نوار مغزی یا الکتروانسفالوگرام (EEG) نوعی آزمایش است که برای ارزیابی فعالیت الکتریکی مغز استفاده شده و می‌تواند به شناسایی مشکلات احتمالی سلول‌های مغز کمک کند. در این روش، پزشک دیسک‌های فلزی کوچکی به‌نام الکترود (Electrodes) را به پوست سر وصل کرده و با استفاده از آن‌ها الگوهای امواج مغزی را ردیابی و ثبت می‌کند.
الکترودها تکانه‌های الکتریکی در مغز را تجزیه و تحلیل کرده و نتایج آن‌ها را ثبت می‌کنند. نتایج الکتروانسفالوگرام شبیه خطوط موجی ثبت شده و به پزشکان اجازه می‌دهد تا بررسی کنند که آیا الگوهای غیر طبیعی در مغز وجود دارد یا خیر. در ادامه این مقاله از مجله درمانکده به بررسی کاربرد نوار مغزی و تفسیر آن خواهیم پرداخت.
فهرست محتوا
نوار مغز برای تشخیص چیست؟
الکتروانسفالوگرام از سال ۱۹۲۹ برای شناسایی مشکلات در فعالیت الکتریکی مغز که با اختلالات مغزی مرتبط هستند، مورد استفاده قرار گرفت. کاربردهای این روش تشخیصی عبارت‌اند از:
۱. نوار مغز برای تشخیص ام اس (MS)
با اینکه از نوار مغز برای تشخیص اولیه بیماری ام‌اس استفاده نمی‌شود؛ اما تحقیقات نشان می‌دهند که با استفاده از سیگنال‌های نوار مغز می‌توان این بیماری را دقیق‌تر بررسی کرد.
۲. تشخیص آسیب به سر
تحقیقات نشان می‌دهند برخی افراد تا ۱۵ دقیقه بعد از آسیب به سر، از نظر بالینی عملکرد طبیعی دارند. پزشکان با استفاده از الکتروانسفالوگرام می‌توانند سریع‌تر از معاینه عصبی، آسیب به سر را تشخیص داده و اقدامات لازم را انجام دهند.
۳. تشخیص اختلالات تشنجی (صرع)
الکتروانسفالوگرافی یکی از اصلی‌ترین روش‌ها برای ارزیابی بیمار مبتلا به صرع است. همچنین، پزشکان از این روش برای طبقه‌بندی نوع سندرم صرع نیز استفاده می‌کنند.
۴. تشخیص افسردگی با نوار مغز
متخصصان از الکتروانسفالوگرام به‌عنوان یک روش غیر تهاجمی برای تحقیق در مورد اختلالات روانی مانند افسردگی، اضطراب، روان‌پریشی و اختلالات خواب استفاده می‌کنند. اختلالات روانی با فعالیت نامنظم مغز و نوسانات عاطفی قابل توجه همراه است؛ بنابراین می‌توان از این روش برای نظارت بر مغز و شناسایی الگوهای اختلالات روانی استفاده کرد.
۵. تشخیص تومور مغزی
پزشکان از الکتروانسفالوگرافی به‌عنوان ابزار اولیه برای تشخیص تومور مغزی استفاده نمی‌کنند. تومورهای مغزی معمولا از طریق روش‌های تصویربرداری مانند امآرآی (MRI) یا سی‌تی اسکن (CT-Scan) و بیوپسی (برداشتن قسمتی از بافت و آزمایش آن) تشخیص داده می‌شوند.
با این حال، نوار مغز می‌تواند اطلاعات ارزشمندی درباره تومورهای مغزی به پزشکان ارائه کند. برای مثال، اگر یک تومور عملکرد خاصی از مغز مانند حرکت یا گفتار را مختل می‌کند، الکتروانسفالوگرافی می‌تواند الگوهای اختلال آن عملکرد را ترسیم کند.
بیشتر بدانیم: ضایعه مغزی قابل درمان است؟ چرا دچار ضایعه مغزی می‌شویم؟
۶. تشخیص اختلالات خواب
الکتروانسفالوگرام یک روش رایج برای نظارت بر فعالیت‌های مغز و تشخیص اختلالات خواب است. ضبط هر الکتروانسفالوگرام به‌طور متوسط حدود ۸ ساعت طول می‌کشد. بنابراین این روش برای متخصص خواب یک کار وقت‌گیر به شمار رفته و پزشکان ممکن است از روش‌های دیگری برای تشخیص این اختلالات استفاده کنند.
۷. نوار مغز برای میگرن
الکتروانسفالوگرام معمولا اولین آزمایشی است که برای تشخیص میگرن تجویز می‌شود. پزشک در مراحل بعدی و برای تشخیص دقیق‌تر از سایر روش‌های تصویربرداری مانند امآرآی نیز استفاده می‌کند.
۸. تشخیص زوال عقل با الکتروانسفالوگرام
الکتروانسفالوگرافی یک ابزار مفید در تشخیص زوال عقل است و به وسیله آن می‌توان فعالیت الکتریکی مغز را اندازه‌گیری کرده و ناهنجاری‌هایی که نشان‌دهنده زوال عقل هستند را تشخیص داد.
آیا انجام نوار مغز خطرناک است؟
انجام الکتروانسفالوگرام معمولا بدون خطر و درد است. با این حال، هنگامی که فردی صرع یا اختلال تشنج دیگری دارد، این خطر وجود دارد که محرک‌های ارائه‌شده در طول آزمایش باعث تشنج شوند. بنابراین ضروری است، تکنسینی که از مغز نوار می‌گیرد، برای مدیریت ایمن موقعیت‌های مختلف آموزش دیده باشد.
۱. نوار مغز در بارداری
الکتروانسفالوگرام دارای اشعه نیست و جریان‌های الکتریکی آن نیز فقط به‌صورت موضعی و به پوست سر وارد می‌شود. بنابراین انجام این روش تشخیصی در دوران بارداری و با نظارت پزشک، خطر خاصی برای مادر و جنین ایجاد نمی‌کند.
۲. نوار مغز برای کودکان
انجام نوار مغز کودکان نیز بی‌خطر است؛ زیرا در این روش اشعه ایکس، تزریق دارو و خطر برق گرفتگی وجود ندارد. برخی از کودکان ممکن است ترس داشته باشند که دستگاه بتواند افکار یا رویاهای آن‌ها را بخواند، در این صورت مهم است به کودک خود اطمینان دهید که هیچ اتفاقی برای او نمی‌افتد.
بیشتر بدانیم: تحریک مغناطیسی عمیق مغز (TMS) چیست؟
نکاتی که قبل از انجام نوار مغزی باید رعایت کنید
قبل از انجام این آزمایش به نکات زیر توجه کنید:
- در صورت مصرف هرگونه دارو، نام آن را به پزشک دهید.
- شب قبل از آزمایش، موهای خود را بشویید و از هیچ محصول حالت‌دهنده مو در روز آزمایش استفاده نکنید.
- حداقل ۸ ساعت قبل از آزمایش از خوردن یا نوشیدن مواد غذایی حاوی کافئین خودداری کنید.
- حتما فردی را به‌عنوان همراه در کنار خود داشته باشید.
- شب قبل از آزمایش تا حد امکان کمتر بخوابید.
تفسیر نوار مغز
تفسیر این آزمایش باید حتما توسط متخصص مغز و اعصاب انجام شود. اگر نوار مغز نرمال باشد به این معنی است که سطوح مختلف هوشیاری، مانند خواب و بیداری، در محدوده خاصی از فرکانس امواج قرار داشته‌اند. اگر نوار مغز نرمال نباشد و فرکانس سطوح مختلف هوشیاری در محدوده نرمال قرار نگرفته باشند، ممکن است فرد نیاز به شرایط پزشکی خاصی داشته باشد. پزشک در این مرحله برای بررسی بیشتر از سایر روش‌های تشخیصی مانند آزمایش‌های تصویربرداری استفاده می‌کند. همچنین می‌توانید با استفاده از امکان ارتباط با متخصص مغز و اعصاب آنلاین در سایت درمانکده به صورت آنلاین ویزیت شوید.
جمع‌بندی
در این مقاله به بررسی کاربرد نوار مغزی و تفسیر آن پرداختیم. در نظر داشته باشید که عواملی مانند نبض و ضربان قلب، نفس كشيدن، تعریق، حرکات دهان، حرکات ماهیچه‌ها، قند خون پایین، موهای چرب و مصرف کافئین می‌تواند در نتیجه الکتروانسفالوگرام تاثیر بگذارد. بنابراین بروز هرگونه مشکل در هنگام انجام این آزمایش را به تکنسین گزارش دهید. علاوه بر این، اگر سابقه تشنج با چراغ‌های روشن یا چشمک‌زن را داشته‌اید، این موضوع را به دکتر مغز و اعصاب اطلاع دهید.
شما می‌توانید با ثبت‌نام در سایت درمانکده، هر ساعت از شبانه‌روز به‌صورت اینترنتی از بهترین متخصصان مغز و اعصاب کشور نوبت حضوری یا آنلاین دریافت کنید.
بیشتر بدانیم: اسکن مغز چیست و به تشخیص و درمان چه بیماری‌های جسمی و روانی کمک می‌کند؟
سوالات متداول
الکتروانسفالوگرام آزمایشی است که امواج مغزی را اندازه‌گیری کرده و به تشخیص فعالیت غیر طبیعی مغز کمک می‌کند. پزشکان از نتایج این روش تشخیصی برای رد یا تایید اختلالاتی مانند صرع، تومور مغزی یا سکته استفاده می‌کنند.
خیر. الکتروانسفالوگرام یک روش تشخیصی غیر تهاجمی است و انجام آن باعث درد نمی‌شود.
منابع:
