پرخوری عصبی که به آن بولیمیا (Bulimia) می‌گویند، نوعی اختلال خوردن است که این روزها در جوامع مدرن بین نوجوانان و جوانان رواج زیادی دارد. این اختلال از آن جایی که با دوره‌های مکرر پرخوری و تلاش زیاد برای جبران آن (پاکسازی) همراه است، می‌تواند سلامت جسمی افراد را به خطر بیندازد.
منشا اصلی این اختلال، مشکلات جسمی و روانی هستند که باعث می‌شوند فرد مبتلا به بولیمیا وارد یک چرخه معیوب پرخوری و پاکسازی معده و روده شود. شناخت و درک بهتر اینکه پرخوری عصبی از چیست و چه علائمی دارد، می‌تواند گامی موثر در جهت بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا و کاهش شیوع آن در جامعه باشد.
اهمیت این موضوع ما را بر آن داشت تا در این مقاله از مجله درمانکده شما را با علت، علائم و روش‌های درمان اختلال بولیمیا بیشتر آشنا کنیم.
فهرست محتوا:
پرخوری عصبی چیست؟
پرخوری عصبی از نظر روانشناسی یکی از مهم‌ترین اختلالات خوردن است. افراد مبتلا به این اختلال هیچ کنترلی روی اشتها و حجم غذای خود ندارند؛ به همین دلیل دچار اضافه وزن می‌شوند و ممکن است احساس بدی نسبت به اندام خود پیدا کنند که این احساس، زمینه را برای ایجاد عذاب وجدان، افسردگی و اضطراب شدید فراهم میکند.
در واقع، اختلال بولیمیا با دوره‌های مکرر پرخوری و سپس تلاش‌هایی برای جبران بیش از حد غذا خوردن شناخته می‌شود. این تلاش‌ها اغلب شامل استفراغ عمدی، استفاده از ملین، روزه‌داری یا انجام ورزش‌های بسیار سنگین هستند. همچنین، فرد مبتلا به اختلال پرخوری معمولا احساس شرم، گناه و نارضایتی شدید از خود دارد؛ با این حال، باز هم دوره‌های پرخوری را به طور مکرر تکرار میکند.
افراد مبتلا به بولیمیا معمولا در مدت کمتر از ۲ ساعت، بیش از نیاز بدن‌شان غذا می‌خورند. این اختلال ممکن است باعث شود فرد، حداقل ۲ بار در هفته پرخوری شدید داشته باشد و حتی در شرایط حاد، پرخوری را چندین بار در روز تکرار میکند.
علت پرخوری عصبی
در حال حاضر، علل اصلی بروز این اختلال به طور دقیق مشخص نیست. با این حال، روانشناسان برخی عوامل را در بروز بولیمیا موثر می‌دانند که عبارت‌اند از:
- عوامل ژنتیکی و وراثتی
- داشتن الگوی فکری منفی
- فشار روانی و احساسات منفی
- کمال‌گرایی و انتظارات غیر واقعی از خود
- فشارهای اجتماعی
- تاثیر رسانه‌ها و تبلیغات برای داشتن بدن لاغر
- مشکلات روحی مانند افسردگی و اضطراب
- تجربه موقعیت استر‌س‌زا و آسیب‌زننده محیطی
پرخوری عصبی چگونه است؟
فرد مبتلا به پرخوری عصبی، گرسنگی واقعی را تجربه نمی‌کند. اگر احساس می‌کنید گرسنگی شما با ویژگی‌های زیر همراه است، مراقب باشید و قبل از اینکه به بیش از حد غذا خوردن عادت کنید، حتما از یک روانشناس مشورت بگیرید. مهم‌ترین ویژگی‌های این نوع اختلال خوردن شامل موارد زیر می‌شوند:
- گرسنگی شدید ناگهانی می‌آید.
- این نوع گرسنگی صبر ندارد و باید فوری برطرف شود.
- معمولا به صورت دوره‌ای تمایل به خوردن یک نوع غذای خاص دارند.
- به دلیل اینکه فرد تازه غذا خورده، شکم سیر است، اما باز احساس گرسنگی ایجاد می‌شود.
- فرد معمولا پس از یک اتفاق ناراحت‌کننده یا موقعیت دشوار احساس گرسنگی میکند.
بیشتر بخوانید: بیماری آنورکسیا چیست؟
علائم پرخوری عصبی
از مهم‌ترین نشانه‌های اختلال بولیمیا می‌توان به مجبور کردن خود برای استفراغ و ورزش بیش از حد جهت جلوگیری از اضافه وزن پس از پرخوری اشاره کرد. همچنین، افراد مبتلا به این اختلال تمایل دارند روزه غیر ضروری و طولانی بگیرند، کالری دریافتی خود را به شدت کاهش دهند یا از خوردن بعضی غذاهای مقوی بپرهیزند. آن‌ها دائما به دنبال استفاده از مکمل‌های غذایی یا محصولات گیاهی برای کاهش وزن هستند.
به طور کلی می‌توان نشانه‌های اختلال بولیمیا را از نظر روانشناسی به سه دسته تقسیم کرد که می‌توانید آن‌ها را در جدول زیر مشاهده کنید:
| علائم فیزیکی | علائم رفتاری | علائم روانشناختی |
| فرسایش مینای دندان | پنهان کردن غذا | افسردگی |
| حساسیت دندان‌ها | بیش حد غذا خوردن در یک وعده | اضطراب شدید |
| تورم گونه‌ها یا خط فک | سرقت غذا | انتقاد شدید از خود |
| مشکلات گوارشی مانند یبوست یا رفلاکس معده | مصرف دائم قرص‌های ملین یا دیورتیک‌ها | نوسانات خلقی |
| جای زخم، خراش یا پینه روی انگشتان | رعایت رژیم غذایی سخت و زیاده‌روی در غذا خوردن پس از آن | تحریک‌پذیری بالا |
| غش کردن | خستگی ظاهری | نیاز شدید به تایید شدن توسط دیگران |
| کم‌آبی بدن | ناامیدی از ورزش کردن | احساس نداشتن کنترل بر خود |
| قرمزی چشم‌ها | دوری از خانواده و دوستان | اعتمادبه‌نفس ضعیف درباره اندام و ظاهر خود |
| ضعف عضلانی و سردرد | کم شدن غذاها در خانه | – |
| سیکل قاعدگی نامنظم | دوش گرفتن یا مدام دستشویی رفتن بعد از غذا | – |
| گلودرد مکرر و زخم دهان | ترس شدید از اضافه وزن | – |
چه کسانی در معرض اختلال بولیمیا هستند؟
بولیمیا می‌تواند در هر سنی و هر جنسیتی رخ دهد، اما احتمال بروز آن در زنان و دختران جوان بیشتر است. متخصصان معتقدند، پرخوری عصبی در کودکان هم ایجاد می‌شود و دلیل اصلی آن مانند بولیمیا در بزرگسالان ناشی از مشکلات خانوادگی و مقایسه افراطی وزن و شکل بدن خود با دیگران است. با این حال، بیشتر شواهد نشان می‌دهند، پرخوری عصبی در نوجوانان شایع‌تر است. نوجوانانی که درگیر افسردگی، اعتیاد به مواد مخدر، اختلال اشتها و سایر اختلالات روانی هستند، بیشتر در معرض ابتلا به بولیمیا قرار دارند.
به طور کلی می‌توان گفت، افرادی که این اختلال در خانواده آن‌ها وجود دارد یا از اعتمادبه‌نفس بسیار پایین رنج می‌برند و درگیر برخی مشکلات سلامت روان مانند اختلال اضطرابی و نوسانات خلقی هستند، باید بیش از دیگران مراقب باشند.
بیشتر بدانید: انواع و علائم اختلالات خوردن
اختلال بولیمیا چگونه بر سلامتی تاثیر می‌گذارد؟
در صورت عدم تشخیص و درمان به موقع این اختلال، ممکن است آسیب‌های جدی جسمی و روانی ایجاد شوند؛ از جمله:
- مشکلات کلیوی ناشی از کم‌آبی بدن
- فرسایش دائمی دندان‌ها و بیماری لثه
- کاهش میل جنسی
- آسیب به معده و روده
- مشکلات قلبی و عروقی مانند نارسایی و آریتمی
- برهم خوردن سیکل قاعدگی و به تاخیر افتادن پریود خانم‌ها
- بروز مشکلاتی در گلو و تارهای صوتی
- تمایل به انجام رفتارهای پرخطر مانند آسیب رساندن به خود و افکار خودکشی
- اعتیاد به مواد مخدر یا الکل
- افسردگی و سایر اختلالات روانشناختی مانند اضطراب، اختلال وسواس فکری، اختلال شخصیت یا اختلال دوقطبی
- کاهش اعتمادبه‌نفس و ایجاد مشکل در روابط فردی
روش مقابله با پرخوری عصبی
بهترین روش مقابله با اختلال بولیمیا، مراجعه به متخصص تغذیه و تغییر سبک غذایی بیمار است. شما می‌توانید ضمن درمان زیر نظر روانشناس و روانپزشک از یک متخصص تغذیه مشورت بگیرید تا عادات غذایی سالم، جایگزین گرسنگی و پرخوری عصبی شوند. از طرفی، بسیار مهم است حجم غذای مناسبی را به طور منظم در وعده‌های غذایی مصرف کنید و هیچ یک از وعده‌ها را از دست ندهید که در این مورد متخصص تغذیه درمانکده می‌تواند به شما کمک کند.
بیشتر بدانید: درمان بی اشتهایی چیست؟
درمان پرخوری عصبی
این اختلال، آسیب زیادی به اندام‌های داخلی بدن وارد میکند؛ از همین‌رو باید درمان آن را در اولویت قرار دهید. متخصص سلامت روان، معمولا بهترین درمان پرخوری عصبی را متناسب با شدت اختلال و عوارض ناشی از آن انتخاب میکند که شامل موارد زیر هستند:
۱- روان‌درمانی
یکی از بهترین روش‌ها برای بهبود اختلال بولیمیا، روان‌درمانی است که معمولا به شکل فردی، خانوادگی یا گروهی انجام می‌شود. انواع روش‌های روان‌درمانی که برای درمان پرخوری عصبی مورد استفاده قرار می‌گیرند، عبارت‌اند از:
- درمان شناختی‌رفتاری (CBT): در این روش به بیمار کمک می‌کنند تا افکار و نگرش‌های منفی خود را درباره اندام و ظاهرش بشناسد و تغییر دهد. در واقع درمان شناختی‌رفتاری کمک میکند تا فرد رفتار پاکسازی مانند استفراغ عمدی را به حداقل برساند و به تدریج قطع کند.
- رفتاردرمانی دیالکتیکی (DBT): این روش در ادامه درمان CBT انجام می‌شود و به افزایش آگاهی فرد کمک میکند. فرد در طول روان‌درمانی با روش DBT یاد می‌گیرد احساسات منفی و هیجانات کاذب خود را کنترل کند.
- روان‌درمانی مبتنی بر خانواده (FBT): این روش روان‌درمانی، خانواده‌محور است و نزدیکان بیمار وظیفه کنترل غذاخوردن او را برعهده دارند. این روش تا زمانی ادامه می‌یابد که فرد بتواند وعده غذایی و حجم آن را کنترل کند.
۲- دارو درمانی
در حال حاضر، درمان پرخوری عصبی با فلوکستین مورد تایید سازمان غذا و داروی آمریکا است. این دارو مهارکننده بازجذب سروتونین به‌شمار می‌آید و اغلب برای درمان افسردگی تجویز می‌شود، با این حال متخصصان آن را به عنوان بهترین دارو برای پرخوری عصبی معرفی می‌کنند.
برای جلوگیری از پرخوری عصبی چه کنیم؟
بهترین روش های جلوگیری از پرخوری عصبی شامل موارد زیر هستند:
- به این باور برسید که داشتن وزن سالم مهم است و زیبایی اندام را برای خود یا فرزندتان به ارزش تبدیل نکنید.
- وعده‌های غذایی را به طور منظم و در حجم مناسبی میل کنید.
- از دائم صحبت کردن درباره وزن در خانه بپرهیزید و بیشتر روی سبک زندگی سالم تمرکز کنید.
- رژیم‌های لاغری سختگیرانه و غیر اصولی را امتحان نکنید.
- در صورت بروز علائم اولیه حتما با روانشناس صحبت کنید تا از پیشرفت اختلال جلوگیری شود.
- برای رفع اضطراب ناشی از فشار روانی از تکنیک‌های آرام‌بخش مانند تنفس عمیق، یوگا و مدیتیشن استفاده کنید.
راهنمای مراجعه به پزشک
پرخوری عصبی یا بولیمیا از نظر روانشناسی نوعی اختلال خوردن است که عوامل روانی، عاطفی و اجتماعی نقش مهمی در بروز آن دارند. این اختلال باید به کمک یک متخصص سلامت روان برای شناسایی و اصلاح الگوهای فکری و رفتارهای منفی درمان شود. همچنین، تکنیک‌های مدیریت استرس و مهارت‌های مقابله‌ای می‌توانند به افراد کمک کنند تا با عوامل محرک و احساسات منفی خود کنار بیایند.
شما می‌توانید برای پرسیدن سوالات بیشتر به وب‌سایت درمانکده سر بزنید و با بهترین پزشکان متخصص از جمله روانپزشک آنلاین مشورت کنید. همچنین، درمانکده این امکان را برای شما فراهم کرده تا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری روانپزشک از روانپزشک مورد نظر خود نوبت بگیرید.
سوالات متداول
از مهم‌ترین علائم این اختلال باید به پرخوری‌های متعدد، استفراغ اجباری برای جبران پرخوری، استفاده مداوم از ملین‌ها، احساس شرم و گناه از زیاده‌روی در غذاخوردن اشاره کنیم.
اگر با علائم این اختلال مواجه شدید، حتما به روانشناس یا روانپزشک مراجعه کنید تا از بروز آسیب جدی جسمی و روانی جلوگیری شود.
ژنتیک، عوامل روانی و عاطفی، تروما، تاثیر منفی رسانه‌ها، فشار اجتماعی، مشکلات روحی مانند افسردگی و اضطراب شدید از عوامل موثر در بروز اختلال بولیمیا هستند.
قرص فلوکستین برای درمان بولیمیا مورد تایید سازمان غذا و داروی آمریکا است.
منابع: clevelandclinic | mayoclinic
سلام.
من قرص لاموتریژین ۵۰ و بوسپیرون ۱ مصرف میکنم
یک بار در روز.
صبح.
دو هفتس در معرض استرس شدیدی ام و پرخوری گرفتم.
هیچ جوره آلارم سیری نمیده بدنم.
میخورم و بعد حالم بد میشه.
با روانپزشک درمیون بزارم قرص میده بهم؟
راه درمان خونگی نداره این مشکل؟!
نمیخوام ب قرصام یا دوزش اضافه بشه