شبدر، گیاهی علفی از خانواده تریفولیوم (Trifolium) به‌شمار می‌آید که از ارزش غذایی بالا و نقش مهمی در کشاورزی، به‌ویژه تقویت خاک برخوردار است. این گیاه با برگ‌های سه‌تایی و گل‌های کوچک و خوشه‌ای بیشتر در نواحی معتدل و مرطوب رشد می‌کند و گاهی به رنگ‌های قرمز، سفید، صورتی، آبی و بنفش دیده می‌شود. شبدر قرمز یا Red Clover (رد کلوور) معمولا به دلیل خواص دارویی و علوفه‌ای مورد توجه قرار می‌گیرد، در حالی که شبدر سفید بیشتر برای تغذیه دام و تثبیت نیتروژن در خاک استفاده می‌شود.
برخی گونه‌های دیگر نیز دارای گل‌های زرد، آبی و بنفش هستند که در مراتع و مزارع رشد می‌کنند و ممکن است خواص درمانی داشته باشند. در این مقاله از مجله سلامت درمانکده همراه ما باشید تا درباره خواص درمانی شبدر، به‌ویژه شبدر قرمز بیشتر صحبت کنیم.
فهرست محتوا
- ترکیبات و ارزش غذایی شبدر سه‌برگ
- خواص شبدر چیست؟
- ۱- گیاه شبدر و سلامت پوست
- ۲- خواص شبدر قرمز برای رحم
- ۳- گیاه شبدر و بهبود عملکرد کلیه‌ها
- ۴- خواص شبدر برای پیشگیری از سرطان
- ۵- گیاه شبدر و جلوگیری از پوکی استخوان
- ۶ – خواص شبدر قرمز برای مو
- ۷-گیاه شبدر و سلامت قلب و عروق
- ۸- خواص شبدر برای رفع مشکلات تنفسی
- ۹- گیاه شبدر و تصفیه خون
- ۱۰- خواص شبدر قرمز برای زنان
- ۱۱- گیاه شبدر و آرامش اعصاب
- ۱۲- خواص شبدر قرمز برای کبد
- از شبدر قرمز چگونه استفاده کنیم؟
- مضرات شبدر
- نگاهی کوتاه به خواص شبدر
- سوالات متداول
ترکیبات و ارزش غذایی شبدر سه‌برگ
گیاه شبدر که با اسم‌های دیگر مانند شبدر سه‌برگ، ذرق، شرویت و ادقوقو شناخته می‌شود، دارای ترکیبات مغذی و ارزش غذایی بالایی است. این گیاه از مواد معدنی، ویتامین‌ها، آنتی‌اکسیدان‌ها، سالیسیلات‌ها، پروتئین، فیبر، اسیدهای چرب امگا۳ و فیتواستروژن‌ها تشکیل می‌شود و می‌تواند به بهبود سلامت عمومی بدن کمک کند.
در جدول زیر می‌توانید ارزش غذایی ۱۰۰ گرم شبدر تازه را مشاهده کنید:
| ارزش غذایی شبدر | مقدار در ۱۰۰ گرم |
| انرژی | ۴۰ کیلو کالری |
| پروتئین | ۴ گرم |
| چربی | کمتر از ۱ گرم |
| کربوهیدرات | ۷ گرم |
| فیبر | ۳ گرم |
| ویتامین C | ۳۰ میلی‌گرم |
| کلسیم | ۴۰ میلی‌گرم |
| آهن | ۱.۵ میلی‌گرم |
| منیزیم | ۳۰ میلی‌گرم |
| پتاسیم | ۱۵۰ میلی‌گرم |
خواص شبدر چیست؟
شبدر، به‌ویژه شبدر قرمز در طب سنتی طرفداران زیادی دارد و برای درمان بیماری‌های متعددی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در ادامه شما را با مهم‌ترین خواص شبدر برای انسان آشنا می‌کنیم:
۱- گیاه شبدر و سلامت پوست
گیاه شبدر، به‌ویژه شبدر قرمز دارای ترکیبات آنتی‌اکسیدانی و ضد التهابی است که به سلامت پوست کمک می‌کنند. فیتواستروژن‌های موجود در این گیاه باعث حفظ الاستیسیته پوست می‌شوند و از ایجاد چین و چروک زودرس جلوگیری می‌کنند. همچنین می‌توان از عصاره شبدر قرمز به عنوان آبرسان طبیعی برای پوست و کاهش‌دهنده خشکی آن استفاده کرد. در ادامه می‌توانید عکس شبدر خوراکی را مشاهده کنید:
این گیاه با خاصیت ضد التهابی خود می‌تواند به کاهش جوش و التهابات پوستی کمک کند. با این حال، اگر از مشکلات پوستی شدید رنج می‌برید، بهتر است بدون مشورت با پزشک از گیاهان دارویی همچون شبدر استفاده نکنید.
۲- خواص شبدر قرمز برای رحم
گیاه شبدر، به‌ویژه شبدر قرمز حاوی فیتواستروژن است که باعث ایجاد تعادل هورمونی در زنان می‌شود. فیتواستروژن عملکردی مشابه هورمون استروژن دارد و می‌تواند به کاهش علائم آزاردهنده یائسگی مانند گرگرفتگی و تعریق شبانه کمک کند. ترکیبات ضد التهابی شبدر به تسکین گرفتگی‌های قاعدگی کمک می‌کنند و با بهبود گردش خون در رحم ممکن است در تقویت دیواره رحم نقش داشته باشند.
۳- گیاه شبدر و بهبود عملکرد کلیه‌ها
شبدر حاوی آنتی‌اکسیدان‌های قوی است که به رفع مشکلات کلیه کمک می‌کنند. همچنین این گیاه ادرارآور است و باعث دفع سموم و مواد زائد از کلیه‌ها می‌شود. برای این منظور می‌توانید عرق گیاه شبدر را در حد اعتدال مصرف کنید.
بیشتر بدانید: دمنوش بادرنجبویه برای چی خوبه؟
۴- خواص شبدر برای پیشگیری از سرطان
این گیاه از ترکیبات آنتی‌اکسیدانی قوی تشکیل شده که مانع از آسیب سلولی و رشد سلول‌های سرطانی می‌شوند. در واقع، گیاه شبدر قرمز با رادیکال‌های آزاد ناشی از استرس اکسیداتیو مبارزه می‌کند و به دلیل جلوگیری از رشد سلول‌های سرطانی، نقش موثری در پیشگیری از ابتلا به سرطان دارد.
۵- گیاه شبدر و جلوگیری از پوکی استخوان
از خواص بذر شبدر در طب سنتی می‌توان به پیشگیری از بیماری پوکی استخوان اشاره کرد. ترکیبات ایزوفلاون موجود در بذر شبدر می‌تواند به حفظ تراکم استخوان کمک کند و خطر پوکی استخوان را کاهش دهد. برخی خانم‌ها در دوران یائسگی به دلیل کاهش سطح استروژن دچار پوکی استخوان می‌شوند که با مصرف متعادل بذر شبدر به صورت دمنوش می‌توان احتمال بروز این بیماری را تا حدی کاهش داد.
۶ – خواص شبدر قرمز برای مو
ترکیبات مفید شبدر قرمز با افزایش گردش خون در پوست سر باعث بهبود وضعیت فولیکول مو و جلوگیری از ایجاد شوره و خارش سر می‌شوند. همچنین فیتواستروژن‌های موجود در این گیاه به کاهش ریزش مو مرتبط با تغییرات هورمونی، به‌ویژه دوره یائسگی کمک می‌کنند. اگر به دنبال افزایش لطافت و درخشندگی موهای خود هستید، می‌توانید از عصاره شبدر قرمز به صورت ماسک مو استفاده کنید.
۷-گیاه شبدر و سلامت قلب و عروق
گیاه شبدر به کاهش کلسترول بد (LDL) و افزایش کلسترول خوب (HDL) کمک می‌کند و برای پیشگیری از بیماری‌های قلبی مفید است. ترکیبات موجود در این گیاه با جلوگیری از ایجاد لخته خون، روند جریان خون را در رگ‌های قلب بهبود می‌بخشند و خطر تصلب شرایین را کاهش می‌دهند. برای بهره‌مندی از این ویژگی می‌توانید چند قطره از روغن شبدر را درون دستگاه بخور بریزید و بخار حاصل از آن را استنشاق کنید.
۸- خواص شبدر برای رفع مشکلات تنفسی
عصاره گیاه شبدر دارای ترکیبات مفیدی برای مشکلات ریوی مانند برونشیت، آسم و سرفه است. مصرف متعادل عصاره این گیاه می‌تواند از سیستم تنفسی بدن در برابر عوامل بیماری‌زا و عفونت‌ها محافظت کند. همچنین اطباء طب سنتی معتقدند، افرادی که درگیر تنگی نفس هستند می‌توانند روزانه با مصرف دمنوش شبدر قرمز تا حدی این مشکل را برطرف کنند.
۹- گیاه شبدر و تصفیه خون
یکی از خواص شبدر در طب سنتی، تصفیه خون است. این گیاه به دلیل داشتن مواد مغذی می‌تواند به بهبود تولید گلبول‌های قرمز و افزایش کیفیت خون کمک کند. اطباء طب سنتی معتقدند، گیاه شبدر یک تصفیه‌کننده طبیعی خون است که نقش موثری در دفع سموم و فلزات سنگین از بدن دارد.
۱۰- خواص شبدر قرمز برای زنان
برخی تحقیقات نشان داده‌اند که شبدر قرمز به دلیل داشتن فیتواستروژن‌ها و عملکردی مشابه با هورمون استروژن برای کاهش علائمی مانند گرگرفتگی یائسگی، بی‌خوابی، تغییرات خلقی و نوسانات هورمونی مفید است. زنانی که در دوران یائسگی دچار خشکی واژن شده‌اند و علائم آزاردهنده‌ای دارند، می‌توانند با مصرف متعادل این گیاه به بازگرداندن عملکرد طبیعی واژن خود کمک کنند. همچنین اگر در دوران قاعدگی دردهای سنگینی را تجربه می‌کنید، می‌توانید برای تسکین درد چند قطره از روغن شبدر قرمز را روی ناحیه دردناک زیر شکم بمالید.
بیشتر بدانید: روش مصرف دانه خرفه
۱۱- گیاه شبدر و آرامش اعصاب
شبدر دارای ترکیباتی است که به کاهش سطح استرس و بهبود خلق‌وخو کمک می‌کند. برخی مطالعات نشان داده‌اند که ترکیبات شبدر قرمز ممکن است در کاهش علائم افسردگی و بهبود سلامت روان موثر باشد. همچنین مصرف دمنوش این گیاه قبل از خواب برای بهبود بی‌خوابی و آرامش اعصاب مفید است. با این حال، اگر داروی خواب مصرف می‌کنید یا تحت درمان مشکلات روحی زیر نظر روانپزشک هستید، قبل از خوردن دمنوش این گیاه با پزشک معالج خود مشورت کنید.
۱۲- خواص شبدر قرمز برای کبد
یکی از مهم‌ترین خواص جوانه شبدر قرمز در طب سنتی، تنظیم فعالیت کبد، پاکسازی و تصفیه آن است. جوانه این گیاه آنتی‌اکسیدان قوی‌ای دارد که به دفع سموم از بدن کمک کرده و مانع از بروز بیماری‌های مزمن می‌شود. اطباء طب سنتی معتقدند، مصرف متعادل جوانه شبدر قرمز می‌تواند به افزایش گردش خون کمک کند و عملکرد کبد را بهبود ببخشد. با این حال، اگر بیماری کبدی دارید و داروی شیمیایی می‌خورید، قبل از مصرف گیاه شبدر قرمز حتما با پزشک معالج‌تان مشورت کنید.
از شبدر قرمز چگونه استفاده کنیم؟
برای بهره‌مندی از خواص دارویی و تغذیه‌ای شبدر می‌توانید آن را به روشهای مختلفی مصرف کنید. رایج‌ترین روشهای مصرف این گیاه شامل موارد زیر هستند:
- دمنوش شبدر: یک تا ۲ قاشق غذاخوری گل یا برگ خشک‌شده شبدر را در یک لیوان آب گرم بریزید و پس از ۱۵ دقیقه صاف کرده و میل کنید.
- جوانه شبدر: دانه شبدر را شسته و به مدت ۶ تا هشت ساعت بخیسانید، سپس در محیط مرطوب و تاریک قرار دهید و روزی ۲ بار آبکشی کنید تا جوانه بزند. بعد از سه تا پنج روز جوانه‌ها رشد کرده و آماده مصرف هستند.
- روغن شبدر: چند قطره از روغن شبدر را روی ناحیه مورد نظر بمالید. این روغن گیاهی جذب پوست می‌شود و نیاز به آبکشی ندارد.
- بذر شبدر: بذر شبدر را می‌توانید به صورت خام، بوداده یا پودر شده همراه با عسل مصرف کنید.
مضرات شبدر
با وجود خواص فراوان گیاه شبدر، مصرف آن در برخی شرایط ممکن است باعث ایجاد مشکلاتی شود. برخی از مضرات و خطرات احتمالی این گیاه که معمولا به دلیل مصرف بیش از حد یا نادرست آن بروز پیدا می‌کنند، عبارت‌اند از:
- برهم خوردن تعادل هورمونی
- افزایش خطر خونریزی
- مشکلات گوارشی همچون نفخ، دل درد یا اسهال
- افزایش خطر سقط جنین
- تاثیر بر عملکرد تیروئید
- تداخل دارویی با داروهای ضد انعقاد خون و داروهای کاهش‌دهنده فشار خون
بیشتر بدانید: دمنوش گزنه برای چی خوبه؟
نگاهی کوتاه به خواص شبدر
گیاه شبدر، به‌ویژه شبدر قرمز یکی از گیاهان دارویی ارزشمند است که خواص متعددی برای سلامت بدن دارد. این گیاه از ترکیبات مغذی مانند مواد معدنی، آنتی‌اکسیدان‌ها و فیتواستروژن تشکیل می‌شود؛ به همین دلیل برای سلامت قلب، تصفیه خون، آرامش اعصاب، تقویت رحم، کاهش علائم یائسگی، زیبایی پوست و جلوگیری از ریزش مو مفید است. با این حال، برخی گروه‌ها همچون زنان باردار و شیرده نباید از گیاه شبدر به صورت خوراکی و موضعی استفاده کنند.
ما در این مقاله از مجله درمانکده شما را با خواص شبدر و رایج‌ترین روشهای مصرف آن آشنا کردیم. اگر در مورد ایمنی مصرف آن متناسب با شرایط خاص خود سوالاتی دارید، می‌توانید به وب‌سایت درمانکده سر بزنید و با بهترین پزشکان متخصص از جمله دکتر تغذیه آنلاین مشورت کنید. همچنین، درمانکده این امکان را برای شما فراهم کرده تا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری دکتر تغذیه از متخصص تغذیه مورد نظر خود نوبت بگیرید.
سوالات متداول
در دوران بارداری تحت هیچ شرایطی از شبدر قرمز استفاده نکنید؛ زیرا این گیاه حاوی ایزوفلاون‌ها است که سطح استروژن را در بدن افزایش می‌دهند و می‌توانند منجر به عوارض بارداری شوند.
ترکیب شبدر با سرکه در طب سنتی، یک روش درمانی برای سلامت و زیبایی مو است. ترکیب این ۲ ماده به دلیل داشتن خاصیت ضد عفونی‌کنندگی و ضد التهابی به تقویت ریشه مو، کاهش شوره و خارش پوست سر کمک می‌کنند.
این گیاه فواید فراوانی دارد، اما ممکن است برای افراد در شرایط خاص مضر باشد. زنان باردار و شیرده، زنان مبتلا به سرطان سینه، رحم، تخمدان، سندرم پلی‌کیستیک، مردانی با مشکل کاهش سطح تستوسترون، افراد مبتلا به مشکل تیروئید و ناراحتی‌های گوارشی باید گیاه شبدر را با احتیاط و پس از مشورت با پزشک مصرف کنند.
منابع: sciencedirect | healthline
