روش‌های تحریک مغز و تاثیر آن در سلامت مغزی

درمان‌های تحریک مغز می‌توانند در درمان برخی اختلالات روانی نقش داشته باشند. درمان‌های تحریک مغز شامل فعال کردن یا مهار مستقیم مغز با برق است. الکتریسیته می‌تواند مستقیماً توسط الکترودهای کاشته‌شده در مغز یا به‌صورت غیرتهاجمی از طریق الکترودهایی که روی پوست سر قرار می‌گیرند، داده شود. الکتریسیته را می‌توان با استفاده از میدان‌های مغناطیسی اعمال شده روی سر نیز القا کرد. در حالی که این نوع درمان‌ها کمتر از دارو و روان‌درمانی استفاده می‌شوند، اما نویدبخش درمان برخی اختلالات روانی هستند که به درمان‌های دیگر پاسخ نمی‌دهند. تا انتها مجله درمانکده با ما همراه باشید.

الکتروشوک درمانی و انواع دیگر روش‌های تحریک مغزی

الکتروشوک درمانی بهترین روش درمانی تحریک مغز مطالعه شده است و طولانی‌ترین سابقه استفاده را دارد. سایر درمان‌های تحریکی که در اینجا مورد بحث قرار می‌گیرند، جدیدتر هستند و در برخی موارد هنوز روش‌های تجربی هستند. این شامل:

• تحریک عصب واگ (VNS)
• تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال مکرر (rTMS)
• درمان تشنج مغناطیسی (MST)
• تحریک عمقی مغز (DBS)

برنامه درمانی ممکن است شامل دارو درمانی و روان درمانی نیز باشد. انتخاب برنامه درمانی مناسب باید بر اساس نیازهای فردی و وضعیت پزشکی فرد و تحت نظر پزشک باشد.

بیشتر بدانیم: از ارتباط روده و مغز چه می‌دانید؟ آیا این ارتباط مثبت است یا منفی؟

درمان الکتروشوک روشی موفق برای تحریک مغز

الکتروشوک درمانی (ECT) از یک جریان الکتریکی برای درمان اختلالات روانی جدی استفاده می‌ کند. این نوع درمان معمولاً تنها در صورتی در نظر گرفته می‌شود که بیماری بیمار پس از انجام سایر درمان‌ها (مانند داروهای ضد افسردگی یا روان‌درمانی) بهبود نیافته باشد، یا در مواردی که پاسخ سریع مورد نیاز است (مثلاً در مورد خطر خودکشی و کاتاتونیا). ECT اغلب برای درمان افسردگی شدید و مقاوم به درمان استفاده می‌ شود، اما ممکن است از نظر پزشکی در سایر اختلالات روانی مانند اختلال دوقطبی یا اسکیزوفرنی نیز نشان داده شود. همچنین ممکن است در شرایط تهدید کننده زندگی استفاده شود، مانند زمانی که بیمار قادر به حرکت یا واکنش به دنیای خارج نیست (مانند کاتاتونیا)، خودکشی یا سوءتغذیه در نتیجه افسردگی شدید.

بیشتر بدانید: کما یا حالت اغما چیست؟ انواع، علائم، علت به کما رفتن و روش درمان آن

بیشتر بدانیم: اسکن مغز چیست و به تشخیص و درمان چه بیماری‌های جسمی و روانی کمک می‌کند؟

ECT چگونه کار می‌کند و چگونه موجب تحریک مغزی می‌شود؟

قبل از انجام ECT، فرد با بیهوشی عمومی آرام بخش می‌شود و دارویی به نام شل کننده عضلانی برای جلوگیری از حرکت در طول عمل تجویز می‌شود. متخصص بیهوشی تنفس، ضربان قلب و فشار خون را در طول کل عمل کنترل می‌کند که توسط یک تیم پزشکی آموزش دیده شامل پزشکان و پرستاران انجام می‌شود. در طول روش:  الکترودها در مکان‌های دقیق روی سر قرار می‌ گیرند.

از طریق الکترودها، جریان الکتریکی از مغز عبور می‌کند و باعث تشنج می‌شود که معمولاً کمتر از یک دقیقه طول می‌کشد. از آنجایی که بیمار تحت بیهوشی است و شل کننده عضلانی مصرف کرده است، دردناک نیست و بیمار نمی‌تواند تکانه‌های الکتریکی را احساس کند.  پنج تا ده دقیقه پس از پایان عمل، بیمار از خواب بیدار می‌شود. او ممکن است در ابتدا با از بین رفتن بیهوشی احساس گیجی کند. اما پس از حدود یک ساعت، بیمار معمولاً هوشیار است و می‌تواند فعالیت‌های عادی خود را از سر بگیرد.

بیشتر بدانیم: بیماری هیدروسفالی و اثرات آن بر روی بدن

عوارض جانبی تکنیک تحریک مغزی ECT

شایع‌ترین عوارض جانبی مرتبط با ECT به عنوان یک تکنیک تحریک مغزی عبارتند از:

• سردرد
• ناراحتی معده
• دردهای عضلانی
• از دست دادن حافظه

در صورت داشتن همچین عوارضی مشاوره با دکتر مغز و اعصاب داشته باشید.

تحریک عصب واگ و تحریک مغز

تحریک عصب واگ (VNS) از طریق دستگاه کاشته شده در زیر پوست کار می‌کند که پالس‌های الکتریکی را از طریق عصب واگ چپ، نیمی از یک جفت برجسته اعصاب که از ساقه مغز از طریق گردن و به هر طرف قفسه سینه و شکم می‌ گذرد، می‌ فرستد. حمل کننده اعصاب واگ پیام‌هایی از مغز به اندام‌های اصلی بدن (به عنوان مثال قلب، ریه‌ها و روده ها) و به مناطقی از مغز که خلق و خو، خواب و سایر عملکردها را کنترل می‌ کنند.

VNS در ابتدا به عنوان یک درمان برای صرع توسعه داده شد. با این حال، دانشمندان متوجه شدند که تأثیرات مطلوبی بر خلق و خو، به ویژه علائم افسردگی نیز دارد. یک مطالعه جدیدتر که یافته‌های آزمایش‌های بالینی کنترل‌شده را با هم ترکیب کرد، نشان داد که 32 درصد از افراد افسرده به VSN پاسخ دادند و 14 درصد پس از تقریباً 2 سال درمان، بهبودی کامل علائم داشتند.

 VNS چگونه کار می‌کند؟

دستگاهی به نام مولد پالس، به اندازه یک کرونومتر، با جراحی در سمت چپ بالای قفسه سینه کاشته می‌ شود. به مولد پالس یک سیم سرب الکتریکی متصل است که از ژنراتور به عصب واگ چپ متصل می‌ شود. به طور معمول، پالس‌های الکتریکی 30 ثانیه‌ای تقریباً هر پنج دقیقه از ژنراتور به عصب واگ ارسال می‌ شود. مدت زمان و فرکانس پالس‌ها ممکن است بسته به نحوه برنامه ریزی ژنراتور متفاوت باشد. عصب واگ نیز به نوبه خود این سیگنال‌ها را به مغز می‌رساند. مولد پالس، که به طور مداوم کار می‌کند، توسط یک باتری که حدود 10 سال کار می‌کند، تغذیه می‌شود و پس از آن باید تعویض شود. به طور معمول، افراد در حین کار دستگاه احساس درد یا هیچ احساس دیگری نمی‌کنند.

بیشتر بدانیم: راهنمای کامل مغز و سیستم عصبی انسان [به زبان ساده]

بیشتربدانید: تحریک مغناطیسی عمیق مغز (TMS) چیست و آیا می تواند به درمان افسردگی و دو قطبی کمک کند؟

نکات مربوط به درمان وی ان اس

درمان VNS برای کاهش علائم افسردگی در نظر گرفته شده است. ممکن است چندین ماه طول بکشد تا بیمار متوجه مزایایی شود و همه بیماران به VNS پاسخ ندهند. مهم است که به یاد داشته باشید که VNS در نظر گرفته شده است که همراه با سایر درمان‌های سنتی مانند داروها تجویز شود و بیماران نباید انتظار داشته باشند که این درمان‌های دیگر را حتی با دستگاه در جای خود قطع کنند.

بیشتر بدانید: آلزایمر چیست؟

عوارض جانبی تحریک مغزی با تکنیک VNS

بدون خطر نیست. ممکن است عوارضی مانند عفونت ناشی از جراحی ایمپلنت وجود داشته باشد، یا ممکن است دستگاه شل شود، حرکت کند یا دچار اختلال شود، که ممکن است برای اصلاح نیاز به جراحی بیشتری داشته باشد. برخی از بیماران در علائم بهبودی ندارند و برخی در واقع بدتر می‌ شوند.  سایر عوارض جانبی بالقوه عبارتند از: تغییر صدا یا گرفتگی صدا، سرفه یا گلودرد، گردن درد، ناراحتی یا سوزن سوزن شدن در ناحیهای که دستگاه کاشته شده است.

بیشتر بدانیم: درمان سکته مغزی چقدر زمان می‌خواهد؟

تحریک مغناطیسی جمجمه ای مکرر

تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال مکرر (rTMS) از آهنربا برای فعال کردن مغز استفاده می‌کند. اولین بار در سال 1985 توسعه یافت، rTMS به عنوان درمانی برای افسردگی، روان پریشی، اضطراب و سایر اختلالات مورد مطالعه قرار گرفت.  برخلاف ECT که در آن تحریک الکتریکی عمومیت بیشتری دارد، rTMS را می‌ توان به یک مکان خاص در مغز هدف قرار داد. دانشمندان بر این باورند که تمرکز بر روی یک مکان خاص در مغز احتمال بروز انواع عوارض جانبی مرتبط با ECT را کاهش می‌دهد.

اما نظرات در مورد اینکه کدام سایت بهترین است متفاوت است. در سال 2008، rTMS برای استفاده توسط FDA به عنوان درمان افسردگی اساسی برای بیمارانی که حداقل به یک داروی ضد افسردگی در دوره فعلی پاسخ نمی‌دهند، تایید شد. همچنین در کشورهای دیگر به عنوان درمان افسردگی در بیمارانی که به داروها پاسخ نداده‌اند و در غیر این صورت ممکن است برای ECT در نظر گرفته شوند، استفاده می‌ شود.

تحریک مغناطیسی مغزی چگونه کار می‌کند؟

یک جلسه معمول rTMS 30 تا 60 دقیقه طول می‌کشد و نیازی به بیهوشی ندارد. در طول روش یک سیم پیچ الکترومغناطیسی روی پیشانی نزدیک ناحیه‌ای از مغز که تصور می‌‌شود در تنظیم خلق و خو نقش دارد، نگه داشته می‌ شود. سپس، پالس‌های الکترومغناطیسی کوتاه از طریق سیم پیچ اجرا می‌ شود. پالس‌های مغناطیسی به راحتی از جمجمه عبور می‌کنند و باعث ایجاد جریان‌های الکتریکی کوچکی می‌شوند که سلول‌های عصبی را در ناحیه مورد نظر مغز تحریک می‌کنند.

از آنجایی که این نوع نبض معمولاً بیش از دو اینچ به مغز نمی‌رسد، دانشمندان می‌توانند انتخاب کنند که کدام بخش از مغز تحت تأثیر قرار می‌گیرد و کدام قسمت تأثیر نمی‌گذارد. قدرت میدان مغناطیسی تقریباً برابر با اسکن تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) است. به طور کلی، هنگام انجام نبض‌ها، فرد احساس می‌کند کمی ضربه یا ضربه به سرش می‌زند.

بیشتر بدانیم: بیماری SMA چیست؟ + راهنمایی کامل

عوارض جانبی تحریک مغزی با روش rTMS

گاهی اوقات ممکن است فرد در محل قرارگیری آهنربا دچار ناراحتی شود. ماهیچه‌های پوست سر، فک یا صورت ممکن است در طول عمل منقبض یا گزگز شوند. ممکن است سردرد خفیف یا سبکی سر مختصر ایجاد شود. همچنین این امکان وجود دارد که این روش باعث تشنج شود، اگرچه موارد مستند آن غیر معمول است. دو مطالعه در مقیاس بزرگ در مورد ایمنی rTMS نشان داد که بیشتر عوارض جانبی، مانند سردرد یا ناراحتی پوست سر، خفیف یا متوسط ​​بود و هیچ تشنجی رخ نداد. از آنجایی که درمان نسبتاً جدید است، اما عوارض جانبی طولانی مدت ناشناخته است.

بیشتر بدانید: عوارض لوبوتومی

درمان تشنج مغناطیسی

درمان تشنج مغناطیسی (MST) جنبه‌های خاصی را از هر دو ECT و rTMS وام می‌گیرد. MST مانند rTMS از پالس‌های مغناطیسی به جای الکتریسیته برای تحریک یک هدف دقیق در مغز استفاده می‌کند. با این حال، برخلاف  rTMS، هدف MST  ایجاد تشنج مانند ECT است. بنابراین پالس‌ها با فرکانس بالاتری نسبت به آنچه در rTMS استفاده می‌شود داده می‌شوند. بنابراین، مانند ECT، بیمار باید بیهوش شود و برای جلوگیری از حرکت، شل کننده عضلانی تجویز شود. هدف MST  حفظ اثربخشی ECT و در عین حال کاهش عوارض جانبی شناختی آن است. MST در مراحل اولیه آزمایش اختلالات روانی است، اما نتایج اولیه امیدوارکننده است. یک مقاله مروری اخیر که شواهد هشت مطالعه بالینی را مورد بررسی قرار داد، نشان داد که MST باعث بهبودی افسردگی اساسی یا اختلال دوقطبی در 30 تا 40 درصد از افراد می‌شود.

بیشتر بدانیم: آناتومی مغز انسان؛ حقایق جالبی دربارۀ مغز که خوب است بدانید

عوارض جانبی MST

مانند ECT، MST  خطر عوارض جانبی را به همراه دارد که می‌تواند در اثر قرار گرفتن در معرض بیهوشی و القای تشنج ایجاد شود. مطالعات بر روی حیوانات و انسان‌ها نشان داده است که MST تولید می‌کند. عوارض جانبی حافظه کمتر و تشنج‌های کوتاه‌تر اجازه می‌دهد تا زمان بهبودی کوتاه‌تری نسبت به ECT داشته باشید .

تحریک عمیق مغز

تحریک عمیق مغز (DBS) برای اولین بار به عنوان درمانی برای بیماری پارکینسون برای کاهش لرزش، سفتی، مشکلات راه رفتن و حرکات غیرقابل کنترل ایجاد شد. در DBS، یک جفت الکترود در مغز کاشته می‌ شود و توسط ژنراتوری که در قفسه سینه کاشته می‌ شود، کنترل می‌ شود. تحریک مستمر است و فراوانی و سطح آن به فرد سفارشی می‌ شود.  DBS به عنوان درمانی برای افسردگی یا اختلال وسواس فکری جبری (OCD) مورد مطالعه قرار گرفته است.

در حال حاضر، برای استفاده از DBS  برای درمان OCD، معافیت ابزارهای بشردوستانه وجود دارد، اما استفاده از آن در افسردگی فقط به صورت تجربی باقی مانده است. مروری بر تمام 22 مطالعه منتشر شده که DBS را برای افسردگی آزمایش می‌کردند، نشان داد که تنها سه مورد از آنها از کیفیت بالایی برخوردار بودند، زیرا نه تنها یک گروه درمان داشتند، بلکه یک گروه کنترل نیز داشتند که DBS را دریافت نکردند. بررسی نشان داد که در سراسر مطالعات، 40 تا 50 درصد از افراد بهبودی بیش از 50 درصدی DBS دریافت کردند.

DBS چگونه انجام می‌شود؟

به جراحی مغز نیاز دارد. سر تراشیده می‌شود و سپس با پیچ به یک قاب محکم وصل می‌شود که از حرکت سر در حین جراحی جلوگیری می‌کند. اسکن سر و مغز با استفاده از MRI ​​گرفته می‌شود. جراح از این تصاویر به عنوان راهنما در طول جراحی استفاده می‌کند. بیماران در طول عمل بیدار هستند تا بازخورد خود را به جراح ارائه دهند، اما هیچ دردی احساس نمی‌کنند زیرا سر با بی حسی موضعی بی حس می‌شود و خود مغز درد را ثبت نمی‌کند. پس از آماده شدن برای جراحی، دو سوراخ در سر ایجاد می‌ شود. از آنجا، جراح یک لوله باریک را به داخل مغز می‌کشد تا الکترودها را در هر طرف ناحیه خاصی از مغز قرار دهد.

پس از کاشت الکترودها و ارائه بازخورد در مورد محل قرارگیری آنها، بیمار تحت بیهوشی عمومی قرار می‌گیرد. سپس الکترودها به سیم‌هایی متصل می‌شوند که در داخل بدن از سر به پایین تا قفسه سینه، جایی که یک جفت ژنراتور با باتری کار می‌کنند، متصل می‌شوند. از اینجا، پالس‌های الکتریکی به طور مداوم از طریق سیم‌ها به الکترودهای مغز ارسال می‌ شود. اگرچه دقیقاً مشخص نیست که این دستگاه چگونه برای کاهش افسردگی یا OCD کار می‌کند، دانشمندان معتقدند که پالس‌ها به “بازنشانی” ناحیه‌ای از مغز که در حال کارکرد نادرست است کمک می‌ کند تا دوباره به حالت عادی کار کند.

بیشتر بدانیم: غش کردن یا سنکوپ چیست و چرا غش می‌کنیم؟

عوارض جانبی تحریک مغزی با DBS

DBS خطرات مرتبط با هر نوع جراحی مغز را به همراه دارد. به عنوان مثال، این روش ممکن است منجر به موارد زیر شود:

• خونریزی در مغز یا سکته مغزی
• عفونت
• گیجی یا سردرگمی
• تغییرات خلقی ناخواسته
• اختلالات حرکتی
• سبکی سر
• مشکل خواب

برای رفع این عوارض میتوانید با بهترین فوق تخصص مغز و اعصاب معالجه شوید.

از آنجایی که این روش هنوز در حال مطالعه است، سایر عوارض جانبی که هنوز شناسایی نشده‌اند ممکن است امکان پذیر باشد. فواید طولانی مدت و عوارض جانبی ناشناخته است.

بیشتر بدانیم: سندروم پای بی‌قرار چیست؟ علل، علائم، تشخیص و درمان

خاتمه

در بخش کامنت‌ها با ما و سایر کارشناسان حرفه‌ای ما در ارتباط باشید و سوالات و ابهامات خود را در همان باکس بنویسید درمانکده پاسخ گوی شماست.

nimh.nih.gov

سوالات متداول

روش های تحریک مغز خطرناک هستند؟

خیر این روش های علمی و درمانی کاملا ایمن و توسط متخصصین مربوطه انجام می شود.

روش های تحریک مغز کدامش بهتر است؟

هر کدام از روش ها می تواند گزینه خوبی برای یکسری از افراد باشد و نمی توان بهترین آن را انتخاب کرد. زیرا هرکدام اثرات خود را خواهد گذاشت.

روش های تحریک مغز در کاهش افسردگی نقش دارد؟

بله تحقیقات نشان داده که افسرده ها تا حد زیادی بعد از این تکنیک های درمانی با کاهش علائم بیماری مواجه می شوند.