دندان شیری چیست؟ ترتیب افتادن دندان شیری در کودکان

دندان شیری علاوه بر اینکه کمک می‌کند تا کودک به راحتی غذا را بجود، نقش مهمی در تلفظ صحیح کلمات دارد. درواقع این دندان‌ها در شکل‌گیری و رشد استخوان فک موثر هستند.

دندان‌های شیری از همان دوران جنینی و در رحم مادر تشکیل می‌شوند اما رویش آن‌ها به بیرون از لثه پس از سن ۶ ماهگی کودک تا یک سالگی رخ می‌دهد. عملکرد این دندان‌ها مانند دندان‌های اصلی است و کودک می‌تواند از آن‌ها برای جویدن غذا استفاده کند. از طرفی دندان شیری فضای لثه را برای رشد دندان‌های دائمی آماده می‌کند. بنابراین باید از آن‌ها به خوبی مراقبت کنید تا پوسیده نشوند. دندان‌های شیری جنس متفاوتی از دندان‌های اصلی دارند و کمی حساس‌تر هستند و ممکن است خیلی زود پوسیدگی به پالپ دندان‌ها برسد که در آن وضعیت باید درمان ریشه انجام شود. 

اگر دندان‌شیری فرزند شما لق شده و به زودی می‌افتد، در این مقاله از مجله درمانکده همراه ما باشید تا بررسی کنیم بهترین روش کشیدن دندان‌های شیری چیست و به طور کلی این دندان‌ها از چند سالگی شروع به افتادن می‌کنند.

دندان شیری چیست؟

دندان شیری که به انگلیسی Deciduous Teeth نامیده می‌شود اولین دندانی است که از لثه کودک در سن ۶ ماهگی تا یک سالگی رویش می‌کند. از همین‌رو به آن دندان اولیه هم می‌گویند. رشد این دندان‌ها مدت زمان خاصی دارد که پس از افتادن آن‌ها، دندان‌های اصلی جایگزین می‌شوند. تعداد دندان شیری ۲۰ عدد است که ۱۰ عدد شامل دندان شیری بالا و ۱۰ عدد دیگر در فک پایین رشد می‌کنند. درواقع دندان شیری کودکان پس از سه سالگی به طور کامل از لثه خارج می‌شوند و رشدشان تکمیل خواهد شد.

در ادامه می‌توانید عکس دندان شیری و دائمی را مشاهده کنید:

دندان شیری از چند سالگی میفته؟

تعداد دندان‌های اصلی انسان ۳۲ عدد است که باید ۲۰ دندان‌شیری تا قبل از اتمام سن ۱۲ سالگی بیفتند و با آن‌ها جایگزین شوند. معمولا اولین دندان اولیه کودک در سن ۶ سالگی می‌افتد و درواقع همان دندان‌شیری است که برای نخستین بار در لثه ظاهر شده بود. این روال تا پایان سن ۱۲ سالگی ادامه پیدا می‌کند. 

بیشتر بخوانید:بهداشت دهان و دندان چیست؟

در جدول زیر می‌توانید روند کلی رشد دندان‌های دائمی را پس از افتادن دندان‌های شیری مشاهده کنید:

دندان‌های پیشین	بین سن ۶ تا هفت سالگی
دندان‌های جانبی	بین سن هفت تا هشت سالگی
دندان‌های نیش	بین سن ۱۰ تا ۱۲ سالگی
دندان‌های آسیاب اولیه یا کوچک	بین سن ۹ تا ۱۱ سالگی
دندان‌های آسیاب ثانویه یا آسیاب دائمی	بین سن ۱۰ تا ۱۲ سالگی

ترتیب افتادن دندان شیری چگونه است؟

معمولا کودکان دندان‌های شیری خود را به ترتیب زیر از دست می‌دهند:

• ابتدا ۲ دندان وسط فک پایین می‌افتند.
• دندان‌های بعدی، ۲ دندان ثنایای مرکزی فک بالا هستند.
• در مرحله بعد دندان‌های ثنایای جانبی و دندان‌های آسیاب اول می‌افتند.
• ترتیب افتادن دندان‌های شیری در مرحله آخر متعلق به دندان‌های نیش و دندان‌های آسیاب بزرگ است.

بیشتر بخوانید:آبسه دندان چیست؟

دندان شیری کی می‌افتد؟

زمانی که دندان‌های شیری توسط دندان‌های زیر خود تحت فشار قرار بگیرند، آماده افتادن می‌شوند. درواقع آمادگی دندان دائمی برای بیرون آمدن از لثه به معنی رشد به طرف دهان است که باعث فشار وارد کردن به ریشه دندان‌های اولیه بالای سر خود می‌شود. 

از طرفی ریشه دندان‌های شیری سست‌تر از دندان‌های دائمی است که با این سطح از فشار تحلیل می‌رود و شما لق شدن آن را مشاهده می‌کنید. بنابراین می‌توان گفت تا زمانی که دندان‌های دائمی آماده بیرون آمدن از لثه نباشند، دندان‌های شیری در جای خود ثابت و استوار هستند. 

با این حال بهترین زمان افتادن دندان شیری کودکان ۶ تا ۷ سالگی است اما اگر دندان‌های اولیه کودک شما زودتر یا دیرتر می‌افتند، برای بررسی علت آن می‌توانید با دندانپزشک آنلاین درمانکده مشورت کنید.

بیشتر بخوانید:درمان دندان درد چیست؟

آیا دندان شیری عصب دارد؟

اغلب افراد تصور می‌کنند دندان‌های شیری ریشه ندارند، در حالی که این دندان‌ها قبل از لق شدن دارای ریشه بلند و کاملی هستند. درواقع دندان شیری به کمک این ریشه‌ها در استخوان فک باقی می‌ماند. 

زمانی که سن رویش دندان‌های دائمی می‌رسد، ریشه دندان‌های شیری به دلیل فشار دندان‌های اصلی تحلیل می‌روند و لق می‌شوند. این وضعیت کمک می‌کند تا دندان اولیه راحت‌تر بیفتد. از همین‌رو شما با بیرون آمدن دندان‌های شیری، آن‌ها را بدون ریشه می‌بینید.

دندان شیری باقی مانده چیست؟

اگر دندان شیری در بزرگسالی باقی بماند به معنی نیفتادن آن است. برخی افراد در سنین بزرگسالی همچنان یک یا چند عدد از دندان‌های شیری‌شان را دارند که در جای خود در دهان باقی می‌ماند. این وضعیت در ۲۵ درصد افراد مشاهده می‌شود و دلیل اصلی آن عدم رشد دندان دائمی برای جایگزینی است. 

اگر فرد دندان بالغ و دائمی آماده رشد نداشته باشد احتمال ماندگار شدن برخی از دندان‌های شیری افزایش می‌یابد. یکی دیگر از دلایل ماندگاری دندان‌شیری در بزرگسالی رشد نابه‌جای دندان‌های اصلی است. در این وضعیت دندان دائمی از لثه بیرون می‌آید اما به سمت مسیر درستی در لثه هدایت نمی‌شود.

خطرات دندان شیری در بزرگسالی

در صورت عدم درمان این وضعیت ممکن است رشد دندان‌ها دچار مشکل شود؛ از جمله:

• اینفرا اکلوژن: ثابت ماندن دندان‌های شیری و رشد دندان‌های مجاور
• حوادث اکلوزال: در یک راستا قرار نگرفتن دندان‌ها پس از بسته شدن دهان
• دیاستم: ایجاد فاصله و فضای خالی بین دندان‌های شیری و دائمی

بیشتر بخوانید:پر کردن دندان چگونه انجام می‌شود؟

اگر دندان شیری نیفتد چه باید کرد؟

اگر باقی ماندن دندان‌های شیری پشت دندان‌های دائمی از لحاظ ساختاری، عملکردی و زیبایی خللی ایجاد نمی‌کند می‌توانید آن‌ها را نگه دارید. در چنین مواردی با رعایت بهداشت دهان و دهان امکان نگهداری از دندان‌های شیری تا پایان عمر وجود دارد. اما معمولا دندانپزشک برای جلوگیری از وضعیت اینفرا اکلوژن، ارتودنسی و جراحی انجام می‌دهد یا با کشیدن دندان‌های شیری فاصله ایجادشده را می‌بندند.

ایا دندان شیری باید کشیده شود؟

دندان‌های شیری در اغلب کودکان بدون هیچ کمکی می‌افتند اما باید دقت کنید این دندان‌ها پیش از زمان مقرر از لثه خارج نشوند. 

دندان‌های شیری نقش مهمی در رشد صحیح دندان‌های دائمی و شکل‌گیری استخوان فک دارند. بنابراین تنها زمانی که دچار پوسیدگی شده‌اند و احتمال سرایت باکتری به دندان‌های مجاور وجود دارد می‌توان زیر نظر دندانپزشک مراحل درمان جدی مانند ترمیم یا کشیدن دندان‌شیری را آغاز کرد.

بیشتر بخوانید:عصب کشی دندان چیست؟

بهترین روش برای کشیدن دندان شیری در خانه

به طور کلی دندان‌های شیری نسبت به دندان‌های دائمی از استحکام کمتری برخوردار هستند، از همین‌رو می‌توانید پس از لق شدن آن‌ها به کودکان در خانه کمک کنید تا دندان‌های شیری بیفتند. 

کشیدن دندان شیری با نخ رایج‌ترین روشی است که از گذشته برای دندان‌های لق کودکان مورد استفاده قرار می‌گرفت. برای این منظور کافیست مراحل زیر را دنبال کنید:

• سر رشته نخ را به دستگیره درب ببندید.
• سر دیگر آن را به دندان لق اولیه کودک گره بزنید.
• درب را به صورت آنی (نه خیلی آهسته و نه خیلی محکم) ببندید تا دندان شیری لق بیرون بیفتد.

سلول‌های بنیادی در دندان‌های شیری

تحقیقات نشان داده سلول‌های بنیادی می‌توانند به درمان برخی بیماری‌ها با منشا خانوادگی مثل دیابت نوع یک، پارکینسون، آلزایمر، انواع سرطان‌ها و… کمک کنند. دندان شیری در سلول‌های بنیادی یکی از منابع تامین این سلول‌ها است که در قسمت پالپ دندان قرار دارد. 

سلول‌های بنیادی را می‌توان در دندان‌های شیری کودکان پنج تا ۱۲ ساله پیدا کرد. البته این سلول‌ها در پالپ دندان‌های دائمی هم وجود دارند اما به دلیل افتادن دندان‌های شیری، راحت‌تر میتوان به سلول‌های بنیادی دسترسی پیدا کرد.

بنابراین اگر شما هم با این سوال مواجه شدید که با دندان شیری افتاده چه کنیم می‌توانید پس از مشورت با دندانپزشک آن را به مرکز مجهز و معتبر نگهداری از سلول‌های بنیادی بفرستید. درواقع شما با نگهداری از دندان شیری فرزندتان به نوعی سرمایه‌گذاری انجام داده‌اید تا در مواقع بروز بیماری‌های جدی راه‌کار درمانی موثر داشته باشید.

بیشتر بخوانید:علت زرد شدن دندان چیست؟

راهنمای مراجعه به پزشک

ما به طور کلی ۲۰ عدد دندان شیری داریم که رشد اولیه آن‌ها از دوران جنینی آغاز می‌شود اما برای اولین بار در ۶ ماهگی روی لثه رویش می‌یابند. رشد دندان‌های شیری تا سه سالگی کودک به اتمام می‌رسد و تا آغاز سن ۶ سالگی در دهان باقی می‌مانند. مراقبت از دندان‌های شیری بسیار مهم است، زیرا این دندان‌ها به شکل‌گیری استخوان فک و آماده‌سازی لثه برای رشد دندان‌های اصلی کمک می‌کنند. بنابراین کودکان را برای معاینات دوره‌ای نزد دندانپزشک اطفال ببرید تا از پوسیدگی دندان شیری پیشگیری شود.

برای مشاهده لیست دندانپزشکان اطفال و سایر پزشکان متخصص به سیستم نوبت‌دهی آنلاین درمانکده سر بزنید و برای مراجعه حضوری نزد آن‌ها وقت معاینه رزرو کنید. همچنین می‌توانید از دیگر خدمات این مجموعه مانند مشاوره آنلاین دندانپزشکی به صورت تلفنی، متنی یا تصویری استفاده کنید.

سوالات متداول

منابع: healthline | healthychildren