سی تی اسکن چیست؟

سی تی اسکن توموگرافی کامپیوتری (Computed Tomography) ترکیبی از یک سری تصاویر اشعه X گرفته شده از زوایای مختلف است که از پردازش رایانه ای برای ایجاد تصاویر و یا برش های مقطعی از استخوان ها، رگ های خونی  و بافت های نرم درون بدن استفاده می کند.

تصاویر سی تی اسکن اطلاعات مفصل تر و دقیق تری نسبت به اشعه ایکس فراهم می کند. سی تی اسکن کاربردهای بسیاری دارد اما این روش به خصوص برای آزمایش و بررسی افرادی که دارای صدمات داخلی حاصل از تصادفات یا انواع تروما هستند بسیار مناسب است.

از سی تی اسکن تقریبا برای تجسم کردن بیشتر بخش های بدن می توان استفاده کرد. سی تی اسکن برای تشخیص بیماری ها و یا صدمات به کار می رود و می توان از آن برای برنامه ریزی پزشکی، جراحی و یا پرتو درمانی استفاده کرد.

سی تی اسکن به پزشک اجازه می دهد  تصاویری از برش های مقطعی از بدن شما را مشاهده کند. این برش ها بافت های ریه و یا قلب را به خوبی نشان می دهد.

چرا باید سی تی اسکن کرد؟

پزشک معمولا سی تی اسکن را برای کمک به موارد زیر توصیه می کند:

• تشخیص اختلالات استخوانی و ماهیچه ای همچون تومور استخوانی و یا شکستگی
• مشخص کردن محل تومور، عفونت و یا لخته های خونی
• راهنمایی و کمک به فرآیندهایی همچون جراحی، بیوپسی و پرتودرمانی
• شناسایی و نظارت بر بیماری ها و شرایطی همچون سرطان، بیماری قلبی، ندول (nodule) های ریوی و توده کبد
• نظارت بر اثر بخشی درمان های خاصی همچون درمان سرطان
• تشخیص صدمات و خونریزی های داخلی

بیشتر بخوانید: اسکن مغز چیست و به تشخیص و درمان چه بیماری‌های جسمی و روانی کمک می‌کند؟

عوارض سی تی اسکن

قرار گرفتن در معرض تابش

در طول سی تی اسکن شما به طور مختصر و اندک در معرض تابش های یونیزه شده قرار می گیرید. مقدار این تابش بزرگتر از مقدار تابشی است که شما از اشعه ایکس دریافت می کردید زیرا در سی تی اسکن اطلاعات مفصل تر و دقیق تری باید جمع آوری شود.

اگرچه سی تی اسکن تا به حال اثرات و آسیب های بلند مدت نشان نداده است اما احتمال بسیار اندکی برای افزایش خطر ابتلا به سرطان در آن وجود دارد. البته سی تی اسکن دارای مزایای بسیاری است و به همین خاطر می توان از خطرات کوچکی همچون این مورد به خوبی چشم پوشی کرد.

معمولا پزشکان تا جایی که ممکن باشد از مقدار تابش اندکی برای تعیین و تشخیص اطلاعات پزشکی مورد نیاز خود استفاده می کنند. همچنین دستگاه های جدیدتر و سریع تر از تکنیک هایی استفاده می کنند که به تابش کمتری نیاز باشد. در مورد مزایا و خطرات سی تی اسکن با پزشک خود صحبت کنید.

بیشتر بخوانید: تاثیر مواد مخدر در بیماران روانی مورد واکاوی قرار گرفت

آسیب به جنین

اگر باردار هستید حتما این مورد را به پزشک خود اطلاع دهید. اگرچه تابش حاصل از سی تی اسکن بعید است به کودک شما آسیب برساند اما ممکن است پزشک شما روشهای بررسی و آزمایش دیگری همچون سونوگرافی یا MRI را توصیه کند تا از قرار گرفتن جنین در معرض این تابش جلوگیری گردد.

بهتر است بخوانید: لیست علائم و نشانه های کرونا

واکنش به ماده حاجب

یک رنگ خاص به نام ماده حاجب برای کمک به پر رنگ کردن بخش های خاصی از بدن ممکن است نیاز باشد. مواد حاجب معمولا اشعه ایکس را
مسدود می کنند و در تصویر به رنگ سفید در می آیند. از این روش می توان برای تاکید بر روی رگهای خونی، روده و ساختارهای دیگر استفاده کرد.
ماده حاجب ممکن است به روشهای زیر مورد استفاده قرار گیرد:

از طریق دهان:

اگر مری یا معده شما در حال اسکن باشد،ممکن است نیاز باشد مایعی را بخورید که حاوی ماده حاجب است. این نوشیدنی اغلب طعم خوبی ندارد.

از طریق تزریق:

ماده حاجب ممکن است از طریق وریدهای بازوی شما به بدن تزریق گردد تا به رگ های کیسه صفرا،
مجاری ادراری ، کبد یا خون کمک کند در تصاویر
به دست آمده برجسته تر دیده شوند. ممکن است
در طول تزریق احساس گرما داشته باشید و یا اینکه یک طعم فلز مانند در دهان خود احساس نمایید.

با استفاده از تنقیه:

ماده حاجب ممکن است در مقعد شما قرار گیرد
تا تجسم و نمایش بهتری از روده ها حاصل گردد.
این فرآیند می تواند باعث ایجاد حس نفخ گردد.
در این شرایط ممکن است احساس خوب و راحتی نداشته باشید.

در موارد خاص، پزشک شما دریافت یک رنگ خاص
که ماده حاجب نامیده میشود را توصیه می کند.
ماده حاجب معمولا قبل از سی تی اسکن به یکی از روش هایی که توضیح داد در بدن قرار می گیرد. اگرچه این مورد نادر است اما ماده حاجب می تواند باعث ایجاد مشکلات پزشکی یا واکنش های آلرژیک شود.

بیشتر واکنش ها ملایم  هستند و به صورت خارش و یا قرمز شدن خود را نشان می دهند. در موارد نادر نیز، واکنش های آلرژیک می تواند جدی و حتی مرگبار باشد.  اگر قبلا سی تی اسکن به همراه ماده حاجب انجام دادید و به مواد حاجب حساسیت دارید حتما  پزشک خود را از این مورد آگاه سازید.

چگونه خود را برای سی تی اسکن آماده کنیم؟

بسته به نوع بخشی که مورد اسکن قرار میگیرد ممکن است از شما خواسته شود موارد زیر را انجام دهید:

• در آوردن همه و یا بخشی از لباس ها و پوشیدن لباس بیمارستان
• برداشتن اشیای فلزی همچون کمربند، جواهرات، دندان مصنوعی و عینک که ممکن است با نتایج حاصل تداخل داشته باشد.
• خودداری از خوردن و آشامیدن چند ساعت قبل از انجام سی تی اسکن

بیشتر بدانید: اسکن مغز چیست و به تشخیص و درمان چه بیماری‌های جسمی و روانی کمک می‌کند؟

آماده سازی کودک برای سی تی اسکن:

اگر نوزاد یا کودک نو پای شما باید سی تی اسکن شود، ممکن است پزشک برای آرام  و ثابت نگه داشتن او آرام بخش تجویز کند. حرکت می تواند باعث ایجاد تصاویر تار گردد و نتایج حاصل نیز دقیق نخواهد بود. در مورد نحوه آماده سازی کودک خود از پزشک سوال کنید.

دستور انجام سی تی اسکن را کدام پزشک می نویسد؟

سی تی اسکن یک روش تشخیصی ست و به همین خاطر پزشکان زیادی می توانند برای بررسی مشکل مورد نظر انجام سی تی اسکن را تجویز کنند. در ادامه عمده ترین تخصص هایی که انجام سی تی اسکن را تجویز میکنند را با هم مرور می کنیم:

1- متخصص ارتوپدی
سی تی اسکن می تواند اطلاعات دقیقی از استخوان ها و بافت نرم بدن در اختیار پزشک متخصص ارتوپدی قرار دهد تا در تشخیص علت شکستگی یا انحراف استخوان بندی مد نظر خود از این تصاویر استفاده نماید. در مواردی هم انجام آن توسط متخصص ارتوپدی بعد از دوره درمان و به منظور بررسی اثربخشی درمان تجویز می شود.

2- فوق تخصص گوارش
عمده استفاده انجام سی تی اسکن توسط پزشک گوارش، بررسی تومورهای احتمالی مربوط به سرطان معده یا دیگر سرطان های گوارشی می باشد.ص گوار

3- متخصص مغز و اعصاب
تشخیص دکتر مغز و اعصاب برای بررسی تومورهای سرطانی، مشکلات مربوط به ستون فقرات، مشاهده لخته های خونی احتمالی در مغز و مواردی از این دست با انجام سی تی رحت تر امکان پذیر خواهد بود.

پزشکان دیگری هم می توانند بنا به تشخیص خود انجام سی تی اسکن را برای شما تجویز کنند. مانند متخصص زنان و زایمان که در بر بررسی های مربوط به سرطان های زنان می تواند از بیمار خود انجام CT-scan را تجویز کند.

در طول سی تی اسکن

سی تی اسکن در بیمارستان یا مرکز تصویربرداری و به صورت سرپایی انجام می شود. معمولا سی تی اسکن بدون درد است و با دستگاه های جدید تنها چند دقیقه طول می کشد. کل فرآیند انجام سی تی اسکن به طور معمول حدود 30 دقیقه طول خواهد کشید.

اسکنرهای سی تی، شبیه یک نان شیرینی حلقوی است که به صورت سرپا ایستاده است. شما در داخل یک میز تنگ و باریک دراز می کشید که دو طرف آن باز همانند تونل است.

بندهای مختلف و بالش ممکن است برای ثابت نگه داشتن شما مورد استفاده قرار گیرد. در طول اسکن سر، معمولا میز توسط یک وسیله ویژه ثابت نگه داشته می شود.

زمانی که میز، شما را به داخل اسکنر هدایت می کند، آشکارگر و لوله اشعه ایکس دور شما خواهد چرخید. هر چرخشی باعث ایجاد برش های مختلفی از تصاویر می گردد. ممکن است در این شرایط صداهای مختلفی را بشنوید.

یک متخصص در اتاق جداگانه قرار دارد و شما را می بیند و صدای شما را می شنود. شما می توانید در طول فرآیند با این فرد ارتباط داشته باشید. او ممکن است از شما بخواهد نفستان را  در موقعیت های خاص نگه دارید تا تصاویر تاری ایجاد نگردد.

بعد از سی تی اسکن

بعد از آزمایش، شما می توانید به زندگی عادی خود برگردید. اگر ماده حاجب را دریافت کرده باشید ممکن است به دستورالعمل های خاصی نیاز داشته باشید. در برخی از موراد، ممکن است از شما بخواهند زمان کوتاهی را قبل از ترک محل منتظر باشید تا احساس بهتری داشته باشید. بعد از اسکن به شما گفته می شود مایعات زیادی بنوشید تا در دفع ماده حاجب به کلیه های شما کمک کند.

نتیجه سی تی اسکن

تصاویر سی تی اسکن، به عنوان فایل های داده ای الکترونیکی نگهداری می شوند و معمولا توسط یک صفحه نمایش کامپیوتری مورد بررسی قرار می گیرند. یک رادیولوژیست تفسیر این تصاویر را برای پزشکی که انجام سی تی اسکن را تجویز نموده می نویسد. بعد از تفسیر، گزارش حاصل به پزشک مربوطه ارسال می شود.

[sibwp_form id=5]