آدنومیوز یا آدنومیوزیس رحم چیست و چه علائمی دارد؟

آدنومیوز یا آدنومیوزیس رحم (Adenomyosis) عارضه‌ای است که به پریودهای سنگین و طولانی، درد هنگام رابطه جنسی و ناباروری منجر می‌شود. در حال حاضر، علت این بیماری به طور دقیق مشخص نیست. اما شواهد نشان می‌دهد که معمولا بعد از یائسگی برطرف می‌شود. همچنین درمان‌های مختلفی برای زنانی که از علائم شدید رنج می‌برند، وجود دارد. با ما تا انتهای این مقاله از مجله سلامت درمانکده همراه باشید تا درباره بیماری آدنومیوزیس اطلاعات بیشتری کسب کنید.

آدنومیوز چیست؟

این بیماری زمانی رخ می‌دهد که بافت رحم (اندومتر) در دیواره عضلانی آن رشد می‌کند. این وضعیت باعث ضخیم‌تر شدن دیواره‌ رحم می‌شود و در عملکرد عروق خونی اختلال ایجاد می‌کند.

محققان بر این باورند که Adenomyosis وابسته به استروژن یا حساس به هورمون است و معمولا پس از یائسگی (۱۲ ماه بعد از آخرین قاعدگی فرد) از بین می‌رود. یائسگی زمانی است که سطح استروژن در بدن کاهش می‌یابد.

بیشتر بدانید: دلیل خونریزی ده روز بعد از پریود

علائم آدنومیوز

علائم این بیماری از خفیف تا شدید متغیر است؛ حتی بعضی از زنان ممکن است هیچ علائمی نداشته باشند. شایع‌ترین علائم عبارت‌اند از:

• خونریزی شدید یا طولانی قاعدگی
• کرامپ قاعدگی دردناک
• لخته شدن خون هنگام خونریزی قاعدگی
• درد هنگام رابطه جنسی
• درد مزمن لگن
• ناباروری

علاوه بر این، رحم شما ممکن است بزرگ‌تر شود. احتمال دارد از این موضوع آگاه نباشید؛ اما متوجه حساسیت به لمس یا فشار در قسمت پایین شکم خواهید شد.

اگر خونریزی دوران قاعدگی به قدری شدید، طولانی یا دردناک است که فعالیت‌های روزمره شما را مختل می‌کند، به دکتر متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید.

عوارض آدنومیوز

این بیماری می‌تواند روی کیفیت زندگی تاثیر بگذارد. بعضی از افراد از خونریزی بیش از حد و درد لگن شکایت دارند که این موضوع مانع لذت بردن آن‌ها از فعالیت‌های طبیعی مانند رابطه جنسی می‌شود.

زنان مبتلا به آدنومیوز به دلیل از دست دادن خون بیشتر از دیگران در معرض خطر کم‌خونی هستند. کم‌خونی مزمن می‌تواند به خستگی، سرگیجه و سایر مشکلات سلامتی منجر شود.

از دست دادن خون به دلیل ابتلا به Adenomyosis ممکن است سطح آهن را در بدن کاهش دهد. کمبود آهن باعث می‌شود بدن برای تولید گلبول قرمز کافی به منظور حمل اکسیژن به بافت‌های مختلف دچار مشکل شود.

علاوه بر این، مشخص شده است که این بیماری با اضطراب، افسردگی و تحریک‌پذیری مرتبط است.

علت آدنومیوز

علت دقیق این بیماری ناشناخته است. با این حال‌، فرضیه‌های مختلفی در مورد آن وجود دارد که عبارت‌اند از:

• رشد تهاجمی سلول‌های اندومتر به داخل عضله رحم (این اتفاق ممکن است به دلیل برش ایجادشده در رحم در حین جراحی مانند زایمان سزارین یا در طول عملکرد طبیعی رحم رخ دهد.)
• التهاب رحم که پس از زایمان اتفاق می‌افتد (این اتفاق ممکن است باعث شود سلول‌های پوشاننده رحم از مرزهای معمول خود فراتر روند.)
• وجود بافت‌ اضافی در دیواره رحم که قبل از تولد وجود دارد و در بزرگسالی رشد می‌کند
• وجود سلول‌های بنیادی در میومتر یا دیواره عضلانی رحم 

بیشتر بدانید: کاهش سریع درد پریود خانگی

عوامل خطر بیماری

عوامل زیر احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند:

• زایمان
• ورود به دوران میانسالی (این بیماری بیشتر در دهه ۴۰ و ۵۰ زندگی رخ می‌دهد.)
• استفاده از تاموکسیفن (داروی سرطان سینه)

عوامل زیر هم ممکن است با آدنومیوز مرتبط باشند؛ اما شواهد علمی کافی در مورد آن‌ها وجود ندارد:

•  سابقه جراحی رحم (سزارین، حذف فیبروئید یا اتساع و کورتاژ)
• سابقه افسردگی یا مصرف داروهای ضد افسردگی
• سیگار کشیدن

راه‌های تشخیص آدنومیوز

بعضی از مشکلات رحمی از جمله فیبروئید، اندومتریوز و پولیپ اندومتر می‌توانند علائم و نشانه‌هایی مشابه آدنومیوز ایجاد کنند که این موضوع ممکن است تشخیص بیماری را دشوار کند. بنابراین دکتر متخصص زنان پس از رد سایر علل احتمالی به این نتیجه می‌رسد که شما به Adenomyosis مبتلا هستید.

روش‌هایی که به پزشک در تشخیص دقیق بیماری کمک می‌کنند شامل موارد زیر هستند:

۱. معاینه بدنی

ارزیابی پزشکی کامل به تعیین بهترین برنامه درمانی کمک می‌کند. پزشک ابتدا معاینه بدنی انجام می‌دهد تا حجم رحم یا حساسیت آن را به لمس بررسی کند. اندازه رحم بسیاری از زنان مبتلا به آدنومیوز ۲ یا سه برابر میزان طبیعی است.

بیشتر بدانید: دیسمنوره چیست؟

۲. سونوگرافی

سونوگرافی ترانس واژینال به پزشک کمک کند بیماری را تشخیص دهد و در عین حال سایر علل احتمالی را رد کند. در سونوگرافی از امواج صوتی برای تولید تصاویر متحرک از اندام‌های داخلی بدن استفاده می‌شود. در این روش، پزشک سطح پروب را با کاندوم و ژل مخصوص می‌پوشاند. سپس پروب را داخل بدن قرار می‌دهد تا تصاویر متحرکی را روی مانیتور نشان دهد.

تشخیص آدنومیوز با سونوگرافی می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. به همین دلیل، پزشک ممکن است روش تصویربرداری پیشرفته‌تری را توصیه کند.

۳. ام‌آر‌آی (MRI)

تست تصویربرداری انتخابی برای تشخیص آدنومیوز اسکن MRI است. در MRI از امواج رادیویی برای تولید تصاویر واضح از اندام‌های داخلی بدن استفاده می‌شود. در این روش، بیمار به آرامی روی یک میز دراز می‌کشد و به داخل دستگاه اسکنر می‌رود. MRI شکل آدنومیوز یا ویژگی‌های رحم از جمله ضخیم شدن ناحیه بین اندومتر و میومتر را نشان می‌دهد.

اگر فکر می‌کنید ممکن است باردار باشید، این موضوع را قبل از MRI به پزشک اطلاع دهید. همچنین در مورد وجود قطعات فلزی یا وسایل الکتریکی در بدن مانند پیس‌میکر (ضربان ساز)، پیرسینگ یا ترکش فلزی ناشی از آسیب اسلحه با پزشک خود صحبت کنید.

درمان آدنومیوز 

زنان مبتلا به اشکال خفیف Adenomyosis ممکن است به درمان پزشکی نیاز نداشته باشند. اما اگر علائم بیماری در فعالیت‌های روزمره شما تداخل ایجاد ‌کند، پزشک می‌تواند گزینه‌های درمانی مختلفی را پیشنهاد دهد. این گزینه‌ها شامل موارد زیر هستند:

۱. داروهای ضد التهاب

یکی از نمونه‌های معروف این گروه ایبوپروفن است. این دارو ضمن تسکین کرامپ‌های شدید می‌تواند به کاهش جریان خون در دوران قاعدگی کمک کند. معمولا توصیه می‌شود استفاده از داروهای ضد التهاب را ۲ تا سه روز قبل از قاعدگی شروع کنید و در طول دوره قاعدگی هم به مصرف آن‌ها ادامه دهید.

اگر باردار هستید، قبل از مصرف داروهای ضد التهاب با پزشک مشورت کنید. بسته به زمان بارداری ممکن است پزشک از شما بخواهد از این داروها استفاده نکنید.

بیشتر بدانید: ضخامت طبیعی آندومتر

۲. درمان‌های هورمونی

داروهای زیر به کنترل هورمون استروژن که ممکن است در بروز علائم نقش داشته باشد، کمک می‌کنند:

• آنالوگ‌های هورمون آزاد‌کننده گنادوتروپین (GnRH) مانند لوپرولید
• داروهای ضد بارداری خوراکی مانند قرص‌های ضد بارداری
• محصولات ضد بارداری که فقط حاوی پروژستین هستند مانند قرص یا دستگاه داخل رحمی (IUD)

۳. ابلیشن اندومتر

این روش درمانی شامل تکنیک‌هایی برای از بین بردن یا تخریب اندومتر است. ابلیشن یک روش سرپایی با زمان بهبودی کوتاه محسوب می‌شود. با این حال، ممکن است برای همه مفید نباشد. این روش معمولا به کسانی توصیه می‌شود که دوره باروری را به پایان رسانده‌اند یا نمی‌خواهند در آینده بچه‌دار شوند.

بیشتر بدانید: زخم دهانه رحم

۴. آمبولیزاسیون شریان رحم

روشی است که از خون‌رسانی به عروق خاص در ناحیه آسیب‌دیده جلوگیری می‌کند و از این طریق باعث از بین رفتن آدنومیوز می‌شود. آمبولیزاسیون شریان رحم معمولا برای درمان بیماری دیگری به نام فیبرو‌ئید رحم توصیه می‌شود.

این روش درمانی در بیمارستان انجام می‌شود و به یک شب بستری شدن نیاز دارد. از آنجا که آمبولیزاسیون شریان رحم خیلی تهاجمی نیست، باعث تشکیل اسکار در رحم نمی‌شود.

بیشتر بدانید: پریودی بعد از زایمان

۵. جراحی اولتراسوند متمرکز

در جراحی اولتراسوند متمرکز از امواج با شدت بالا برای ایجاد گرما و تخریب بافت مورد نظر استفاده می‌شود. تحقیقات اولیه نشان داده‌اند که این روش در تسکین علائم موثر است. با این حال، باید مطالعات بیشتری در مورد آن انجام شود.

بیشتر بدانید: کیست سینه

۶. هیسترکتومی

هیسترکتومی یا برداشتن رحم با جراحی تنها راه برای درمان کامل آدنومیوز است. جراحی آدنومیوز از طریق هیسترکتومی یک مداخله بزرگ تلقی می‌شود که فقط در موارد شدید و در زنانی که قصد بچه‌دار شدن ندارند قابل انجام است. از آنجا که تخمدان‌ها روی این بیماری تاثیر ندارند، ممکن است در بدن باقی بمانند.

کلام پایانی

آدنومیوز خطرناک نیست، اما می‌تواند زندگی روزمره شما را مختل کند. اگر درباره این بیماری و راه‌های درمان آن به راهنمایی نیاز دارید، می‌توانید به وب‌سایت درمانکده سر بزنید و با بهترین پزشکان متخصص از جمله دکتر زنان آنلاین مشورت کنید. همچنین، درمانکده این امکان را برای شما فراهم کرده تا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری دکتر زنان از متخصص مورد نظر خود نوبت بگیرید.

سوالات متداول

منابع: healthline, mayoclinic