HIV (ویروس نقص ایمنی انسانی) ویروسی است که به سیستم ایمنی بدن حمله می‌کند. اگر HIV درمان نشود، می‌تواند به ایدز (سندرم نقص ایمنی اکتسابی) منجر شود. داروهای آنتی رترو ویرال (antiretroviral) یا داروهای ضدرتروویروس برای درمان HIV تجویز می‌شوند. این داروها HIV را کاملا از بین نمی‌برند، اما می‌توانند میزان ویروس را در بدن کاهش دهند و سیستم ایمنی را به اندازه‌ای قوی نگه دارند که بتواند با بیماری مبارزه کند. در مقاله امروز مجله درمانکده به بررسی داروهای آنتی رترو ویرال می‌پردازیم و نحوه عملکرد آن‌ها را توضیح می‌دهیم. تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.
فهرست محتوا
مکانیسم عمل داروهای آنتی رترو ویرال
HIV سلول‌های ایمنی CD4 T-cells را کاهش می‌دهد و از این طریق شما را بیمار می‌کند. وقتی تعداد این سلول‌ها کم می‌شود، توانایی بدنتان برای مبارزه با بیماری کاهش می‌یابد و شما در برابر طیف گسترده‌ای از عفونت‌های فرصت‌طلب آسیب‌پذیر می‌شوید.
HIV یک رترو ویرال است که با وارد شدن به سلول‌های بدن میزبان و ساختن کپی‌هایی از خود گسترش می‌یابد. بنابراین با گذشت زمان، می‌تواند سیستم ایمنی را تخریب کند. تحقیقات در مورد عملکرد آنتی رترو ویرال‌ها نشان می‌دهد که این داروها از تکثیر HIV جلوگیری می‌کنند و از این طریق مقدار ویروس را در بدن کاهش می‌دهند.
بیشتر بدانید: کرن ایکتروس چیست؟
بیشتر بدانید: ژیاردیازیس یا Giardiasis چیست؟
اگرچه داروهای ضدرتروویروس HIV را سرکوب می‌کنند، اما ویروس می‌تواند در بافت‌های سراسر بدن به طور نهفته باقی بماند و در صورت توقف درمان دوباره برگردد. علاوه بر این، اگر داروها به طور منظم یا طبق دستور پزشک مصرف نشوند، ممکن است ویروس جهش پیدا کند و به دارو مقاوم شود که این امر در نهایت به کاهش تاثیر آنتی رترو ویرال‌ها و شکست درمان منجر می‌شود.
انواع داروهای آنتی رترو ویرال
به استفاده از داروهای ضدرتروویروس برای درمان HIV درمان آنتی رتروویرال یا درمان ضدرتروویروس (ART) می‌گویند. در جدول زیر می‌توانید لیست داروهای آنتی رترو ویرال را مشاهده کنید:
| گروه دارویی | انواع |
| مهارکننده‌های ورود/اتصال | انفوویرتاید (enfuvirtide) ماراویروک (maraviroc) فوستمساویر (fostemsavir) ایبالیزومب (ibalizumab) |
| مهارکننده‌های نوکلئوزیدی ترانس‌کریپتاز معکوس | آباکاویر (abacavir) امتریسیتابین (emtricitabine) لامیوودین (lamivudine) تنوفوویر دیسوپروکسیل فومارات (tenofovir disoproxil fumarate) زیدوودین (zidovudine) |
| مهارکننده‌های غیرنوکلئوزیدی ترانس‌کریپتاز معکوس | دوراویرین (doravirine) افاویرنز (efavirenz) اتراویرین (etravirine) ریلپیویرین (rilpivirine) |
| مهارکننده‌های پروتئاز | آتازاناویر (atazanavir) داروناویر (darunavir) فوسامپرناویر (fosamprenavir) تیپراناویر (tipranavir) |
| مهارکننده‌های اینتگراز | دولوتگراویر (dolutegravir) رالتگراویر (raltegravir) |
| تقویت‌کننده‌های فارماکوکینتیک | کوبیسیستات (cobicistat) |
1. مهارکننده‌های ورود/اتصال
HIVبرای نفوذ به سلول‌های ایمنی باید به پروتئین‌های سلول متصل شود. این دسته از داروهای آنتی رترو ویرال از اتصال ویروس به پروتئین‌های سلول و ورود آن به داخل سلول جلوگیری می‌کنند. در نتیجه، HIV نمی‌تواند تکثیر شود. مهارکننده‌های ورود/اتصال زمانی تجویز می‌شوند که سایر درمان‌ها موثر نباشند.
2. مهارکننده‌های نوکلئوزیدی ترانس‌کریپتاز معکوس (NRTIs)
HIV از آنزیمی به نام ترانس‌کریپتاز معکوس برای تکثیر استفاده می‌کند. داروهای NRTIs همان‌طور که از نام آن‌ها مشخص است،
فعالیت آنزیم ترانس‌کریپتاز معکوس را مهار می‌کنند.
3. مهارکننده‌های غیرنوکلئوزیدی ترانس‌کریپتاز معکوس (NNRTIs)
مهارکننده‌های غیرنوکلئوزیدی ترانس‌کریپتاز معکوس هم روی فعالیت ترانس‌کریپتاز معکوس تاثیر می‌گذارند، اما نحوه عملکرد آن‌ها با داروهای NRTIs متفاوت است. داروهای NNRTIs برخلاف داروهای NRTIs به DNA ویروس متصل نمی‌شوند، بلکه مستقیما به آنزیم متصل شده و عملکرد آن را مهار می‌کنند.
بیشتر بدانید: قرص آزیترومایسین چه کاربردی دارد؟
4. مهارکننده‌های پروتئاز (PIs)
HIV برای تکثیر به آنزیمی به نام پروتئاز نیاز دارد. داروهای PIs با مهار کردن این آنزیم از تولید ویروس‌های جدید جلوگیری می‌کنند.
5. مهارکننده‌های اینتگراز
HIV از آنزیمی به نام اینتگراز برای ادغام مواد ژنتیکی خود با DNA سلول‌ها استفاده می‌کند. مهارکننده‌های اینتگراز از این اتقاق جلوگیری می‌کنند.
6. تقویت‌کننده‌های فارماکوکینتیک
این داروها غلظت مهارکننده‌های پروتئاز را در جریان خون افزایش می‌دهند. اگر از داروهای تقویت‌کننده فارماکوکینتیک استفاده نشود، غلظت مهارکننده‌های پروتئاز به سرعت کاهش می‌یابد و ویروس فرصت پیدا می‌کند تکثیر شود.
بیشتر بدانید: بیماری پاروویروس چیست؟
بیشتر بدانید: قرص فلوکونازول چیست؟
مزایای داروهای آنتی رترو ویرال
داروهای ضدرتروویروس از تکثیر HIV و پیشرفت بیماری جلوگیری می‌کنند. اگرچه این داروها نمی‌توانند HIV را از بدن حذف کنند، اما قادرند با تقویت سیستم ایمنی بدن از بروز عفونت و ابتلا به بعضی از سرطان‌های مرتبط با HIV پیش‌گیری کنند.
درمان آنتی رتروویرال اثرات مفید خود را با کاهش میزان HIV در خون نشان می‌دهد. سرکوب ویروس زمانی اتفاق می‌افتد که مقدار آن به کمتر از 200 نسخه در هر میلی‌لیتر خون برسد. وقتی بار ویروسی به قدری کاهش یابد که با فناوری‌های آزمایشگاهی فعلی غیرقابل شناسایی باشد، HIV دیگر به سیستم ایمنی آسیب نمی‌رساند و به دیگران منتقل نمی‌شود. اکثر افرادی که از داروهای آنتی رترو ویرال استفاده می‌کنند در عرض 6 ماه به مرحله سرکوب ویروس می‌رسند.
بیشتر بدانید:مخملک چیست؟ این بیماری واگیر دارد؟ (همراه با عکس واقعی)
عوارض داروهای آنتی رترو ویرال
داروهای ضدرتروویروس می‌توانند اثرات نامطلوبی داشته باشند. بیشتر این عوارض قابل کنترل هستند، اما بعضی از آن‌ها ممکن است جدی باشند. داروهای جدیدتر معمولا عوارض جانبی کمتری دارند.
بسته به نوع دارویی که فرد استفاده می‌کند، عوارض جانبی متفاوت است. گاهی اوقات، یک دارو عوارض جانبی متفاوتی در افراد مختلف ایجاد می‌کند. رایج‌ترین عوارض داروهای ضدرتروویروس عباتند از:
- سردرد
- حالت تهوع و استفراغ
- اسهال
- خستگی
- مشکل در خوابیدن
- خشکی دهان
- کهیر
- سرگیجه
- درد
افرادی که عوارض جانبی شدید یا پایدار را تجربه می‌کنند باید با پزشک در مورد تغییر دوز یا نوع دارو صحبت کنند. این بیماران نباید خودسرانه داروهای خود را قطع کنند، چون قطع مصرف دارو سرعت تکثیر HIV و خطر ابتلا به عفونت را افزایش می‌دهد.
داروهای ضدرتروویروس عوارض جانبی طولانی‌مدتی هم دارند که شامل موارد زیر می‌شوند:
- افسردگی
- دیابت
- بیماری قلبی
- آسیب کلیوی
- آسیب کبدی
- آسیب عصبی
- تضعیف استخوان‌ها یا پوکی استخوان
- افزایش چربی خون
عوارض بسیار جدی که به مراقبت اورژانسی نیاز دارند عبارتند از:
- خستگی مفرط
- تب یا لرز
- استفراغ مداوم
- بثورات شدید
افرادی که تورم صورت، گلو یا زبان را تجربه می‌کنند باید فورا به اورژانس مراجعه کنند.
بیشتر بدانید:دتب روماتیسمی یا مخملک چیست؟
سوالات متداول
داروهای آنتی رترو ویرال ویروس را نمی‌کُشند، بلکه مراحل مختلف چرخه زندگی آن را سرکوب می‌کنند. با انجام این کار، توانایی ویروس برای تکثیر شدن از بین می‌رود. اگر درمان بدون وقفه ادامه یابد، جمعیت ویروسی به نقطه‌ای می‌رسد که با فناوری‌های آزمایشگاهی فعلی غیرقابل تشخیص می‌شود.
داروهای آنتی رترو ویرال می‌توانند با بسیاری از داروها، مکمل‌های غذایی و محصولات گیاهی تداخل داشته باشند. بنابراین، باید لیست تمام داروها و مکمل‌های مصرفی خود را در اختیار پزشک قرار دهید. بعضی از داروهای HIV اثربخشی داروهای ضدبارداری هورمونی را کاهش می‌دهند. در صورت استفاده از این داروها، باید در مورد سایر روش‌های پیش‌گیری از بارداری با پزشک مشورت کنید.
در حالت ایده‌آل، باید از روزی که آزمایش HIV مثبت را دریافت می‌کنید یا در اسرع وقت درمان آنتی رتروویرال را شروع کنید. در غیر این صورت، بیماری به سرعت پیشرفت می‌کند و شما در برابر عفونت‌ها یا بعضی از انواع سرطان آسیب‌پذیر می‌شوید.
کلام پایانی درباره داروهای آنتی رترو ویرال
داروهای ضدرتروویروس درمان موثری برای HIV هستند. این داروها خطر عوارض مرتبط با HIV را کاهش می‌دهند و از تکثیر ویروس و انتقال آن به دیگران جلوگیری می‌کنند. همچنین می‌توانند کیفیت زندگی فرد را بهبود بخشند و امید به زندگی او را افزایش دهند.
گاهی اوقات، استفاده از داروهای ضدرتروویروس با عوارض جانبی همراه است. غالبا این عوارض پس از چند روز یا چند هفته از بین می‌روند. اگر این اتفاق نیفتاد، باید به پزشک مراجعه کنید. متخصص بیماری‌های عفونی می‌تواند اطلاعات بیشتری در مورد داروهای آنتی رترو ویرال در اختیار شما قرار دهد. توصیه می‌کنیم برای ویزیت حضوری یا مشاوره با دکتر عفونی آنلاین به سایت درمانکده مراجعه کنید.
منابع: verywellhealth, verywellhealth, medicalnewstoday
