بارهنگ با نام علمی Plantago از جمله گیاهان دارویی پرخاصیت است که برای اولین بار در اروپا و آسیا یافت شد و اکنون در بسیاری از نقاط جهان به وفور وجود دارد. خواص بارهنگ در طب سنتی شناخته‌شده است و در حال حاضر، از این گیاه برای موارد بسیاری مانند درمان عفونت، سرفه، زخم، التهاب، از بین بردن میکروب و تقویت سیستم ایمنی بدن استفاده می‌کنند. این گیاه دارای برگ‌های پهن و دانه‌های ریز است و به دلیل داشتن خواص بی‌نظیر، بیشتر اوقات با نام «داروی زندگی» معرفی می‌شود.
در این مقاله از مجله سلامت درمانکده همراه ما باشید تا شما را با خواص بارهنگ و روش مصرف آن بیشتر آشنا کنیم.
فهرست محتوا
- بارهنگ چیست؟
- خواص بارهنگ
- ۱- خواص بارهنگ برای سرفه
- ۲- بارهنگ و عفونت روده
- ۳- خواص بارهنگ برای معده
- ۴- بارهنگ و درمان یبوست
- ۵- خواص بارهنگ برای پوست صورت
- ۶- بارهنگ و سلامت رحم
- ۷- خواص بارهنگ در لاغری
- ۸- بارهنگ و سم‌زدایی کبد چرب
- ۹- خواص بارهنگ در قاعدگی
- ۱۰- بارهنگ و شیردهی
- ۱۱- خواص بارهنگ در سرماخوردگی
- ۱۲- بارهنگ و بارداری
- ۱۳- خواص بارهنگ برای مردان
- ۱۴- بارهنگ و تقویت رشد مو
- ۱۵- خواص بارهنگ برای نوزاد
- روش مصرف بارهنگ
- عوارض بارهنگ
- نگاهی کوتاه به خواص بارهنگ
- سوالات متداول
بارهنگ چیست؟
نام علمی بارهنگ، Plantago است اما به آن Broadleaf Plantain هم می‌گویند. این گیاه در مزارع، مراتع و مناطقی با پوشش گیاهی علفی رشد می‌کند. بارهنگ برگ‌های پهن و کشیده‌ای دارد که گل‌های آن به شکل دانه روی ساقه بلندی رشد می‌کنند. در ادامه می‌توانید عکس بارهنگ را مشاهده کنید:
خواص بارهنگ از نظر طب سنتی بسیار گسترده است و اثربخشی بالایی در درمان بسیاری از بیماری‌ها و بهبود سلامت کلی بدن دارد. بارهنگ از ترکیبات مفیدی مانند فیبر، ویتامین‌ها، مواد معدنی و آنتی‌اکسیدان‌ها تشکیل شده که آن را به یک مکمل گیاهی ارزشمند تبدیل کرده است.
بیشتر بدانید: خواص سرخارگل
خواص بارهنگ
این گیاه خواص ضد التهابی و ضد باکتریایی دارد؛ از همین‌رو می‌توان درمان عفونت‌های پوستی، التهاب، سوزش، زخم، رفع یبوست و کاهش علائم اگزما را معجزه بارهنگ دانست. در ادامه با مهم‌ترین خواص بارهنگ آشنا می‌شوید:
۱- خواص بارهنگ برای سرفه
بارهنگ دارای خواص ضد التهابی است و می‌تواند با کاهش التهاب مجاری تنفسی به بهبود سرفه کمک کند. همچنین، این گیاه دارای ترکیبات فنولیک است که برای مقابله با عفونت ویروسی و باکتریایی ایجادکننده سرفه موثر هستند.
۲- بارهنگ و عفونت روده
این گیاه سرشار از فیبر است؛ به همین دلیل نقش موثری در بهبود و سلامت روده‌ها دارد. فیبر موجود در بارهنگ حجم مدفوع را افزایش می‌دهد و سرعت حرکت آن را بهبود می‌بخشد. این فرآیند باعث عملکرد بهتر روده‌ها و جلوگیری از بروز عفونت می‌شود.
بیشتر بدانید: دمنوش جو
۳- خواص بارهنگ برای معده
بارهنگ حاوی موسیلاژ است و خاصیت تسکین‌دهندگی برای معده دارد. موسیلاژ به عنوان یک لایه محافظتی از دیواره معده در برابر التهاب ناشی از اسید معده محافظت می‌کند. در واقع، این گیاه می‌تواند درد معده و ناراحتی گوارشی ناشی از گاستریت، زخم معده و سوزش سردل را تسکین دهد.
۴- بارهنگ و درمان یبوست
از خواص بارهنگ با خاکشیر می‌توان به درمان مشکل یبوست اشاره کرد. برگ و تخم بارهنگ یک ملین طبیعی به‌شمار می‌آید که در ترکیب با خاکشیر، باعث تسهیل حرکت روده می‌شود. شما می‌توانید ترکیبی از بارهنگ و خاکشیر را با مقداری آب مخلوط کنید و روزانه برای درمان یا پیشگیری از یبوست بخورید.
بیشتر بدانید: خواص آویشن
۵- خواص بارهنگ برای پوست صورت
این گیاه خواص ضد التهابی قوی‌ای دارد؛ از همین‌رو می‌توان آن را در شرایطی مانند التهاب و قرمزی پوست ناشی از اگزما یا پسوریازیس مصرف کرد. همچنین، بارهنگ به دلیل داشتن ماده‌ای با نام آلانتوئین، به ترمیم زخم و خراش‌های پوستی کمک می‌کند. از دیگر خواص بارهنگ برای پوست می‌توان به ضد میکروب بودن آن اشاره کرد که برای مقابله با عفونت‌های پوستی مانند باکتری‌ها و قارچ‌ها موثر است.
بیشتر بدانید: خواص رازیانه
۶- بارهنگ و سلامت رحم
بارهنگ به دلیل خواص ضد التهابی و ضد عفونی‌کنندگی، نقش مهمی در بهبود سلامت رحم دارد. برخی از خواص بارهنگ برای رحم شامل موارد زیر هستند:
- کاهش التهابات رحمی
- پاکسازی رحم
- تنظیم چرخه قاعدگی
- کاهش دردهای پریودی
- پیشگیری از عفونت دستگاه تناسلی زنان
لازم به ذکر است، مصرف بارهنگ برای مشکلات رحمی، به‌ویژه در مواردی مانند بارداری یا ابتلا به بیماری خاص باید با مشورت پزشک انجام شود. چرا که مصرف نادرست آن ممکن است عوارض جانبی به همراه داشته باشد.
۷- خواص بارهنگ در لاغری
شما می‌توانید به دلیل ترکیبات منحصربه‌فرد بارهنگ، از این گیاه در رژیم غذایی سالم و برنامه کاهش وزن خود استفاده کنید. بارهنگ با ایجاد احساس سیری، کاهش جذب چربی، تسریع فرآیند هضم و افزایش متابولیسم بدن به تسریع روند لاغری کمک می‌کند.
۸- بارهنگ و سم‌زدایی کبد چرب
مصرف بارهنگ یکی از راه‌کارهای درمان خانگی کبد چرب است. در واقع، قابلیت سم‌زدایی این گیاه می‌تواند به پاکسازی سموم کبد کمک کند. همچنین، خواص ضد ویروسی بارهنگ نقش موثری در جلوگیری از ابتلا به هپاتیت کبدی دارد. با وجود خواص بارهنگ برای بهبود وضعیت کبد چرب، بهتر است در صورت ابتلا به این بیماری، قبل از مصرف حتما با پزشک مشورت کنید.
۹- خواص بارهنگ در قاعدگی
این گیاه دارای خواص ضد التهابی و آرام‌بخشی است و می‌تواند به کاهش دردهای قاعدگی و گرفتگی‌های شکمی شایع در این دوران کمک کند. همچنین، بارهنگ اثربخشی بالایی در تنظیم چرخه قاعدگی و کنترل خونریزی شدید پریودی دارد.
بیشتر بدانید: خواص عناب
۱۰- بارهنگ و شیردهی
بارهنگ حاوی مواد مغذی و آنتی‌اکسیدانی است که می‌توانند سیستم ایمنی مادر را تقویت کنند. همچنین، انتقال این ترکیبات از طریق شیر مادر به نوزاد، باعث افزایش مقاومت او در برابر بیماری‌ها می‌شود. با این حال، خواص بارهنگ در شیردهی به طور کامل مورد تایید متخصصان نیست. چرا که هنوز تحقیقات کاملی درباره اثرات منفی بارهنگ بر روی زنان شیرده وجود ندارد. به همین دلیل، بهتر است قبل از مصرف این گیاه در دوران شیردهی با پزشک متخصص مشورت کنید.
۱۱- خواص بارهنگ در سرماخوردگی
مواد معدنی و ویتامین‌های موجود در بارهنگ باعث تقویت سیستم ایمنی می‌شوند و بدن را در مقابل عفونت و ویروس سرماخوردگی مقاوم می‌کنند. همچنین، خاصیت ضد التهابی این گیاه، نقش موثری در تسکین درد و التهاب گلو ناشی از سرماخوردگی دارد.
۱۲- بارهنگ و بارداری
گاهی‌اوقات ممکن است در طب سنتی از خواص بارهنگ برای عفونت ادراری دوران بارداری استفاده کنند. این گیاه خاصیت ضد باکتری دارد و می‌تواند عفونت دستگاه ادراری را در دوران بارداری برطرف کند. همچنین، بارهنگ با خاصیت ضد التهابی برای بهبود ورم و التهابات بدن مادر در دوران بارداری، به‌ویژه ماه‌های آخر موثر است.
با این حال، اغلب متخصصان با خواص بارهنگ در ماه اخر بارداری موافق نیستند و معتقدند، این گیاه می‌تواند منجر به تحریک عضلات دیواره رحم شده، افزایش خطر وقوع انقباضات رحمی و در نتیجه، سقط جنین یا زایمان زودرس شود.
۱۳- خواص بارهنگ برای مردان
ترکیبات منحصربه‌فرد بارهنگ می‌تواند به حفظ سلامت پروستات، افزایش قوای جنسی، بهبود قدرت و عملکرد جنسی مردان کمک کند. همچنین، این گیاه به دلیل خاصیت ضد اضطرابی و آرام‌بخشی اثرات مثبتی بر خلق‌وخوی مردان و کاهش سطح استرس روزانه آن‌ها می‌گذارد.
بیشتر بدانید: خواص گل محمدی
۱۴- بارهنگ و تقویت رشد مو
این گیاه حاوی ویتامین‌ها و مواد معدنی است که به تقویت ریشه مو کمک می‌کنند و باعث افزایش جریان خون در زیر پوست سر می‌شوند. این فرآیند در تحریک فولیکول مو و ضخیم‌تر شدن تارهای مو موثر است. همچنین، بارهنگ خاصیت ضد باکتریایی و ضد قارچی دارد؛ به همین دلیل می‌تواند شوره و خارش کف سر را از بین ببرد.
۱۵- خواص بارهنگ برای نوزاد
از بارهنگ می‌توان برای بهبود التهاب پوستی، تقویت سیستم ایمنی، کاهش نفخ و کولیک نوزاد استفاده کرد. با این حال یادتان باشد، گیاهان دارویی باید برای نوزادان با احتیاط و زیر نظر پزشک مصرف شوند؛ زیرا نوزادان سیستم ایمنی و دستگاه گوارش حساس‌تری دارند.
روش مصرف بارهنگ
متداول‌ترین روش مصرف این گیاه به صورت دمنوش است. شما می‌توانید یک قاشق چای‌خوری دانه یا برگ بارهنگ خشک یا را در یک فنجان آب گرم بریزید و پس از ۱۵ دقیقه آن را صاف کرده و میل کنید. معمولا اطباء طب سنتی توصیه می‌کنند، دمنوش بارهنگ را قبل از صبحانه یا سایر وعده‌های غذایی بخورید. از خواص بارهنگ قبل از صبحانه می‌توان به رفع مشکلاتی مانند سوءهاضمه و نفخ اشاره کرد.
برای اثربخشی بهتر این گیاه، می‌توانید آن را در ترکیب با موارد زیر مصرف کنید:
- عرق نعنا: از خواص بارهنگ با عرق نعنا می‌توان به تسکین سرفه، گرفتگی‌های قاعدگی، درمان عفونت، بهبود گرفتگی تارهای صوتی، تسکین سردرد و مشکلات گوارشی اشاره کرد.
- عسل: مهم‌ترین خواص بارهنگ با عسل شامل تسکین سرفه و مشکلات گوارشی مانند نفخ یا گرفتگی معده می‌شود. شما می‌توانید برای بهره‌مندی از خواص بارهنگ و عسل، آن را به صورت دمنوش تهیه کنید و روزانه ۲ تا سه فنجان بخورید.
- گلاب: گلاب خاصیت ضدعفونی‌کنندگی دارد و در ترکیب با بارهنگ به رفع مشکلات گوارشی کمک می‌کند. از مهم‌ترین خواص بارهنگ با گلاب می‌توان به درمان یبوست، ریفلاکس معده، سوزش و زخم معده اشاره کرد.
بیشتر بدانید: خواص قهوه
عوارض بارهنگ
این گیاه خاصیت زیادی برای بدن دارد، اما زیاده‌روی در مصرف برگ یا دانه‌های آن می‌تواند باعث بروز عوارض احتمالی همچون موارد زیر شود:
- نفخ
- اسهال
- حالت تهوع
- استفراغ
- واکنش آلرژیک
در موارد نادر، ممکن است مصرف مقدار زیاد این گیاه باعث ایجاد عوارض جانبی جدی مانند شوک آنافیلاکسی (نوعی واکنش آلرژیک) شود. همچنین، این احتمال وجود دارد که فیبری به نام پسیلیوم در دانه بارهنگ به جای تقویت معده، مشکلات گوارشی ایجاد کند. به همین دلیل بهتر است قبل از مصرف، با پزشک درباره مقدار مناسب آن مشورت کنید.
نگاهی کوتاه به خواص بارهنگ
بارهنگ یک گیاه دارویی است که از دیرباز در طب سنتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این گیاه با برگ‌های سبز و پهن خواص فراوانی دارد و می‌تواند به درمان بسیاری از بیماری‌ها مانند مشکلات گوارشی، دردهای قاعدگی، کاهش وزن، سرماخوردگی، تقویت مو، کاهش التهابات پوستی و ترمیم زخم کمک کند. با وجود خواص بی‌شمار این گیاه، نباید آن را بیش از حد مصرف کنید؛ زیرا می‌تواند باعث بروز عوارض جانبی شود.
اگر بیماری خاصی دارید یا دارو مصرف می‌کنید، بهتر است برای اطمینان از ایمنی گیاه بارهنگ متناسب با شرایط خاص خود، به وب‌سایت درمانکده سر بزنید و با بهترین پزشکان متخصص از جمله دکتر تغذیه آنلاین مشورت کنید. همچنین، درمانکده این امکان را برای شما فراهم کرده تا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری دکتر تغذیه از متخصص تغذیه مورد نظر خود نوبت بگیرید.
سوالات متداول
زمان مصرف این گیاه به هدف شما از خوردن آن بستگی دارد. برای رفع مشکلات قاعدگی می‌توانید در طول دوره پریودی آن را مصرف کنید. اگر هدف‌تان تسکین سرفه است، باید آن را روزانه به صورت متناوب بخورید. همچنین، مصرف این گیاه برای بهبود علائم گوارشی، روزانه قبل از وعده‌های غذایی توصیه می‌شود.
مصرف بارهنگ با عرق نعنا می‌تواند به بهبود عملکرد دستگاه گوارش و رفع مشکلاتی مانند نفخ و سوءهاضمه کمک کند.
شما می‌توانید برگ تازه یا خشک این گیاه را به صورت دمنوش میل کنید و پودر آن را به عنوان چاشنی در غذا بریزید.
منابع: healthline | ncbi | tuasaude
