کلونیدین یا کاتاپرس یک داروی پرکاربرد است که به کنترل فشار خون، کاهش علائم بیش‌فعالی و حتی ترک الکل یا مواد مخدر کمک می‌کند. با این حال، مانند هر داروی دیگری، مصرف آن به آگاهی کامل نیاز دارد تا از بروز عوارض جانبی جدی جلوگیری شود. این مقاله از مجله درمانکده به بررسی فواید و عوارض مصرف کلونیدین در کودکان و بزرگسالان اختصاص دارد. تا پایان این مطلب با ما همراه باشید.
فهرست محتوا
اطلاعات شناسنامه‌ای داروی کلونیدین
| عناوین مرتبط با شناسنامه دارو | توضیحات |
| چکیده راهگشای دارو | کاتاپرس یک آگونیست آلفا-۲ آدرنرژیک است که برای درمان فشار خون بالا و کنترل علائم بیش‌فعالی تجویز می‌شود. البته پزشکان ممکن است از آن برای درمان سایر بیماری‌ها هم استفاده کنند. |
| نام دارو | این دارو با نام کلونیدین (Clonidine) شناخته می‌شود. |
| بک‌گراند دارو | این دارو مشتق ایمیدازول بوده و در سپتامبر ۱۹۷۴ تاییدیه سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) را دریافت کرده است. |
| نوع دارو | این دارو از نوع مولکول کوچک (Small molecule) است. |
| گروه دارو | کاتاپرس یک داروی تایید شده است. |
| ساختار دارو |  |
| فرمول شیمیایی | C9H9Cl2N3 |
| فرم‌های موجود دارو | قرص ۰/۱ میلی‌گرمقرص کلونیدین 0.2 میلی‌گرم (کلونیدین ۲ درصد) |
نام برندهای قرص کلونیدین
این دارو با نام‌های تجاری مختلف در داروخانه‌ها عرضه می‌شود، از جمله:
- قرص کاتاپرس
- قرص نکسیکلون
- قرص کاپ‌وی
- قرص دوراکلون
داروی کلونیدین برای چی خوبه؟
این قرص کاربردهای متنوعی دارد که در ادامه با تعدادی از آن‌ها آشنا می‌شوید:
- از کلونیدین در فشار خون بالا استفاده می‌شود. این قرص به تنهایی یا همراه با سایر داروها به درمان پرفشاری خون کمک می‌کند.
- کلونیدین در بیش فعالی کاربرد دارد. این قرص به تنهایی یا همراه با سایر داروها به منظور کنترل علائم اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی (ADHD) برای کودکان بالای ۶ سال تجویز می‌شود.
- این دارو برای درمان دیسمنوره (کرامپ شدید و دردناک در دوران قاعدگی) و گرگرفتگی ناشی از یائسگی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- استفاده از کلونیدین برای ترک سیگار مفید است.
- از تاثیر کلونیدین در ترک اعتیاد استفاده می‌شود. چون این دارو می‌تواند علائم ناشی از ترک الکل و مواد مخدر را کنترل کند.
- این دارو به تشخیص فئوکروموسیتوما (تومور غدد فوق کلیوی که ممکن است باعث فشار خون بالا و تپش قلب شود) کمک می‌کند. این دارو در بیماران مبتلا به فئوکروموسیتوما نمی‌تواند سطح کاتکول‌آمین‌ها را کاهش دهد.
کاربرد کلونیدین برای خواب
بعضی از تحقیقات نشان داده‌اند که این دارو به کودکان مبتلا به ADHD کمک می‌کند سریع‌تر بخوابند و کمتر در طول شب بیدار شوند. از آنجا که این تحقیقات محدود به کودکان مبتلا به ADHD است، نمی‌توان به طور دقیق گفت دارو روی سایر افراد چه تاثیری دارد. بنابراین نمی‌توانید بدون مشورت با پزشک از آن برای درمان بی خوابی استفاده کنید.
نحوه مصرف داروی کلونیدین
این دارو به شکل قرص معمولی و قرص طولانی‌رهش موجود است و همراه با غذا یا بدون آن مصرف می‌شود. نحوه مصرف این دارو به نوع آن و بیماری شما بستگی دارد:
- قرص معمولی معمولا ۲ بار در روز و با فواصل زمانی یکسان مصرف می‌شود.
- روش مصرف کلونیدین طولانی‌رهش برای کاهش فشار خون به این صورت که باید یک بار در روز از آن استفاده کنید.
- پزشکان معمولا توصیه می‌کنند برای درمان ADHD یک تا ۲ بار در روز از قرص طولانی‌رهش استفاده کنید.
بهترین زمان مصرف قرص کلونیدین جهت ترک شیره یا درمان بیماری باید توسط پزشک مشخص شود. پزشک ممکن است دارو را با دوز پایین شروع کند و به تدریج میزان مصرف آن را افزایش دهد. از این دارو دقیقا طبق دستور پزشک استفاده کنید و دوز یا مدت زمان مصرف آن را خودسرانه تغییر ندهید. بهتر است دارو را هر روز در یک زمان تقریبا مشخص بخورید.
به یاد داشته باشید که قرص کاتاپرس به کنترل بیماری شما کمک می‌کند، اما باعث درمان آن نمی‌شود. حتی اگر احساس بهبودی داشتید، مصرف دارو را ادامه دهید. قطع ناگهانی دارو می‌تواند سطح فشار خون را به سرعت افزایش دهد و علائم زیر را ایجاد کند:
- تپش قلب
- اضطراب
- سردرد
- حالت تهوع
- گرگرفتگی
- سبکی سر
- احساس سفتی در قفسه سینه
- لرزش غیر قابل کنترل بخشی از بدن
پزشک دوز دارو را به تدریج کاهش می‌دهد. این روند برای قرص معمولی ۲ روز و برای قرص طولانی‌رهش سه تا هفت روز طول می‌کشد.
عوارض جانبی داروی کلونیدین
قرص کاتاپرس ممکن است در بعضی از افراد عوارض جانبی ایجاد کند. اگر علائم زیر شدید بودند یا با گذشت زمان از بین نرفتند، موضوع را به پزشک خود اطلاع دهید:
- خشکی دهان
- خستگی
- ضعف
- سردرد
- عصبی بودن
- کاهش میل جنسی
- حالت تهوع
- استفراغ
- یبوست
۱. عوارض جانبی جدی
بعضی از عوارض جانبی داروی کاتاپرس جدی هستند و به مراقبت پزشکی نیاز دارند. در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر فورا با پزشک تماس بگیرید یا به اورژانس مراجعه کنید:
- بثورات پوستی
- کهیر
- تورم صورت، گلو، زبان، لب‌ها، چشم‌ها، دست‌ها یا پاها
- مشکل در بلع یا تنفس
- گرفتگی صدا
- غش
- ضربان قلب سریع یا نامنظم
داروی کاتاپرس ممکن است عوارض دیگری هم ایجاد کند. اگر در حین مصرف آن با مشکلات غیر عادی روبه‌رو شدید، حتما نزد پزشک بروید.
بیشتر بدانید: بهترین زمان مصرف قرص آتنولول
۲. علائم اوردوز دارو
زیاده‌روی در مصرف این دارو با علائم زیر همراه است و به درمان فوری نیاز دارد:
- غش
- کندی ضربان قلب
- مشکلات تنفسی
- لرز
- گفتار نامفهوم
- خستگی
- گیجی
- پوست سرد و رنگ‌پریده
- خواب‌آلودگی
- ضعف
- کوچک شدن مردمک‌های چشم
موارد احتیاط یا منع مصرف
رعایت نکات زیر به شما کمک می‌کند از خود در برابر عوارض احتمالی داروی کلونیدین محافظت کنید:
- اگر به کاتاپرس یا هر داروی دیگری حساسیت دارید، درباره این موضوع با پزشک صحبت کنید.
- فهرست تمام داروها، مکمل‌های غذایی و محصولات گیاهی مصرفی خود را در اختیار پزشک قرار دهید. پزشک ممکن است لازم بداند دوز داروهایتان را تغییر دهد یا شما را به منظور بررسی عوارض جانبی به دقت تحت نظر بگیرد.
- سابقه ابتلا به هر نوع بیماری به‌خصوص سکته مغزی، فشار خون پایین یا بالا، حمله قلبی، ضربان قلب نامنظم یا سایر مشکلات قلبی، بیماری کلیوی و غش را به پزشک اطلاع دهید.
- اگر قرار است تحت عمل جراحی از جمله جراحی دندان قرار بگیرید، به پزشک یا دندانپزشک خود بگویید که از این دارو استفاده می‌کنید.
- این دارو ممکن است باعث خواب‌آلودگی شود. تا زمانی که متوجه نشده‌اید چه تاثیری روی شما دارد، از رانندگی کردن یا انجام کاری که نیازمند هوشیاری است، بپرهیزید.
- داروی کاتاپرس ممکن است به‌ویژه در هنگام بلند شدن از حالت خوابیده باعث سرگیجه، سبکی سر و غش شود. این مشکل زمانی که برای اولین بار مصرف دارو را شروع می‌کنید، بیشتر اتفاق می‌افتد. برای جلوگیری از آن به آرامی از رختخواب بلند شوید و قبل از ایستادن چند دقیقه صبر کنید.
- به یاد داشته باشید که در حین مصرف این دارو ممکن است به دلیل کم‌آبی بدن یا گرمازدگی غش کنید. بنابراین حتما مایعات کافی بنوشید و بدن‌تان را خنک نگه دارید.
- در مورد تداخل کلونیدین با الکل با پزشک صحبت کنید. چرا که الکل می‌تواند عوارض جانبی این دارو را تشدید کند.
- به طور منظم به پزشک مراجعه کنید. پزشک باید وضعیت سلامتی شما به‌خصوص فشارخون‌تان را بررسی کند تا متوجه شود چگونه به دارو پاسخ می‌دهید.
تداخلات دارویی قرص کلونیدین
از این دارو همراه با مهارکننده‌های مونوآمین اکسیداز (MAOI) استفاده نکنید. سایر داروهایی که ممکن است با کاتاپرس تداخل داشته باشند عبارت‌اند از:
- باربیتورات‌ها که برای کمک به بهبود خواب یا درمان تشنج تجویز می‌شوند، مانند فنوباربیتال
- بعضی از داروهای پرفشاری خون، بیماری قلبی یا ضربان قلب نامنظم
- بعضی از داروهای ضد افسردگی، ضد اضطراب یا درمان‌کننده اختلالات روان‌پریشی
- مسکن‌های تجویزی
ممکن است در این مقاله به تمام تداخلات دارویی قرص کاتاپرس اشاره نشده باشد. بنابراین لازم است در مورد تمام داروها و مکمل‌های مصرفی خود با پزشک صحبت کنید. همچنین اگر از سیگار، الکل یا مواد مخدر استفاده می‌کنید، موضوع را به پزشک اطلاع دهید.
بیشتر بدانید: قرص پیروکسیکام ۱۰ برای چیست؟
فعل و انفعالات داروی کلونیدین در بدن
قرص کاتاپرس جزء یک گروه خاص از داروها به نام آگونیست‌های آلفا طبقه‌بندی می‌شود که خاصیت ضد فشار خون دارند. این دارو با کاهش ضربان قلب و شل کردن عروق به جریان راحت‌تر خون در بدن کمک می‌کند و در نتیجه فشار خون را پایین می‌آورد.
قرص کلونیدین برای کودکان بیش فعال هم استفاده می‌شود. به نظر می‌رسد این دارو با تاثیر بر بخشی از مغز که مسئول کنترل توجه و تکانشگری است، به درمان ADHD کمک می‌کند.
بیشتر بدانید: قرص ادرال چیست؟
افراد آسیب‌پذیر
مصرف کلونیدین در بارداری در شرایط خاص و تحت نظارت دقیق پزشک امکان‌پذیر است. مطالعات حیوانی نشان داده‌اند که این دارو ممکن است برای جنین عوارض داشته باشد؛ اما شواهد کافی از مطالعات انسانی در دسترس نیست. تصمیم‌گیری درباره مصرف دارو در دوران بارداری باید بر اساس ارزیابی دقیق منافع آن در مقایسه با خطرات احتمالی انجام شود. در مورد مزایا و خطرات مصرف کلونیدین در شیردهی هم باید نظر پزشک را جویا شوید.
کلام پایانی
در این مقاله به این سوال که کلونیدین چیست، در چه مواردی تجویز می‌شود و چه عوارضی دارد، پاسخ دادیم. اگر درباره این موضوع به راهنمایی بیشتری نیاز دارید، با دکتر داخلی، دکتر قلب و عروق یا روانپزشک مشورت کنید.
شما می‌توانید از طریق وب‌سایت درمانکده ویزیت آنلاین متخصص قلب و عروق بگیرید. همچنین، درمانکده این امکان را برای شما فراهم کرده تا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری دکتر قلب از متخصص مورد نظر خود نوبت بگیرید. همچنین می‌توانید با متخصص داخلی آنلاین یا روانپزشک آنلاین مشاوره داشته باشید و یا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری متخصص داخلی یا دکتر روانپزشک از متخصص مورد نظر خود نوبت بگیرید.
سوالات متداول
بله. اما این کار باید حتما تحت نظر پزشک انجام شود. چون امکان تداخل کلونیدین با متادون وجود دارد. مصرف کلونیدین با متادون ممکن است به افت شدید فشار خون منجر شود و عوارض جدی ایجاد کند.
گاهی‌اوقات از این دارو قبل از جراحی برای کاهش اضطراب استفاده می‌شود.
بله. این دارو در صورت مصرف طولانی‌مدت باعث وابستگی می‌شود. بهتر است در مورد روش ترک کلونیدین با پزشک مشورت کنید. چون قطع ناگهانی دارو با عارضه همراه است.
بله. این دارو در صورت مصرف طولانی‌مدت باعث وابستگی می‌شود. بهتر است در مورد روش ترک کلونیدین با پزشک مشورت کنید. چون قطع ناگهانی دارو با عارضه همراه است.
خیر. این دارو روی تست اعتیاد تاثیر ندارد. با این حال، توصیه می‌شود مصرف هر نوع دارویی را قبل از تست به پزشک و پرسنل آزمایشگاه اطلاع دهید.
این دارو به تنهایی باعث سرخوشی نمی‌شود. اما بعضی از افراد با مصرف الکل یا سایر داروها همراه با کاتاپرس سعی می‌کنند اثرات آن را تشدید کرده و حس سرخوشی ایجاد کنند.
خیر. کاتاپرس یک داروی تجویزی است که برای تهیه آن به نسخه پزشک نیاز دارید.
منابع: go.drugbank, medlineplus, my.clevelandclinic
