آنژیوگرافی که به آن آرتریوگرام نیز گفته می‌شود، عکسبرداری با اشعه ایکس از رگ‌های خونی است. می‌تواند تصاویری از رگ‌های خونی در اندام‌های مختلف ارائه دهد. در نتیجه، آنژیوگرافی اغلب به پزشکان کمک می‌کند تا شرایطی را که بر قلب، مغز، بازوها و پاها تاثیر می‌گذارد، تشخیص دهند.
آنژیوگرافی می‌تواند به پزشکان در تشخیص ناهنجاری‌های عروق خونی، از جمله رگ‌های خونی ضعیف، رسوب پلاک و لخته شدن خون کمک کند. این مقاله از مجله درمانکده به این موضوع می‌پردازد که چرا پزشکان از آنژیوگرافی استفاده می‌کنند، چگونه آن‌ها را انجام می‌دهند و خطرات و عوارض جانبی مرتبط با این روش را بررسی می‌کنند. هم‌چنین نکاتی را برای افرادی که پس از آنژیوگرافی بهبود می‌یابند ارائه می‌دهد.
بیشتر بخوانید : احیای قلبی ریوی- آموزش گام به گام CPR
آنژیوگرافی قلب چیست؟
آنژیوگرافی عروق کرونر یا آنژیوگرافی روشی است که به دقت به عروق کرونر شما نگاه می‌کند تا ببیند که آیا باریک یا مسدود شده‌اند. از نوع خاصی از رنگ اشعه ایکس استفاده می‌کند. در صورت مشکوک بودن به بیماری عروق کرونر، پزشک ممکن است آنژیوگرافی عروق کرونر را توصیه کند. عروق کرونر ممکن است در اثر تجمع کلسترول یا ماده چرب به نام پلاک مسدود شوند. این تجمع باعث باریک و سفت شدن شریان‌های شما می‌شود، به این معنی که خون کم‌تری می‌تواند به قلب شما برسد. آنژیوگرافی می‌تواند به متخصص قلب شما کمک کند تا بهترین روش درمانی از جمله آنژیوپلاستی عروق کرونر، جراحی بای پس عروق کرونر یا دارو را تعیین کند.
در انجام چنین روشی دکتر فوق تخصص قلب و عروق با در نظر گرفتن شرایط فعلی بدن شما آن را انجام می‌دهد در صورتی که در این زمینه سوال دارید می‌توانید از طریق امکان مشاوره آنلاین با بهترین متخصصان قلب و عروق سوال خود را بیان کنید و راهنمایی کسب کنید.
پزشکان می‌توانند آنژیوگرافی را در قسمت‌های مختلف بدن انجام دهند، مانند:
- قلب، در حین تشخیص یا درمان برخی از جنبه‌های بیماری قلبی
- مغز، برای کمک به تشخیص سکته مغزی یا خطر سکته مغزی
- قفسه سینه یا ریه‌ها، به عنوان مثال، برای تشخیص خونریزی
- کلیه‌ها، برای جستجوی فشار بالا در رگ‌های خونی کلیوی
- سیستم تولید مثل، در حین آمبولیزاسیون لوله‌ها یا فیبروم‌ها
- پس از ضربه به پاها، بازوها، چشم‌ها یا هر عضو دیگر بدن، برای تشخیص اشک، خونریزی و سایر مشکلات نیز کاربرد دارد.
آنژیوگرافی هم‌چنین به پزشکان کمک می‌کند تا طیف وسیعی از بیماری‌های قلبی عروقی را تشخیص دهند، از جمله:
- آترواسکلروز عروق کرونر
- تنگی عروق
- آنوریسم‌ها
پزشک ممکن است آنژیوگرافی قلب را در موارد زیر تجویز کند:
- علائمی از انسداد یا باریک بودن شریان مانند: نتایج غیرطبیعی تست استرس را نشان می‌دهد.
- درد قفسه سینه جدید یا غیر معمول را تجربه می‌کند.
- سکته مغزی، حمله قلبی یا نارسایی قلبی داشته است.
- مشکلات دیگری دارد یا ممکن است داشته باشد که می‌تواند رگ‌های خونی را تحت تاثیر قرار دهد.
- آنژیوگرافی معمولا برای تشخیص بیماری قلبی استفاده می‌شود. بر اساس گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC)، بیماری قلبی حدود 1 مورد از هر 4 مرگ را تشکیل می‌دهد. به همین خاطر است که تشخیص زودهنگام و درمان سریع می‌تواند خطر مرگ در اثر بیماری قلبی را کاهش دهد. پزشکان از آزمایش‌ها و روش‌های مختلفی مانند: آنژیوگرافی برای شناسایی و درمان انواع مختلف بیماری‌های قلبی استفاده می‌کنند.
بیشتر بدانیم: علت احساس درد در ناحیه قفسه سینه چیست؟
انواع آنژیوگرافی قلب
انواع مختلفی از آنژیوگرافی برای تشخیص انواع بیماری‌ها وجود دارند که عبارت‌اند از:
آنژیوگرافی قلب
آنژیوگرافی کرونر یک تصویر تشخیصی است که از رنگ و اشعه ایکس مخصوص برای نشان دادن داخل عروق کرونر (قلب) استفاده می‌کند. این تصاویر برای شناسایی تنگی‌های شریانی که ممکن است مسئول درد قفسه سینه و حملات قلبی آینده باشند، استفاده می‌شوند. آنژیوگرافی روشی است که از تکنیک‌های تصویربرداری ویژه برای تولید آنژیوگرافی عروق کرونر استفاده می‌کند.
برای آماده شدن برای یک لوله بسیار کوچک (کاتتر) در یک رگ خونی در کشاله ران یا بازوی بیمار قرار داده می‌شود. نوک لوله در ابتدای شریان‌های تغذیه کننده قلب قرار می‌گیرد و مایع یا رنگ مخصوصی تزریق می‌شود. این مایع خاص با اشعه ایکس قابل مشاهده است که باریک شدن، انسداد و سایر ناهنجاری‌های شریان‌های خاص را مشخص می‌کند. به این اطلاعات به دست آمده آنژیوگرافی گفته می‌شود.
آنژیوگرافی دیجیتال (DSA)
تصویری از رگ‌های خونی در مغز برای تشخیص مشکل در جریان خون ارائه می‌دهد. این روش شامل قرار دادن یک کاتتر (یک لوله کوچک و نازک) در شریان پا و ارسال آن به عروق خونی در مغز است. یک رنگ کنتراست از طریق کاتتر تزریق می‌شود و تصاویر اشعه ایکس از رگ‌های خونی گرفته می‌شود.
بیشتر بدانیم: غش کردن یا سنکوپ چیست و چرا غش می‌کنیم؟
آنژیوگرافی رزونانس مغناطیسی
آنژیوگرافی رزونانس مغناطیسی (MRA) یک دیگر از روش‌های غیرتهاجمی جهت تشخیص بیماری‌ها است که به کمک این تکنیک که ترکیبی از فناوری مغناطیسی است دا خل ورید‌های خونی را باز می‌کنند تا پزشک بتواند هرگونه مشکل داخل این رگ‌های خونی را به خوبی بررسی و ارزیابی کند. روش اغلب برای وارسی ناحیه قلب و عروق و بافت‌های نرم و جریان‌های خونی کاربرد دارد.
آنژیوگرافی ریه
تصویر اشعه ایکس از رگ‌های خونی که برای ارزیابی شرایط مختلف مانند: آنوریسم، تنگی (تنگی رگ خونی) یا انسداد استفاده می‌شود. یک رنگ (کنتراست) از طریق یک لوله انعطاف پذیر نازک که در یک شریان قرار داده شده است، تزریق می‌شود. این رنگ رگ‌های خونی را در اشعه ایکس قابل مشاهده می‌کند.
آنژیوگرافی رادیونوکلئیدی
آنژیوگرافی رادیونوکلئیدی (RNA) نوعی روش پزشکی هسته‌ای است. مقدار کمی از یک ماده رادیواکتیو، به نام رادیونوکلئید (رادیودارو یا ردیاب رادیواکتیو)، برای کمک به بررسی بافت مورد مطالعه استفاده می‌شود. به طور خاص، RNA در حال استراحت، حفره‌های قلب را در حال حرکت ارزیابی می‌کند.
بیشتر بدانیم: با میوکاردیت چقدر آشنایی دارید؟
آنژیوگرافی کلیه
آنژیوگرافی کلیه یا آرتریوگرافی نیز نامیده می‌شود مجموعه‌ای از اشعه ایکس از رگ‌های خونی کلیه با تزریق ماده حاجب به داخل کاتتر، که در رگ‌های خونی کلیه قرار می‌گیرد، تا هرگونه علائم انسداد یا ناهنجاری‌های موثر را تشخیص دهد. خون‌رسانی به کلیه‌ها است.
آمادگی‌های ضروری قبل از عمل آنژیوگرافی قلب
- آنژیوگرافی عروق کرونر توسط متخصصین قلب توصیه، انجام و تفسیر می‌شود. در بیمارستان در اتاق عمل ویژه‌ای به نام آزمایشگاه کاتتریزاسیون قلبی (Cath Lab) انجام می‌شود. شما با مشورت متخصص قلب خود تصمیم به ادامه آنژیوگرافی عروق کرونر خواهید گرفت. پزشک روش کار را توضیح می‌دهد و از شما می‌خواهد که یک رضایت نامه را امضا کنید. لطفاً قبل از امضای رضایت نامه، هرگونه سوالی را که ممکن است داشته باشید بپرسید. گاهی اوقات این روش خیلی زودتر توضیح داده می‌شود، در حالی که رضایت درست قبل از انجام عمل امضا می‌شود که به شما امکان می‌دهد زمانی برای فکر کردن در مورد آن و پرسیدن سؤالات داشته باشید.
- قبل از این‌که به بیمارستان بیایید، ممکن است از شما خواسته شود آزمایش‌های دیگری مانند: آزمایش خون، نوار قلب (ECG) و عکس قفسه سینه را انجام دهید.
- ممکن است شب قبل از آنژیوگرافی کرونر در بیمارستان بستری شوید، اما اکثر افراد در همان روز بستری می‌شوند، معمولاً دو ساعت قبل از عمل
- در بیشتر موارد، بیماران در همان روز از بیمارستان مرخص می‌شوند. شما اجازه نخواهید داشت که با ماشین برگردید، بنابراین باید ترتیباتی برای حمل و نقل شما به خانه وجود داشته باشد.
- از شما خواسته می‌شود که حداقل شش ساعت قبل از عمل چیزی برای خوردن یا نوشیدن نداشته باشید.
- به محض ورود به بیمارستان، کارکنان بیمارستان از شما استقبال می‌کنند و سپس به شما تخت می‌دهند. ممکن است از شما خواسته شود جواهراتی را که ممکن است پوشیده‌اید بردارید و لباس بیمارستان بپوشید. در ناحیه‌ای که کاتتر قرار داده می‌شود، تراشیده می‌شوید. یک خط داخل وریدی (IV) برای تجویز مایعات / داروها در صورت نیاز وارد می‌شود.
بیشتر بدانیم: فشار خون طبیعی چیست؟
روش انجام آنژیوگرافی قلب
آنژیوگرافی قلب در آزمایشگاه‌های کاتتریزاسیون ویژه (“Cat-labs”) که شبیه اتاق عمل هستند انجام می‌شود. این روشی است که شامل عکسبرداری با اشعه ایکس و تزریق رنگ مخصوص حاوی ید به رگ‌های خونی است. هنگام تزریق این رنگ ممکن است احساس گرما کنید.
شما را به آزمایشگاه کات می‌برند و از شما می‌خواهند که روی یک میز باریک دراز بکشید که در طول آزمایش می‌توان آن را در همه جهات حرکت داد. شما به چند دستگاه مانیتورینگ متصل خواهید شد و سپس قسمت‌های تراشیده شده (اعم از مچ دست، کشاله ران یا هر دو) با محلول مخصوص (که ممکن است احساس سردی داشته باشد) تمیز و استریل می‌شوند. پس از آن تمام بدن شما با پرده‌های استریل پوشانده می‌شود.
آیا ممکن است بیمار احساس ترس و نا آرامی کند؟
به شما آرا‌م‌بخش خفیف از طریق قطره داخل وریدی داده می‌شود تا به شما کمک کند آرام شوید. سپس متخصص قلب، بی‌حسی موضعی را به مچ دست، بازو یا کشاله ران شما از جایی که قرار است کاتتر وارد شود، تزریق می‌کند. سپس یک غلاف در آن نقطه وارد شریان می‌شود. از طریق این غلاف، کاتترهای مختلفی وارد می‌شود، تا به قلب می‌رسند و در صورت نیاز تغییر می‌کنند.
برای مطالعه شریان‌های مختلف به کاتترهای مختلفی نیاز است. یکی برداشته می‌شود و دیگری از طریق همان غلاف در کشاله ران یا بازوی شما وارد می‌شود. از طریق این کاتترها رنگ تزریق می‌شود که عروق کرونر شما را پر می‌کند و بنابراین آن‌ها را برای اشعه ایکس قابل مشاهده می‌کند.
بیشتر بخوانید:مراحل عمل قلب باز؛ جراحی چگونه انجام می‌شود؟
رنگ اشعه ایکس از کلیه‌ها عبور می‌کند و از طریق ادرار دفع می‌شود. یک دوربین X-Ray وجود دارد که در اطراف حرکت می‌کند و کلیپ‌های متحرک کوتاه رنگ را که از زوایای مختلف در رگ‌های مختلف جریان می‌یابد، ضبط می‌کند. اکثر افراد در طول آزمایش هیچ‌گونه درد یا احساسی احساس نمی‌کنند. هیچ اعصابی در داخل عروق شما وجود ندارد، بنابراین حرکت کاتترها را در بدن خود احساس نخواهید کرد. برخی افراد ممکن است هنگام تزریق رنگ دچار حالت تهوع یا ناراحتی در قفسه سینه شوند، اما این مدت طولانی نیست.
زمانی که عضله قلب شما مورد بررسی قرار می‌گیرد، تزریق رنگ بزرگ‌تری انجام می‌شود. این ممکن است ابتدا در قسمت بالایی قفسه سینه و سپس در بقیه بدن احساس گرما ایجاد کند. ممکن است احساس کنید که ممکن است ادرار کرده باشد اما این کار را نکرده اید. این علائم بیشتر از 20-30 ثانیه طول نمی‌کشد.
نتایج بعد از آنژیوگرافی
بر اساس آنچه که انژیوگرافی قلب نشان می‌دهد، متخصص قلب شما تصمیم می‌گیرد که آیا شما باید یک شب در بیمارستان بمانید و بهترین درمان را برای شما انجام دهد. نتایج در روز به شما اطلاع داده خواهد شد و نوبت بعدی تعیین خواهد شد.
بیشتر بدانیم: آیا کلسترول بالا باعث بیماری قلبی می شود؟
مراقبت های بعد از انجام جراحی آنژیوگرافی
این عمل حدود 30 تا 40 دقیقه طول می‌کشد تا تکمیل شود و پس از آن کاتترها و غلاف برداشته می‌شود و به ناحیه‌ای که در آن قرار داده شده فشار وارد می‌شود. روی مچ دست یک نوار کوچک برای چند ساعت قرار می‌گیرد. شما به بخش یا منطقه بهبودی منتقل خواهید شد تا حداقل چهار ساعت در رخت‌خواب استراحت کنید. بسته به نتیجه، ممکن است بعد از چهار تا شش ساعت به خانه بروید. به یاد داشته باشید که تا 24 ساعت پس از عمل مجاز به رانندگی نخواهید بود. برخی از افراد ممکن است نیاز داشته باشند مدت بیشتری در بیمارستان بمانند تا علائم آن‌ها بیشتر تحت نظر باشد.
متخصص قلب شما نتایج آزمایش را توضیح خواهد داد. اطلاعات مربوط به قلب و عروق کرونر به متخصص قلب کمک می‌کند تا بهترین درمان را برای شما توصیه کند. بسته به میزان باریکی/انسداد شریان‌های شما، درمان بیماری عروق کرونر معمولاً شامل داروها، آنژیوپلاستی عروق کرونر با قرار دادن استنت یا جراحی پیوند بای‌پس (جراحی قلب باز) است.
آنژیوپلاستی عروق کرونر / قرار دادن استنت (که PCI – مداخله عروق کرونر از راه پوست نیز نامیده می‌شود). آنژیوپلاستی عروق کرونر روشی است که در آن یک بالون مخصوص در داخل شریان باریک قرار داده می‌شود و سپس آن را باز می‌کنند. این روش مشابه آنژیوگرافی عروق کرونر است. اغلب اوقات یک شبکه فلزی کوچک قابل انبساط به نام استنت در محل باریک شده کاشته می‌شود تا شریان را باز نگه دارد.
عوارض آنژیوگرافی قلب
از آن‌جایی که آنژیوگرافی عروق کرونر یک روش تهاجمی است، خطراتی نیز وجود دارد. با این حال مشکلات جدی نادر است. اکثر مردم هیچ مشکلی ندارند و فواید آن معمولاً بسیار بیشتر از خطرات آن است. توضیح همه عوارض بالقوه خارج از محدوده این مقدمه است، اما شما تشویق می‌شوید این موارد را با متخصص قلب خود در میان بگذارید و در مورد نگرانی‌هایی که ممکن است در مورد آنژیوگرافی عروق کرونر داشته باشید توضیحاتی دریافت کنید.
بیشتر بدانیم: درمان بیماری های قلبی با آنژیوپلاستی و استنت
سوالات متداول
چرا باید آنژیوگرافی را انجام داد؟
زمانی که مشکوک به بیماری عروق کرونر باشد آنژیوگرافی عروق کرونر توصیه می‌شود. برخی از دلایل انجام آن عبارت‌اند‌از:
- شما دردی در قفسه سینه دارید که احتمال می‌رود ناشی از تنگی عروق کرونر باشد.
- برای ارزیابی میزان باریک / انسداد در شریان‌های کرونری برای بررسی این‌که آیا نیاز به رفع انسداد با روشی مانند: آنژیوپلاستی و گذاشتن استنت وجود دارد یا خیر.
- شما در تست استرس (یا تست مشابه) مردود شده‌اید و برای تصمیم گیری بیشتر به جزئیات بیشتری در مورد عروق کرونر نیاز است.
- اگر سی تی اسکن قلب باریک شدن قابل توجه عروق کرونر را نشان دهد.
- شما یک حمله قلبی داشته اید، هر چقدر هم جزئی باشد.
- اگر قصد انجام هر نوع جراحی قلب باز را دارید، ممکن است قبل از دست، آنژیوگرافی عروق کرونر برای ارزیابی عروق کرونر انجام شود.
- در نارسایی قلبی و بیماری‌های اولیه عضله قلب (که کاردیومیوپاتی نامیده می‌شود) آنژیوگرافی عروق کرونر گاهی اوقات برای رد بیماری عروق کرونر به عنوان یک علت استفاده می‌شود.
- در برخی از آریتمی‌ها (ناهنجاری‌های ریتم قلب) که در آن متخصص قلب معالج شما فکر می‌کند که بیماری عروق کرونر باید به عنوان یک علت رد شود.
- گاهی اوقات در مواردی که تغییرات قابل توجه ECG غیرقابل توضیح وجود دارد و شک به بیماری عروق کرونر زیاد است.
- ترومای قفسه سینه که ممکن است به آسیب قلبی مشکوک شود.
- گاهی اوقات قبل از جراحی غیر قلبی پرخطر در بیماران مشکوک به بیماری مهم عروق کرونر انجام می شود.
بیشتر بدانیم: علائم لخته خون در بدن چیست؟
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر در محل قرار دادن کاتتر خونریزی یا تورم زیادی دارید با پزشک خود تماس بگیرید. هم‌چنین اگر در گردش خون در بازوها و پاهای خود مشکل دارید، باید به پزشک معالج خود اطلاع دهید.
پزشکان از آنژیوگرافی برای چه مواردی استفاده می‌کنند؟
پزشک می‌تواند از آنژیوگرافی برای بررسی عروق خونی و تغییراتی که سیستم عروقی را تقریباً در هر قسمت از بدن درگیر می‌کند، استفاده کند. می‌تواند به تشخیص بیماری‌های قلبی عروقی، سکته مغزی و سایر مشکلات عروقی کمک کند.
پزشکان از نتایج آنژیوگرافی برای تشخیص شرایط زیر استفاده می کنند:
- آنوریسم‌ها یا برآمدگی‌هایی که در دیواره‌های ضعیف شریان ایجاد می‌شوند.
- آترواسکلروز، که زمانی رخ می‌دهد که پلاک و مواد چربی روی دیواره داخلی رگ‌ها جمع شوند.
- آمبولی ریه یا لخته شدن خون در ریه‌ها
- تنگی عروق، که باعث باریک شدن غیرطبیعی رگ‌های خونی می‌شود که به مغز، قلب یا پاها منتهی می‌شود. مشکلات ساختاری در عروق خونی یا قلب که از بدو تولد وجود داشته است.
بیشتر بدانیم: داروهای رقیق کننده خون برای بیماری قلبی
آیا آنژیوگرافی درد دارد؟
این روش هم مانند هر نوع عمل تشخیصی ممکن است کمی درد را به همراه داشته باشد، البته که به دلیل غیر تهاجمی بودن آن بسیار خفیف‌تر از سایر تکنیک‌های تشخیصی و درمانی است. البته برای رفع آن مقدار کم هم از انواع بی‌حس کننده‌های موضعی استفاده می‌کنند تا بیمار دچار هیچ گونه درد و رنجی نشود و با خیال راحت به تشخیص و درمان خود بپردازد.
طول مدت زمان انجام عمل آنژیوگرافی چقدر است؟
این آزمایش 30 دقیقه تا 1 ساعت طول می‌کشد، اگرچه بسته به مورد می‌تواند متفاوت باشد.
نتیجه‌گیری
یکی دیگر از نعمات پیشرفت علم و تکنولوژی در زمینه پزشکی همین بررسی و تشخیص های دقیق و چه بسا درمان های غیر تهاجمی و سریع است که آنژیوگرافی نیز یکی از همان تکنیک های نوین به کار برده شده در این زمینه است که بسیاری از بیماران قلبی را از بروز مشکلات جدی تر و حتی مرگ نجات داده است.
شما می‌توانید تنها با چند کلیک به راحتی به رزرو نوبت آنلاین بپردازید یا از مشاوره آنلاین با بهترین متخصصان درمانکده بهره‌مند شوید.
