چاقی یکی از عمده مشکلات انسان در عصر کنونی است. زندگی دیجیتالی، راحت و کم‌تحرک در کنار مصرف غذاهای چرب و فست‌فودها باعث شیوع افزایش وزن در بزرگسالان و حتی کودکان شده است. چاقی کودکان یک معضل خطرناک جهانی و رو به رشد است که کودکان در سراسر جهان با آن دست و پنجه نرم می‌کنند.
اضافه وزن بالا در کودکان باید حتما کنترل شود، در غیر این‌صورت مشکلات جدی‌تری چون دیابت و فشار خون را به همراه خواهد داشت. در ادامه این مقاله از مجله درمانکده قرار است در مورد چاقی کودکان و راهکارهای کنترل آن بیشتر صحبت کنیم. اگر نمی‌دانید چاقی کودک خود را چگونه کنترل کنید، ادامه این مقاله را از دست ندهید.
فهرست محتوا
چاقی کودکان چقدر شایع است؟
چاقی از شایع‌ترین بیماری‌های مزمن دوران کودکی شناخته میشود. بر اساس مطالعات مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های ایالات متحده (CDC) که از سال۲۰۱۷ تا ۲۰۲۰ انجام شد، چاقی حدود ۱۹.۷ درصد از کودکان و نوجوانان ۲ تا ۱۹ ساله یعنی نزدیک به ۱۵ میلیون کودک و نوجوان در ایالات متحده را تحت تاثیر قرار داده است.
چاقی کودکان گروه‌های سنی زیر را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد:
- ۱۲.۷ درصد از کودکان ۲ تا ۵ ساله.
- ۲۰.۷ درصد از کودکان ۶ تا ۱۱ ساله.
- ۲۲.۲ درصد از نوجوانان ۱۲ تا ۱۹ ساله.
علت چاقی کودکان چیست؟
چاقی کودکان در حال حاضر در تمام کشورهای جهان رو به رشد بوده و تبدیل به یک اپیدمی خطرناک شده است. اضافه وزن در هر سنی مشکلات جدی‌ای برای سلامت فرد به دنبال داشته و زمینه‌ساز ده‌ها بیماری خطرناک دیگر می‌تواند باشد.
بیشتر بدانید:چاقی شکم از چیست؟ ترفندهای ساده برای داشتن شکم تخت
تحقیقات زیادی در مورد علت چاقی کودکان انجام شده است. از مهم‌ترین دلایل اضافه وزن در کودکان می‌توان موارد زیر را نام برد:
بیشتر بدانید:24 بیماری شایع کودکان
۱. الگوهای غذایی اشتباه در خانواده
مهم‌ترین علت اضافه وزن در کودکان، تغذیه نادرست در محیط خانواده است. در دوران کودکی والدین مسئول تغذیه کودک هستند؛ بنابراین اگر آن‌ها در این مورد کم‌کاری کنند کودک دچار اضافه وزن خواهد شد. برای مثال زمانی که والدین زمان مشخصی برای صرف غذا نداشته باشند یا هر کدام در جایی غذا بخورند، کودک در معرض اضافه وزن قرار می‌گیرد. زیرا این مساله از نظر روانی باعث استرس و پرخوری عصبی در کودک میشود.
۲. تغذیه نادرست
غذاهایی که کودک در طول روز مصرف می‌کند، مستقیما روی وزن او اثر می‌گذارند. زمانی که والدین نظارت درستی روی غذاها نداشته باشند و غذاهای ناسالم زیادی را در رژیم غذایی خود جای دهند، کودک دچار چاقی میشود. مصرف غذاهای پرچرب، سوخاری‌ها، فست‌فود و غذاهای آماده باعث اضافه وزن در کودکان میشود.
۳. مصرف زیاد شیرینی‌جات
یکی دیگر از عواملی که باعث چاقی در بزرگسالان و کودکان میشود، زیاده‌روی در مصرف انواع شیرینی‌جات است. کودکان عاشق خوراکی‌های شیرین هستند و والدین باید روی میزان مصرف این خوراکی‌ها نظارت داشته باشند. انواع شکلات‌ها، پاستیل، نوشابه، کیک، آبمیوه و… در صورت مصرف زیاد منجر به افزایش وزن کودکان و حتی ابتلا به دیابت در آن‌ها می‌شوند.
۴. مصرف میان‌وعده‌های ناسالم
کودکان در روز حداقل به سه میان‌وعده نیاز دارند. این میان‌وعده‌ها باید از خوراکی‌های سالم، سبزیجات و میوه‌ها باشند. مصرف خوراکی‌های مضری چون چیپس، کرانچی، پفک، شکلات و… به عنوان میان‌وعده از دیگر عوامل چاقی کودکان است. این خوراکی‌ها ارزش غذایی پایینی دارند و نباید در مصرف آن‌ها زیاده‌روی کرد.
۵. سابقه ابتلای خانوادگی
گاهی رژیم غذایی کودک کاملا سالم است و والدین روی تغذیه کودک خود نظارت دقیقی دارند، اما باز هم کودک دچار اضافه وزن میشود. در این مواقع عامل دیگری به نام سابقه ابتلای خانوادگی و ژنتیک باعث چاقی میشود. کودکانی که پدر یا مادرشان در دوران کودکی اضافه وزن داشتند، در معرض خطر بیشتری برای اضافه وزن هستند. ژنتیک عامل پنج درصد موارد اضافه وزن در دوران کودکی است.
۶. عوامل روانی
زمانی که کودک از نظر روحی و روانی در شرایط خوبی نباشد، احتمال بروز افزایش وزن در او بیشتر میشود. استرس، اضطراب، نگرانی یا ترس در کودکان باعث چاقی میشود؛ زیرا آن‌ها در این شرایط به پرخوری عصبی روی می‌آورند.
بیشتر بدانید:آیا دیابت در کودکان قابل درمان است؟ + علائم دیابت کودکان
۷. کم‌تحرکی
از دیگر عواملی که باعث چاقی در کودکان می‌شوند، سبک زندگی کم‌تحرک است. شرایط زندگی مدرن باعث شده تا کودکان امروزی نسبت به کودکان در گذشته، فعالیت کم‌تری داشته باشند. کودکان در حال حاضر بیشتر به دنبال بازی‌های کامپیوتری هستند و علاوه بر این، شرایط زندگی آپارتمانی باعث محدودشدن فعالیت آن‌ها شده است. همچنین کودکان در حین انجام این بازی‌ها، میل بیشتری به مصرف خوراکی‌های مضر پیدا می‌کنند و به این ترتیب دچار اضافه وزن می‌شوند.
بیشتر بدانید:چاقی چیست و چگونه باید آن را درمان کرد؟
۸. ابتلا به بیماری‌ها
برخی بیماری‌هایی که به دلیل عدم تعادل هورمونی ایجاد می‌شوند، عامل اضافه وزن در کودکان هستند. این بیماری‌ها عبارت‌اند از:
- کم‌کاری تیروئید
- تومور در غده هیپوتالاموس
- کمبود هورمون رشد
- سندروم کوشینگ
- سندروم باردت بیدل
- سندروم پرادر ویلی
- کمبود مادرزادی لپتین (PCSK1)
- سندروم آلستروم
۹. مصرف دارو
گاهی اضافه وزن در کودکان به دلیل مصرف داروهای زیر ایجاد میشود:
- گاباپنتین
- پروپرانولول
- لیتیوم
- پردنیزولون
- آمی‌تریپتیلین
عوارض چاقی کودکان دبستانی
چاقی در کودکان عوارض خطرناکی به دنبال دارد. مهم‌ترین عوارض اضافه وزن کودکان عبارت‌اند از:
- ابتلا به دیابت نوع ۲
- کلسترول
- فشار خون بالا
- درد مفاصل
- کاهش رشد قدی
- کاهش اعتمادبه‌نفس کودک
- ابتلا به کبد چرب غیرالکلی (NAFLD)
- استرس و اضطراب
بیشتر بدانید:شیرخشک برای وزن گیری چی خوبه؟ + نکات تغذیه برای افزایش وزن
با چاقی کودکان چه کنیم؟
روش‌های درمان چاقی کودکان به صورت زیر است:
مراجعه به متخصص تغذیه
اولین گام برای درمان اضافه وزن در کودکان مراجعه به متخصص تغذیه است. متخصص تغذیه وضعیت سلامت کودک را بررسی کرده و یک رژیم غذایی اصولی برای کاهش وزن کودک ارائه می‌کند. برای دریافت رژیم غذایی از متخصص تغذیه می‌توانید از خدمات نوبت‌دهی و ویزیت آنلاین درمانکده استفاده کنید.
کنترل خوراکی‌ها
اگر کودک‌تان ریزه‌خواری می‌کند و به خوراکی‌های مضر علاقه شدیدی دارد، با محدودکردن این خوراکی‌ها می‌توانید از اضافه وزن او جلوگیری کنید.
چکاپ منظم
برای کنترل وزن کودک و فاکتورهای سلامت او، باید به طور منظم هر ۶ ماه یک‌بار به پزشک مراجعه کنید.
ورزش
ورزش سبک روزانه یا فعالیت در یک رشته ورزشی به کاهش وزن کودک کمک می‌کند.
استفاده از غذاهای سالم
غذاهای سالم و خانگی را جایگزین غذاهای آماده و انواع فست‌فودها کنید.
بیشتر بدانید:ارتباط اضافه وزن با اختلالات روانی و هر آنچه باید بدانید
خواب کافی
کم‌خوابی باعث به‌هم‌ریختن تعادل هورمونی و اضافه وزن در کودکان میشود. مطمئن شوید که کودک‌تان در طول روز به اندازه کافی می‌خوابد.
بهترین دارو برای چاقی کودکان چیست؟
گاهی پزشک در کنار رژیم غذایی برای کاهش وزن موثرتر کودک دارو نیز تجویز می‌کند. این داروها به هیچ‌وجه نباید بدون تجویز پزشک مصرف یا قطع شوند. برخی از آن‌ها عبارت‌اند از:
- داروی مهارکننده لیپاز و سیبوترامین
- داروی مهارکننده سروتونین و نورآدرنالین
- متفورمین برای کنترل قند خون
جلوگیری از چاقی کودکان
در کنار درمان پزشکی، برخی نکات پیشگیرانه ساده وجود دارد که به کنترل وزن در کودکان کمک می‌کند. به کمک راهکارهای زیر می‌توان تا حدودی از اضافه وزن در کودکان جلوگیری کرد:
- میزان مصرف غذاهای آماده مثل نودل، کالباس، سوسیس و… را کم کنید.
- ساعت بازی‌های کامپیوتری را محدود کنید.
- کودک را در کلاس‌های ورزشی ثبت‌نام کنید.
- کودک را به بازی با هم‌سالان خود و فعالیت فیزیکی تشویق کنید.
- حداقل یک ساعت در روز کودک را به محل پارک و بازی ببرید تا تحرک داشته باشد.
- پیتزا، پیراشکی، همبرگر، سیب‌زمینی سوخاری و… غذاهای فست‌فودی را کم کنید.
- مصرف شیرینی، کیک و کلوچه را کنترل کنید.
- از لبنیات کم‌چرب استفاده کنید.
- از روغن‌های گیاهی برای طبخ غذا استفاده کنید.
- غذاهای کم‌روغن، آبپز یا بخارپز را جایگزین غذاهای پرچرب کنید.
- به جای سس‌های آماده از سس‌های سالم خانگی استفاده کنید.
سخن پایانی
چاقی و اضافه وزن مشکل بسیار جدی‌ای است که افراد در سنین مختلف را درگیر می‌کند. عمده دلیل اضافه وزن کودکان در عصر حاضر، کم‌تحرکی و استفاده بیش از حد غذاهای فست‌فودی است. در این مقاله از مجله پزشکی درمانکده در مورد علل، عوارض و راهکاری مقابله با چاقی کودکان صحبت کردیم.
به خاطر داشته باشید که اولین مرحله درمان اضافه وزن در کودکان، مراجعه به متخصص تغذیه است و نباید با راهکارهای طب سنتی و خانگی به دنبال درمان بود. شما می‌توانید به‌راحتی از طریق درمانکده از بهترین مشاوره آنلاین تغذیه برای کودک خود نوبت معاینه بگیرید.
سوالات متداول
در بیشتر موارد چاقی کودکان به دنبال مصرف غذاهای ناسالم و سبک زندگی کم‌تحرک رخ می‌دهد.
برای رفع مشکل چاقی کودکان لازم است حتما با متخصص تغذیه مشورت کرده و از رژیم غذایی اصولی متناسب با وضعیت کودک استفاده کنید.
هیچ درمان سریعی برای درمان چاقی کودکان وجود ندارد و پروسه کاهش وزن در کودکان حداقل چند ماه طول می‌کشد.
منابع: my.clevelandclinic | mayoclinic
