با انواع آزمایش خون آشنا شوید

امروزه انجام انواع آزمایش خون امکانپذیر است. از آزمایش تعیین سطوح کلسترول گرفته تا  آزمایش شمارش خون، همگی انواع مختلفی از آزمایش خون محسوب می شوند. در برخی موارد، نتایج آزمایش پس از چند دقیقه در دسترس هستند. در سایر موارد، دسترسی به نتایج آزمایش خون، روزها یا هفته ها طول می کشد. همچنین می توانید برای انجام انواع آزمایش خون از سرویس آزمایش در محل درمانکده استفاده کنید.

اینکه نتایج آزمایش خون با چه سرعتی در دسترس باشند، به نوع آزمایش و عوامل دیگری بستگی دارد.

انجام انواع آزمایش خون طبق چه روالی انجام می شود؟

از عمل خون گرفتن، تحت عنوان سوراخ کردن رگ نیز یاد می شود. در طول این عمل، خون گرفتن از طریق رگ انجام می شود. خون گرفتن توسط اعضای کادر پزشکی انجام می شود. اقدامات صورت گرفته در حین خون گرفتن برای انجام انواع آزمایش خون از افراد، شامل مراحل زیر است :

• شستن دست ها با آب و صابون یا استفاده از محلول ضدعفونی کننده دست و پوشیدن دستکش
• قرار دادن شریان بند (معمولاً یک نوار لاستیکی انعطاف پذیر) در مکان نزدیک به نقطه خون گیری.
  این شریان بند معمولاً روی بازو قرار می گیرد.
• گرفتن رگ و تمیزکردن محل با پارچه الکلی
• وارد نمود سوزن کوچک و توخالی به رگ.
  بدین ترتیب شاهد ورود خون به سوزن و سپس محفظه ذخیره یا سرنگ هستید.
• برداشتن شریان بند و فشار دادن محل تزریق به صورت کاملاً آرام.
  در برخی موارد، بانداژ روی محل مربوطه قرار داده می شود.

در صورتی که رگ های شما کاملاً واضح باشند و دسترسی به آن ها به راحتی صورت بگیرد، خون گرفتن با سرعت هر چه تمام انجام می شود. این فرایند معمولاً 5-10 دقیقه طول می کشد.

البته در برخی موارد تشخیص رگ به زمان بیشتری نیاز دارد. عواملی همچون تخلیه آب بدن، تجربه تزریقچی، اندازه رگ‌ها و … روی سرعت خون گرفتن موثر هستند.

متداول‌ترین انواع آزمایش خون و زمان دریافت نتایج

برخی از متداول‌ترین انواع آزمایش خون که پزشک درخواست انجام آن ها را صادر می کند، عبارتند از :

• شمارش کامل خون (CBC)
  این آزمایش مقادیر 10 نوع سلول مختلف در گلبول های سفید خون، گلبول های قرمز خون و پلاکت ها را اندازه گیری می کند.
  از جمله نتایج قابل ارائه پس از اجرای این آزمایش، می توان به تعداد هماتوکریت، هموگلوبین، تعداد گلبول های قرمز خون و تعداد گلبول های سفید خون اشاره نمود.
  نتایج CBC، معمولاً طی 24 ساعت آماده می شود.
• پنل متابولیکی پایه
  این آزمایش با اندازه گیری الکترولیت های رایج خون و سایر ترکیبات همراه می شود.
  مثال هایی از ترکیبات در دست اندازه گیری عبارتند از: کلسیم، گلوکز، سدیم، پتاسیم، کربن دی اکسید، کلر، نیتروژن اوره خون و کراتنین. برای انجام انوع آزمایش خون ممکن است از شما درخواست شود قبل از خون دادن، برای مدت زمان مشخصی ناشتا باشید.
  معمولاً نتایج در کمتر از 24 ساعت آماده می شود.
• پنل متابولیکی کامل
  این آزمایش خون، با سنجش تمامی عوامل ذکر شده در آزمایش قبلی، بعلاوه دو آزمایش پروتئین شامل آلبومین و پروتئین کُل و نیز چهار آزمایش کارکرد کبدی همراه است.
  پارامترهای اندازه گیری شده در آزمایش کارکرد کبدی عبارتند از : ALP، ALT، AST، و بیلیروبین.
  در صورتی که پزشک مایل به کسب اطلاعات بیشتر راجع به عملکرد کبد یا کلیه باشد، درخواست انجام آزمایش مفصلی را صادر می کند. نتایج معمولاً طی 1-3 روز آماده می شود.
• پنل چربی
  پنل های چربی، برای اندازه گیری میزان کلسترول بدن به کار می روند. غلظت های لیپوپروتئین پرچگال (HDL) و لیپوپروتئین کم چگال (LDL)، در زیرمجموعه این آزمایش قرار می گیرند.
  پزشک باید نتایج را طی مدت 24 ساعت آماده می شود.

در صورتی که مقدار نمونه ناکافی باشد (حجم خون دریافتی کم باشد)، نمونه دچار آلودگی شده باشد یا سلول های خونی به هر دلیلی قبل از رسیدن به آزمایشگاه نابود شده باشند، ارائه نتایج با تاخیر همراه می شود.

رایج‌ترین انواع آزمایش خون برای تشخیص

۱) آزمایش خون بارداری

آزمایش خون بارداری به دو نوع کمی و کیفی تقسیم می شوند. آزمایش خون کیفی، دو نتیجه بلی- خیر را نسبت به بارداری به همراه دارد. آزمایش خون کمی، برای پاسخگویی به این سوال به کار می رود که چه مقدار گونادوتروپین کوریونیک انسانی (hCG) در خون افراد وجود دارد. این هورمون در طول بارداری تولید می شود.

زمان مورد نیاز تا مشخص شدن نتایج این آزمایش متغیر است. در صورتی که پزشک دارای آزمایشگاه مستقر در محل کارش باشد، طی چند ساعت نتایج را دریافت خواهید کرد. در غیر این صورت دریافت نتایج، دو الی سه روز طول خواهد کشید. هر دو آزمایش، بیشتر از آزمایش ادرار بارداری طول خواهند کشید. نتایج این آزمایش معمولاً ظرف چند دقیقه مشخص می شود، اما سطح دقت آن کمتر است.

۲) آزمایش تیروئید

آزمایش پنل تیروئید، برای تعیین میزان هورمون های تیروئیدی از جمله هورمون محرک تیروئید (TSH) در خون به کار می روند. سایر پارامترهای اندازه گیری شده در این آزمایش عبارتند از: افزایش T3، تیروکسین (T4) و شاخص عاری از T4 که با اسم T7 هم از آن یاد می شود.

پزشکی که درخواست انجام این آزمایش را می دهد، درصدد تشخیص این موضوع است که آیا فرد دچار بیماری های تیروئیدی همچون پُرکاری، یا کم کاری تیروئید است یا خیر؟ این نتایج طی یکی دو روز برای پزشک ارسال می شوند. لذا می توان انتظار داشت که نتایج طی یک هفته اعلام بشوند.

مشاهده بیشتر : لیست متخصص خون

۳) آزمایش سرطان

پزشکان برای تشخیص هرگونه سرطان، انواع آزمایش خون متعدد را به انجام می رسانند. آزمایش خون تجویز شده، به نوع سرطان مورد ارزیابی بستگی دارند. برخی از این آزمایش‌ها در موارد خیلی کمی به اجرا گذاشته می شوند.

برای مثال می توان به سنجش انواع خاصی از ایمونوگلوبولین ها یا نشانگرهای تومور اشاره کرد. مشخص شدن نتایج این آزمایش‌ها، یک هفته یا بیشتر طول می کشد.

۴) آزمایش عفونت منتقل شده بیماری جنسی (STD)

آزمایش ایدز، به صورت رایگان در مراکز منتخب بهداشت شهری و کلینیک ها در اختیار داوطلبان قرار می گیرند. پزشکان از نتایج این آزمایش، برای تعیین ابتلای افراد به بیماری هایی همچون تبخال، هپاتیت و سیفلیس استفاده می کنند. مشخص شدن نتایج این آزمایش، حداکثر 1 الی 2 هفته طول می کشد.

آگاه باشید که نوار آزمایشگاهی (مخصوص دهان یا اندام جنسی) و آزمایش ادرار روش مورد ترجیح برای انجام آزمایش STD محسوب می شوند. در صورتی که به کشت نمونه ها نیاز باشد، مشخص شدن نتایج بیشتر طول خواهد کشید.

برخی بیماری های جنسی بلافاصله پس از سرایت ظاهر نمی شوند. لذا پزشک پس از منفی شدن نتایج یک آزمایش، درخواست آزمایش در بازه های زمانی بعدی را صادر می کند.

۵) آزمایش کم خونی

پزشک برای تشخیص کم خونی، معمولا آزمایش CBC تجویز می‌کند. حتی ممکن است تعداد آزمایش‌های مورد نیاز به آزمایش هموگلوبین و هماتوکریت (H و H) محدود شود. روش آزمایشگاهی سریعی نیز برای این آزمایش در دسترس است. به این ترتیب نتایج گاهی طی 10 دقیقه یا کمتر مشخص می‌شوند. این در حالی است که مشخص شدن نتایج سایر تست های آزمایشگاهی، چندین ساعت طول می کشد.

آیا آزمایش خون سرپایی است؟

مکان انجام آزمایش بر روی سرعت دریافت نتایج تاثیرگذار است. به عنوان مثال رفتن به مکانی که آزمایشگاه مجهزی در آن وجود دارد (برای مثال یک بیمارستان)، در مقایسه با زمانی که نمونه های خونی به آزمایشگاه دیگری ارسال می شوند، سرعت دریافت نتایج را افزایش می دهد.

نکاتی برای دریافت سریع نتایج آزمایش خون

در صورتی که تمایل دارید نتایج آزمایش خون خود را در سریعترین زمان ممکن دریافت کنید، در اینجا به یک سری نکات اشاره می کنیم :

• سعی کنید خون گرفتن را در مکانی با یک آزمایشگاه مجهز انجام دهید.
• بررسی کنید که آیا گزینه دریافت سریع نتایج برای آزمایش خاصی وجود دارد یا خیر؟
• بررسی کنید که آیا امکان ارسال نتایج از طریق پرتال وب وجود دارد یا خیر؟
• بررسی کنید که آیا می توانید تا زمان مشخص شدن نتایج، در محل انجام آزمایش بمانید یا خیر؟

در برخی موارد، سرعت انجام و مشخص شدن نتایج آزمایش خون به میزان رایج بودن آزمایش خون بستگی دارد. معمولاً نتایج آزمایش‌هایی همچون CBC یا پنل متابولیک، سریع‌تر از آزمایش شرایط خاص و نادر تعیین می شوند. آزمایشگاه های اندکی به تجهیزات لازم برای انجام این آزمایش دسترسی دارند، و همین مساله منجر به کندتر شدن نتایج می شود.

نتیجه

با توجه به نوآوری های به عمل آمده در زمینه انجام انواع آزمایش خون سریع، نتایج تعداد بیشتری از تست های آزمایشگاهی در کوتاه ترین زمان ممکن مشخص می شوند. البته مهم است که پزشک قبل از تحویل نتایج به بیمار، اطلاعات مربوطه را با دقت بررسی کند. درخواست کردن از پزشک یا متخصص آزمایشگاهی، جهت پیش بینی میانگین زمان انجام آزمایش، به شما کمک می کند به درک واقع بینانه ای از چهارچوب زمانی مورد نیاز تا مشخص شدن نتایج دست یابید.