناتومی مفصل ساده یکی از مفاصل شانه است. مفصل گلنوهومرال  نام دارد درستی در جایی است که سر استخوان بازو با حفره گلنوئید کتف یا تیغه شانه بدن برخورد می‌کند. مثال دیگر مفصل ران است که در آن استخوان ران با استخوان لگن متصل می‌شوند.

بیشتر بخوانیم: قوز کمر یا گوژپشتی؛ علائم، علل، تشخیص و روش‌های اصلاحی

آناتومی مفصل مرکب

مفاصل مرکب مفاصلی هستند که شامل سه یا چند استخوان یا سطح مفصلی هستند. یک مثال از مفصل مرکب، مفصل درگیر در شانه است. مفصل آکرومیوکلاویکولار محل برخورد آکرومیون، ترقوه و کتف است. مثال دیگری از مفصل مرکب، مفصل آرنج است که رادیوس و اولنا به استخوان بازو می‌رسند. از سه مفصل مختلف تشکیل شده است.

• رادیواولنار (Radioulnar): ایجاد حرکت بین رادیوس و اولنا ساعد.
• رادیو هومرال (Radio Humeral): حرکتی بین استخوان بازو و رادیوس ایجاد می‌کند.
• اولنوهومرال (Ulno Humeral) : ایجاد حرکت بین استخوان زند و استخوان بازو.

مفاصل پیچیده

مفاصل پیچیده شامل سه یا چند مفصل و یک دیسک مفصلی یا مینیسک هستند. جزو موارد پیچیده به شمار می‌روند  زیرا عناصر متعددی در آناتومی مفصل وجود دارد. یک مثال مهم از مفصل پیچیده، مفصل زانو است. مفصل زانو، استخوان ران، درشت نی، کشکک و منیسک را به هم متصل می‌کند. در این مفصل دو مفصل وجود دارد.

تیبیوفمورال، جایی که استخوان درشت نی و استخوان ران به هم می‌رسند، و پاتلوفمورال که در آن کشکک و استخوان ران به هم وصل می‌شوند، وجود دارد. یک منیسک به سمت داخل زانو و یکی در خارج زانو وجود دارد. آن‌ها برای جذب ضربه در حین راه رفتن و دویدن و افزایش سطح در انتهای استخوان درشت نی عمل می‌کنند.

بیشتر بخوانیم: دیسک گردن چیست؟ علائم و روش‌های درمان کاربردی

عملکرد مفاصل

مفاصل اتصالات متحرک بین دو استخوان هستند. هر مفصل از سطوح استخوان‌های درگیر، یک حفره مفصلی و یک کپسول مفصلی تشکیل شده است. سطوح مفصلی استخوان‌ها با لایه‌ای از غضروف پوشیده شده است. این لایه بین 0.2 تا 0.5 میلی‌متر ضخامت دارد و روی کاسه زانو تا 6 میلی‌متر ضخامت دارد. این یک سطح صاف برای جلوگیری از سایش بیش از حد استخوان‌های مفصل به یک‌دیگر مفید است. غضروف فشار موجود در مفصل را به استخوان زیر آن منتقل می‌کند. این امر به ویژه در مفاصلی که بارهای سنگین‌تری را تحمل می‌کنند، مانند مفاصل لگن یا زانو، اهمیت دارد.

کپسول‌های محافظ مفصلی

سطوح مفصل با فضای بسیار نازکی از هم جدا می‌شوند. کپسول مفصلی، مفصل را از بیرون هوادهی می‌کند. فضایی که ایجاد می‌شود، حفره مفصلی (یا حفره سینوویال) نامیده می‌شود. کپسول مفصلی دارای یک لایه داخلی و یک لایه بیرونی است. در لایه داخلی رگ‌های خونی و اعصاب وجود دارد. اعصاب اطلاعاتی را درباره موقعیتی که مفصل در آن قرار دارد منتقل می‌کند و سیگنال‌های درد را به مغز می‌فرستد.

لایه بیرونی کپسول مفصلی از بافت فیبری سفت تشکیل شده است. اگر مفصل برای مدت طولانی بی حرکت باشد و بی حرکت بماند، این الیاف ممکن است کوتاه‌تر شوند و کپسول مفصل کوچک می‌شود و مفصل دیگر به اندازه قبل، قابل حرکت نیست. به همین دلیل است که انجام تمرینات حرکتی برای حفظ حرکت مفاصل پس از آسیب یا زمانی که برای مدت طولانی‌تری در رختخواب هستید، بسیار مهم شمرده می‌شود.

جهت حرکت و انعطاف پذیری

جهتی که یک مفصل می‌تواند در آن حرکت کند با شکل سطوح مفصلی و ماهیچه‌ها یا رباط‌های اطراف تعیین می‌شود. این‌که یک مفصل تا چه اندازه می‌تواند گسترش یابد به عضلات، بافت نرم، رباط‌ها یا استخوان‌های اطراف آن نیز بستگی دارد.

به عنوان مثال، زانو را فقط می‌توان تا یک نقطه خاص خم کرد زیرا پس از آن پشت ران و ساق پا به یک‌دیگر فشار می‌آورند. مثال دیگر مفصل ران است: در اینجا ساق فقط تا یک نقطه معین به عقب می‌تواند حرکت کند، زیرا یک رباط ثابت در کشاله ران مانع از حرکت بیشتر آن می‌شود. با انجام حرکات کششی می‌توان انعطاف برخی مفاصل را بهبود بخشید. انعطاف پذیری کلی شما نیز بر اساس اندام، سن، سطح آمادگی جسمانی و سایر عوامل فردی تعیین می شود.

بیشتر بخوانیم: گردن درد و شیوه های درمان خانگی + انواع درد پشت گردن

انواع آناتومی مفصل

انواع مفاصل با تشکیل بافت

هنگامی که استخوان‌های مفصلی به هم متصل می‌شوند، اتصال ممکن است عمدتاً شامل سه نوع بافت باشد، فیبرها، غضروف‌ها یا غشای سینوویال. بنابراین، مفاصل به طور کلی بر اساس این سه بافت طبقه بندی می‌شوند.

• مفاصل فیبری

 بوسیله الیاف هم‌بند متراکم مانند بخیه‌های بین استخوان‌های جمجمه، غشای بین استخوانی در ساعد و مفصل سوکتی بین ریشه دندان و فرآیندهای آلوئولی فک بالا و فک پایین به هم متصل می‌شوند. غشای بین استخوانی اجازه حرکت بین دو استخوان مفصلی را می‌دهد. این نوع مفصل فیبری به عنوان “سیندموز” طبقه بندی می‌شود. ریشه دندان و فرآیند آلوئولی آن به روشی شبیه به نحوه قرار گرفتن یک میخ مخروطی شکل در یک سوکت مرتبط است.

فضای کمی برای حرکت در این نوع مفصل وجود دارد که به عنوان “گمفوز” تعریف می‌شود. مفاصل غضروفی دارای غضروف در بین استخوان‌های مفصلی هستند تا صفحه یا دیسک غضروفی را تشکیل دهند. نمونه‌ای از مفصل غضروفی اولیه صفحه‌اپی فیزی استخوان بلند است که پس از بلوغ ناپدید می‌شود. نمونه‌ای از مفصل غضروفی ثانویه دیسک بین مهره‌ای بین هر مهره است.

• مفصل سینوویال

 “مفصل دیارترودیال” نیز نامیده می‌شود و از سه جزء اساسی تشکیل می‌شود حفره مفصلی، غضروف مفصلی که سطوح استخوان‌های مفصلی را می‌پوشاند و کپسول مفصلی که از پوشش لایه غشای سینوویال تشکیل شده است. تا حفره مفصل و یک لایه فیبری در خارج از غشای سینوویال، علاوه بر این، یک مفصل سینوویال ممکن است دارای رباط‌هایی باشد که بخشی از کپسول مفصلی فیبری را تشکیل می‌دهند یا رباط‌هایی که در داخل کپسول مفصلی وجود دارند. دیسک‌های غضروفی مانند: منیسک‌های آناتومی مفصل زانو نیز ممکن است در داخل حفره مفصلی دیده شوند.

انواع مفاصل بر اساس تشکیل بافت و تحرک

مفصل Synarthroses

 نوعی مفصل فیبری است که در شرایط عادی امکان حرکت بسیار کم یا بدون حرکت را می‌دهد. اگر مفصلی با یک بافت مداخله‌گر (بافت هم‌بند فیبری، غضروف یا استخوان) در بین دو عنصر تشکیل‌دهنده آناتومی مفصل تشکیل شود، آن مفصل «سینارتروز» است. این نوع مفصل معمولاً دارای محدودیت حرکتی است. مفاصل بخیه‌ای که در بالا بین استخوان‌های جمجمه و گومفوز ذکر شد، مفاصل synarthroses هستند.

مفصل Diarthroses

 اگر یک مفصل بین دو عنصر تشکیل دهنده مفصل فاصله داشته باشد، مفصل “diarthroses” است. مفاصل سینوویال مفاصل دیاتروز هستند و تحرک آن‌ها در محدوده وسیعی متفاوت است.

مفصل سینوستوز

 این اصطلاح برای تعریف زمانی که دو استخوان در شرایط عادی یا غیر طبیعی با یک‌دیگر جوش می‌خورند استفاده می‌شود. به طور معمول، استخوان‌های جمجمه زمانی که کودک به بزرگ‌سالی می‌رسد، یا زمانی که دیافیز و اپی‌فیز در بلوغ به هم می‌آیند، به هم می‌پیوندند. هم‌جوشی غیر‌طبیعی استخوان‌ها ممکن است در مراحل اولیه رشد اتفاق بیوفتد، مانند جوش خوردن زود هنگام استخوان‌های جمجمه (کرانیوستنوز) یا زمانی که استخوان‌ها به طور غیرطبیعی به هم متصل شده‌اند، مانند: سینوستوز مهره‌های گردنی.

مفصل Syndesmoses

به مفاصل فیبری اطلاق می‌شود که شامل یک غشای بین استخوانی یا یک رباط است که اجازه حرکت را می‌دهد. مفصل تیبیوفیبولار دیستال یک مفصل سندزموزیس معمولی است.

مفصل Synchondroses

 آناتومی مفصل غضروفی حاوی غضروف هیالین در بین دو استخوان به هم پیوسته. مفصل غضروفی اولیه با صفحه اپی فیزیال بین اپی فیز و دیافیز یک استخوان بلند یک مفصل سنکندروزی معمولی است. مفصل بین دنده اول و جناغ سینه (بدون احتساب دنده‌های دیگر) نیز یک مفصل سنکندروز است. با این حال، دیسک‌های بین مهره‌ای یا دیسک کمر به دلیل این‌که از غضروف فیبری تشکیل شده‌اند، مفاصل synchondroses در نظر گرفته نمی‌شوند. آن‌ها، همراه با مفصل بین استخوان‌های شرمگاهی، در عوض به عنوان مفاصل “سمفیز” شناخته می‌شوند.

بیشتر بخوانیم: خار پاشنه پا و راه های خلاص شدن از آن

انواع مفاصل بر اساس ساختار و حرکت

مفاصل به اشکال مختلف فیزیکی تبدیل می‌شوند. در نتیجه، شکل گیری ساختاری یک آناتومی مفصل حرکت آن را تعیین می‌کند. شش نوع مفاصل در این دسته وجود دارد و همگی مفاصل سینوویال هستند.

• نوع محوری

یک فرآیند استخوانی گرد در یک شیار استخوانی قرار می‌گیرد که امکان چرخش را فراهم می‌کند. به عنوان مثال، مفصل آتلانتو محوری (بین C1 و Dens of مهره های C2).

• نوع توپ و سوکت

 یک سر استخوانی توپی شکل در یک مقعر قرار می‌گیرد که امکان حرکت در چندین محور را فراهم می‌کند. مفاصل گلنوهومرال (شانه) و آناتومی مفصل ران از نوع مفاصل توپی و سوکتی هستند.

• نوع تک محوری

 یک مفصل مانند لولای در شکل می‌گیرد که فقط در یک جهت (تک محوری) حرکت می‌کند، به عنوان مثال، مفصل آرنج.

• نوع دو محوری

سطوح مفصلی مقابل هر دو زینی شکل هستند. در نتیجه، این نوع آناتومی مفصل می‌تواند در دو جهت (دو محوری) حرکت کند، به عنوان مثال، مفصل کارپومتاکارپ شست.

• نوع کندیلوئید

برجستگی استخوانی گرد یک استخوان با فرورفتگی کم عمق استخوان دیگر مفصل می‌شود. این نوع مفصل امکان حرکت دو جهته و هم‌چنین دور زدن را فراهم می‌کند، به عنوان مثال، مفاصل متاکارپوفالانژیال.

بیشتر بخوانیم: گودی کمر، علائم و نشانه های بروز آن

غضروف مرتبط با مفاصل

غضروف نوعی بافت هم‌بند نیمه سفت است که از سلول‌هایی به نام کندروسیت و مقدار زیادی (بیش از 95 درصد) ماتریکس خارج سلولی تخصصی تشکیل شده است. کندروسیت‌ها در میان ماتریکس پراکنده شده و در فضاهایی به نام “lacunae” قرار دارند.

• یک مفصل غضروفی اولیه (سینکندروز) مانند صفحه اپی فیزیال حاوی غضروف هیالین است. مفاصل غضروفی ثانویه (سمفیزها) مانند دیسک‌های بین مهره‌ای حاوی غضروف فیبری هستند. در مفاصل سینوویال، لایه‌ای از غضروف هیالین سطوح مفصلی هر استخوان تشکیل‌دهنده مفصل را می‌پوشاند. این غضروف خاص “غضروف مفصلی” نامیده می‌شود. 
• غضروف مفصلی سطوح صاف، کم اصطکاک و سر خوردن را برای حرکت آزاد فراهم می‌کند. هم‌چنین ضربه‌های مکانیکی وارد شده بر استخوان‌های مفصلی را جذب می‌کند.
• غضروف معمولا در سطح خارجی خود توسط یک لایه نازک از بافت هم‌بند به نام “perichondrium” پوشیده شده است. با این حال، پریکندریوم غضروف مفصلی، صفحه اپی فیزیال و غضروف بلافاصله زیر پوست مانند غضروف گوش و بینی را نمی‌پوشاند.

غضروف بر اساس ویژگی‌های ماتریکس آن به صورت زیر طبقه‌بندی می‌شود:

 در هر نوع ظاهر و خواص مکانیکی متفاوتی دارد.

غضروف شفاف

این غضروف هیالین به دلیل ظاهر شیشه ای (شفاف) ماتریکس آن در حالت زنده به این نام خوانده می‌شود. ماتریکس عمدتاً حاوی آب (60-80٪)، با فیبرهای کلاژن نوع II (~ 15٪)، دانه های پروتئوگلیکان کندرویتین سولفات (~9٪) و گلیکوپروتئین های غیرکلاژنی چسبنده (~5٪) است. ماتریکس بسیار هیدراته به دلیل محتوای بالای پروتئوگلیکان است که به مولکول‌های آب اجازه می‌دهد تا متصل شوند و بمانند.

ماتریس هیدراته اجازه انتشار متابولیت‌ها و مواد مغذی کوچک و هم‌چنین ایجاد انعطاف پذیری در برابر فشارهای مکانیکی در طول تحمل وزن را می‌دهد. ماتریکس توسط سلول‌های غضروفی ساخته می‌شود که به طور مداوم ماتریکس را در طول زندگی در پاسخ به سیگنال‌های مکانیکی، شیمیایی و بیولوژیکی بازسازی می‌کنند. با این حال، با بالا رفتن سن، این فرآیند بازسازی کندتر یا متوقف می‌شود و در نتیجه تخریب آن از سنتز پیشی می‌گیرد. این مورد به ویژه در مورد غضروف مفصلی واقع در مفاصل سینوویال است.

بیشتر بخوانیم: جراحی تعویض مفصل زانو یا آرتروپلاستی چیست؟

فیبرو غضروف

فیبرو غضروف ترکیبی از غضروف هیالین و بافت هم‌بند منظم متراکم است. سلول‌های غضروفی در غضروف فیبری شبیه به غضروف هیالین هستند. این سلول‌ها مقادیر مختلفی از رشته‌های کلاژن نوع I و II را می‌سازند که در نتیجه نسبت‌های متفاوتی از کلاژن نوع I و نوع II در فیبرو غضروف‌ها در نواحی مختلف بدن ایجاد می‌شود. فیبرو غضروف را می‌توان در دیسک‌های بین مهره‌ای، سمفیز شرمگاهی، دیسک‌های مفصلی در داخل چندین حفره مفصلی و منیسک‌های آناتومی مفصل زانو یافت. هیچ پریکندریومی در اطراف فیبرو غضروف‌ها در این نواحی وجود ندارد. فیبرو غضروف مانند یک ضربه‌گیر برای مفاصل عمل می‌کند.

غضروف الاستیک

غضروف الاستیک با غضروف هیالین حاوی الیاف الاستیک با حضور الاستین در ماتریکس آن مشخص می شود. این نوع غضروف عمدتاً در گوش خارجی، دیواره گوش خارجی، لوله شنوایی (استاش) و اپی گلوت حنجره یافت می‌شود.

تعریف، ساختار و عملکرد بافت های مفصلی

غضروف مفصلی

غضروف مفصلی یک غضروف هیالین ویسکوالاستیک بسیار تخصصی است که روی انتهای استخوان در مفاصل سینوویال قرار دارد و سطح مفصل را تشکیل می‌دهد. این نوع غضروف مفصلی تمام ویژگی‌های غضروف هیالین را با برخی ویژگی‌های اضافی خاص خود دارد. غضروف مفصلی انسان به طور معمول 2-4 میلی‌متر ضخامت دارد و در سمت سطحی که رو به حفره مفصل است و یا در سمت عمیقی که به استخوان متصل می‌شود، پریکندریوم ندارد. ظرفیت ذاتی محدودی برای التیام و ترمیم دارد و ارتباط نزدیکی با سلامت مفاصل دارد.

بیشتر بخوانیم: جراحی دیسک گردن: تعویض یا فیوژن (الحاق)؟

غشای سینوویال (سینوویوم)

غشای سینوویال لایه داخلی کپسول مفصلی است که رو به حفره مفصلی و مایع سینوویال قرار دارد. سینوویوم حفره مفصلی را می‌پوشاند و مایع سینوویال تولید می‌کند که سطوح مفصلی را روان می‌کند و تغذیه غضروف مفصلی را تامین می‌کند. غشای سینوویال از دو لایه تشکیل شده است. لایه سطحی متشکل از یک یا دو لایه سلول سینوویال و لایه بافت هم‌بند زیرین. البته که دو نوع سلول سینوویال وجود دارد. سلول‌های سینوویال نوع A سلول‌های ماکروفاژ مانند هستند در حالی که سلول‌های نوع B مانند فیبروبلاست هستند.

این سلول‌ها مولکول‌های اسید هیالورونیک و گلیکوپروتئین را ترشح می‌کنند که بخشی از مایع سینوویال هستند که سطوح مفصلی را روان می‌کنند. هیچ لایه پایه‌ای وجود ندارد که سلول‌های سینوویال را از بافت هم‌بند زیرین جدا کند. این بافت هم‌بند حاوی شبکه‌ای غنی از مویرگ‌های سوراخ‌دار است که به پلاسما اجازه می‌دهد از گردش خون خارج شده و وارد حفره مفصلی شود. محتوای پلاسمای فیلتر شده با اسید هیالورونیک، گلیکوپروتئین‌ها و لکوسیت‌ها ترکیب می‌شود و به مایع سینوویال تبدیل می‌شود. مایع سینوویال طبیعی به رنگ شفاف تا زرد کم رنگ، شفاف و حاوی کمتر از 200 گلبول سفید در میکرولیتر است.

تاندون

به طور خلاصه می‌توان گفت که تاندون یک نوار سفت از بافت هم‌بند فیبری است که معمولا ماهیچه را به استخوان متصل می‌کند. تاندون‌ها عمدتاً از رشته‌های کلاژن تشکیل شده‌اند که به صورت فاسیکل‌ها و نوارها چیده شده‌اند. پروتئوگلیکان‌ها در درجه اول مسئول نگه داشتن فیبرهای کلاژن در کنار هم هستند. سلول‌های فیبروبلاست تخصصی به نام “تنوسیت” در تاندون‌ها وجود دارند و مسئول سنتز کلاژن در تاندون هستند. تاندون توسط یک لایه بافت هم‌بند شل به نام «پری‌تندیوم» احاطه شده است، که وقتی تاندون به استخوان می‌چسبد، با پریوستوم ترکیب می‌شود.

در محل قرار دادن تاندون، الیاف کلاژن موازی از طریق پریوستوم نفوذ کرده و وارد ناحیه فیبرو غضروفی معدنی استخوان می‌شوند. فیبرهای الاستیک برای جلوگیری از کشیدگی بیش از حد عمل می‌کنند و سلول‌های غضروفی برای مقاومت در برابر کوتاه شدن عرضی در محل قرار دادن تاندون عمل می‌کنند. تاندون‌ها حاوی برخی رگ‌های خونی هستند اما نه تعداد زیادی. افزایش فعالیت بدنی می‌تواند جریان خون را در تاندون افزایش دهد. در مناطقی که تاندون‌ها به دور قرقره‌های استخوانی می‌پیچند، خون‌رسانی تا حد زیادی کاهش می‌یابد. تاندون‌ها هم‌چنین دارای منبع عصبی در درجات مختلف هستند.

بیشتر بخوانیم: تشخیص و درمان شکستگی استخوان

رباط

رباط‌ها را می‌توان به عنوان نوارهای متراکمی از الیاف کلاژنی تعریف کرد که یک آناتومی مفصل را پوشانده و در هر دو انتها به استخوان متصل می‌شوند. مانند تاندون، رباط از بافت هم‌بند متراکم ساخته شده است که عمدتاً از کلاژن تشکیل شده است. برخی از رباط‌ها در خارج از حفره مفصل قرار دارند. بقیه داخل حفره مفصلی هستند. برخی از رباط‌ها ساختارهای مجزایی هستند که به تنهایی می‌مانند مانند رباط‌های صلیبی در زانو.

برخی از آن‌ها ضخیم شدن منطقه‌ای کپسول مفصلی به عنوان بخشی از لایه فیبری کپسول مفصلی است. عملکرد اصلی رباط‌ها ایجاد ثبات غیرفعال مفصل از طریق دامنه حرکتی طبیعی تحت بار اعمال شده است. دسته‌های فیبرهای کلاژن اکثریت ماده رباط را تشکیل می‌دهند. این فیبریل‌ها معمولاً در جهت کشش اعمال شده به رباط در طول حرکت طبیعی آناتومی مفصل در یک راستا قرار دارند.

رابط رباط

استخوان یک ساختار پیچیده است که به عنوان دو نوع درج مجزا توصیف شده است: مستقیم و غیر مستقیم. قرار دادن مستقیم شامل عبور یک رباط به طور مستقیم به استخوان قشر مغز است. فیبرهای کلاژن رباط سطحی با لایه فیبری پریوستوم ادغام می شوند در حالی که اکثر قسمت‌های درج شده از الیاف عمیق‌تری تشکیل شده است که مستقیماً به قشر پوست نفوذ می‌کنند.

این الیاف عمیق از مواد رباط، فیبرو غضروف، فیبرو غضروف معدنی و در نهایت به استخوان عبور می‌کنند. این درج مستقیم معمولاً در یک زاویه راست با استخوان اتفاق می‌افتد. در مقابل، درج‌های غیرمستقیم معمولاً به صورت مایل‌تر رخ می‌دهند. این نوع درج کمتر رایج است و معمولاً شامل سطح وسیعی از درج در امتداد سطح استخوان بر خلاف مستقیماً داخل قشر است. اعتقاد بر این است که این درج‌ها اجازه انتقال تدریجی نیرو را بین رباط و استخوان می‌دهند.

بیشتر بخوانیم: درد انگشت پا به علت شکستگی یا پیچ خوردگی؟

استخوان ساب غضروفی

جزء استخوانی که در زیر ناحیه کلسیفیه غضروف مفصلی قرار دارد، استخوان ساب غضروفی نامیده می‌شود که می‌تواند به دو موجودیت آناتومیک مجزا تقسیم شود: صفحه استخوان زیر غضروفی و ​​استخوان ترابکولار زیر غضروفی. صفحه استخوان ساب غضروفی لایه نازک قشری است که به موازات و بلافاصله زیر غضروف کلسیفیه قرار دارد.

این صفحه انتهایی قشری ساختاری قابل نفوذ است و توسط کانال‌هایی که ارتباط مستقیمی بین غضروف مفصلی و استخوان ترابکولار ساب غضروفی ایجاد می‌کند مورد تهاجم قرار می‌گیرد. تعدادی از عروق شریانی و وریدی و هم‌چنین اعصاب از طریق کانال‌ها نفوذ می‌کنند و شاخه‌های ریز را به غضروف کلسیفیه می‌فرستند و بین غضروف کلسیفیه و استخوان ترابکول ارتباط برقرار می‌کنند. در مقایسه با صفحه استخوان ساب غضروفی، استخوان ترابکولار آفتابی از نظر متابولیکی فعال تر است و حاوی رگ‌های خونی، اعصاب حسی و مغز استخوان است.

این عملکردهای مهم جذب شوک و حمایتی را در مفاصل طبیعی انجام می‌دهد و هم‌چنین ممکن است برای تامین مواد مغذی غضروف و متابولیسم مهم باشد. تغییرات استخوان ساب غضروفی از ویژگی‌های مهم استئوآرتریت (OA) است، که نشان می‌دهد استخوان ساب غضروفی نقشی حیاتی در پاتوژنز OA ایفا می‌کند. ضایعات شبه ادم مغز استخوان (BMELs)، که به شدت با درد در بیماران مبتلا به OA مرتبط است، اغلب با تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) در بیماران مبتلا به OA پیشرونده شناسایی می‌شوند. BMELها هم‌چنین در جمعیت سالم و بدون علامت مشاهده می‌شوند و افزایش خطر OA را پیش بینی می‌کنند.

سوالات متداول

در این بخش به مهم‌ترین پرسشی که در خصوص مفصل و آناتومی آن از سوی شما مخاطبین عزیز مطرح شده است می‌پردازیم. تا چنان‌چه برای شما کاربر عزیز نیز سوالی مشابه آن ایجاد شد، با مطالعه آن هر‌گونه ابهامی برطرف شود.

مشکلات مفصلی چیست؟

سیستم اسکلتی عضلانی شما از استخوان‌ها، ماهیچه‌ها و مفاصل ساخته شده است. استخوان‌ها در یک مفصل به یک‌دیگر متصل می‌شوند، جایی که بافت‌های قوی به نام تاندون‌ها و رباط‌ها به اتصال استخوان‌ها و ماهیچه‌ها کمک می‌کنند. در انتهای هر استخوان پوششی از غضروف صاف و محافظ و بافت‌های نرم (غشاء سینوویال) وجود دارد که مایع (مایع سینوویال) تولید می‌کند. به لطف غضروف و غشای سینوویال، استخوان‌های شما بالشتک شده و روغن کاری می‌شوند تا به یک‌دیگر ساییده نشوند.

مفاصل به زیبایی طراحی شده‌اند که به شما اجازه می‌دهند بدن خود را حرکت دهید و وزن خود را در طول زندگی تحمل کنید. با افزایش سن، غضروف شما ممکن است به دلیل ساییدگی و پارگی طبیعی سال‌های گذشته شروع به زوال کند. غشاهای محافظ در مفاصل شما ممکن است آسیب ببینند. این تغییرات ممکن است به استخوان‌ها اجازه دهد که به طور دردناکی روی یک‌دیگر ساییده شوند. هم‌چنین ممکن است متوجه شوید که برخی از مفاصل تغییر شکل داده‌اند به خصوص در انگشتان دست یا پا.

ممکن است صبح‌ها احساس سفتی داشته باشید یا در برخی از مفاصل درد و درد داشته باشید که قبلا هرگز شما را آزار نداده است. حتی ممکن است مفصل در هنگام لمس متورم و گرم شود. این مشکلات در افراد مسن شایع است. معمولاً آزاردهنده‌های جزئی هستند، اما گاهی اوقات درد و بدشکلی مفصل می‌تواند عملکرد آن را بسیار سخت کند و در نهایت ممکن است نیاز به جراحی یا تعویض مفصل داشته باشید.

بیشتر بخوانیم: علائم، نشانه ها و راه های درمان درد ساق پا

مشکلات مفصلی چگونه شناسایی می‌شوند؟

اگر درد مفاصل همراه با تورم، قرمزی، گرما و حساسیت در اناتومی مفصل دارید، به بهترین متخصص ارتوپد مراجعه کنید. بسیاری از مشکلات مفصلی را می‌توان توسط پزشکان متبحر در همان مراحل اولیه بیماری مدیریت کرد. سایر موارد ممکن است توسط:

• فیزیوتراپیست (متخصصینی که به شما در حفظ، بازیابی یا بهبود عملکرد فیزیکی به دلیل آسیب، بیماری یا ناتوانی کمک می‌کنند)
• کاردرمانگران (متخصصینی که به شما در حفظ، بازیابی یا بهبود عملکرد بازو و شانه و توانایی انجام فعالیت‌های روزانه کمک می‌کنند)
• ارتوپدها (پزشکان متخصص در درمان سیستم اسکلتی عضلانی)
• پزشکان متخصص طب توانبخشی (پزشکان متخصص طب توانبخشی)
• روماتولوژیست‌ها (پزشکان متخصص در درمان مفاصل و بافت‌های اتصال دهنده)

رایج ترین انواع مشکلات مفصلی

آرتریت (یا آرتروز) شایع‌ترین نوع مشکل مفصلی در افراد مسن است. معمولاً زانوها، باسن، دست‌ها یا پاها را درگیر می‌کند.

• آرتریت روماتوئید دومین نوع شایع آرتریت مزمن است. این ناشی از واکنشی است که در آن سیستم ایمنی بدن شما به اشتباه به بافت‌های مفصلی حمله می‌کند. به طور معمول، مفاصل انگشتان دست، مچ دست، آرنج، زانو، مچ پا و انگشتان پا را درگیر می‌کند. انواع دیگر آرتریت شامل نقرس یا نقرس کاذب است. گاهی اوقات، مشکل دیگری مانند پارگی غضروف در مفصل وجود دارد که باعث درد یا محدودیت حرکت در مفصل می‌شود.

بیشتر بخوانیم: نشانه ها، علائم و راه های درمان درد زانو

انواع مشکلات مفصلی که بر بافت‌های نرم مانند: ماهیچه‌ها، تاندون‌ها و رباط‌ها تأثیر می‌گذارد عبارت‌اند از:

• صدمات روتاتور کاف
• تاندونیت
• شانه‌ی یخ زده
• بورسیت
• فیبرومیالژیا

مشکلات مفصلی چقدر شایع هستند؟

بیماری استئوآرتریت، که حدود 27 میلیون آمریکایی را تحت تاثیر قرار می‌دهد، یکی از دلایل اصلی این است که بسیاری از افراد با افزایش سن، سرعت خود را کاهش می‌دهند. نیمی از آمریکایی‌های بالای 65 سال توسط متخصصین این حوزه درمانی به آن‌ها گفته شده است که به آرتریت مبتلا هستند. احتمال تشخیص آرتریت در زنان کمی بیشتر از مردان است. با این حال، نقرس در مردان شایع‌تر است و تخمین زده می‌شود که شش میلیون نفر حمله نقرس را تجربه کرده‌اند.

انواع اصلی دیگر مشکلات مفصلی مزمن که ممکن است در افراد مسن رخ دهد عبارت‌اند از:

بیماری رسوب کریستال پیروفسفات دی هیدرات کلسیم (CPPD) (که به آن نقرس کاذب نیز گفته می‌شود)، که بیشتر در افراد مسن رخ می‌دهد و می‌تواند باعث آرتریت در مفاصل زانو، لگن، مچ دست یا دست شود.

فیبرومیالژیا معمولاً برای اولین بار در میان‌سالی تشخیص داده می‌شود. این یک سندرم درد است که با درد گسترده مشخص می‌شود و برخی افراد نیز اختلال خواب، خستگی و تغییرات خلقی دارند.

تاندونیت التهاب بافت هم‌بند است که ماهیچه ها را به استخوان‌ها می‌چسباند. این عارضه در هر فردی ممکن است رخ دهد، اما در افراد مسن شایع‌تر می‌شود زیرا بافت‌ها انعطاف پذیری خود را از دست می‌دهند.

مشکلات روتاتور کاف بیشتر در گروه سنی 55 تا 85 سال رخ می‌دهد. روتاتور کاف شامل بافت‌هایی است که از مفصل شانه حمایت می‌کنند. حدود 30 درصد از افراد مسن دارای پارگی در عضلات روتاتور کاف و تاندون‌های خود هستند، اما بسیاری از آن‌ها هیچ علامتی ندارند.

بیشتر بخوانیم:  آشنایی با ۱۴ نوع اختلال حرکتی

مفصلی که به حرکت در تمام جهات کمک می‌کند کدام است؟

مفاصل توپی و کاسه‌ای در ناحیه شانه و لگن وجود دارد. آن‌ها قادر به حرکت در تمام جهات یا در هر سه بعد هستند. مفاصل لولا در آرنج و زانو یافت می‌شوند و فقط در یک جهت یا فقط در یک سطح حرکت می‌کنند. مفاصل دو محوری بین دو یا چند استخوان تشکیل می‌شوند که در آن استخوان‌ها فقط می‌توانند در امتداد یک محور حرکت کنند تا خم شوند یا گسترش پیدا کنند.

آناتومی مفصل محوری (مفصل تروکوئید، مفصل چرخشی، ginglymus جانبی) نوعی از آناتومی مفصل سینوویال است. در مفاصل محوری، محور یک سطح مفصلی محدب موازی با محور طولی استخوان است. اتصالات محوری و لولای هر دو را می‌توان اتصالات استوانه‌ای در نظر گرفت. به این مفاصل، مفاصل ثابت یا غیر متحرک نیز گفته می‌شود، زیرا حرکت نمی‌کنند. این مفاصل حفره مفصلی ندارند و از طریق بافت هم‌بند فیبری به هم متصل می‌شوند. استخوان‌های جمجمه توسط مفاصل فیبری به هم متصل می‌شوند. بخیه‌ها بین استخوان‌های جمجمه یافت می‌شود.

نتیجه‌گیری

در این مقاله دسته بندی انواع اتصالات بر اساس ویژگی‌های ساختاری و عملکردی آن‌ها توضیح داده شده است. ویژگی‌های آناتومیکی و عملکردی شش نوع مختلف مفاصل انسان نشان داده شده است. تعاریف و ساختار بافت‌های مفصلی خاص مرتبط با عملکرد مفاصل مانند غضروف مفصل، غشای سینوویال، کپسول مفصلی، تاندون، رباط، رابط رباط-استخوان، و استخوان ساب غضروفی با جزئیات کامل شرح داده شده‌اند.

ارتباط بالینی ساختارهای مفصلی خاص با آسیب آناتومی مفصل ، بی‌ثباتی مفصل و ایجاد OA در هر دو سطح ماکرو و میکرو آناتومیک و هم‌چنین بخشی تحت عنوان سوالات متداول با ارائه پرسش‌های مکرری که از سوی شما مخاطبین عزیز مطرح شده است، مورد بحث قرار گرفته است.