چلغوز دانه‌ای خوراکی و مغذی است که از درخت کاج به دست می‌آید. این دانه که با نام آجیل کاج شناخته می‌شود، بومی مناطقی مانند افغانستان، پاکستان و هندوستان است و در حال حاضر به سراسر جهان صادر می‌شود. علاوه بر طعم خوشمزه، کره‌ای و منحصربه‌فرد، خواص چلغوز بسیار زیاد است و از گذشته تاکنون برای کاهش کلسترول، حفظ سلامت مو، کاهش وزن، کنترل قند خون و پیشگیری از بیماری‌های چشمی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دانه جزء آجیل گران‌قیمت به‌شمار می‌آید و دارای یک پوسته سخت است که هنگام خوردن باید آن را از مغز جدا کنید.
اگر کنجکاوید درباره خواص چلغوز و ارزش غذایی آن بیشتر بدانید، در این مقاله از مجله سلامت درمانکده همراه ما باشید.
فهرست محتوا
ارزش غذایی چلغوز
قبل از آشنایی با خواص چلغوز خوب است درباره ارزش غذایی این دانه مغذی بیشتر بدانید. چلغوز سرشار از مواد مغذی، ویتامین‌ها و مواد معدنی است؛ از همین‌رو تاثیر مثبت زیادی بر سلامت بدن می‌گذارد. این دانه کوچک و خوشمزه حاوی ریز مغذی‌های فراوانی مانند چربی غیر اشباع، پروتئین سالم و آنتی‌اکسیدان‌های ضروری بدن است. همچنین در ترکیبات آن ویتامین‌هایی مانند B۱، B۲، ویتامین C، ویتامین A و E، نیاسین، پتاسیم، منیزیم، فسفر، آهن، کلسیم، روی و منگنز وجود دارند.
خواص چلغوز چیست؟
مهم‌ترین خواص این دانه مغذی شامل موارد زیر هستند:
۱- چلغوز و کاهش خطر ابتلا به سرطان
این دانه مغذی سرشار از منیزیم است و می‌تواند خطر ابتلا به سرطان را کاهش دهد. در واقع، مصرف متعادل چلغوز تاثیر به‌سزایی در جلوگیری از رشد یا تکثیر سلول‌های سرطانی دارد.
بیشتر بدانید: خواص بادام هندی
۲- خواص چلغوز برای لاغری
چلغوز حاوی نوعی چربی طبیعی به نام اسید پینولنیک است که می‌تواند با تحریک هورمون‌های کاهش‌دهنده اشتها به کنترل گرسنگی کمک کند. همچنین وجود چربی‌های مفید و پروتئین موجود در این دانه باعث افزایش انرژی و بهبود متابولیسم می‌شود. متخصصان تغذیه معتقدند مصرف متعادل این دانه می‌تواند باعث احساس سیری طولانی‌مدت شود و به مرور زمان کاهش وزن ایجاد کند.
۳- چلغوز و کاهش کلسترول
همان‌طور که گفتیم، چلغوز سرشار از اسید پینولنیک و منیزیم است. این ۲ ماده نقش مهمی در کاهش کلسترول بد دارند و می‌توانند تا حد زیادی احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی را کاهش دهند.
۴- خواص چلغوز برای کبد
این دانه مغذی حاوی آنتی‌اکسیدان‌های ضروری برای بدن است که به بهبود عملکرد کبد و سم‌زدایی آن کمک می‌کنند. از طرفی، اسیدهای چرب مفید موجود در این دانه باعث کاهش التهاب و بهبود عملکرد سلول‌های کبدی می‌شوند. یکی دیگر از خواص چلغوز، جلوگیری از ابتلا به کبد چرب است. چرا که این دانه مغذی چربی‌های غیر اشباع دارد و از تجمع چربی‌های ناسالم در کبد جلوگیری می‌کند.
بیشتر بدانید: خواص فندق
۵- چلغوز و سلامت چشم‌ها
چلغوز در ترکیبات خود ویتامین A، لوتئین و آنتی‌اکسیدان‌های دیگر دارد که از چشم در برابر عوامل بیماری‌زا محافظت می‌کنند. این ترکیبات مواد مغذی مورد نیاز برای سلامت چشم را تامین می‌کنند و مانع از بروز دژنراسیون ماکولا مرتبط با افزایش سن می‌شوند.
۶- خواص چلغوز برای اسپرم
یکی از مهم‌ترین خواص چلغوز برای مردان، بهبود عملکرد جنسی و افزایش توانایی باروری آن‌هاست. در ترکیبات چلغوز مقدار قابل توجه‌ای روی (زینک) وجود دارد که به بهبود کیفیت اسپرم کمک می‌کند. همچنین سایر مواد مغذی مانند اسیدهای چرب مفید و پروتئین‌های موجود در چلغوز نقش مهمی در افزایش تعداد اسپرم دارند. از طرفی، آنتی‌اکسیدان‌های موجود در این دانه مغذی با کاهش استرس اکسیداتیو از آسیب به اسپرم‌ها جلوگیری می‌کنند.
بیشتر بدانید: خواص کندر
۷- چلغوز و تنظیم قند خون
دانه چلغوز می‌تواند سطح گلوکز خون را کاهش دهد و عوارض ناشی از دیابت را کنترل کند. پروتئین، ویتامین‌ها و آنتی‌اکسیدان‌های این دانه مغذی نقش مهمی در کاهش گلوکز خون دارند و می‌توانند تا حد زیادی علائم بیماری دیابت را کنترل کنند.
۸- خواص چلغوز برای زنان
یکی از خواص چلغوز در طب سنتی برای زنان، کاهش دردهای ناشی از سندرم پیش از قاعدگی است. چلغوز به دلیل داشتن ویتامین B۶ و منیزیم تاثیر مثبتی بر کم شدن دردهای دوره PMS زنان دارد. همچنین مقدار آهن بالای آن می‌تواند به پیشگیری از بروز کم‌خونی در دوره پریودی کمک کند.
بیشتر بدانید: خواص بلوط
۹- چلغوز و بهبود عملکرد روده
چلغوز حاوی فسفر است. این ماده مغذی نقش مهمی در بهبود عملکرد دستگاه گوارش، کاهش علائم یبوست یا اسهال دارد. در واقع، فسفر با اثرگذاری بر سطح PH بدن به عملکرد بهتر دستگاه گوارش و روده‌ها کمک می‌کند.
۱۰- خواص چلغوز در بارداری
مصرف متعادل چلغوز در دوران بارداری باعث رشد و سلامت مغز جنین می‌شود. اسیدهای چرب امگا۳ و ویتامین‌های موجود در چلغوز برای رشد جنین و سلامت مادر ضروری است. همچنین فیبر این دانه مغذی به بهبود گوارش و کاهش علائم یبوست در بارداری کمک می‌کند. با این حال، یادتان باشد چلغوز در دوران بارداری باید با احتیاط و زیر نظر پزشک مصرف شود تا از بروز عوارض جانبی احتمالی جلوگیری کند.
بیشتر بدانید: خواص مویز
۱۱- چلغوز و تنظیم فشار خون
مصرف متعادل چلغوز می‌تواند کمک بزرگی به تنظیم فشار خون کند. این دانه مغزی پوشش رگ‌های خونی را بهبود می‌بخشد و باعث گردش بهتر خون در آن‌ها می‌شود. نتیجه این امر جلوگیری از ایجاد لخته خون در بدن و تنظیم سطح فشار خون است.
بیشتر بدانید: خواص نخود
۱۲- خواص چلغوز برای مو
چلغوز به دلیل داشتن مواد مغذی و ارزشمند مانند ویتامین‌ها، مواد معدنی و اسیدهای چرب ضروری برای تقویت و بهبود سلامت مو بسیار مفید است. این دانه گیاهی حاوی ویتامین E است که به بهبود جریان خون در کف سر کمک می‌کند و موجب تقویت ریشه‌های مو می‌شود. همچنین پروتئین، اسیدهای چرب و مواد معدنی مانند آهن، منیزیم و روی موجود در چلغوز ضمن جلوگیری از ریزش مو، نقش مهمی در تقویت فولیکول مو و تسریع رشد مو دارند.
چه کسانی نباید چلغوز بخورند؟
تا اینجا از خواص چلغوز برای سلامتی بدن گفتیم و ارزش غذایی آن را مورد بررسی قرار دادیم. با وجود فواید زیاد این دانه مغذی، برخی افراد با شرایط خاص باید قبل از مصرف آن با پزشک مشورت کنند. به طور کلی، افرادی که باید با احتیاط چلغوز مصرف کنند، شامل موارد زیر هستند:
- افراد دارای حساسیت به آجیل
- افراد دارای اضافه وزن بالا
- بیماران مبتلا به مشکلات گوارشی مانند سندرم روده تحریک‌پذیر
- مبتلایان به کلسترول بالا
- بیماران مبتلا به سنگ کلیه
- زنان باردار و شیرده (در صورت مصرف زیاد)
- کودکان زیر سه سال
بیشتر بدانید: آیا گردو چربی سوز است؟
نگاهی کوتاه به خواص چلغوز
چلغوز یک دانه مغذی و بسیار پرخاصیت است که به دلیل محتوای بالای ویتامین‌ها، مواد معدنی و اسیدهای چرب مفید، فواید زیادی برای سلامتی دارد. این دانه ارزشمند به تقویت سیستم ایمنی، کاهش کلسترول بد، لاغری، تنظیم قند خون، سلامت مو و بهبود عملکرد روده‌ها کمک می‌کند. علاوه بر این، خاصیت آنتی‌اکسیدانی چلغوز باعث محافظت از بدن در برابر استرس اکسیداتیو و التهابات می‌شود. با وجود مزایای فراوان این دانه مغذی باید آن را به اندازه مصرف کنید تا از بروز آلرژی و اضافه وزن جلوگیری شود.
ما در این مقاله از مجله درمانکده شما را به طور مفصل با خواص چلغوز آشنا کردیم. اگر درباره ایمنی مصرف این دانه متناسب با شرایط خاص خود سوالات بیشتری دارید، می‌توانید به وب‌سایت درمانکده سر بزنید و با بهترین پزشکان متخصص از جمله دکتر تغذیه آنلاین مشورت کنید. همچنین، درمانکده این امکان را برای شما فراهم کرده تا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری دکتر تغذیه از متخصص تغذیه مورد نظر خود نوبت بگیرید.
سوالات متداول
این دانه مغذی را می‌توانید به عنوان آجیل در میان‌وعده مصرف کنید. همچنین استفاده از دانه چلغوز روی سالاد، غذاهای اصلی و حتی دسر ایده بسیار خوبی است و می‌تواند طعم دلنشینی به آن‌ها اضافه کند.
فسفر و کلسیم موجود در چلغوز برای رشد استخوان‌های کودکان مفید است. همچنین مواد معدنی مانند روی و منیزیم به تقویت سیستم ایمنی کودکان کمک می‌کند. با این حال، کودکان نیابد در مصرف این دانه مغذی زیاده‌روی کنند؛ زیرا ممکن است باعث اضافه وزن و بروز آلرژی شود.
مقدار مصرف این دانه مغذی می‌تواند متناسب با شرایط فردی و نیاز تغذیه‌ای متفاوت باشد. معمولا متخصصان تغذیه توصیه می‌کنند برای بهره‌مندی از خواص چلغوز، روزانه هفت تا ۱۰ عدد از آن را مصرف کنید.
منابع: manmatters | lybrate
نهال چلغوز را از کجا تهیه کنیم؟
تا خودمان هم بتوانیم در تولیدش سهم داشته باشیم.