یبوست در کودکان؛ علائم، علت‌ها و راه‌های درمان

یبوست در کودکان مشکل بسیار شایع است، شاید بتوان گفت یکی از رایج‌ترین بیماری‌‌های کودکان محسوب شود.. حرکات روده در کودک دچار یبوست نقصان داشته یا مدفوع او سفت و خشک است. از شایع‌ترین دلایل آن عبارتند از: آموزش زودهنگام دستشویی رفتن و یا تغییر در رژیم غذایی. خوشبختانه بسیاری از موارد یبوست در کودکان موقت هستند.

ترغیب فرزندتان به ایجاد تغییرات ساده در رژیم غذایی از جمله خوردن میوه و سبزیجات غنی از فیبر و نوشیدن آب بیشتر می‌تواند در جهت رفع یبوست بسیار مؤثر باشد. اگر پزشک فرزند شما این را تأیید کند، ممکن است بتوانید یبوست کودک را با ملین درمان کنید.

علائم یبوست در کودکان

علائم و نشانه های یبوست در کودکان ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• حرکات روده (اجابت مزاج) کمتر از سه بار در هفته
• مدفوعی که سخت و خشک بوده و به راحتی عبور نکند
• درد به هنگام اجابت مزاج
• درد شکم
• مقدار کمی از مدفوع مایع یا خمیری در لباس زیر کودک – نشانه ای که مدفوع در راست روده گیر کرده
• خون در سطح مدفوع سفت

اگر کودک شما می ترسد که اجابت مزاج دردناکی داشته باشد، ممکن است سعی کند تا از آن جلوگیری نماید. می توانید این را زمانی متوجه شوید که کودک به هنگام نگه داشتن مدفوع پاهای خود را روی هم می گذارد، به باسن خود چنگ می زند، بدن خود را پیچ و خم داده یا حالت چهره اش شرا تغییر می دهد.

بیشتر بخوانید:درمان فوری یبوست کودکان

چه زمانی باید به متخصص کودکان مراجعه کرد؟

یبوست در کودکان معمولاً جدی نیست. با این حال یبوست مزمن ممکن است منجر به عوارض شده یا علامت یک بیماری زمینه ای باشد. اگر یبوست بیش از دو هفته طول بکشد یا همراه با علائم زیر باشد کودک را نزد پزشک ببرید:

• تب
• غذا نخوردن
• خون در مدفوع
• ورم شکم
• کاهش وزن
• درد به هنگام اجابت مزاج
• بیرون زدگی بخشی از روده از مقعد (افتادگی راست روده)

این مطلب راهم مطالعه کنید: شب ادراری در کودکان؛ علت و راه‌ های درمان

دلایل یبوست

معمولاً یبوست هنگامی رخ می دهد که مدفوع بسیار آهسته از مجرای روده عبور کند و باعث شود مدفوع سفت و خشک شود. عوامل زیادی می‌توانند در یبوست کودکان نقش داشته باشند از جمله:

ممانعت از دفع: کودکتان ممکن است میل به اجابت مزاج را نادیده بگیرد چرا که او از توالت می ترسد یا اینکه نمی خواهد دست از بازی بکشد. برخی از کودکان وقتی از خانه دورند مدفوع خود را نگه می دارند چون نمی خواهند از توالت های عمومی استفاده کنند.

اجابت مزاج دردناک به دلیل مدفوع بزرگ یا سفت نیز می تواند منجر به ممانعت از دفع شود. اگر مدفوع کردن برای کودک آزار دهنده باشد کودک شما ممکن است سعی کند از تکرار آن تجربه ناراحت کننده خودداری کند.

مسائل مربوط به آموزش دستشویی رفتن: اگر خیلی زود آموزش توالت را شروع کنید، ممکن است کودک شما سرکشی کند و مدفوع خود را نگه دارد. اگر آموزش رتن به دستشویی باعث تحریک لجبازی کودک شود، تصمیم ارادی برای نادیده گرفتن نیاز به دفع، تبدیل به عادت غیر ارادی می شود که تغییر آن سخت است.

تغییر در رژیم غذایی: عدم وجود مقدار کافی میوه و سبزیجات غنی از فیبر یا مایعات در رژیم غذایی کودک می تواند باعث یبوست شود. یكی از رایج ترین موارد یبوست در كودكان، زمانی است كه کودک از رژیم غذایی كاملاً مایع به رژیم غذایی شامل غذاهای جامد می رود.پ

بیشتر بدانید: درمان یبوست چیست؟

تغییر در برنامه روزمره: هر تغییری در برنامه زندگی روزمره کودک – مانند مسافرت، هوای گرم یا استرس – می تواند بر عملکرد روده تأثیر بگذارد. همچنین کودکان وقتی برای اولین بار به مدرسه خارج از خانه می روند، یبوست را تجربه می کنند.

داروها: برخی از داروهای ضد افسردگی و داروهای مختلف دیگر می توانند در ایجاد یبوست نقش داشته باشند.

حساسیت به شیر گاو: حساسیت به شیر گاو یا مصرف زیاد لبنیات (پنیر و شیر گاو) گاهی منجر به یبوست می شود.

سابقه خانوادگی: کودکانی که اعضای خانواده شان یبوست را تجربه کرده اند، بیشتر احتمال دارد به یبوست مبتلا شود. این ممکن است به دلیل عوامل ژنتیکی یا محیطی مشترک باشد.

مشکلات پزشکی: به ندرت پیش می آید که یبوست در کودکان نشان دهنده ناهنجاری آناتومیک، مشکل متابولیک یا دستگاه گوارش یا بیماری زمینه ای دیگر است.

عوامل خطر

یبوست در کودکان بیشتر کودکانی را درگیر می کند که:

• بی تحرک هستند
• فیبر کافی مصرف نمی کنند
• به اندازه کافی مایعات نمی نوشند
• داروهای خاصی از جمله برخی داروهای ضد افسردگی مصرف می کنند
• وضعیت پزشکی دارند که بر روی مقعد یا روده اثر می گذارد
• اختلال عصبی دارند

عوارض

با اینکه یبوست در کودکان می تواند ناراحت کننده باشد اما معمولاً جدی نیست. اگر یبوست مزمن شود می تواند عوارضی  از این دست بدهد:

• پارگی دردناک در پوست اطراف مقعد (شکاف مقعد)
• پرولاپس رکتال، هنگامی که روده از مقعد خارج می شود
• نگه داشتن مدفوع
• خودداری از اجابت مزاج به دلیل درد که باعث می شود مدفوع در کولون و رکتوم جمع شده و به بیرون نشت کند (انکوپرز)

پیشگیری از یبوست کودکان

برای کمک به پیشگیری از یبوست در کودکان این اقدامات را انجام دهید:

غذاهای پر فیبر به فرزند خود پیشنهاد دهید. رژیم غذایی سرشار از فیبر می تواند به بدن کودک کمک کند تا مدفوع نرم و حجیمی شکل دهد. غذاهای پر فیبر مانند میوه، سبزیجات، لوبیا و غلات سبوس دار و نان را بیشتر به کودک خود بدهید. اگر فرزند شما به رژیم غذایی پر فیبر عادت ندارد، برای جلوگیری از گاز و نفخ، روزانه فقط چند گرم فیبر به رژیم غذایی او اضافه کنید.

مقدار فیبر توصیه شده در رژیم غذایی ۱۴ گرم به ازای هر ۱۰۰۰ کالری دریافتی در رژیم غذایی کودک است. برای بچه های کوچکتر، این مقدار به مصرف حدود ۲۰ گرم فیبر در رژیم غذایی در روز است. این عدد برای دختران و خانمهای جوان روزانه ۲۹ گرم، و برای پسران و آقایان نوجوان روزانه ۳۸ گرم است.

کودک خود را به نوشیدن مایعات فراوان تشویق کنید. آب اغلب بهترین انتخاب است.

کودک را تشویق به فعالیت بدنی کنید. فعالیت بدنی منظم به تحریک عملکرد طبیعی روده کمک می کند.

برنامه منظمی برای دستشویی رفتن کودک تهیه کنید. به طور منظم برای کودک بعد از وعده های غذایی زمانی جهت استفاده از دستشویی در نظر بگیرید. در صورت لزوم یک صندلی پایه دار برای کودک تهیه کنید تا کودک برای نشست روی کاسه توالت راحت بوده و نیروی کافی برای خروج مدفوع داشته باشد.

به کودکتان یادآوری کنید تا به درخواست طبیعی بدنش توجه کند. برخی کودکان آنقدر درگیر بازی می شوند که میل به دفع را نادیده می گیرند. اگر چنین تأخیرهایی در دفع اتفاق بیفتد، منجر به یبوست خواهد شد.

حمایت کننده باشید. به تلاش های کودکتان جایزه بدهید. برای سعی در اجابت مزاج به آنها هدیه های کوچکی بدهید. جوایز احتمالی می تواند شامل برچسب یا کتاب یا بازی خاصی باشد که فقط پس از (یا احتمالاً در طول زمان) دستشویی رفتن در دسترس است. و کودکی که لباس زیرش را کثیف کرده دعوا نکنید.

داروهای دریافتی را مرور کنید. اگر فرزند شما دارویی مصرف می کند که باعث یبوست می شود، در مورد گزینه های دیگر از پزشک وی سوال کنید.

تشخیص

متخصص کودکان این کارها را انجام خواهد داد:

یک تاریخچه پزشکی کامل جمع می کند. پزشک فرزند شما در مورد بیماریهای گذشته فرزندتان از شما سؤال خواهد کرد. وی همچنین به احتمال زیاد از شما در مورد الگوهای رژیم غذایی و فعالیت بدنی کودکتان سؤال خواهد کرد.

یک معاینه بدنی انجام می دهد. برای این کار وی احتمالاً انگشت دستکش دار خود را به درون مقعد کودک فرو می برد تا از وجود مشکل یا مدفوع باقیمانده در این قسمت را بررسی کند. مدفوع موجود در روده ممکن است از نظر وجود خون آزمایش شود.

آزمایش گسترده تر معمولاً فقط برای شدیدترین موارد یبوست کنار گذاشته می شود. در صورت لزوم این آزمایشات ممکن است شامل موارد زیر باشند:

اشعه ایکس شکمی. این آزمایش استاندارد اشعه ایکس به پزشک فرزند شما اجازه می دهد تا ببیند آیا در شکم فرزند شما هر گونه انسدادی وجود دارد یا خیر.

تست فشارسنجی مقعدی- رکتومی یا تست تحرک. در این آزمایش ، یک لوله نازک به نام کاتتر در رکتوم قرار می گیرد تا میزان هماهنگی ماهیچه هایی که کودک شما برای عبور مدفوع از آنها استفاده می کند اندازه گیری شود.

اشعه ایکس باریم انما. در این آزمایش پوشش روده با رنگ متفاوت (باریم) پوشانده می شود تا راست روده، روده بزرگ و بعضاً قسمتی از روده کوچک بر روی اشعه X به وضوح دیده شود.

بیوپسی رکتال. در این آزمایش ، نمونه کوچکی از بافت پوشش راست روده گرفته می شود تا ببینند سلولهای عصبی طبیعی هستند یا خیر.

مطالعه زمان عبور یا مطالعه نشانگر. در این آزمایش کودک کپسولی را قورت می دهد که حاوی نشانگرهایی است که خود را در تصویربرداری با اشعه ایکس که در چند روز متوالی انجام می شود، نشان می دهند. پزشک نحوه حرکت نشانگرها از طریق دستگاه گوارش کودک را تجزیه و تحلیل خواهد کرد.

آزمایش خون. گاهی اوقات آزمایش خون مانند آزمایش های تیروئید انجام می شود.

فراموش نکنید در صورت نیاز به انجام آزمایش می‌توانید از خدمات آزمایش در محل مجموعه درمانکده بهره‌مند شوید.

درمان یبوست در کودکان

بسته به شرایط پزشک کودکتان ممکن است این توصیه ها را داشته باشد:

مکمل های فیبری یا ملین های بدون نسخه. اگر کودک شما به اندازه کافی فیبر در رژیم غذایی اش دریافت نمی کند، افزودن یک مکمل فیبری بدون نسخه مانند متاموسیل یا سیتروسل ممکن است کمک کننده باشد. البته کودک باید روزانه 32 اونس (1 لیتر) آب بخورد تا این محصولات بتوانند خوب کار کنند. برای اطلاع از دوز مناسب برای سن و وزن فرزندتان، با پزشک وی مشورت کنید. از شیاف‌های گلیسیرین می توان برای نرم شدن مدفوع در کودکانی استفاده کرد که نمی توانند قرص را ببلعند. با پزشک کودک خود در مورد روش صحیح استفاده از این محصولات مشورت کنید.

ملین یا تنقیه. اگر تجمع مواد مدفوع باعث انسداد شود، پزشك كودك شما ممكن است برای رفع این انسداد مسهل یا تنقیه تجویز کند. مثالهای آن شامل پلی اتیلن گلیکول (GlycoLax ، MiraLax و غیره) و روغن معدنی است.

تنقیه بیمارستانی. گاهی کودک دچار چنان یبوست شدیدی می شود که نیاز به بستری کوتاهی در بیمارستان پیدا می کند تا به وی انمای قوی تری بدهند که روده را شستشو دهد (رقیق کردن مدفوع سفت).

هرگز بدون تجویز پزشک و راهنمایی او درباره روش مصرف درست، به کودکتان مسهل یا تنقیه ندهید. در پایان توصیه می‌کنیم به دلیل حساسیت بالای سلامتی در سنین پایین، پیش از هرگونه خوددرمانی با داروها ابتدا با پزشک متخصص کودکان مشورت کنید.
[sibwp_form id=7]