آزمایش cr (کراتینین) چیست و چه چیزی را نشان می‌دهد؟

آزمایش cr سطح کراتینین را در خون اندازه‌گیری می‌کند. وقتی کراتین توسط عضلات برای تولید انرژی مورد استفاده قرار می‌گیرد، یک محصول زائد ایجاد می‌شود که به آن «کراتینین» می‌گویند. کراتینین از طریق خون به کلیه‌ها می‌رود و در آنجا از طریق ادرار از بدن خارج می‌شود. اگر مشکلی در کلیه‌های شما وجود داشته باشد، کراتینین در خون انباشته می‌شود و سطح آن در ادرار کاهش می‌یابد. در مقاله امروز درمانکده درباره تست cr، عواملی که روی آن تاثیر می‌گذارند و تفسیر نتایج آن صحبت می‌کنیم. با مجله درمانکده همراه باشید.

علائم بالا بودن cr در خون

در افرادی که به دلیل مشکلات کلیوی سطح کراتینین خون بالا می‌رود، علائم زیر مشاهده می‌شود:

• خستگی
• از دست دادن اشتها
• بی‌خوابی
• کاهش یا افزایش حجم ادرار در مقایسه با حالت معمول
• تورم (ادم)
• تنگی نفس
• علائم غیراختصاصی مثل حالت تهوع، استفراغ، نوروپاتی و خشکی پوست

در صورت داشتن چنین علائمی هم می توانید از طریق مشاوره با دکتر اورولوژی آنلاین مشورت کنید و یا می توانید به دکتر اورولوژی مراجعه کنید.

بیشتر بدانید: رژِیم غذایی سنگ کلیه تاثیری در بهبود بیمار دارد؟

علائم پایین بودن cr در خون

علائم کراتینین پایین به علت بروز آن بستگی دارد:

• توده عضلانی کم: کاهش قدرت بدن، مشکل در ورزش کردن و بدن لاغر یا ضعیف
• بیماری کبدی: درد در سمت راست بالای شکم، خستگی و حالت تهوع
• رژیم غذایی نامناسب: ضعف، سرگیجه و کاهش وزن

در صورت داشتن چنین علائمی نیز می توانید هم از طریق مشاوره با دکتر آنلاین داخلی مشورت کنید و یا در صورت لزوم می توانید به متخصص داخلی مراجعه کنید.

علت بالا بودن کراتینین در خون

رایج‌ترین دلایلی که می‌توانند روی آزمایش cr تاثیر بگذارند و باعث افزایش سطح کراتینین شوند عبارتند از:

1. بیماری مزمن کلیوی

وقتی کلیه‌ها آسیب می‌بینند، در دفع کراتینین از بدن دچار مشکل می‌شوند و سطح این ماده در خون افزایش می‌یابد.

پزشکان از نتیجه آزمایش کراتینین خون برای محاسبه میزان فیلتراسیون گلومرولی (GFR) استفاده می‌کنند. 60≤GFR طبیعی تلقی می‌شود، اما 60>GFR نشان‌دهنده بیماری کلیوی و 15≥GFR نشانه نارسایی کلیه است.

2. انسداد کلیه

بعضی از عوامل مثل بزرگ شدن پروستات یا سنگ کلیه باعث انسداد کلیه می‌شوند و عملکرد آن را مختل می‌کنند. در نتیجه، ادرار به سمت کلیه برمی‌گردد و اندام متورم می‌شود که به این وضعیت «هیدرونفروز» می‌گویند. اگر انسداد هر دو کلیه را تحت تاثیر قرار دهد، سطح کراتینین خون بالا می‌رود.

3. زیاده‌روی در مصرف پروتئین

اگر گوشت و پروتئین مصرفی شما در مقایسه با سطح فعالیت‌تان بیش از حد زیاد باشد، کراتینین بعد از صرف غذا افزایش می‌یابد. با این حال، مطالعات نشان داده‌اند که رژیم غذایی پرپروتئین در یک دوره 2 ساله تاثیر چشمگیری بر سطح کراتینین خون ندارد.

4. ورزش شدید

کراتین در عضلات وجود دارد و به آن‌ها در تولید انرژی کمک می‌کند. بعد از اینکه عضلات از کراتین استفاده کردند، ماده زائدی به نام کراتینین تولید می‌شود. هم کم آبی بدن و هم تجزیه عضلات در اثر ورزش کردن روی نتیجه آزمایش cr تاثیر می‌گذارد و باعث افزایش کراتینین خون می‌شون.

5. بعضی از داروها

آنتی‌بیوتیک‌ها (مانند تری متوپریم) و مسدودکننده‌های گیرنده H2 (مانند سایمتیدین که ترشح اسید معده را کاهش می‌دهد)، باعث افزایش موقت کراتینین در خون می‌شوند.

بیشتر بدانید: آزمایش پروستات چیست و راه های درمان آن

بیشتر بدانید: سرطان کلیه قابل درمان است؟

علت پایین بودن کراتینین در خون

سطوح کراتینین ممکن است به دلایل زیر کمتر از حد طبیعی باشد:

1. توده عضلانی کم

از آنجا که تجزیه عضله باعث تولید کراتینین می‌شود، در افرادی که توده عضلانی کمی دارند ممکن است سطح کراتینین کاهش پیدا کند. افراد سالمند بیش از دیگران در معرض ابتلا به این مشکل قرار دارند، چون با افزایش سن توده عضلانی کمتر می‌شود. بعضی از بیماری‌ها هم می‌توانند توده عضلانی را کاهش دهند و روی آزمایش cr تاثیر بگذارند.

2. کاهش وزن شدید

کاهش وزن شدید روی توده عضلانی بدن تاثیر منفی می‌گذارد و سطح کراتینین خون را پایین می‌آورد.

3. مشکلات کبدی

کراتین در کبد ساخته می‌شود، بنابراین کبد ناسالم به درستی کار نمی‌کند و نمی‌تواند به اندازه کافی کراتین بسازد. در بیماری مزمن کبدی، تولید کراتین 50 درصد کاهش پیدا می‌کند که این امر به کاهش سطح کراتینین خون منجر می‌شود.

4. رژیم غذایی

اگرچه کراتین به طور طبیعی در بدن ساخته می‌شود، اما مقدار کمی از آن از طریق غذا به دست می‌آید. کراتین معمولا در گوشت یافت می‌شود. بنابراین سطح کراتین در افرادی که رژیم گیاه‌خواری یا کم پروتئین دارند، در مقایسه با کسانی که گوشت می‌خورند، پایین‌‌تر است. به‌علاوه، غذا نخوردن برای مدت طولانی به دلیل بیماری و… هم می‌تواند روی سطح کراتین و درنتیجه کراتینین تاثیر بگذارد.

تفسیر آزمایش cr

کلیه‌ها سطح کراتینین خون را در محدوده طبیعی حفظ می‌کنند. معمولا سطح کراتینین خون بر حسب میکرومول در لیتر (μmol/L) یا میلی‌گرم در دسی‌لیتر (mg/dL) تعریف می‌شود. میزان نرمال cr در خون می‌تواند از آزمایشگاهی به آزمایشگاه دیگر متفاوت باشد، اما معمولا به صورت زیر در نظر گرفته می‌شود:

	میانگین کراتینین (μmol/L)	میانگین کراتینین (mg/dL)
مردان بزرگسال	60 تا 110	0/7 تا 1/2
زنان بزرگسال	45 تا 90	0/5 تا 1

میزان نرمال کراتینین در بارداری

در دوران بارداری، جریان خون به سمت کلیه‌ها بیشتر می‌شود که این امر به افزایش GFR و افزایش دفع کراتینین منجر می‌شود. به همین دلیل، معمولا در افراد باردار سطح کراتینین خون کمتر است. یک مطالعه نشان داد که میانگین سطح کراتینین خون در زنان باردار معادل 77 تا 84 درصد افراد غیرباردار است.

بارداری به سه دوره سه ماهه تقسیم می‌شود که سطح کراتینین فرد در طول هر دوره تغییر می‌کند:

	میانگین سطح کراتینین	حداکثر سطح کراتینین
سه ماهه اول بارداری	56 μmol/L 0/63 mg/dL	76 μmol/L 0/86 mg/dL
سه ماهه دوم بارداری	52 μmol/L 0/59 mg/dL	72 μmol/L 0/81 mg/dL
سه ماهه سوم بارداری	54 μmol/L 0/61 mg/dL	77 μmol/L 0/87 mg/dL

درمان سطوح غیرطبیعی کراتینین خون

خارج شدن سطوح کراتینین از محدوده طبیعی می‌تواند علل مختلفی داشته باشد، از رژیم غذایی پرپروتئین و کم آبی بدن گرفته تا بیماری‌های زمینه‌ای. اگر پزشک دلیل غیرطبیعی بودن آزمایش cr را تشخیص دهد، می‌تواند گزینه‌های درمانی مناسب را به شما پیشنهاد دهد. درمان به موقع افزایش یا کاهش سطح کراتینین برای پیش‌گیری از بروز بیماری کلیوی ضروری است.

رژیم غذایی مناسب برای کاهش cr

اگر نتیجه تست cr بالاتر از حد طبیعی باشد، به بیماری کلیوی مبتلا باشید یا در معرض ابتلا به این بیماری قرار داشته باشید، باید از یک رژیم غذایی مناسب برای کاهش سطح کراتینین خون پیروی کنید.

1. پروتئین

افراد مبتلا به بیماری کلیوی باید روی پیروی از رژیم غذایی کم پروتئین تمرکز کنند. چرا که مصرف بیش از حد پروتئین، به ویژه پروتئین حیوانی و گوشت‌های فرآوری شده، کلیه‌ها را مجبور می‌کند که برای دفع کراتینین کار بیشتری انجام دهند.

2. فیبر

در افراد مبتلا به بیماری مزمن کلیوی، فیبر می‌تواند با افزایش باکتری‌های مفید روده، کنترل التهاب و کاهش تولید سموم به ارتقای سطح سلامتی و کاهش عوارض کمک کند. فیبر در غذاهای گیاهی مثل غلات کامل، حبوبات، میوه‌ها و سبزیجات یافت می‌شود. اگر دیابت دارید، باید از این غذاها در حد تعادل استفاده کنید. چون به دلیل داشتن کربوهیدرات می‌‌توانند سطح قند خون شما را بالا ببرند.

3. سدیم

افراد مبتلا به بیماری کلیوی باید مصرف سدیم (نمک) را کاهش دهند. چون کلیه‌ آن‌ها نمی‌تواند سدیم را دفع کند و انباشته شدن سدیم در بدن باعث افزایش فشار خون می‌شود. پرفشاری خون ممکن است به حمله قلبی یا سکته مغزی منجر شود.

4. پتاسیم

وقتی کلیه قادر به حذف کراتینین نیست، سطح پتاسیم خون افزایش می‌یابد که این امر می‌تواند به نامنظم شدن ضربان قلب یا حمله قلبی منجر شود. بنابراین، بیماران کلیوی باید مقدار پتاسیم را در رژیم غذایی خود کاهش دهند. از غذاهای سرشار از پتاسیم می‌توان به کلم بروکلی، پرتقال، کیوی و انبه اشاره کرد.

بیشتر بدانید: سنگ حالب چیست؟

سوالات متداول

کلام پایانی در مورد آزمایش cr خون

عوامل زیادی روی آزمایش کراتینین خون تاثیر می‌گذارند، مثل بیماری کلیوی یا کبدی، رژیم غذایی، ورزش و بارداری. اگر نتیجه آزمایش cr شما غیرطبیعی است، باید با پزشک در مورد دلایل بروز این مشکل مشورت کنید. برای این کار می‌توانید از طریق سایت درمانکده از بهترین پزشکان کلیه وقت بگیرید یا با آن‌ها به صورت آنلاین مشورت کنید.

منابع: livestrong, medicinenet, medicalnewstoday