اهدای خون و هر چیزی که لازم است درباره فواید و شرایط انجام آن بدانید!

اهدای خون یکی از ساده‌ترین و در عین حال موثرترین راه‌ها برای نجات جان انسان‌ها است. در جهانی که هر لحظه ممکن است فردی به دلیل سانحه، جراحی یا بیماری‌های خاص به خون نیاز پیدا کند، این عمل انسان‌دوستانه کمک بزرگی می‌کند. شاید در نگاه اول به نظر برسد که اهدا خون تنها یک حرکت کوچک است، اما تاثیر آن در برخی مواقع فراتر از تصور ماست. چرا که هر واحد خون اهداشده می‌تواند زندگی یک یا چند نفر را از مرگ حتمی نجات دهد. این اقدام نه تنها یک کار خیرخواهانه در جامعه به‌شمار می‌آید، بلکه برای سلامت خود فرد اهداکننده هم فواید زیادی دارد.

در این مقاله از مجله سلامت درمانکده همراه ما باشید تا بررسی کنیم اهدای خون برای چی خوبه و انجام آن نیازمند چه شرایطی است.

فواید اهدای خون

خون اهدایی شما می تواند جان سه نفر را نجات دهد. این کار علاوه بر اینکه به نجات جان دیگران کمک می‌کند، برای بدن فرد اهداکننده مزایای متعددی دارد؛ از جمله:

تحریک سلول‌های خونی

پس از اهدای خون، مغز استخوان برای جبران سلول‌های خونی از دست رفته وارد عمل می‌شود. این امر می‌تواند تولید سلول‌های خونی را تحریک کند و موجب بهبود عملکرد گردش خون و در نهایت سلامت کلی بدن شود.

تنظیم سطح آهن بدن

آهن یک ماده حیاتی در بدن است که به عملکرد صحیح آن کمک می‌کند، اما تجمع بیش از حد آهن در بدن می‌تواند منجر به بروز برخی مشکلات جدی شود. اهدای خون به تنظیم سطح آهن در بدن کمک می‌کند و مانع از تجمع بیش از حد آن می‌شود.

پیشگیری از بیماری‌های قلبی و عروقی

سطح بالای آهن در بدن می‌تواند باعث بروز بیماری‌های قلبی و عروقی شود؛ زیرا آهن اضافی بدن ممکن است رادیکال‌های آزاد ایجاد کند و در نتیجه به سلول‌های قلب و عروق آسیب برساند. انتقال خون به تنظیم سطح آهن در بدن کمک می‌کند و مانع از بروز مشکلات قلبی و عروقی می‌شود.

کاهش خطر ابتلا به برخی سرطان‌ها

برخی تحقیقات، ارتباط بین افزایش سطح آهن بدن با بروز برخی سرطان‌ها همچون سرطان کبد، ریه و روده بزرگ را تایید می‌کنند. اهدای خون با تنظیم سطح آهن بدن می‌تواند خطر ابتلا به این سرطان‌ها را کاهش دهد.

سلامت کبد

انتقال خون می‌تواند به بهبود وضعیت کبد، به‌ویژه در افرادی که سطح بالای آهن در خون دارند، کمک کند. آهن اضافی در بدن یکی از عواملی است که باعث آسیب به کبد می‌شود و در توسعه بیماری کبد چرب نقش دارد. بنابراین، می‌توان مهم‌ترین فواید اهدای خون برای کبد چرب را شامل موارد زیر دانست:

• کاهش ذخیره آهن در بدن
• بهبود عملکرد کبد
• کاهش استرس اکسیداتیو
• کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های متابولیک 

با وجود مزایای فراوان خون دادن برای کبد چرب، بهتر است در صورت ابتلا به این بیماری قبل از انتقال خون حتما با پزشک متخصص مشورت کنید تا از ایمن بودن این کار برای شرایط خاص خود مطمئن شوید.

بیشتر بدانید: اهدای پلاکت خون

کاهش غلظت خون

از فواید اهدای خون برای غلظت خون می‌توان به کاهش خطر انسداد رگ‌ها و ایجاد لخته‌های خونی اشاره کرد. چرا که در طی این فرآیند، تعداد گلبول‌های قرمز کم می‌شوند و به کاهش غلظت خون کمک می‌کنند.

ارتقای سلامت کلی بدن

قبل از خون دادن، سلامت عمومی فرد از نظر فشار خون و سطح هموگلوبین بررسی می‌شود که می‌تواند در شناسایی مشکلات سلامت در مراحل اولیه کمک کند. همچنین، اغلب افراد این کار را یک عمل انسان‌دوستانه می‌دانند و پس از انجام آن احساس رضایت فراوانی دارند. به همین دلیل سطح استرس آن‌ها کاهش می‌یابد و احساس رضایتمندی بالایی را تجربه می‌کنند که نقش مهمی در شادی و بهبود حال روحی دارد.

اهدای خون از نظر طب سنتی چه مزایایی دارد؟

از دیدگاه طب سنتی، خارج کردن مقداری خون از بدن به روش‌های مختلف مانند اهدای خون فواید زیادی دارد؛ از جمله:

• پاکسازی بدن از مواد زائد
• تعادل مزاج
• تقویت سیستم ایمنی بدن
• کاهش التهاب و حرارت اضافی در بدن
• کاهش سردرد و فشارهای عصبی
• بهبود عملکرد کلیه و کبد
• بهبود جریان انرژی در بدن و ایجاد احساس بهتر در فرد

شرایط اهدای خون

بر اساس قوانین سازمان انتقال خون کشور، افراد علاقه‌مند به خون دادن باید شرایط زیر را داشته باشند:

• سن بین ۱۸ تا ۶۰ سال 
• وزن حداقل ۵۰ کیلوگرم
• همراه داشتن شناسنامه یا کارت ملی
• داشتن فشار خون کنترل‌شده
• حداقل هشت هفته فاصله بین هر بار انتقال خون
• عدم اعتیاد به مواد مخدر تزریقی، عمل جراحی، خال‌کوبی، حجامت، تاتو، رفتارهای پرخطر
• عدم ابتلا به بیماری‌های عفونی و مزمن جدی مانند بیماری‌های قلبی و عروقی، ریوی، کم‌خونی، کلیوی، کبدی، سابقه تزریق خون، غش، صرع، تشنج، آلرژی‌ها، زردی و یرقان

نکته مهم: اهدای خون افراد سیگاری ممنوع نیست، اما نیاز به برنامه‌ریزی دارد. افراد سیگاری حداقل از سه ساعت قبل از خون دادن، نباید سیگار بکشند. چرا که سیگار کشیدن قبل از انتقال خون باعث افزایش فشار خون می‌شود.

بیشتر بدانید: PLT در آزمایش خون

شرایط اهدای خون برای اولین بار

افرادی که تصمیم دارند برای اولین بار خون بدهند باید به نکات زیر توجه کنند:

• در صورت ابتلا به بیماری خاص یا مصرف داروی تجویزی و غیر تجویزی حتما قبل از انتقال خون با پزشک مشورت کنید.
• روز قبل از خون دادن مواد غذایی حاوی آهن مانند گوشت قرمز، اسفناج، مرغ و ماهی بخورید.
• بهتر است چهار تا ۶ ساعت قبل از اهدای خون، غذا خورده باشید.
• در صورت ابتلا به آنفولانزا یا سرماخوردگی ساده نباید خون بدهید.
• افرادی که در یک سال گذشته سابقه عمل جراحی، دریافت خون یا تزریق هورمون داشتند، نباید برای انتقال خون اقدام کنند.
• حتما کارت شناسایی همراه خود داشته باشید.

شرایط اهدای خون بانوان

زنان به دلیل دوره پریودی، هر ماه مقداری از آهن بدن‌شان را از دست می‌دهند. به همین دلیل شرایط خون دادن در زنان کمی متفاوت‌تر از مردان است. بعد از انتقال خون حدود ۲۱۱ میلی‌گرم آهن خون کم می‌شود. این میزان به مرور زمان و به طور طبیعی توسط دستگاه گوارش جذب بدن خواهد شد. با این حال، ممکن است پزشک پس از خون دادن بانوان، مصرف قرص آهن را تجویز کند تا از فقر آهن و کم‌خونی جلوگیری شود. همچنین، زنان باردار و مادرانی که به تازگی زایمان کرده‌اند یا در دوران شیردهی هستند، نمی‌توانند خون اهدا کنند. متخصصان، انتقال خون برای زنان را معمولا تا حداقل ۶ ماه پس از زایمان و پایان دوره شیردهی مجاز نمی‌دانند.

شرایط اهدای خون برای آقایان

قبل از انتقال خون برای مردان باید شرایط کلی و عمومی خون دادن که در بالا عنوان کردیم بررسی شود. اندازه‌گیری میزان فشار خون و تعداد هموگلوبین خون در مردان بسیار مهم است تا انتقال خون در صورت ابتلا به کم‌خونی یا فشار خون بسیار پایین انجام نشود.

بیشتر بدانید: آیا پایین بودن پلاکت خون خطرناک است؟

مراحل اهدای خون

برای خون دادن ابتدا باید فرم پر کنید و مدرک شناسایی خود را ارائه دهید. سپس معاینه بالینی انجام می‌دهند و درباره سابقه پزشکی از شما سوال می‌پرسند. حالا زمان اندازه‌گیری هموگلوبین خون، دمای بدن و فشار خون رسیده است. در ادامه باید روی تخت دراز بکشید تا مراحل زیر انجام شوند:

• ناحیه خون‌گیری در دست را استریل می‌کنند و سوزن مخصوص انتقال خون وارد بازو می‌شود.
• احتمالا سوزش خفیفی در بازوی خود احساس می‌کنید که طی چند ثانیه برطرف خواهد شد.
• در هنگام پر شدن کیسه خون، باید در وضعیت راحتی قرار بگیرید. 
• فرآیند خون دادن حدود ۱۰ دقیقه طول می‌کشد.
• پس از جمع‌آوری حجم مشخص خون باید کمی استراحت کنید و مایعات بنوشید تا دچار سرگیجه نشوید.

در اهدای خون چه چیزهایی مشخص میشود؟

سازمان انتقال خون برای اطمینان از سلامت خون‌های اهداشده، آن‌ها را غربالگری می‌کند. پنج آزمایش شامل هپاتیت بی، هپاتیت سی، ایدز، سیفلیس و گروه خون بر روی هر خون اهدایی انجام می‌شوند. این آزمایشات حتی برای افرادی که به طور مستمر و هر سه ما یک بار هم خون می‌دهند، ضروری است. در حال حاضر، کشور ما از کیت و دستگاه‌هایی استفاده می‌کند که در کشورهای پیشرفته دنیا مورد تایید هستند. از همین‌رو می‌توان گفت آزمایشات سلامت‌سنجی اهدای خون ضریب اطمینان بالایی دارند.

بیشتر بدانید: PTT در آزمایش خون

جواب آزمایش اهدای خون چند روز طول میکشد؟

معمولا یک هفته پس از خون دادن، جواب آزمایش‌های مرتبط با سلامت آن مشخص می‌شود و برای شما کارت اهدای خون صادر می‌کنند.

بهترین زمان و فصل برای اهدای خون

وقتی فرد اهداکننده خون از لحاظ جسمی و روحی در شرایط خوبی قرار دارد، بهترین زمان اهدای خون است. پزشکان توصیه می‌کنند قبل از خون دادن خواب کافی داشته باشید و مواد غذایی مقوی مصرف کنید. اگر احساس بیماری، کسالت و خستگی دارید، بهتر است برای انتقال خون اقدام نکنید. 

به طور دقیق نمی‌توان بهترین فصل برای اهدای خون را مشخص کرد، با این حال احتمال کم شدن خون موجود در بانک خون کشور در فصل پاییز و زمستان بالاست. به همین دلیل نیاز به اهدای خون در این فصول افزایش می‌یابد و شما می‌توانید در صورت تمایل در فصل پاییز و زمستان برای انتقال خون اقدام کنید.

مقایسه حجامت و اهدای خون

حجامت و خون دادن ۲ روش مختلف برای خارج کردن مقداری خون از بدن هستند که هر کدام به دلایل خاصی انجام می‌شوند. اهداف، فواید و شیوه انجام این ۲ روش متفاوت است که در جدول زیر به مقایسه آن‌ها می‌پردازیم:

تفاوت‌ها	حجامت	اهدای خون
هدف	تنظیم جریان خون، دفع سموم و بهبود عملکرد سیستم ایمنی بدن	نجات جان دیگران، کاهش سطح آهن اضافی بدن، تحریک تولید سلول‌های خونی و بهبود سلامت قلب و عروق
روش	با استفاده از لیوان‌های مخصوص و ایجاد خلاء، پوست به طور موقت کشیده می‌شود. روی آن خراش کوچک ایجاد می‌کنند تا خون تیره و غلیظ خارج شود.	مقدار مشخصی خون با استفاده از سوزن مخصوص و استریل از ورید بزرگ بازو گرفته می‌شود.
زمان و تکرار	بر اساس نیاز فرد و توصیه متخصص طب سنتی به صورت دوره‌ای یا با فواصل زمانی مختلف انجام می‌شود.	مردان هر ۱۲ هفته و زنان هر ۱۶ هفته می‌توانند خون بدهند و در فواصل زمانی کوتاه‌تر مجاز به انجام این کار نیستند.
تایید پزشکی	بر پایه طب سنتی است و شواهد علمی کمی در مورد تاثیرات آن وجود دارد.	کاملا علمی و مورد تایید متخصصان است و تحت نظارت و استانداردهای دقیق انجام می‌شود.

اهدای خون از سرخرگ یا سیاهرگ؟

انتقال خون از سیاهرگ انجام می‌شود؛ زیرا خون در سیاهرگ با فشار کمتری جریان دارد و گرفتن خون از آن ایمن‌تر است. معمولا سرخرگ‌ها به دلیل فشار بالاتر خون و وظایف مهم آن‌ها در انتقال خون اکسیژن‌دار به اعضای بدن، مگر در شرایط خاص پزشکی مورد استفاده قرار نمی‌گیرند.

فرق اهدای خون با فصد خون

فصد خون یکی از روش‌های خون‌گیری در طب سنتی است که با هدف بهبود سلامت عمومی بدن، دفع سموم و کاهش التهابات انجام می‌شود. در حالی که اهدای خون علاوه بر مزایای خیرخواهانه به کاهش غلظت خون، تحریک تولید سلول‌های خونی و تنظیم سطح آهن اضافی بدن کمک می‌کند. از طرفی، میزان خون گرفته‌شده در فصد خون می‌تواند بسته به نیاز فرد و تشخیص متخصص طب سنتی متغیر باشد، اما در هر بار انتقال خون، مقدار مشخصی خون از بدن خارج می‌شود.

راهنمای مراجعه به پزشک

اهدای خون، اهدای زندگی دوباره به یک انسان است. شما می‌توانید برای انجام این کار به مراکز انتقال خون مراجعه کنید. پس از انجام معاینات لازم و در صورت داشتن شرایط خون دادن، بقیه مراحل انتقال خون برای شما انجام می‌شود. اگر بیماری زمینه‌ای دارید یا داروی تجویزی مصرف می‌کنید و از ایمن بودن اهدای خون برای شرایط خود مطمئن نیستید، می توانید به وب‌سایت درمانکده سر بزنید و با بهترین پزشکان متخصص از جمله متخصص داخلی آنلاین مشورت کنید. همچنین، درمانکده این امکان را برای شما فراهم کرده تا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری متخصص داخلی از متخصص مورد نظر خود نوبت بگیرید.

سوالات متداول

منابع: mayoclinic | betterhealth