هپاتیت خود ایمنی چیست؟ علائم، روش تشخیص و راه‌کار درمان آن

هپاتیت خود ایمنی یا اتوایمیون (Autoimmune) مانند انواع دیگر هپاتیت باعث التهاب مزمن کبد می‌شود. با این تفاوت که هپاتیت اتوایمیون به جای ویروس یا الکل توسط حمله سیستم ایمنی بدن به کبد بروز پیدا می‌کند.

هپاتیت خود ایمنی یک نوع بیماری مزمن و غیر واگیردار است که سیستم ایمنی با حمله به سلول‌های سالم کبد باعث بروز التهاب مداوم می‌شوند. نتیجه این التهاب کبد ایجاد زخم، سیروز و نارسایی کبدی است. دانشمندان هنوز به‌طور دقیق دلیل حمله سیستم ایمنی به کبد را شناسایی نکرده‌اند اما بر این باور هستند که هپاتیت اتوایمیون حاصل برهم خوردن تعادل سیستم ایمنی بدن خواهد بود. همراه ما باشید تا در این مقاله از مجله درمانکده شما را با علائم، روش تشخیص و را‌ه‌کار درمان Autoimmune Hepatitis آشنا کنیم.

بیشتر بخوانید: آیا هپاتیت واگیردار است؟

هپاتیت خود ایمنی چیست؟

هپاتیت اتوایمیون یک بیماری مزمن کبدی است که با اشتباه سیستم ایمنی بدن شروع می‌شود. سیستم ایمنی بدن با ارسال آنتی‌بادی‌هایی به بافت کبد باعث التهاب (هپاتیت) خواهد شد. این آنتی‌بادی‌ها در حالت معمول باید به عفونت‌های بافت کبد حمله کنند اما در حالت هپاتیت خود ایمنی، سیستم ایمنی بدن به اشتباه سلول‌های سالم کبد را مورد حمله قرار می‌دهد.

بیشتر بدانید: درمان هپاتیت ب چیست؟

بیشتر بدانید: آزمایش هپاتیت ب چگونه است؟

خوب است بدانید که هپاتیت خود ایمنی در برخی افراد تا زمانی‌که باعث ایجاد اختلال در عملکرد کبدی نشده باشد، هیچ علائمی ندارد. از همین‌رو بسیار مهم است با انجام آزمایش خون و چکاپ سالانه آنزیم‌های کبدی را مورد بررسی قرار دهید. شما می‌توانید از خدمات درمانکده همچون انجام آزمایش خون در منزل استفاده کنید.

انواع هپاتیت اتوایمیون (Autoimmune)

دو نوع هپاتیت خود ایمنی وجود دارد که دانشمندان بر اساس آنتی‌بادی‌های مختلف آن را در آزمایش آنتی‌بادی تشخیص می‌دهند. آن‌ها عبارتند از:

نوع 1

به این نوع بیماری خودایمنی هپاتیت کلاسیک هم می‌گویند که رایج‌تر بوده و اغلب در نوجوانان یا بزرگسالان دیده می‌شود. این نوع آنتی‌بادی بیشتر به سلول‌های عضله صاف ماهیچه در کبد حمله می‌کنند. به‌دلیل شباهت علائم بالینی آنتی‌بادی نوع 1 به بیماری لوپوس اریتماتوز سیستمیک آن را با نام هپاتیت لوپوئید هم می‌شناسند.

بیشتر بخوانید: علائم هپاتیت e 

نوع 2

آنتی‌بادی نوع 2 اغلب شدیدتر است و معمولا به ندرت بروز پیدا می‌کند. اما باید بدانید این نوع هپاتیت در دوران کودکی زودتر دیده می‌شود و پیشرفت سریع‌تری دارد. آنتی‌بادی‌های نوع 2 کبدی پروتئینی را در سلول کبد شما با نام سیتوکروم مورد حمله قرار می‌دهند.

آیا هپاتیت خود ایمنی واگیردار است؟

هپاتیت اتوایمیون یک بیماری غیر واگیردار، مزمن و خود ایمنی است. ویروس‌های مسری اغلب باعث بروز هپاتیت A، C یا B می‌شوند. زیرا هپاتیت‌های مذکور نوعی عفونت هستند و عفونت‌ها می‌توانند به‌راحتی گسترش پیدا کنند. اما هپاتیت اتوایمیون یا خود ایمنی عفونت نیست و نمی‌تواند به دیگران سرایت پیدا کند.

بیشتر بدانید: هپاتیت چگونه منتقل میشود؟

هپاتیت خود ایمنی چقدر شایع است؟

این نوع هپاتیت یک بیماری ناشایع است و شیوع دقیق آن شناخته شده نیست. تحقیقات نشان داده هپاتیت خودایمنی می‌تواند همه گروه‌های نژادی و قومی را تحت تاثیر قرار دهد اما این بیماری مقدار بسیار اندکی از جمعیت اروپا را تاکنون درگیر کرده است. 

با این حال بر اساس شواهد موجود باید گفت شیوع هپاتیت خودایمنی یا اتوایمیون در زنان 4 برابر بیشتر از مردان خواهد بود. میانگین سن شروع بیماری هپاتیت خود ایمنی نوع 1 بین 15 تا 40 سالگی و نوع 2 بین 4 تا 14 سالگی است.

بیشتر بدانید: هپاتیت الکلی چیست؟

ویروس‌های موثر در ایجاد هپاتیت خودایمنی

در صورت داشتن سابقه موارد زیر احتمال ابتلا به هپاتیت اتوایمیون افزایش می‌یابد:

• تبخال
• سرخک
• هپاتیت A، B، C، D یا E
• مونونوکلئوز (Epstein-Barr virus)

بیشتر بخوانید: علائم هپاتیت دی مزمن

بیماری‌های خودایمنی مرتبط با هپاتیت اتوایمیون

اغلب افراد مبتلا به این بیماری دچار مشکل مجاری صفراوی می‌شوند.

• کلانژیت صفراوی اولیه (PBC)
• کلانژیت اسکلروزان اولیه (PSC)

این دو نوع بیماری خود ایمنی در دسته‌بندی انواع هپاتیت اتوایمیون قرار می‌گیرند. اما به‌طور کلی هر نوع بیماری خود ایمنی که از قبل وجود داشته باشد می‌تواند احتمال ابتلا به این نوع بیماری را افزایش دهد. 

بیشتر بدانید: کدام نوع هپاتیت خطرناک است؟

به‌نظر می‌رسد وجود التهاب مزمن در یک ناحیه از بدن می‌تواند باعث ایجاد التهاب در ناحیه دیگری شود. از همین‌رو دانشمندان معتقدند 25 تا 50 درصد مبتلایان به هپاتیت اتوایمیون در طول زندگی خود یک بیماری خودایمنی دیگر را تجربه می‌کنند. 

بیشتر بخوانید: آزمایش هپاتیت سی چگونه است؟

سایر بیماری‌های خود ایمنی مرتبط با هپاتیت Autoimmune شامل موارد زیر است:

• دیابت نوع 1
• بیماری سلیاک
• آرتریت روماتوئید
• بیماری التهابی روده

داروهای تحریک‌کننده هپاتیت خود ایمنی

آن‌ها عبارتند از:

• ایزونیازید/Isoniazid (آنتی‌بیوتیک)
• مینوسیکلین/Minocycline (برای آکنه)
• آتورواستاتین/Atrovastatin (برای کلسترول بالا)
• نیتروفورانتوئین/Nitrofurantoin (برای عفونت دستگاه ادراری)

بیشتر بدانید: هپاتیت d، با خطرناک ترین نوع هپاتیت آشنا شوید

علت ابتلا به هپاتیت اتوایمیون (Autoimmune)

عوامل متعددی در ابتلا به این بیماری دخیل هستند. به‌نظر می‌رسد اولین عامل شک‌برانگیز ژن‌های خاصی باشند که شما را مستعد ابتلا به برخی اختلالات خود ایمنی می‌کنند. اما همه افراد با وجود این ژن‌ها به هپاتیت اتوایمیون مبتلا نمی‌شوند و یا هر فردی که دچار هپاتیت خود ایمنی شد لزوما دارای ژن‌های مذکور نیست. 

از سایر عوامل موثر می‌توان به موارد غیرژنتیکی همچون عوامل محیطی یاد کرد. منظور از عوامل محیطی سموم یا رویدادهایی است که سیستم ایمنی شما را تحت فشار قرار می‌دهند. در این صورت احتمال پاسخ ایمنی بیش فعال وجود دارد که معمولا منجر به بروز بیماری خودایمنی مزمن خواهد شد. 

مصرف برخی داروهای خاص و عفونت‌های ویروسی می‌توانند نمونه‌ای از محرک‌های مرتبط با هپاتیت اتوایمیون باشند. همچنین افراد مبتلا به بیماری‌های خودایمنی دیگر بیشتر مستعد ابتلا به این نوع هپاتیت هستند.

بیشتر بدانید: آزمایش هپاتیت چیست؟

علائم بیماری هپاتیت خود ایمنی

افراد زیادی با وجود ابتلا به هپاتیت اتوایمیون هیچ علائمی ندارند. در این مواقع پزشک با بررسی نتایج آزمایشات دیگر به صورت اتفاقی متوجه بیماری می‌شود. بنابراین می‌توان گفت علائم با گذشت زمان و پس از شروع اثرگذاری بر روی عملکرد کبد ظاهر می‌شوند. 

بیشتر بدانید: آزمایش هپاتیت D چیست؟

علائم اولیه عبارتند از:

• آکنه
• خستگی
• درد مفاصل
• بثورات پوستی
• درد یا ناراحتی شکم
• از دست دادن قاعدگی
• شکم متورم یا کبد بزرگ شده
• تجمع مایع در شکم یا دست و پا
• عروق خونی غیرطبیعی روی پوست (آنژیوم عنکبوتی)

در صورت داشتن چنین علائمی می توانید با دکتر گوارش آنلاین مشورت کنید.

بیشتر بدانید: هپاتیت چیست؟

با شروع اثرگذاری هپاتیت خود ایمنی بر روی کبد، صفرا در جریان خون جمع می‌شود. این وضعیت باعث بروز علائم زیر خواهد شد:

• حالت تهوع
• کاهش اشتها
• خارش پوست
• زردی پوست و چشم
• ادرار یا مدفوع تیره رنگ

بیشتر بخوانید : آیا هپاتیت a یک بیماریه کشنده و خطرناک است؟

روش تشخیص هپاتیت خود ایمنی

پزشک ابتدا از شما در مورد سوابق بیماری‌های خود ایمنی همچون تیروئید یا بیماری التهابی روده سوال می‌پرسد. سپس با پرسیدن سوالاتی در خصوص علائم و مشکلاتی در کبد، مصرف الکل یا دخانیات شرح حال می‌گیرد. سایر آزمایشات لازم برای تشخیص نهایی هپاتیت اتوایمیون را در جدول زیر مشاهده می‌کنید:

تست تشخیص هپاتیت خودایمنی	توضیحات
آزمایش خون (ALT/AST)	بررسی آنزیم‌های کبدی و سطح آنتی‌بادی‌های ضد هسته‌ای یا ضد ماهیچه‌های صاف
آزمایش پانل متابولیک جامع	بررسی شواهد بیماری کبدی
سونوگرافی	بررسی شکل ظاهری کبد
CT اسکن	بررسی دقیق‌تر کبد و تایید بیماری سیروز
بیوپسی کبد	بررسی سلول‌های کبد به روش میکروسکوپی

بیشتر بخوانید: قبل از آزمایش هپاتیت E این مقاله را حتما بخوانید

درمان هپاتیت خود ایمنی (Autoimmune)

برای درمان این نوع هپاتیت از داروهایی استفاده می‌کنند تا فعالیت سیستم ایمنی سرکوب شود یا کاهش یابد. در این صورت می‌توان حمله سیستم ایمنی به سلول‌های سالم کبد را متوقف کرد. 

داروهای موثر عبارتند از:

• کورتیکواستروئیدها/corticostreoids (دوز بالای آن باعث آرام کردن التهاب و سرکوب سیستم ایمنی می‌شود.)
• پردنیزون/Prednisone ( متداول‌ترین دارو برای هپاتیت خود ایمنی است اما عوارض بالایی دارد.)
• آزاتیوپرین/azathioprine (این دارو همراه استروئیدها برای سرکوب سیستم ایمنی تجویز می‌شود.) 

در صورت لزوم می توانید به متخصص گوارش مراجعه کنید.

بیشتر بدانید: آزمایش هپاتیت A چگونه است؟

آیا داروهای هپاتیت خودایمنی عوارض جانبی دارند؟

برخی افراد با مصرف داروهای درمان هپاتیت اتوایمیون دچار عوارض جانبی می‌شوند. با مشاهده علائم زیر حتما پزشک معالج خود را از بروز آن‌ها مطلع سازید:

• دیابت
• تاری دید
• پانکراتیت
• فشارخون
• عفونت مکرر
• بثورات پوستی
• کبودی و خونریزی
• افسردگی و اضطراب
• حالت تهوع و استفراغ
• اختلال در عملکرد کلیه‌ها
• پوکی استخوان (استئوپنی)
• افزایش اشتها و افزایش وزن

بیشتر بدانید: هپاتیت C چیست

نتیجه هپاتیت خود ایمنی

هپاتیت اتوایمیون یک بیماری جدی، مزمن و غیر واگیردار کبدی است که در بسیاری موارد درمان نمی‌شود اما رو به بهبودی می‌رود. اغلب افراد در دوره درمان دچار عوارض جانبی دارویی می‌شوند که با رعایت رژیم غذایی پرفیبر و حفظ ایمنی خود می‌توانند زندگی نرمالی داشته باشند. 

ما در این مقاله از مجله درمانکده ضمن پرداختن به علائم، روش تشخیص و راه‌کار درمانی هپاتیت خود ایمنی، میزان شیوع و سرایت آن را بررسی کردیم. شما هم می‌توانید نظرات و تجربیات خود را با ما در میان بگذارید.

سوالات متداول Autoimmune Hepatitis

منبع: mayoclinic | my.clevelandclinic