آیا تست مثبت کرونا می تواند کاذب باشد؟

نتیجه آزمایش کرونا چقدر قابل اعتماد است؟ آیا تست مثبت کرونا می‌تواند اشتباه باشد؟ تست منفی آن چطور؟ چگونه می‌توان از ابتلا یا عدم ابتلا به این بیماری مطلع شد.

سوالات بالا و موارد مشابه، از جمله سوالات پرتکراری است که با شیوع طولانی مدت بیماری کرونا و بروز انواع مختلف این بیماری، که نشانه‌های متفاوتی دارند، ذهن افراد را درگیر خود کرده است.

در این مطلب از وبلاگ درمانکده با ما همراه باشید تا نگاهی دقیق تر به نتایج آزمایش کرونا، منفی یا مثبت کاذب بودن نتیجه آزمایش و بسیاری موارد دیگر داشته باشیم.

انواع تست‌های کرونا و میزان دقت آن‌ها

امروزه تست «PCR» (پی سی آر)، به‌عنوان استاندارد اصلی تشخیص بیماری کرونا شناخته می‌شود. نتیجه این آزمایش بسیار دقیق است و می‌تواند تمام انواع واریانت‌ها و جهش‌های ویروس کرونا، حتی «کرونا دلتا» را تشخیص دهد. اما این ویروس مدام در حال جهش است و همانطور که می‌دانید هیچ آزمایشی بدون خطا نیست. بنابراین بهتر است در گام اول با انواع تست‌های کرونا، میزان دقت آن‌ها و بهترین نوع تست کرونا آشنا شویم.

آزمایش‌ مولکولی PCR

طی دو سال اخیر بارها و بارها نام آزمایش «PCR» را شنیده ایم و کم و بیش با نحوه انجام آن آشنا هستیم. در این آزمایش با استفاده از سواب بینی و گلو، از مخاط این نواحی نمونه برداری شده و ظرف مدت ۲۴ تا ۷۲ ساعت نتیجه ابتلا یا عدم ابتلای فرد به صورت جواب «مثبت» یا «منفی» مشخص می‌شود.

آزمایش آنتی ژن

اغلب آزمایش‌های آنتی ژن برای تشخیص سریع بیماری کرونا کاربرد دارند. این کار هم با نمونه‌برداری از مخاط بینی و گلو با سواب انجام می‌شود، و با تشخیص پروتئینی که بخشی از ویروس کووید-۱۹ است، نتیجه آزمایش تعیین می‌ شود.

درخصوص آزمایش‌های آنتی ژن، باید اشاره کرد که این آزمایش‌ها مزایای خاص خود را دارند. که می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تشخیص سریع
• امکان انجام مداوم تست
• هزینه پایین نسبت به آزمایش «PCR»

اما از سویی دیگر معایبی دارند که مهم‌ترین آن، «دقت پایین» این آزمایش‌ها نسبت به آزمایشی مانند «PCR»” است.

در خصوص این نوع تست‌ها باید دو نکته زیر را نیز در نظر داشته باشید:

• اگر فرد در دوره اوج عفونت خود نباشد، نتایج آزمایش آنتی ژن می‌تواند «منفی کاذب» باشد.
• اگر آزمایش آنتی ژن مثبت باشد، فرد برای اطمینان بیشتر باید آزمایش “PCR” نیز بدهد.

در مواردی نتیجه آزمایش آنتی ژن می‌تواند «مثبت کاذب» باشد. بنابراین بهترین روش برای اطمینان از ابتلا یا عدم ابتلا به بیماری انجام آزمایش “PCR” است.

آزمایش‌های آنتی بادی تشخیص کرونا

نوع دیگری از آزمایش‌های تشخیص کرونا وجود دارد که به آزمایش آنتی بادی یا «تست سرولوژی» مشهور است. در این آزمایش از فرد خون گیری و نمونه‌برداری می شود، و پس از انجام آزمایش‌های لازم عفونت ویروسی کووید-۱۹ تشخیص داده می‌شود.

در آزمایش‌های آنتی بادی معمولا نحوه و آثار پاسخ سیستم ایمنی بدن، مانند رفتار گلبول‌های سفید و تعداد آن‌ها بررسی می‌شود. در این روش می‌توان بصورت غیر مستقیم با بررسی میزان آنتی بادی‌های بدن فرد مبتلا، نتیجه آزمایش را مشخص کرد.

از آنجاییکه تولید آنتی بادی معمولا یک یا دو هفته پس از ورود ویروس به بدن شروع می‌شود، لذا ممکن است طی این مدت تست‌های دیگری مانند «تست آنتی ژن» و «تست‌های سریع کرونا» نتیجه منفی کاذب نشان دهند.

طی حمله ویروس کووید-۱۹ به بدن، در ابتدا آنتی بادی های «آی جی ام» “IgM” و «آی جی جی» “IgG”  تولید می‌شوند. ممکن است در روزهای ابتدایی ابتلا به بیماری، “IgM” قابل تشخیص نباشد، بنابراین بررسی میزان آنتی بادی دیگر معیار اصلی تشخیص ابتلا یا عدم ابتلا به کرونا در این دسته از آزمایش‌ها است. معمولا آزمایش‌های آنتی بادی و آنتی ژن برای تشخیص ابتلا یا وجود ایمنی در فرد استفاده می‌شوند، و نتایج آن‌ها نسبت به «PCR» ضعیف‌تر است.

مشاهده بیشتر : لیست بهترین دکتر داخلی

تست آنتی بادی، PCR یا آنتی ژن، کدام بهتر است؟

از نظرسازمان بهداشت جهانیWHO آزمایش ژنتیکی «پی سی آر» RT-PCR  معیار اصلی و دقیق‌ترین روش تشخیص ابتلا به بیماری‌های عفونی کووید-۱۹ و زیرشاخه‌های آن معرفی شده است. در این آزمایش پس از نمونه برداری از مخاط گلو و بینی (مجاری تنفسی و محل تجمع ویروس‌های کرونا)، با استفاده از دو تا سه کیت ژنتیکی عوامل ابتلا به بیماری بررسی می‌شوند.

در نتایج حاصل از این تست، می‌توان اطلاعات دقیقی در مورد میزان و وجود ویروس کووید-۱۹ و نوع آن بدست آورد. بنابراین تست “PCR” قابل اعتمادترین روش تشخیص بیماری کووید-۱۹، حتی در روزهای ابتدایی است. سایر تست‌های سرولوژی و آنتی ژن نیز می‌توانند به بررسی سابقه ابتلا به بیماری و جلوگیری از شیوع آن کمک کنند.

در صورتیکه اخیرا در محیطی آلوده قرار داشتید یا در تماس با فردی بوده اید که سابقه ابتلا به بیماری را دارد، بهتر است سریعا تست “PCR” داده و برای اطمینان از وضعیت سلامتی خود به پزشک متخصص مراجعه کنید.

حتی می‌توانید براساس نظر پزشک، سابقه رفتاری خود را با او در میان بگذارید تا بهترین روش و زمان انجام آزمایش را به شما پیشنهاد دهد. انتخاب نوع آزمایش کرونا تاثیر بسیار مهمی در جلوگیری از شیوع بیماری، روند درمان و بهبودی شما دارد. برای آگاهی بیشتر، موارد زیر می‌تواند به شما در تصمیم‌گیری بهتر کمک کند:

• میزان دقت تشخیص آزمایش “PCR” بیش از ۹۰ درصد است.
• میزان دقت تست‌های سرولوژی در هفته اول ۳۰ درصد و در هفته‌های پس از ابتلا به بیماری به ۷۰ تا ۹۰ درصد می‌رسد.
• میزان دقت تست‌های آنتی ژن بسیار پایین تر از سایر تست ها است و در بسیاری از موارد، با وجود مبتلا بودن فرد، نتیجه منفی کاذب یا مثبت کاذب نشان می دهند.

به همین دلیل است که تاکید می‌کنیم برای تشخیص ابتلا به بیماری، به بهترین نوع آزمایش اتکا کنید. زیرا ممکن است حتی در صورت ابتلا و ناقل بودن (به‌ خصوص در دوره کمون)، برخی از تست‌ها نتیجه را «منفی» نشان دهند، اما فرد خودش می‌داند که اخیرا در محلی آلوده بوده یا مشکوک است که با فرد ناقلی تماس داشته است. به علاوه اینکه فرد خودش دچار برخی از علائم کرونا است، اما نتیجه آزمایش خانگی و سریع آنتی بادی یا آنتی ژن منفی شده است.

در این حالت به آزمایشگاه تخصصی مراجعه کنید و آزمایش “PCR” بدهید. تا مشخص شدن نتایج خود را قرنطینه کرده و سپس در صورت مثبت بودن آزمایش، «قطعا» به کرونا مبتلا هستید. به پزشک متخصص مراجعه کنید و برای قرنطینه و روزهای سخت آماده شوید.

در نتیجه باید گفت که تست «پی سی آر» PCR  مطمئن‌ترین راه تشخیص بیماری، حتی در هفته‌های اول، است. اگر دارای نشانه‌های اولیه کرونا شامل تب، سردرد، سرفه، گلودرد و بدن درد هستید، باید آزمایش “PCR” بدهید.

بیشتر بخوانیم: تست fbs چیست؟ بهترین زمان انجام آن

آیا جواب تست‌های سریع کرونا نیز قابل اعتماد هستند؟

تست‌های سریع کرونا، در واقع همان تست‌ها و کیت‌های تشخیص آنتی بادی و آنتی ژن هستند، که حساسیت کمتری نسبت به تشخیص ویروس کووید-۱۹ دارند. نتیجه این آزمایش‌ها معمولا در هفته دوم پس از ارتباط با فردی آلوده و موارد دیگر، میزان دقت بالاتری دارند.

اما این تست‌ها نیز بری از نتیجه اشتباه و خطا نیستند. بنابراین در مواردی خاص، اگر در هفته اول از آن‌ها استفاده کنید شاید «نتیجه منفی کاذب» باشد، و برخی دیگر نیز «نتیجه مثبت کاذب» دریافت کنند.

در صورتی که تست مثبت باشد، عموما نشان دهنده ابتلای فرد به بیماری کرونا است و کمتر می‌تواند نتیجه مثبت کاذب محسوب شود. اما اگر نتیجه آزمایش منفی باشد اما خودتان احتمال می‌دهید به بیماری دچار شده‌اید، بهتر است همانطور که گفته شده تست “PCR” بدهید و از نتیجه قطعی مطمئن شوید.

تست مثبت کاذب کرونا چیست؟

در مواردی ممکن است فرد مبتلا به کرونا نباشد، اما تست او مثبت شود. به چنین نتیجه‌ای «نتیجه مثبت کاذب کرونا» می‌گویند. تاکنون کمتر از ۷/. درصد کل نتایج انجام شده دچار چنین خطایی شده‌اند.

معمولا چنین حالتی در زمان استفاده از کیت‌های سریع تشخیص کرونا، آزمایش‌های آنتی بادی و آنتی ژن اتفاق می‌افتد. بنابراین فرد برای اطمینان بیشتر باید آزمایش “PCR” بدهد و از ابتلای خود مطمئن شود. پس از آن دوران قرنطینه و درمان را شروع کند. ممکن است فرد بسته به شدت درگیری بیماری، نیاز به مراقبت‌های ویژه داشته باشد.

نرخ نتیجه مثبت کاذب، به خصوص با انجام آزمایش “PCR”، بسیار پایین است. اما باز هم نمی‌توان با قطعیت گفت که تمام آزمایش‌ها کامل هستند. بسته به شرایط اگر آزمایش شما مثبت شود اما هیچ علائمی ندارید، بهتر است مدتی خود را قرنطینه کرده و دوباره آزمایش دهید. این کار را حتما با مشورت پزشک انجام دهید، چرا که ممکن است برای اطمینان از نتیجه، نیاز به آزمایش‌های تکمیلی داشته باشید.

برخی از موارد تست مثبت کاذب کرونا هم مربوط به خطاهای انسانی است. در چنین مواقعی آرامش خود را حفظ کرده و با پزشک مشورت کنید. در صورت نیاز دوباره آزمایش دهید. ممکن است نمونه‌ها در آزمایشگاه اشتباه شوند یا فردی که آزمایش را انجام می‌دهد دچار خطا شده باشد، بنابراین دچار اضطراب نشوید.

افرادی که نتیجه آزمایش کووید آن‌ها، مثبت کاذب تشخیص داده شود، نیازی به بستری در بیمارستان ندارند.

از جمله اصلی‌ترین دلایل بروز نتیجه مثبت کرونا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• خطاهای آزمایشگاهی و واکنش‌های شناخته نشده ( برای مثال ویروس در مقابل نوعی آزمایش رفتار متفاوتی نسبت به ویروس کووید-۱۹ نشان می‌دهد.)
• همزمانی بیماری‌های عفونی و افزایش تعداد ویروس‌های در بدن (سرماخوردگی بسیار شدید و بیماری‌های تنفسی زمینه‌ای و غیره)
• نمونه‌برداری اشتباه
• خطاهای ثبت پزشکی
• تشخیص اشتباه آلودگی

این‌ موارد، از جمله مسائلی هستند که باعث مثبت شدن کاذب نتیجه آزمایش کرونا می‌شوند. به خصوص اگر فرد به بیماری زمینه‌ای مانند دیابت یا بیماری‌های خود ایمنی مبتلا باشد، با یک سرماخوردگی ساده میزان آنتی بادی‌های بدن او افزایش می‌یابد که همین مورد می‌تواند باعث ایجاد خطای نتیجه مثبت کاذب کرونا در آزمایش‌های آنتی بادی، آنتی ژن و کیت‌های سریع تشخیص این بیماری شود.

لطفا به نکات زیر توجه داشته باشید:

• هرگز خودسرانه اقدام به تفسیر نتیجه آزمایش یا درمان‌های خانگی نکنید.
• اگر اخیرا در مکانی آلوده بوده‌اید یا شک دارید با فردی ناقل تماس داشته‌اید، و نتیجه کرونای شما در تست آنتی بادی مثبت شده است، خود را قرنطینه کرده و پروتکل‌های لازم را انجام دهید. اولین قدم انجام آزمایش “PCR” است.
• در صورت مثبت شدن نتیجه آزمایش و نداشتن علائم، آرامش روانی خود را حفظ کرده و به پزشک مراجعه کنید، به احتمال زیاد شما دچار بیماری نیستید.
• از انجام تست‌های خودسرانه و مداوم پرهیز کنید. اگر دچار وسواس فکری شده‌اید بهتر است به پزشک متخصص مراجعه کرده و مشکل خود را با او در میان بگذارید.

این مطلب راهم مطالعه کنید: تفسیر و تحلیل نتایج آزمایش کرونا

تست منفی کاذب کرونا چیست؟

اما نکته مهم‌تر، زمانی است که شما دارای علائم ابتلا به بیماری کرونا هستید، اخیرا در مکانی آلوده قرار داشته یا با فردی ناقل در تماس بوده‌اید، اما نتیجه آزمایش آنتی بادی و آنتی ژن شما منفی شده است.

به این نتیجه «نتیجه منفی کاذب کرونا» گفته می‌شود که بسیار خطرناک است. اگر احساس می‌کنید به بیماری مبتلا شده‌‌اید و در همان روزهای اول از تست‌های آنتی بادی و آنتی ژن استفاده کرده و نتیجه آن منفی بوده است، نباید به آن اعتماد کنید. سریعا برای انجام آزمایش “PCR” اقدام کنید.

در صورتیکه نشانه‌هایتان خفیف است، خود را حتما قرنطینه کرده و سایر اعضای خانواده را نیز در جریان این مشکل قرار دهید. این بیماری بسیار مسری است و می‌تواند در افراد مختلف نشانه‌های متفاوتی داشته باشد و دیگران را بسیار شدیدتر درگیر کند.

زمانیکه نتیجه آزمایش کرونای شما کاذب می‌شود، به احتمال زیاد ناقل بیماری هستید و ویروس کووید-۱۹ در دوره کمون است، بنابراین به آزمایش‌های سرولوژی اطمینان نکنید و آزمایش “PCR” بدهید. این آزمایش ظرف ۱ تا ۲ روز تشخیص می‌دهد که آیا به بیماری مبتلا هستید یا خیر.

دقت تست کرونا به چه عواملی بستگی دارد؟

براساس نظر سازمان جهانی بهداشت، دقت تست‌های کرونا به عوامل مختلفی از جمله موارد زیر بستگی دارد:

• نوع کیت مورد استفاده توسط بیمار
• تیتر ویروس
• نوع نمونه گیری
• نحوه تشخیص بیماری
• فرآیندهای تکثیر بیماری

تاثیر نوع تست بر نتیجه کاذب مثبت کرونا یا منفی آن

دقیق‌ترین و بهترین آزمایش شناسایی ابتلا به بیماری کرونا، آزمایش “PCR” است. این آزمایش حتی در مراحل ابتدایی هم می‌تواند وجود ویروس در مخاط گلو و بینی فرد را تشخیص دهد، به همین دلیل بهتر است افراد در همان گام اول، در صورتیکه دچار شک و تردید یا نشانه‌های بیماری هستند، به جای استفاده از تست‌های سریع خانگی یا تست‌های خون، از تست “PCR” استفاده کنند.

معمولا کیت‌های سریع تشخیص کرونا، با نام «رپید تست»  Rapid Test ، با نمونه برداری از خون افراد در عرض کمتر از چند ساعت نتیجه را مشخص می‌کنند. اما نتیجه منفی آن در صورتی قابل استناد است که فرد دارای علائم نبوده و نتیجه آزمایش “PCR” او نیز منفی شود.

اما نکته مثبت درباره این تست‌ها آن است که کیت‌های رپید تست کرونا در مواردی که مثبت شوند، اغلب نتیجه‌ای قابل اعتماد دارند و در روند جلوگیری از شیوع بیماری و درمان فرد بسیار موثر است. اگر نتیجه تست فوری مثبت باشد، یعنی بیماری کرونا از دوره کمون بیرون آمده و زمان بروز علائم است.

مشاهده بیشتر : بهترین فوق متخصص عفونی

سایر تست‌های مکمل تشخیص کرونا

از جمله دیگر تست‌هایی که برای بررسی دقیق‌تر ابتلا یا عدم ابتلای فرد و اطمینان از منفی یا مثبت بودن کاذب آزمایش کرونا انجام می‌شود، می‌توان موارد زیر را نام برد:

• سی تی اسکن ریه
• رادیولوژی و عکسبرداری از قفسه سینه
• تست‌های CRP کمی
• آزمایش‌ دی دایمر (Day Dimmer)
• تست‌های IGM
• تست‌های IGG
• تست اینترلوکین ۶

دقت داشته باشید در تمامی موارد بالا، انجام آزمایش‌ها باید با صلاحدید پزشک باشد و فرد خودسرانه نمی‌تواند نتیجه آزمایش را تفسیر کند.

این مطلب راهم مطالعه کنید: تست های مختلف ویروس کرونا چه تفاوتی دارند؟

به‌طور کلی می‌توان تست‌های کرونا را به سه دسته اصلی تقسیم کرد:

• بهترین تست برای تشخیص: تست “PCR”
• بهترین تست برای تشخیص میزان سیستم ایمنی بدن و آنتی بادی‌ها: تست‌های سرولوژی و آنتی ژن
• تست‌های بررسی وخامت بیماری: سی تی اسکن ریه، رادیولوژی و تست‌های IGM و IGG

نتیجه گیری

در نهایت نتیجه آزمایش شما هر چه باشد، پیشنهاد درمانکده انجام آزمایش “PCR” و مراجعه به پزشک برای اطمینان از ابتلا یا عدم ابتلا به این بیماری است. دقت داشته باشید که بیماری کرونا بیش از یک سال است که جهان را درگیر خود کرده و باعث مرگ هزاران نفر شده است. بسیاری از این موارد به دلیل تشخیص دیرهنگام یا اشتباه در نتیجه آزمایش کرونا اتفاق افتاده است.

هرچند که آمار نتیجه مثبت کاذب کرونا بسیار پایین است، اما نتیجه منفی آن را باید جدی گرفت. اگر شک دارید که به ویروس آلوده شده‌اید و آزمایش‌های آنتی بادی و آنتی ژن اولیه شما منفی شده است، حتما آزمایش “PCR” بدهید. با این کار به کاهش انواع جدید کرونا و شیوع بیشتر این بیماری کمک خواهید کرد. می‌توانید برای مشاوره و راهنمایی بیشتر به وب‌سایت «درمانکده» سر زده و با بهترین پزشکان در هر زمینه‌ای آشنا شوید.

[sibwp_form id=4]