کم آبی بدن؛ علائم، آزمایش و روش درمان کم آبی بدن

دهیدراسیون به معنی کم آبی بدن کمتر بودن میزان آب ورودی بدن در مقایسه با میزان آب خروجی است. در صورت عدم درمان، این عارضه می­‌تواند به یک مشکل جدی تبدیل شود. کودکان و افراد بالای ۶۵ سال، بیشتر در معرض کم­‌آبی هستند.

احتمالا بدن شما در صورت داشتن علائم آنفلوانزا یا کروناویروس، دچار کم‌­آبی خواهد شد. در صورت بروز هرگونه علائم کرونا، برای بررسی احتمال ابتلا به صورت آنلاین در تست کرونا شرکت کنید. ما در ادامه این مقاله از مجله درمانکده شما را بیشتر با کم ابی بدن و مشکلات آن آشنا خواهیم کرد.

مشاهده بیشتر: بهترین دکتر عمومی

علائم کم آبی بدن

علائم کم‌­آبی بدن در بزرگسالان و کودکان شامل موارد زیر است:

• احساس تشنگی
• ادرار زرد رنگ با بوی شدید
• احساس سرگیجه یا عدم تمرکز
• احساس خستگی
• خشکی دهان، لب­‌ها و چشم‌­ها
• دفع ادرار در حجم کم و نیز کم‌تر از ۴ بار در طول روز

در صورت داشتن موارد زیر، با احتمال بالاتری دچار کم آبی بدن خواهید شد:

• تب بالا (۳۸ درجه سانتی‌گراد یا بیشتر)
• دیابت
• استفراغ یا اسهال
• حضور طولانی در زیر آفتاب (گرمازدگی)
• مصرف بیش از حد الکل
• تعریق شدید به دنبال ورزش
• مصرف داروهای ادرار آور (دیورتیک[2])

درمان سریع کم آبی بدن

درمان کم‌آبی بدن شامل آبرسانی مجدد، جایگزین کردن الکترولیت‌ها و رفع بیماری‌های زمینه‌ای است. اگر یک بیماری خاص مثل اسهال، استفراغ یا تب باعث دهیدراتاسیون شده باشد، مصرف داروی مناسب می‌تواند به درمان آن کمک کند.

۱. آبرسانی مجدد به بدن

تنها درمان مؤثر برای رفع کم آبی بدن، جایگزین کردن مایعات و الکترولیت‌های از دست‌رفته است. روش انجام این کار به سن، شدت کم آبی و علت آن بستگی دارد.

اکثر بزرگسالان مبتلا به دهیدراتاسیون خفیف تا متوسط می‌توانند با نوشیدن آب یا سایر مایعات از جمله نوشیدنی‌های ورزشی کم‌قند و حاوی الکترولیت وضعیت خود را بهبود بخشند. در صورتی که متوجه هریک از علائم کم­‌آبی شدید، به مصرف مایعات روی آورید. اگر به دلیل بدحالی و بیماری، نوشیدن مایعات برای شما مشکل است، از جرعه­‌های کوچک شروع کرده و به آرامی مقدار مایعات مصرفی را افزایش دهید. می­‌توانید به منظور آسان­‌تر کردن عمل بلع مایعات برای کودکتان، از قاشق استفاده کنید.

لازم است در طول روز به اندازه کافی مایعات مصرف کنید تا ادرار شما کم‌رنگ و شفاف شود. در زمان‌­هایی که خطر دهیدراسیون بیشتر است، به عنوان مثال اگر استفراغ می­‌کنید، اسهال دارید یا عرق می­‌کنید، مصرف مایعات را افزایش دهید. ذکر این نکته ضروری است که اگر  اسهال علت دهیدراتاسیون باشد، ممکن است مصرف آبمیوه و نوشیدنی گازدار باعث بدتر شدن آن شود.

کسانی که قادر به نوشیدن مایعات نیستند یا بدن آن‌ها به شدت کم‌آب شده است، باید در بیمارستان تحت درمان قرار بگیرند. در این شرایط، مایعات و الکترولیت‌ها به صورت داخل وریدی به بدن بیمار تزریق می‌شوند.

۲. استفاده از محلول آبرسان خانگی

اگر نوشیدنی حاوی الکترولیت در دسترس نیست، می‌توانید با استفاده از مواد زیر محلول آبرسان تهیه کنید:

• نصف قاشق چای‌خوری نمک
• ۶ قاشق چای‌خوری شکر
• یک لیتر آب

مواد فوق را با دقت اندازه‌گیری کنید، چون زیاده‌روی در مصرف نمک یا شکر می‌تواند خطرناک باشد.

بیشتر بدانید: آب هیدروژنه برای پوست

۳. اجتناب از مصرف مایعات دیورتیک

اگر بدن‌تان دهیدراته شده است، از مصرف نوشابه، الکل، نوشیدنی‌های کافئین‌دار و نوشیدنی‌های بیش از حد شیرین خودداری کنید. چون حجم ادرار را افزایش می‌دهند و کم آبی بدن را تشدید می‌کنند.

مطمئن شوید فرد مورد نظر به اندازه کافی آب دریافت می‌­کند

ممکن است شخصی که شما از وی مراقبت و پرستاری می­‌کنید، متوجه میزان مصرف مایعات خود نباشد. به منظور کمک به آن­‌ها:

• مطمئن شوید آن­‌ها هنگام خوردن وعده‌­های غذایی خود، آب می­‌نوشند.
• نوشیدن را برای آن‌­ها به یک عمل تفریحی تبدیل کنید؛ به عنوان مثال نوشیدن یک فنجان چای.
• به آن‌­ها غذایی بدهید که حاوی مقادیر بالایی آب است؛ مثلا سوپ، بستنی، ژله یا میوه‌­هایی مانند هندوانه.

داروسازان می­‌توانند در حل مشکل دهیدراسیون کمک کنند

لازم است در صورت داشتن استفراغ، اسهال یا از دست دادن حجم بالایی از مایعات بدن، قند، املاح و مواد معدنی از­دست‌­رفته را جبران کنید. داروساز می­‌تواند به شما «ساشه­‌های آبرسان خوراکی[3]» را معرفی کند. این ساشه­‌ها، حاوی پودری هستند که در ابتدا باید با آب مخلوط شده، به فرم محلول درآمده و سپس مصرف شوند. از وی بپرسید کدام یک از انواع ساشه­‌های آبرسان خوراکی برای شما یا فرزندتان مناسب است.

چه زمانی برای دریافت کمک‌­های پزشکی اقدام کنیم؟

در صورت بهتر نشدن علائم خود یا در صورت مشاهده موارد زیر، با پزشک معالج خود تماس بگیرید:

• به شکل غیر معمولی خسته هستید.
• سردرگم و آشفته‌اید.
• هنگام ایستادن سرگیجه دارید و این سرگیجه برطرف نمی‌­شود.
• در طول روز به هیچ عنوان دفع ادرار نداشته­‌اید.
• نبض شما ضعیف­‌تر یا تندتر از حالت عادی می­‌زند.
• دچار غش (تشنج) می­‌شوید.

این موارد می­‌توانند از نشانه­‌های کم­‌آبی شدید باشند و به درمان اورژانسی نیاز دارند.

بیشتر بدانید: آب مقطر

کم آبی بدن در کودکان

برای جلوگیری از دهیدراسیون، مصرف مایعات در کودکان زیر پنج سال باید بسیار زیاد باشد. کم آبی در کودکان خردسال، امر بسیار معمولی است و در صورتی که سریعا درمان نشود، می­‌تواند خطرناک باشد. اگر فرزند شما علائم زیر را داشت فورا با پزشک معالج خود تماس بگیرید:

• کسل و خواب­‌آلود به نظر می‌رسد.
• سریع نفس می‌کشد.
• هنگام گریه کردن، اشک کمی ریخته یا اصلا اشک نمی­‌ریزد.
• بخش نرمی روی سرش وجود دارد که به سمت داخل فرو رفته (ملاج فرورفته[4])
• دهانش خشک است.
• ادرارش تیره و زرد رنگ است یا طی ۱۲ ساعت گذشته ادرار نکرده‌ است.
• دست و پایش سرد است.

بعد از درمان دهیدراسیون، کودک شما باید سطح مایعات بدن خود را حفظ کند.

بایدها:

• به تغذیه نوزاد با شیر مادر یا شیرخشک ادامه دهید. سعی کنید تا مقادیر کمتری از شیر را طی دوره­‌های کوتاه‌­تر به نوزاد بدهید.
• به نوزادانی که از شیرخشک یا غذاهای جامد استفاده می‌­کنند، جرعه­‌های کوچکی از آب بنوشانید.
• به کودکان کم سن و سال، رژیم غذایی همیشگی خودشان را بدهید.
• برای جبران مایعات، املاح و قندهای از دست رفته، به طور منظم از محلول­‌های آب­رسان استفاده کنید. از داروساز بخواهید تا یکی از انواع این محلول­‌ها را به شما معرفی کند.

نبایدها:

• شیر خشک را رقیق نکنید.
• به کودکان کم سن و سال، آبمیوه یا نوشیدنی­‌های گازدار ندهید. این کار به تشدید اسهال یا استفراغ منجر می­‌شود.

کلام پایانی درباره کم آبی بدن

کم‌آبی یا دهیدراتاسیون زمانی اتفاق می‌افتد که خروج آب از بدن بیشتر از مایعات دریافتی شما باشد. حتی کم‌آبی خفیف می‌تواند باعث سردرد، بی‌حالی و یبوست شود. در بیشتر موارد، دهیدراتاسیون را می‌توان به راحتی با افزایش مصرف مایعات برطرف کرد. اما کم‌آبی شدید به مراقبت فوری پزشکی نیاز دارد. در پایان از اینکه با درمانکده همراه بودید از شما سپاسگزاریم.

سوالات متداول

منبع: hse.ie