نقص سپتوم دهلیزی چیست؟ علت، علائم و روش های درمان آن

نقص سپتوم دهلیزی درواقع یک نوع نقص مادرزادی است که با ایجاد حفره در دیواره بین دو دهلیز قلب همراه است و موجب نشت خون غنی از اکسیژن در حفره‌های خونی اکسیژن در قلب می‌شود. در بسیاری از مواقع این نقص آن‌قدر جزئی است که مشکل خاصی برای فرد ایجاد نمی‌کند، اما برخی اوقات این بیماری قلب و ریه‌ها را درگیر می‌کند و برای درمان لازم است فرد تحت عمل جراحی و مراقبت‌های پزشکی قرار بگیرد. علت این بیماری چیست و مهم‌ترین علائم و روش‌های درمان این مشکل چیست؟ در این مقاله از مجله درمانکده می‌توانید با هر آن چیزی که لازم است در مورد این بیماری بدانید آشنا شوید.

نقص سپتوم دهلیزی یا ASD چیست؟

این بیماری، سوراخ قلب یا ASD یک مشکل مادرزادی در دهلیزهای قلب است که در بسیاری از مواقع مشکلات جدی برای سلامت فرد ایجاد می‌کند. این بیماری زمانی ایجاد می‌شود که روی دیواره بین دو دهلیز حفره‌ای غیرطبیعی ایجاد شود و عملکرد طبیعی قلب را مختل کند. قلب ما از 4 حفره تشکیل‌شده است. دو حفره دهلیزی در بالا و دو حفره بطنی در پایین قلب قرار دارند. دهلیزها از راه دیواره عضلانی بین دهلیزی و بطن‌ها از طریق دیواره عضلانی بین بطنی از هم جدا می‌شوند و ارتباطی با هم ندارند. سمت راست قلب ما موظف به خون‌رسانی به ریه‌ها است. سپس خون غنی از اکسیژن از سمت چپ قلب و از راه رگ بزرگی به نام آئورت این خون را به سمت نقاط مختلف بدن به گردش درمی‌آورد. زمانی که یک حفره روی دیواره قلب ایجاد شود خون بیشتری به ریه‌ها وارد می‌شود و سمت راست قلب باید بیشتر از حد معمول کار کند. این موضوع موجب بزرگ شدن و ضعیف شدن قلب در این بخش می‌شود و فشارخون ریوی را نیز افزایش می‌دهد. افرادی که با این بیماری دست و پنجه نرم می‌کنند، به عنوان بیمارانی با این بیماری در نظر گرفته می‌شود.

بیشتر بدانیم: سندروم قلب شکسته چیست و چه علائمی دارد؟

انواع ASD

این بیماری انواع مختلفی دارد که هر کدام ممکن است فرد را با مشکلات و علائم متفاوتی مواجه کنند. در ادامه می‌توانید با انواع نقص سپتوم دهلیزی آشنا شوید.

نقص ASD سکندوم یا ثانویه

یکی از رایج‌ترین انواع این بیماری سکندوم است که نقص درست در وسط دیواره دهلیزها بین حفره‌های فوقانی قلب ایجاد می‌شود.

نقص ASD پریموم یا اولیه

نوع دیگری از این بیماری که قسمت تحتانی سپتوم دهلیزی را تحت تاثیر قرار می‌دهد و ممکن است همراه با سایر نقایص مادرزادی قلب ایجاد شود.

نقص ASD سینوس وریدی

یکی از انواع نادر این بیماری که در بخش فوقانی دیواره جداکننده حفره‌های قلب ایجاد می‌شود و معمولا در کنار سایر نقص‌های قلب در زمان تولد ایجاد می‌شود.

نقص ASD سینوس کرونری

یکی دیگر از نادرترین انواع این بیماری سینوس کرونری است که در آن بخشی از دیواره بین سینوس کرونری که بخشی از سیستم ورید قلب است و همچنین دهلیز چپ به صورت مادرزادی وجود ندارد.

علائم نقص سپتوم دهلیزی

این بیماری یک بیماری مادرزادی است که در بسیاری از نوزادان هیچ علامتی ندارد. برخی افراد علائم و نشانه‌های بیماری را در بزرگسالی تجربه می‌کنند. در ادامه می‌توانید با رایج‌ترین علائم نقص سپتوم دهلیزی آشنا شوید.

• تنگی نفس در زمان ورزش و فعالیت بدنی
• تورم پاها، کف پا و شکم
• آریتمی
• احساس تپش قلب
• سوفل قلب

بیشتر بدانیم: سوفل قلبی؛ آیا صدای اضافی قلبی خطرناک است؟

علت بروزASD

حقیقت این است که علت این بیماری به‌طور دقیق مشخص نیست. این مشکل یک نقص ساختاری است که در زمان رشد قلب نوزاد در رحم ایجاد می‌شود. گفته می‌شود که بسیاری از عوامل ژنتیکی و شرایط پزشکی خاص می‌توانند بر بروز این مشکل برای نوزاد دخیل باشند. از طرف دیگر سبک زندگی ناسالم  و استفاده از سیگار و مصرف بیش‌ازاندازه الکل نیز می‌تواند بر بروز این مشکل موثر باشد. مطالعات نشان می‌دهد که ابتلا به برخی بیماری‌ها و همچنین مصرف برخی داروها و مواد مضر می‌تواند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد. در ادامه به برخی از شرایط که موجب افزایش خطر ابتلا به نقص سپتوم دهلیزی در نوزاد می‌شود، اشاره‌ شده است.

• عفونت سرخجه در ماه‌های اول بارداری
• دیابت
• لوپوس
• مصرف الکل
• مصرف تنباکو و مواد مخدر
• استفاده از داروهای ضد تشنج و داروهایی برای درمان مشکلات خلقی
• عوامل ژنتیکی

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

ازآنجایی‌که این بیماری یک نقص مادرزادی است، بنابراین در اکثر مواقع قبل یا بلافاصله بعد از تولد نوزاد تشخیص داده می‌شود. اما به خاطر داشته باشید که اگر شما یا کودکتان علائم زیر را تجربه می‌کنید، باید هر چه سریع‌تر از یک متخصص قلب و عروق کمک بگیرید.

• تنگی نفس
• احساس خستگی بعد از فعالیت بدنی
• متورم شدن پاها و شکم
• احساس تپش قلب شدید

بیشتر بدانیم: احیای قلبی ریوی- آموزش گام به گام CPR

روش‌های درمان نقص نقص سپتوم دهلیزی

اغلب بیمارانی که اندازه حفره ایجادشده روی سپتوم دهلیزی آن‌ها کمتر از 5 میلی‌متر است، نیازی به درمان ندارند و مشکل به خودی خود در سال اول زندگی برطرف خواهد شد. در نقص‌های بیشتر از 1 سانتی‌متر معمولا نیاز به مداخله پزشکی و گاهی اوقات جراحی برای بستن حرفه است. برخی بیماران برای درمان نیاز به مصرف دارو برای تنظیم ریتم غیرطبیعی قلب و داروهای ضد انعقاد دارند. در ادامه به رایج‌ترین روش‌های درمان نقص سپتوم دهلیزی اشاره‌شده است.

نظارت پزشکی

اگر فرزند شما به این بیماری مبتلا است، لازم است تا برای مدتی تحت نظر پزشک قرار بگیرد. در بسیاری از مواقع این نقص به خودی خود برطرف می‌شود و مشکل جدی برای فرد ایجاد نمی‌کند. تنها لازم است کودک تا مدتی تحت نظر پزشک باشد و از نظر ابتلا به سایر بیماری‌های قلبی نیز موردبررسی قرار بگیرد.

می‌توانید از طریق مشاوره آنلاین با دکتر قلب و عروق از دکتر راهنمایی کسب کنید.

مصرف دارو

هرچند که داروها به درمان حفره ایجادشده کمکی نمی‌کنند، اما معمولا مصرف دارو موجب کاهش برخی علائم و مشکلات در افراد مبتلا به این بیماری می‌شود. در بسیاری از مواقع نیز از داروها برای کاهش خطر عوارض بعد از جراحی استفاده می‌شود.  مصرف داروها به تنظیم ضربان قلب و کاهش خطر لخته شدن خون کمک زیادی می‌کنند.

بیشتر بدانیم: گشادی قلب؛ آشنایی کامل با این بیماری

عمل جراحی

راهکار بعدی که معمولا در سن کودکی انجام می‌شود، جراحی و ترمیم نقص سپتوم دهلیزی است. روش جراحی معمولا برای افرادی که به نقص دریچه دهلیزی متوسط و بزرگ مبتلا هستند، انجام می‌شود. در صورتی که فشارخون ریوی شدید باشد، جراحی روش مناسبی برای درمان نخواهد بود. در روش جراحی حفره‌های ایجادشده بین دهلیزها دوخته و بسته می‌شوند. معمولا برای جراحی با توجه به شرایط بیمار از عمل قلب باز یا کاتتریزاسیون قلبی استفاده می‌شود.

از مهم‌ترین مراقبت‌های بعد از درمان این بیماری نیز می‌توان به اکوکاردیوگرام‌های مکرر بعد از ترخیص از بیمارستان به مدت یک سال اشاره کرد. اگر جراحی در زمان کودکی انجام شود، تنها لازم است فرد گاهی تحت مراقبت باشد. اما بزرگسالانی که تحت جراحی و ترمیم قرار می‌گیرند، باید در تمام طول زندگی تحت نظر باشند تا دچار عوارضی مثل فشارخون ریوی، ورم مفاصل، نارسایی قلبی یا مشکلات دریچه نشوند.

تشخیص نقص سپتوم دهلیزی

برای تشخیص نقص ای اس دی یا نقص سپتوم دهلیزی پزشک ابتدا بیمار را معاینه می‌کند و به صدای قلب او گوش می‌دهد. در صورتی که علائم فرد مشکوک باشد، لازم است بیمار آزمایش‌هایی نظیر اکوکاردیوگرام، کاتتریزاسیون قلبی، تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) و همچنین اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) را انجام دهد.

روش‌های پیشگیری از بیماری ASD

ازآنجایی‌که علت این بیماری به‌طور دقیق مشخص نیست پس نمی‌توان به‌طور کامل از بروز این مشکل در نوزادان پیشگیری نمود. اما به هر حال بررسی سابقه پزشکی خانواده و همچنین کنترل بیماری‌هایی مثل دیابت و لوپوس در دوران بارداری و توقف داروهایی مورداستفاده برای این بیماری‌ها می‌تواند تا حد زیادی از بروز این بیماری در نوزاد جلوگیری کند.

عوارض نقص سپتوم دهلیزی

در بسیاری از مواقع نقص‌های کوچک سپتوم دهلیزی مشکل جدی برای فرد ایجاد نمی‌کند و در بسیاری از مواقع نیز در دوران نوزادی حفره ایجادشده بسته می‌شود. اما برخی اوقات ممکن است این بیماری موجب بروز عوارضی جدی برای سلامت شود. در ادامه به برخی از مهم‌ترین عوارض نقص سپتوم دهلیزی اشاره‌شده است.

• نارسایی سمت راست قلب
• آریتمی قلب
• سکته و مرگ زودرس
• افزایش فشارخون ریوی

بیشتر بدانیم: آن‌چه کرونا بر سر بیماران قلبی می‌آورد

سخن نهایی

نقص سپتوم دهلیزی یک بیماری مادرزادی است و در بسیاری از مواقع لازم است فرد در زمان کودکی تحت عمل جراحی قرار بگیرد تا در بزرگسالی دچار مشکل نشود. اگر کودک شما با این بیماری متولد شده است، بهتر است هر چه سریع‌تر درمان را آغاز کنید و در صورت صلاحدید متخصص مشکل را کنترل و برطرف کنید.

برای رزرو نوبت آنلاین مطب بهترین پزشکان در تهران و سایر شهر‌ها کلیک کنید.

منابع: mayoclinic، ncbi، clevelandclinic