بیماری COPD؛ طول عمر بیماران انسداد ریوی مزمن چه قدر است؟

بیماری COPD یا همان انسداد ریوی مزمن یکی از انواع بیماری‌های ریه است که باعث ایجاد محدودیت جریان هوا در ریه‌ها می‌شود. ۲ بیماری آمفیزم ریوی (از بین رفتن کیسه هوایی ریه‌ها) و برونشیت مزمن (التهاب و تنگ شدن برونش‌ها) در بروز این وضعیت نقش مهمی دارند. با این حال، می‌توان دیگر عوامل مهم ابتلا به این بیماری را شامل آسیب‌های طولانی‌مدت به ریه‌ها مانند استعمال سیگار یا قرار گرفتن در معرض آلاینده‌های محیطی دانست. 

تشخیص زودهنگام بیماری انسداد ریه اهمیت زیادی دارد؛ زیرا در صورتی که اقدامی برای درمان COPD انجام نگیرد، ممکن است سرعت پیشرفت بیماری افزایش پیدا کند و موجب بروز مشکلات قلبی یا عفونت‌های تنفسی با شدت بالا شود. 

در این مقاله از مجله سلامت درمانکده همراه ما باشید تا شما را با علائم، علت و روش درمان انسداد ریه (COPD) آشنا کنیم.

بیماری انسداد مزمن ریه یا COPD چیست؟

بیماری انسداد ریوی مزمن یا Chronic obstructive pulmonary disease که به اختصار COPD نامیده می‌شود، یک بیماری مزمن و پیش‌رونده ریوی است که جریان هوا را در ریه‌ها مسدود می‌کند. از نشانه‌های اصلی این بیماری می‌توان به سرفه، خلط سینه و تنگی نفس اشاره کرد. احتمال اینکه افراد درگیر برونشیت مزمن به بیماری COPD مبتلا شوند، بالاست. این بیماری به مدیریت بلندمدت نیاز دارد و تغییر سبک زندگی می‌تواند کیفیت زندگی فرد را بهبود ببخشد.

بیماری‌ انسداد مزمن ریه چه علائمی دارد؟

دشواری تنفس از مهم‌ترین علائم بیماری‌ انسداد مزمن ریه است. بیمار معمولا در مراحل ابتدایی بیماری دچار علائم خیفی می‌شود که شامل سرفه‌های منقطع و تنگی نفس هستند. با پیشرفت بیماری، علائم آن معمولا شدیدتر می‌شوند و حتی ممکن است تنفس برای فرد بسیار دشوار و سخت شود.

افراد مبتلا به بیماری COPD اغلب درگیر تنگی نفس و خس خس سینه هستند و ترشح خلط در دستگاه تنفسی آن‌ها افزایش می‌یابد. همان‌طور که گفتیم، این بیماری در ابتدا نشانه‌های خفیفی دارد و حتی ممکن است در مواردی با سرماخوردگی اشتباه گرفته شود. علایم خفیف بیماری COPD شامل موارد زیر هستند:

• دوره‌های تنگی نفس، به‌ویژه پس از انجام فعالیت بدنی
• سرفه‌های خفیف ولی عودکننده
• افزایش نیاز به صاف کردن گلو، مخصوصا پس از بیدار شدن از خواب در صبح

با افزایش آسیب وارده به ریه، نشانه‌های این بیماری شدیدتر می‌شوند و فرد ممکن است موارد زیر را تجربه کند:

• تنگی نفس، حتی پس از انجام فعالیت‌های جسمانی ساده مانند پیاده‌روی و بالا رفتن از پله‌های هواپیما
• خس خس سینه، به‌ویژه هنگام بازدم هوا از ریه‌ها
• درد در قفسه سینه‌
• سرفه‌های مزمن همراه با خلط یا بدون آن
• نیاز به تخلیه خلط از مجاری تنفسی به شکل روزانه
• ابتلا به سرماخوردگی، آنفلوانزا و سایر عفونت‌های تنفسی به شکل مستمر
• کمبود انرژی

در مراحل پیشرفته‌تر بیماری انسداد ریه‌ها، نشانه‌های زیر بروز پیدا می‌کنند:

• ضعف و خستگی
• تورم پاها (مچ تا قسمت‌های بالاتر)
• کاهش وزن

در صورت مشاهده علائم زیر، رسیدگی پزشکی اضطراری است:

• تغییر رنگ ناخن‌ها به آبی یا خاکستری، که نشانه کاهش اکسیژن خون است.
• تنگی نفس شدید به شکلی که فرد قادر به صحبت کردن نباشد.
• احساس گیجی، کلافه بودن و یا غش
• افزایش ضربان قلب

علائم فوق ممکن است باعث تغییراتی در عملکرد افراد، مانند استفاده نکردن از پله‌ها و اجتناب از انجام فعالیت‌های ورزشی شوند. به همین دلیل متخصصان معتقدند، بیماری COPD پرستاری ویژه‌ای نیاز دارد. بیماران باید هنگام فعالیت‌هایی مثل قدم زدن، استحمام، خم شدن یا بالا رفتن از پله‌ها تنفس دیافراگمی داشته باشند.

علت بیماری COPD یا انسداد ریه چیست؟

اصلی‌ترین علت ابتلا به این بیماری را می‌توان شامل استعمال سیگار، آلودگی هوا، ابتلا به بیماری آمفیزم و برونشیت ریه دانست. دیگر عوامل موثر در بروز COPD شامل موارد زیر هستند:

• قرار گرفتن در معرض آلاینده‌های محیطی مانند دود چوب یا مواد شیمیایی
• عوامل ژنتیکی
• استفاده از پیپ
• استنشاق دود سیگار دیگران
• کمبود آلفا۱ آنتی تریپسین (AAt)
• سن بالای ۴۰ سال

بیشتر بدانید: بیماری CF

تشخیص بیماری انسداد ریوی مزمن

تشخیص بیماری COPD تنها با استفاده از یک تست مخصوص امکان‌پذیر نیست. در واقع، تشخیص این بیماری بر اساس مشاهده علائم و معاینه بالینی به همراه بررسی نتایج آزمایش‌ها انجام می‌شود.

هنگام مراجعه به پزشک، بیمار باید تمامی علائمی را که درگیر آن‌ها شده است را بازگو کند. همچنین پزشک سوالاتی می‌پرسد تا از وجود هر کدام از شرایط زیر مطلع شود:

• مصرف دخانیات
• تماس با مواد محرک دستگاه تنفسی در محیط کار
• قرار گرفتن در معرض دود حاصل از مصرف دخانیات
• سابقه ابتلا به بیماری COPD در خانواده
• ابتلا به آسم یا سایر مشکلات تنفسی
• استفاده از داروهای بدون نسخه توسط بیمار

در طول معاینه بالینی، پزشک با استفاده از گوشی پزشکی به صدای ریه بیمار هنگام تنفس گوش می‌دهد و بر اساس اطلاعاتی که به دست می‌آورد، ممکن است آزمایش‌هایی همچون موارد زیر را برای تشخیص بهتر بیماری، تجویز کند:

• تست اسپیرومتری 
• تصویربرداری با اشعه ایکس و CT اسکن
• اندازه‌گیری حجم ریه
• بررسی ظرفیت انتشار
• عکس قفسه سینه
• آنالیز گازهای خونی شریانی
• تست آزمایشگاهی برای تعیین کمبود آلفا۱ آنتی تریپسین

نتیجه این تست‌ها در تشخیص بیماری COPD یا سایر بیماری‌های تنفسی، مانند آسم، بیماری‌های مسدودکننده ریه و یا نارسایی‌های قلبی، به پزشکان کمک می‌کنند.

درمان بیماری COPD

در حال حاضر، درمان قطعی انسداد ریه امکان‌پذیر نیست، اما می‌توان به کمک راه‌کارهای مختلف سرعت پیشرفت بیماری را کندتر کرد و کیفیت زندگی بیمار را افزایش داد. این راه‌کارها شامل موارد زیر هستند:

دارو درمانی

داروهای بازکننده برونش (برونکودیلاتورها) به شل شدن بافت عضلانی دستگاه تنفسی کمک کرده و موجب باز شدن مجاری تنفسی و در نتیجه تسهیل تنفس در بیماران می‌شوند. این داروها معمولا به شکل استنشاقی یا با استفاده از نبولایزر مورد استفاده قرار می‌گیرند. داروهای استنشاق‌کننده برونکودیلاتور شامل موارد زیر می‌شوند:

• استنشاق‌کننده‌های آگونیست بتا-۲ مانند سالبوتامول و تربوتالین
• استنشاق‌کننده‌های ضد موسکارینیک مانند ایپراتروپیوم بروماید

گاهی پزشک در کنار این داروها از داروهای ضد التهاب گلوکوکورتیکواستروئیدی برای کاهش التهاب مجاری تنفسی استفاده می‌کند. برای کاهش خطر ابتلا به عفونت‌های تنفسی، بهتر است با پزشک معالج در مورد دریافت واکسن سالیانه آنفولانزا، واکسن ذات‌الریه و واکسن محرک ایمنی در برابر کزاز و سیاه‌سرفه مشورت کنید.

توانبخشی ریه

برنامه‌های توانبخشی ریه برای درمان بیماری COPD به منظور افزایش قدرت و استقامت ریه‌ها انجام می‌شوند. در واقع، تمرینات ورزشی شخصی زیر نظر پزشک مانند پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری، آموزش‌های مرتبط با تنفس صحیح همراه با مشاوره تغذیه‌ای به افزایش توانبخشی ریه‌ها کمک می‌کنند.

اکسیژن‌درمانی

گاهی میزان اکسیژن در بیماران COPD به شدت افت می‌کند. زمانی که میزان آن به زیر ۹۰ درصد برسد، تهدیدی برای جان بیمار است که در این صورت، بیماران می‌توانند با استفاده از کپسول اکسیژن و ماسک یا لوله دماغی، برای تنفس بهتر، تحت درمان با اکسیژن قرار بگیرند. استفاده از واحد‌های اکسیژنی قابل حمل می‌تواند دسترسی به این روش درمانی را برای بیماران تسهیل کند.

عمل جراحی

انجام عمل جراحی تنها در موارد وخیم بیماری COPD و زمانی که سایر روش‌های درمانی موثر نباشند، توصیه می‌شود. کاهش حجم ریه (LVRS)، بولکتومی یا برداشتن کیسه‌های بزرگ هوایی (بولا) و پیوند ریه از روش‌های جراحی انسداد مزمن ریوی به‌شمار می‌آیند.

تغییر سبک زندگی

ایجاد تغییر در سبک زندگی نیز می‌تواند به بیماران در تسکین علائم بیماری کمک کند:

• ترک مصرف دخانیات
• نوشیدن آب به مقدار کافی
• مصرف غذای سالم
• کنترل تنفس و آموزش شیوه صحیح نفس کشیدن
• قرار نگرفتن در معرض دود حاصل از مصرف دخانیات یا مواد شیمیایی
• حفظ تناسب اندام
• انجام فعالیت بدنی سبک
• کنترل استرس و اضطراب
• مصرف منظم مکمل و دارو در صورت تجویز پزشک

بیشتر بدانید: بیماری سل

طول عمر بیماران COPD چقدر است؟

بیماران مبتلا به انسداد ریوی مزمن نیازمند مدیریت این بیماری در طول عمر خود هستند. آن‌ها باید به توصیه‌های پزشکان توجه کرده و سبک زندگی و عادت‌های سالمی داشته باشند. اغلب بیماران COPD در پنج سال اول بیماری، زندگی نرمالی دارند. 

معمولا امید به زندگی بیماران در صورتی که بیماری در مراحل اولیه تشخیص داده شود، بالاست. اما زمانی که بیماری شدت زیادی پیدا می‌کند، امید به زندگی در بیماران کم می‌شود. بر اساس پیش‌بینی‌های سازمان بین‌المللی بهداشت (WHO)، به دلیل افزایش مصرف دخانیات و استعمال دود سیگار، مرگ بیماران COPD تا سال ۲۰۳۰ سومین عامل مرگ و میر در جهان خواهد بود. از همین‌رو پزشکان توصیه می‌کنند، هر مرحله از بیماری انسداد ریه را جدی بگیرید و برای کنترل علائم آن به متخصص مراجعه کنید.

عوارض بیماری انسداد ریوی مزمن

با پیشرفت بیماری، احتمال بروز عوارض مرتبط با آن در بیماران افزایش می‌یابد. بعضی از این عوارض شامل موارد زیر هستند:

• عفونت‌های تنفسی، مانند سرماخوردگی، آنفلوآنزا و ذات‌الریه
• افزایش فشار خون سرخرگ‌های ریوی
• نارسایی تنفسی
• بیماری‌های قلبی
• سرطان ریه
• افسردگی و اضطراب

رژیم غذایی مناسب برای افراد مبتلا به COPD

با وجود اینکه بیماران مبتلا به بیماری‌ انسدادی مزمن ریه نیاز به رژیم خاصی ندارند، اما پیروی از یک برنامه غذایی مناسب و سالم برای حفظ سلامت کلی بدن ضروری است. هر چه قدرت جسمانی بیماران بیشتر باشد، توانایی آن‌ها در پیشگیری از بروز عوارض مرتبط با این بیماری یا ابتلا به سایر بیماری‌ها افزایش می‌یابد.

برای این منظور، مواد مغذی زیر را در برنامه غذایی بیماران مبتلا به انسداد ریه بگنجانید:

• سبزیجات
• میوه‌ها
• غلات
• مواد پروتئینی
• لبنیات

مصرف مایعات فراوان برای بیماران COPD مفید است. نوشیدن ۶ تا هشت لیوان مایعات فاقد کافئین در روز باعث کاهش ترشح خلط غلیظ می‌شود و عبور هوا را در مجاری تنفسی تسهیل می‌کند. همچنین بیماران در مصرف نمک باید احتیاط کنند؛ زیرا نمک باعث احتباس آب در بدن می‌شود و این وضعیت می‌تواند نفس کشیدن را دشوارتر کند.

روش‌های پیشگیری از بیماری انسداد ریه

در درجه اول، مهم‌ترین روش پیشگیری از بیماری COPD ترک سیگار و قرار نگرفتن در برابر آلاینده‌های محیطی است. دیگر اقدامات پیشگیرانه شامل سبک زندگی سالم، فعالیت بدنی منظم و تغذیه اصولی می‌شوند. 

حفظ وزن مناسب در بیماران مبتلا به COPD از اهمیت بالایی برخوردار است. این افراد برای تنفس به انرژی بالایی نیاز دارند و در نتیجه معمولا باید کالری بیشتری دریافت کنند. اما در صورت ابتلا به چاقی مفرط، دریافت انرژی در این افراد باید محدود شود؛ زیرا افزایش بیشتر وزن می‌تواند فشار بیشتری را بر دستگاه قلبی عروقی و تنفسی آن‌ها وارد کند.

در صورتی که بیماران درگیر انسداد ریه به لاغری مفرط یا ضعف مبتلا باشند، ممکن است نتوانند نیازهای اولیه بدن خود را تامین کنند. از آن جایی که ابتلا به COPD باعث تضعیف سیستم ایمنی و کاهش توانایی بدن در مبارزه با عوامل عفونی می‌شود، بهتر است در مورد شیوه صحیح دریافت مواد مغذی با متخصص تغذیه مشورت کنید.

برای جلوگیری از دشواری تنفس در بیماران مستعد COPD باید از سنگینی معده بپرهیزید. پر بودن معده باعث می‌شود که ریه فضای کافی برای افزایش حجم خود نداشته باشد و در نتیجه فرد دچار تنگی نفس شود. برای جلوگیری از این عارضه به نکات زیر توجه کنید:

• مجاری تنفسی یک ساعت پیش از صرف وعده غذایی از خلط خالی شوند.
• لقمه‌های غذا کوچک باشند تا فرد بتواند پیش از بلع آن‌ها را به خوبی بجود.
• به جای سه وعده غذایی در روز، بهتر است پنج وعده غذایی کوچک‌تر مصرف شود.
• مصرف مایعات ترجیحا به بعد از صرف وعده غذایی موکول شود تا در حین صرف غذا، افراد کمتر احساس سیری کنند.

راهنمای مراجعه به پزشک

بیماری COPD یا انسداد مزمن ریوی از بیماری‌های جدی ریه به‌شمار می‌آید که موجب محدودیت تدریجی و غیر قابل برگشت جریان هوا در ریه‌ها می‌شود. این بیماری اغلب ناشی از استعمال سیگار و مواجهه طولانی‌مدت با آلاینده‌های شیمیایی است که تاثیرات جدی بر کیفیت زندگی بیمار می‌گذارد. از علائم شایع بیماری انسداد ریه باید به نفس تنگی، سرفه مداوم و خلط سینه اشاره کرد که در صورت پیشرفت بیماری، فعالیت روزمره فرد را مختل می‌کنند. 

با وجود اینکه COPD یک بیماری غیر قابل برگشت است، اما می‌توان آن را با تشخیص زودهنگام، ترک سیگار و استفاده از داروهای مناسب زیر نظر پزشک متخصص مدیریت کرد. ما در این مقاله از مجله درمانکده شما را با علائم، علت و روش‌های درمان بیماری انسداد مزمن ریوی آشنا کردیم. اگر درباره این بیماری سوالات بیشتری دارید، می‌توانید به وب‌سایت درمانکده سر بزنید و ویزیت آنلاین متخصص ریه بگیرید و یا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری متخصص ریه به متخصص مد نظر خود مراجعه کنید.

سوالات متداول

منابع: healthline | webmd