شیرین کننده مصنوعی یا Artificial Sweeteners جایگزین قند طبیعی است که شیرینی آن چندین برابر بیشتر از شکر احساس می‌شود. کالری کمتر این نوع شیرین کننده‌های مصنوعی باعث شده تا بتوان از آن در غذاهای فرآوری شده همچون لبنیات، آب‌نبات‌ها، نوشابه، مربا و سایر محصولات استفاده کرد.
شیرین کننده‌های مصنوعی همیشه مخالفان و موافقان زیادی داشته‌اند. برخی متخصصان معتقدند این نوع قند مصنوعی باعث افزایش خطر ابتلا به سرطان، قند خون و آسیب به سلامت روده می‌شود. از طرفی تعدادی دیگر از مقامات بهداشتی مصرف شیرین کننده مصنوعی را بی‌خطر می‌دانند و آن را جایگزین مناسبی برای پایین آمدن قند خون یا کاهش وزن توصیه می‌کنند.
همراه ما باشید تا در این مقاله از مجله درمانکده ضمن بررسی کاربرد شیرین کننده‌های مصنوعی مروری بر مزایا، عوارض و انواع مجاز آن‌ها داشته باشیم.
فهرست محتوا:
نحوه عملکرد شیرین کننده مصنوعی
سطح زبان پوشیده از جوانه‌های چشایی است که دارای چندین گیرنده مختلف هستند تا بتوانند طعم‌های متفاوت را تشخیص دهند. گیرنده‌های چشایی پس از خوردن غذا با مولکول آن مواجه خواهند شد. برقراری ارتباط بین گیرنده چشایی زبان و مولکول غذا باعث ارسال سیگنالی به مغز برای شناسایی طعم‌ها می‌شود.
مولکول شیرین کننده مصنوعی بسیار مشابه مولکول قند ساخته شده تا گیرنده چشایی بتواند سیگنال طعم شیرین را برای مغز بفرستد. اما ترکیبات شیرین کننده‌های مصنوعی بسیار متفاوت بوده و بدن نمی‌تواند از آن‌ها کالری تجزیه کند، به‌همین دلیل این نوع قندهای جایگزین به شیرین کننده بدون کالری شهرت دارند.
خوب است بدانید که شیرین کننده مصنوعی از گذشته مورد توجه افراد دیابتی و دارای اضافه وزن بود. اما جدیدترین تحقیقات نشان‌دهنده برخی عوارض این نوع جایگزین شکر است که ارتباط مستقیم با سلامت بدن دارد. شما می‌توانید برای دریافت مشاوره آنلاین با دکتر تغذیه و فوق تخصص غدد درمانکده در ارتباط باشید.
بیشتر بدانید: لارو درمانی چیست؟
کاربرد شیرین کننده مصنوعی
بیشترین موارد مصرف شیرین کننده‌های مصنوعی شامل موارد زیر است:
- پودینگ
- محصولات لبنی
- انواع شیرینی
- پخت کیک و نان
- مربا و ژله‌ها
- آب‌نبات
- مواد غذایی کنسروی
- نوشیدنی‌ها
- انواع نوشابه‌ها
بیشتر بدانید: تاثیر دیابت بر قلب و راه‌های مقابله با آن
شکر و شیرین کننده‌های قندی علاوه‌بر افزودن طعم شیرین به مواد غذایی باعث حجم‌دهی به آن‌ها می‌شوند. اما شیرین‌کننده‌های مصنوعی ممکن است نتوانند به خوبی باعث حجم کیک یا نان شوند. یادتان باشد مصرف این نوع قند جایگزین بیش از حد در طول روز مضر خواهد بود و تأثیر سوء می‌گذارد.
کاربرد شیرین کننده مصنوعی در پختوپز بسیار زیاد است. اما قبل از استفاده ابتدا بسته‌بندی و طعم‌دهی آن‌ها را مطالعه کنید. زیرا برخی از شیرین کننده‌های مصنوعی دارای طعم خاصی هستند که می‌تواند بر روی طعم نوشیدنی یا غذاها اثر بگذارد.
تفاوت شیرین کننده مصنوعی با شکر
به مجموعه‌ای از کربوهیدرات‌ها که به‌راحتی متابولیزه می‌شوند، همچون گلوکز (دکستروز)، لاکتوز (شکر شیر) فروکتوز (شکر میوه) یا ساکارز (قند خانگی) شکر می‌گویند.
این نوع شیرین‌کننده طبیعی که در اکثر مواد غذایی موجود هستند، دارای کالری مشخصی بوده، در حالی که شیرین کننده‌های مصنوعی اغلب بدون کالری تولید می‌شوند.
شیرین‌کننده مصنوعی جایگزین شکر است تا بتواند طعم شیرین به نوشیدنی و غذاها اضافه کند، اما انرژی کمتر در عین حال شیرینی شدیدتری نسبت به شکر دارد.
انواع شیرین کننده مصنوعی یا Artificial Sweeteners
این نوع ماده جایگزین شکر به‌دلیل نداشتن کالری در رژیم غذایی افراد دیابتی و آن‌هایی که می‌خواهند وزن کم کنند، گنجانده می‌شود. در جدول زیر شیرین کننده‌های مجاز و مورد تایید FDA را معرفی می‌کنیم:
| نوع شیرین کننده مصنوعی | نام تجاری | توضیحات |
| آسپارتام | Sugar Twin، Equal یا NutraSweet | 200 برابر شیرین‌تر از شکر، مناسب نوشیدنی‌ها و پختوپز |
| آسه سولفام پتاسیم | Sweet One یا Sunnet | 200 برابر شیرین‌تر از شکر، مناسب پختوپز و شیرین‌کننده سر سفره |
| Advantame | _ | 20000 برابر شیرین‌تر از شکر، مناسب پختوپز |
| سیکلامات | _ | 50 برابر شیرین‌تر از شکر، مناسب پختوپز، اما از سال 1970 در ایالت متحده آمریکا ممنوع شد |
| نئوتام | Newtame | 13000 برابر شیرین‌تر از شکر، مناسب پختوپز و شیرین‌کننده سر سفره |
| ساخارین | Sweet Twin، Necta Sweet | 700 برابر شیرین‌تر از شکر، مناسب برای غذا و نوشیدنی‌ها(ممکن است در برخی مایعات طعم تلخ یا فلزی ایجاد کند) |
| سوکرالوز | Splenda | 600 برابر شیرین‌تر از شکر، مناسب غذاها، آدامس، دسر لبنی غیرمنجمد، ژلاتین، نوشیدنی‌ها و محوصلات پخته شده |
| استویا | Truvia، Pure Via | تهیه شده از گیاهی با برگ‌های شیرین، مناسب به‌عنوان افزودنی عصاره و مکمل غذایی |
| نمک آسپارتام-اسه سولفام | Twinsweet | 350 برابر شیرین‌تر از شکر، مناسب پختوپز |
مزایای استفاده از شیرین کننده مصنوعی
فواید استفاده از این جایگزین قند شامل موارد زیر است:
- کنترل کالری
- شیرین کننده شیرینی و مواد غذایی بدون شکر
- کاهش خطر ابتلا به پوسیدگی دندان
- مناسب برای رژیم‌های کاهش وزن
- عدم اثرگذاری بر روی قند خون
- مناسب برای افراد پیش دیابتی و دیابتی
برای اطمینان خاطر و اطلاعات بیشتر می توانید با ویزیت آنلاین متخصص غدد مشورت کنید.
بیشتر بدانید: درمان سرماخوردگی دیابتی ها چیست؟
عوارض مصرف شیرین کننده مصنوعی
مهمترین عوارض در نظر گرفته شده برای جایگزین‌های مصنوعی قند شامل موارد زیر است:
- برخی تحقیقات نشان داده شیرین‌کننده مصنوعی باعث افزایش اشتها می‌شوند.
- احتمال ابتلا به سندروم متابولیک (فشارخون بالا، قندخون بالا، چربی اضافی شکم و چربی خون غیر طبیعی) افزایش پیدا می‌کند.
- شیرین کننده مصنوعی می‌تواند باعث مختل شدن عملکرد باکتری‌های مفید روده شود، درنتیجه سلامت روده‌ها تحت تاثیر قرار می‌گیرند.
- مصرف بیش از اندازه توصیه شده این نوع جایگزین قند می‌تواند با بروز برخی بیماری‌ها همچون سرطان مرتبط باشد.
- اکثر شیرین کننده‌های مصنوعی در طبیعت موجود نیستند و باید از طریق مواد شیمیایی مصنوعی ساخته شوند. مصرف مواد شیمیایی ممکن است تعادل بیولوژیکی بدن را برهم زند.
- برخی تحقیقات نشان می‌دهد مصرف شیرین کننده‌های جایگزین قند به‌دلیل واقعی نبودن هوس شما برای مصرف شکر را برطرف نخواهند کرد و باعث میل بیشتر به خوردن شیرینیجات می‌شوند.
جهت اطمینان خاطر به دکتر غدد مراجعه کنید.
تاثیر شیرین کننده مصنوعی برای دیابت
شیرین کننده‌های مصنوعی می‌توانند یک احساس خوشایندی برا افراد مبتلا به دیابت ایجاد کنند. زیرا بدون بالا رفتن سطح قند خون طعم شیرین به مواد غذایی خود اضافه خواهند کرد. در این بین برخی تحقیقات حاکی از افزایش 6 تا 12 درصدی ابتلا به دیابت با مصرف نوشابه‌های رژیمی است.
البته این موضوع ثابت نشده که شیرین کننده مصنوعی برای دیابت مضر است یا باعث ابتلا به آن می‌شود اما شواهد نشان داده اکثر افراد مبتلا به دیابت نوع 2 تمایل به نوشیدن نوشابه‌های رژیمی دارند.
با وجود عدم اتفاق نظر بین متخصصان، در حال حاضر نتیجه اکثر تحقیقات همسو با تمایل افراد دیابتی است. اما توصیه می‌شود در خوردن شیرین‌کننده مصنوعی، نوشیدنی‌ها و مواد غذایی دارای این نوع قند جایگزین زیاده‌روی نکنید.
نتیجه شیرین کننده مصنوعی
شیرین کننده مصنوعی می‌تواند به مبتلایان دیابت و افرادی که می‌خواهند کاهش وزن داشته باشند، کمک کند تا از شیرینی بدون کالری لذت ببرند. اما زیاده‌روی در مصرف این نوع شیرین‌کننده‌های جایگزین قند می‌تواند باعث برهم زدن تعادل رژیم غذایی شود.
اهمیت این موضوع ما را برآن داشت تا در این مقاله از مجله درمانکده شما را با مزایا، عوارض و انواع شیرین کننده مصنوعی آشنا کنیم. به‌نظر شما این نوع جایگزین شکر مفید هستند یا مضر؟ نظرات و تجربیات خود را با ما در میان بگذارید.
بیشتر بدانید: رژیم غذایی دیابتی؛ بهترین و بدترین غذاها برای کنترل آن
سوالات متداول Artificial Sweeteners
کاهش وزن، کنترل قند خون و سلامت دندان‌ها
آسپارتام محبوب‌ترین شیرین‌کننده جایگزین شکر است که در نوشابه رژیمی، غلات، دسرها و بسیاری از غذاهای شیرین استفاده می‌شود.
سازمان FDA (اداره غذا و داروی ایالت متحده) شیرین کننده‌های جایگزین شکر ساکارین، آسپارتام، سوکرالوز، استویا، آسه سولفام و نئوتام را برای استفاده انسان بیش از سایر موارد تایید می‌کند.
آن‌ها معمولا 200 تا 700 برابر از شکر شیرین‌تر هستند. بنابراین مقدار بسیار کمتری از شکر طبیعی استفاده می‌شوند. از همین رو مورد تایید سازمان غذا و داروی ایالت متحده (FDA) خواهند بود.
استویا به جای ترکیبات شیمیایی از گیاه طبیعی به دست می‌آید. این شیرین‌کننده اغلب به صورت بسته‌بندی یا قطره‌ای تهیه می‌شود و کالری آن صفر است. از همین رو متخصصان تغذیه آن را سالم‌تر از سایر موارد معرفی می‌کنند.
شیرین‌کننده‌های مصنوعی می‌توانند یک احساس خوشایندی برا افراد مبتلا به دیابت ایجاد کنند. زیرا بدون بالا رفتن سطح قند خون طعم شیرین به مواد غذایی خود اضافه خواهند کرد. البته این ماده باید به صورت متعادل مصرف شود، زیرا برخی تحقیقات نشان داده‌اند افراد دیابتی پس از مصرف شیرین‌کننده جایگزین شکر تمایل بیشتری به نوشیدن نوشیدنی‌های رژیمی پیدا کرده‌اند.
منبع: healthline | differencebetween | foodsmart
به نظر من بهترین شیرین کننده ای که داخل ایران وجود دارد بین استویا و آراسوییت ..آراسوییت اسپانیایی بهترینه.