سازگاری یکی از مفاهیم مهم در روانشناسی است که به توانایی افراد برای تطبیق با تغییرات و چالش‌های محیطی و درونی اشاره دارد. این مفهوم در طیف وسیعی از زمینه‌ها مورد مطالعه قرار می‌گیرد، اما از آن بیش از هر مفهوم دیگری در روابط زناشویی و اجتماعی استفاده می‌شود. شناخت انواع سازگاری و عوامل موثر بر آن می‌تواند به ما کمک کند تا راه‌کارهای بهتری برای حفظ، بهبود سلامت روانی و کیفیت زندگی پیدا کنیم.
در این مقاله از مجله درمانکده همراه ما باشید تا با بررسی انواع سازگاری و تاثیرات آن‌ها بر تیپ‌های شخصیتی، تفاوت‌های فردی را در مواجهه با چالش‌ها و نحوه انطباق آن‌ها با تغییرات بهتر درک کنیم.
فهرست محتوا:
سازگاری چیست؟
سازگاری یا انطباقپذیری به معنای توانایی موجود زنده یا سیستم برای تطبیق با شرایط محیطی جدید و تغییرات درونی است. از این مفهوم در علوم مختلف، تعاریف متفاوتی وجود دارد که در اغلب آن‌ها به عنوان یک ویژگی کلیدی برای بقا و موفقیت در محیط‌های پویا و متغیر در نظر گرفته می‌شود. روانشناسی یکی از علومی به‌شمار می‌آید که به طور مفصل بر روی انطباقپذیری تحقیق کرده است.
سازگاری در روانشناسی
سازگاری از نظر روانشناسی به عنوان فرآیندی تعریف می‌شود که افراد از طریق آن خود را با تغییرات محیطی یا شرایط جدید هماهنگ می‌کنند. متخصصان سلامت روان معتقدند، میزان سازگاری به ۲ عامل همچون خصوصیات فرد (مهارت‌ها، نگرش‌ها و شرایط جسمانی) و چالش‌هایی که با آن مواجه می‌شود (کشمکش‌های خانوادگی و تعارض در محیط کار) بستگی دارد.
انواع مختلف سازگاری در روانشناسی شامل موارد زیر می‌شوند:
- سازگاری رفتاری: شامل تغییراتی در رفتار است که به فرد کمک می‌کند تا با موقعیت‌های جدید کنار بیاید. به عنوان مثال، دانش‌آموزی که به مدرسه جدیدی می‌رود و می‌خواهد برای تطبیق با محیط، دوستان جدید پیدا کند.
- سازگاری شناختی: به تغییرات در الگوهای فکری و نگرشی اشاره دارد. برای مثال، فردی که با شکست مواجه می‌شود، ممکن است نگرش خود را تغییر دهد تا آن را به عنوان یک فرصت برای یادگیری و رشد ببیند.
- سازگاری هیجانی: شامل تنظیم و مدیریت احساسات برای مقابله با استرس‌ها و فشارهای روانی می‌شود. به عنوان مثال، فردی که در موقعیت‌های استرس‌زا قرار می‌گیرد، ممکن است از تکنیک‌های آرامش‌بخش مانند مدیتیشن یا تمرینات تنفسی استفاده کند.
- سازگاری اجتماعی: به توانایی سازگاری با محیط، برقراری و حفظ روابط مثبت با دیگران در محیط‌های اجتماعی مختلف اشاره دارد. این نوع انطباقپذیری به فرد کمک می‌کند تا در جامعه و گروه‌های اجتماعی مختلف تعامل موفقی داشته باشد.
- سازگاری شغلی: شامل توانایی تطبیق با تغییرات و چالش‌های محیط کار است. این نوع انطباقپذیری اهمیت پذیرش نقش‌ها، مسئولیت‌های جدید، یادگیری مهارت و مدیریت تعارض‌ها را نشان می‌دهد.
- سازگاری زناشویی: به توانایی زوجین برای زندگی مشترک همراه با ارتباط موثر، توجه به ارزش‌ها و اهداف مشترک اشاره دارد. به عنوان مثال، زن و شوهری که با گفتگو و شنیدن یکدیگر تلاش می‌کنند تا نیازها و احساسات همدیگر را بدون قضاوت درک کنند و تعارضات موجود را به شیوه‌ای سازنده برطرف سازند، از توانایی سازگاری در زندگی زناشویی برخوردارند.
ارزیابی تیپ‌های شخصیتی بر اساس MBTI
بر اساس نظریه مایرز-بریگز، شخصیت افراد دارای چهار وجه مختلف است که شامل موارد زیر می‌شوند:
۱- برونگرایی/درون‌گرایی (E/I)
این وجه شناختی، جهت‌گیری افراد را نسبت به جهان نشان می‌دهد. افراد برون‌گرا از تعاملات اجتماعی انرژی می‌گیرند و در محیط‌های گروهی بهتر سازگار می‌شوند. افراد درون‌گرا به زمان بیشتری برای تفکر و تجدید انرژی نیاز دارند و در محیط‌های آرام سازگاری بهتری نشان می‌دهند.
۲- حس‌گرایی/شهودی (S/N)
این وجه شناختی، نحوه دریافت و جمع‌آوری اطلاعات را نشان می‌دهد. ترجیح شخصیت حس‌گر بر این است که با واقعیت‌های ملموس و جزئیات سروکار داشته باشد. آن‌ها در محیط‌های قابل پیش‌بینی و عملی موفق‌تر ظاهر می‌شوند. افراد شهودی به دنبال ایده‌ها و احتمالات جدید هستند و با محیط‌های خلاقانه و پر از نوآوری سازگار خواهند شد.
بیشتر بدانید: تست MBTI چیست؟
۳- فکری/احساسی (T/F)
انسان‌ها بر اساس این وجه شناختی تصمیم‌گیری می‌کنند. شخصیت‌های متفکر بر تصمیم‌گیری منطقی تاکید دارند و در محیط‌هایی که بر پایه عدالت و قواعد بنا شده راحت‌تر هستند. افراد احساسی بر اساس ارزش‌ها و احساسات تصمیم می‌گیرند و در محیط‌های حمایتی و همدلانه سازگاری خوبی از خود نشان می‌دهند.
۴- قضاوت‌گر/ادراکی (J/P)
این وجه شناختی بر نحوه سازماندهی زندگی افراد تاثیر می‌گذارد. شخصیت‌های قضاوت‌گر به ساختار و برنامه‌ریزی علاقه دارند. این افراد معمولا وظیفه‌شناس و پایبند به اهداف‌شان هستند. شخصیت‌های ادراکی انعطاف‌پذیری بیشتری دارند و ضمن پذیرش احتمالات، گزینه‌های تصمیم‌گیری خود را محدود نمی‌کنند.
حالا که چهار وجه شناختی را بر اساس نظریه مایرز-بریگز شناختید، خوب است با ۱۶ تیپ شخصیتی MBTI که بر اساس این چهار وجه شکل گرفته‌اند، آشنا شوید:
- تیپ INTJ (معمار)
- تیپ INTP (منطق‌گرا)
- تیپ ENTJ (فرمانده)
- تیپ ENTP (مجادله‌گر)
- تیپ INFJ (حامی)
- تاپ INFP (تسهیل‌کننده)
- تیپ ENFJ (پیشرو)
- تیپ ENFP (مبارز)
- تیپ ISTJ (بازرس)
- تیپ ISFJ (مدافع)
- تیپ ESTJ (اجرایی)
- تیپ ESFJ (سفیر)
- تیپ ISTP (ماهر)
- تیپ ISFP (ماجراجو)
- تیپ ESTP (کارآفرین)
- تیپ ESFP (سرگرم‌کننده)
نحوه سازگاری تیپ های شخصیتی MBTI
برای بررسی سازگاری در جدول زیر تطابق ۱۶ تیپ شخصیتی را بر اساس نظریه مایرز-بریگز معرفی می‌کنیم:
| تیپ شخصیتی | بیشترین سازگاری | کمترین سازگاری |
| ENTJ | INTJ، ENTP و ENFJ | ISFP، INFP، ESFP و ESTP |
| ENTP | ENTJ، INTP و ENFP | ISFP، INFP، ESFP و ESTP |
| INTJ | INTP، INFJ و ENTJ | ISFJ، ISTJ، ESFJ و ESTJ |
| INTP | INTJ، INTP، INFP و ENTP | ISFP، ESFP، ESTJ و ESFJ |
| INFJ | INFJ، INTJ و ENFJ | ISTJ، ESTJ، ESFJ و ISTP |
| INFP | INFJ، INFP و ENFP | ISTJ، ESTJ، ESFJ و ISTP |
| ENFJ | ENFJ، INFJ و ENFP | ISFJ، ISTJ، ESFJ و ESTJ |
| ENFP | ENFP، ENFJ و INFP | ISFJ، ISTJ، ESFJ و ESTJ |
| ISTJ | ISTJ، ISFJ و ESTJ | INTP، INFP، ENFP و ENTP |
| ESTJ | ESTJ، ESTP و ISTJ | INTP، INFP، ENFP و ENTP |
| ISTP | ISTP، ISFP، ESTP و ESFP | INTP، INFP، ENFP و ENTP |
| ESTP | ESTP، ESFP، ISTP و ISFP | INTP، INFP، ENFP و ENTP |
| ISFJ | ISFJ، ISTJ، ESFJ و ESTJ | INFJ، INTJ، ENFJ و ENTJ |
| ESFJ | ESFJ، ESTJ، ISFP و ISTJ | INFJ، INTJ، ENFJ و ENTJ |
| ISFP | ISFP، INFP، ESFP و ENFP | INFJ، INTJ، ENFJ و ENTJ |
| ESFP | ESFP، ESTP، ISFP و ISTP | INFJ، INTJ، ENFJ و ENTJ |
در جدول بالا بیشترین و کمترین انطباقپذیری ۱۶ تیپ شخصیتی را مشاهده کردید. برخی تحقیقات درباره انواع سازگاری تایپ ها نشان می‌دهند که بر اساس علایق و الگوهای رفتاری مشابه، سازگاری intj و entp، سازگاری intp و entj، سازگاری entp و enfj، سازگاری entj و intj، سازگاری infp و enfj، سازگاری istj و estj، سازگاری enfp و infj در ایده‌آل‌ترین حالت قرار دارند.
سازگاری ماه های تولد
وقتی صحبت سازگاری می‌شود، برخی از افراد به دنبال انطباقپذیری ماه‌های تولد هستند و در واقع، بدین شکل به دنبال نیمه گمشده خود می‌گردند. این افراد به دنبال آن هستند که رابطه عاطفی خود را با کسی شروع کنند که از نظر ماه تولد با هم تناسب دارند. این افکار از نظر علمی ثابت‌شده نیست و بر اساس باورها و سنت‌های فرهنگی شکل گرفته است.
بیشتر بدانید: برونگرایی چیست؟
در فرهنگ‌های مختلف، روش‌های متفاوتی برای بررسی سازگاری ازدواج ماه ها وجود دارد که پرطرفدارترین آن‌ها، انطباقپذیری بر اساس عناصر وجودی (آتش، آب، خاک و هوا) است.
- عنصر آتش: فروردین، مرداد و آذر
- عنصر آب: تیر، آبان و اسفند
- عنصر خاک: اردیبهشت، شهریور و دی
- عنصر هوا: خرداد، مهر و بهمن
لازم به ذکر است که انطباقپذیری واقعی بین افراد به عوامل مختلفی مانند شخصیت فرد، تجارب زندگی و نحوه ارتباطات آن‌ها بستگی دارد. از همین‌رو نمی‌توان انتخاب‌های مهم زندگی را صرفا بر اساس سازگاری ماه‌های تولد انجام داد. در واقع، این روش یک راه‌کار جالب برای بررسی برخی ویژگی‌های شخصیتی است، اما نباید تنها معیار برای ارزیابی روابط یا سازگاری باشد.
اختلال سازگاری چیست؟
هر تغییری در زندگی همچون ترک کردن مدرسه، مشکلات کاری و حتی بیماری می‌تواند باعث ایجاد استرس شود. بیشتر اوقات، افراد در عرض چند ماه خود را با چنین تغییراتی وفق می‌دهند، اما اگر همچنان احساس خود تخریبی و یا استرس در مقابل چنین تغییراتی وجود داشته باشد، ممکن است شما به اختلال سازگاری مبتلا باشید. اختلال سازگاری یا همان انطباقی نوعی بیماری ذهنی مرتبط با استرس است.
بیشتر بدانید: تست های شخصیت شناسی
در چنین شرایطی افراد می‌توانند احساس اضطراب، افسردگی یا حتی خودکشی داشته باشند. معمولا روال عادی زندگی آن‌ها باعث ایجاد حس ناراحتی و شکست می‌شود یا حتی ممکن است تصمیمات بی‌پروا بگیرند. در واقع آن‌ها در برابر تغییرات زندگی نمی‌توانید سازگار باشند و این موضوع می‌تواند نتایج بسیار بد و جدی به همراه داشته باشد.
نشانه‌های اختلال انطباقی
نشانه‌ها و علائم اختلالات سازگاری که به آن اختلال انطباقی هم می‌گویند، از فردی به فرد دیگر متغیر است. در جدول زیر می‌توانید با انواع علائم اختلال انطباقی آشنا شوید:
| علائم احساسی | علائم رفتاری |
| ناراحتی و ناامیدی | دعوا کردن |
| کمبود لذت و خوشحالی | رانندگی بدون ترس |
| گریه کردن و عصبی بودن | دوری از خانواده |
| اضطراب، نگرانی و افسردگی | پرداخت نکردن صورتحساب‌ها |
| مشکل در خواب و تمرکز | نرفتن به مدرسه |
| احساس در هم شکستن | عملکرد ضعیف در مدرسه یا محل کار |
| افکار خودکشی | خراب کردن وسایل دیگران |
اگر پس از گذشت چند ماه نمی‌توانید به زندگی عادی خود برگردید یا احساس می‌کنید علائم مذکور شدیدتر شده‌اند، حتما به روانپزشک مراجعه کنید. می‌توانید به وب‌سایت درمانکده سر بزنید و با بهترین پزشکان متخصص از جمله روانپزشک آنلاین مشورت کنید. همچنین، درمانکده این امکان را برای شما فراهم کرده تا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری روانپزشک از روانپزشک مورد نظر خود نوبت بگیرید.
درمان اختلال سازگاری
روش‌های موثر برای بهبود اختلال انطباقی شامل موارد زیر هستند:
- روان درمانی شامل آموزش مهارت‌های لازم برای مقابله با عوامل ایجادکننده این اختلال
- دارو درمانی شامل داروهای ضد افسردگی و ضد اضطراب
- درمان خانگی شامل صحبت کردن با دوستان و خانواده، رعایت رژیم سالم، برنامه منظم خواب، انجام تفریحات لذت‌بخش و فعالیت بدنی منظم
راهنمای مراجعه به پزشک
اگر نشانه‌های اختلال سازگاری را در خود مشاهده کردید، بهتر است با یک متخصص اعصاب و روان (روانپزشک) یا روانشناس آنلاین مشورت کنید. اگر چه این اختلال در بیشتر موارد خودبه‌خود درمان می‌شود، اما یک متخصص سلامت روان می‌تواند پیشنهادات و استراتژی‌هایی را برای مقابله با شرایط در اختیار شما قرار دهد.
برای این منظور کافیست به وب‌سایت درمانکده سر بزنید و با بهترین پزشکان متخصص این مجموعه مشورت کنید. همچنین، درمانکده این امکان را برای شما فراهم کرده تا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری روانشناس نزد بهترین متخصص روانشناس نوبت رزرو کنید.
سوالات متداول
شامل مهارت‌هایی است که به افراد کمک می‌کند تا با خواسته‌ها، انتظارات، چالش‌های اجتماعی و محیطی سازگار شوند.
شنا، دویدن، دوچرخه‌سواری، وزنه‌برداری، یوگا و مدیتیشن
در طول سه ماه از ایجاد یک رویداد استرس‌زا.
منابع: personalitynft | massmatch | mayoclinic
