اینوزیتول یکی از ترکیبات طبیعی است که به طور گسترده در بدن و برخی مواد غذایی مانند میوه‌ها، غلات و حبوبات وجود دارد. این ماده در دسته شبه‌ویتامین‌ها جای می‌گیرد و به دلیل داشتن نقش کلیدی در تنظیم سیگنال‌های سلولی، عملکرد هورمونی و متابولیسم بدن دارای کاربرد فراوانی است. امروزه قرص اینوزیتول برای بهبود باروری در زنان مبتلا به تخمدان پلی‌کیستیک، کنترل قند خون، بهبود سلامت روان و کاهش کلسترول تجویز می‌شود. همچنین، به عنوان یک مکمل نقش موثری در بهبود رشد مو، کنترل وزن و افزایش حساسیت به انسولین دارد. در واقع می‌توان گفت، مکمل اینوزیتول به دلیل تحمل بالا و اثرات مثبت در بسیاری از جنبه‌های سلامتی به یکی از انتخاب‌های محبوب میان افراد با نیازهای مختلف تبدیل شده است.
در این مقاله از مجله سلامت درمانکده همراه ما باشید تا شما را با خواص، عوارض و مقدار مصرف اینوزیتول بیشتر آشنا کنیم.
فهرست محتوا
منظور از اینوزیتول چیست؟
اینوزیتول (Inositol) نوعی ترکیب طبیعی است که در بدن انسان و برخی مواد غذایی یافت می‌شود. این ماده مغذی از نظر ساختاری شبیه به یک نوع قند (کربوهیدرات) است که به طور طبیعی در سلول‌های بدن وجود دارد. برخی افراد اینوزیتول را به عنوان ویتامین B۸ می‌شناسند، در حالی که این ماده ویتامین نیست و می‌توان آن را شبه‌ویتامین در نظر گرفت؛ زیرا در بدن ساخته می‌شود.
متخصصان معتقدند، اینوزیتول به عنوان یکی از اجزای اصلی غشای سلولی نقش ساختاری در بدن دارد و می‌تواند بر عملکرد انسولین (هورمون تنظیم‌کننده قند خون) تاثیر بگذارد. در حال حاضر، این ماده انواع مختلفی دارد، اما میو-اینوزیتول و دی-کایرو-اینوزیتول از رایج‌ترین و موثرترین انواع آن به‌شمار می‌آیند.
خواص اینوزیتول
مهم‌ترین عملکردهای این ماده در بدن عبارتاند از:
- انتقال پیام‌های عصبی
- ساخت غشای سلول‌ها
- افزایش حساسیت به انسولین
- تنظیم متابولیسم چربی‌ها و کاهش چربی خون
- تاثیر مثبت بر عملکرد صحیح سلول‌ها
- کاهش قند خون
- خاصیت آنتی‌اکسیدانی و ضد التهابی
- اثرات ضد سرطانی
کاربرد قرص و مکمل اینوزیتول
این ماده نوعی شبه‌ویتامین است که فواید متعددی برای بدن دارد. از مهم‌ترین کاربردهای آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱- اینوزیتول برای تنبلی تخمدان
سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) نوعی اختلال هورمونی است که با چرخه‌های قاعدگی نامنظم، سطح بالای هورمون‌های مردانه (آندروژن) و کیست‌های تخمدان مشخص می‌شود. اغلب زنان مبتلا به PCOS به دلیل مقاومت به انسولین دچار اضافه وزن، آکنه و مشکل در بارداری می‌شوند. مصرف قرص اینوزیتول زیر نظر پزشک متخصص می‌تواند با تنظیم حساسیت به انسولین زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک به درمان این عارضه کمک کند. همچنین، این قرص به بهبود تخمک‌گذاری و کاهش سطح آندروژن زنان مبتلا به PCOS کمک می‌کند.
بیشتر بدانید: قرص متفورمین برای چیست؟
۲- اینوزیتول در بارداری
قرص اینوزیتول باروری زنان نابارور را بهبود می‌بخشد. در واقع، قرص‌های حاوی این ماده برای بهبود کیفیت تخمک و تخمک‌گذاری، به‌ویژه در زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک موثر هستند. معمولا پزشک متخصص این قرص را در ترکیب با کلومیفن تجویز می‌کند تا شانس بارداری در زنان مبتلا به PCOS افزایش یابد. همچنین، این قرص برای بهبود باروری با روش‌های IVF و میکرواینجکشن موثر است.
۳- اینوزیتول برای بهبود سلامت روان
متخصصان معتقدند، مکمل اینوزیتول می‌تواند به کاهش علائم اضطراب، افسردگی، اختلالات پانیک و اختلال وسواس فکری-عملی (OCD) کمک کند. این ماده با اثرگذاری بر پیام‌رسان‌های عصبی مانند سروتونین، باعث بهبود خلق‌وخو و کاهش سطح استرس می‌شود.
بیشتر بدانید: بهترین دارو برای کیست تخمدان
۴- اینوزیتول در مردان
مهم‌ترین فایده این ماده برای مردان، بهبود تعداد و کیفیت اسپرم آن‌هاست. مصرف قرص Inositol می‌تواند تحرک اسپرم را افزایش دهد و باعث بالا رفتن شانس باروری مردان شود.
۵- اینوزیتول برای لاغری
برخی تحقیقات نشان می‌دهند، مصرف مکمل Inositol می‌تواند به کاهش چربی بدن در افراد دارای اضافه وزن کمک کند. این ماده سطح انسولین را که نقش مهمی در متابولیسم و اشتها دارد، تنظیم می‌کند و باعث کاهش وزن می‌شود.
۶- اینوزیتول در بدنسازی
مکمل‌های حاوی این ماده با بهبود حساسیت به انسولین می‌توانند به فرآیند متابولیسم بهتر گلوکز و مصرف انرژی بدن کمک کنند. این فرآیند برای بدنسازان اهمیت ویژه‌ای دارد. چرا که تنظیم متابولیسم بدن باعث عملکرد ورزشی بهتر و افزایش سطح انرژی می‌شود. از طرفی، مصرف مکمل Inositol همراه با برنامه تمرینی مناسب می‌تواند به حفظ توده عضلانی و کاهش چربی بدن ورزشکاران کمک کند.
۷- اینوزیتول برای رشد مو
این ماده از طرف برخی متخصصان به عنوان مکمل ضد ریزش مو شناخته می‌شود. Inositol به تقویت فولیکول‌های مو کمک می‌کند و ممکن است از نازک شدن ساقه مو جلوگیری کند. این ویژگی برای زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک حائز اهمیت است. از طرفی، مکمل اینوزیتول با تاثیر مثبت بر سطح هورمون‌های بدن و بهبود وضعیت متابولیکی به کاهش ریزش موی مرتبط با هورمون‌ها و متابولیسم کمک می‌کند.
بیشتر بدانید: تاثیر قرص هیرویت بر پوست صورت
۸- اینوزیتول برای سلامت کبد
این ماده به دلیل تاثیر بر متابولیسم چربی‌ها و تنظیم انسولین می‌تواند به کاهش تجمع چربی در کبد کمک کند. این ویژگی برای افراد مبتلا به کبد چرب غیر الکلی مفید است. همچنین برخی مطالعات نشان داده‌اند، مکمل اینوزیتول نقش موثری در کاهش سطح آنزیم‌های کبدی که نشانه آسیب یا التهاب کبد هستند، دارد و باعث بهبود عملکرد کبد می‌شود.
اینوزیتول در چه مواد غذایی وجود دارد؟
مطالعات نشان داده‌اند، این ماده به طور طبیعی در بسیاری از مواد غذایی وجود دارد. منابع طبیعی Inositol عبارتاند از:
- غلات مانند جو دوسر، برنج قهوای و سبوس گندم
- مرکبات مانند پرتقال، نارنگی، نارنج و لیمو
- حبوبات مانند عدس، لوبیا و نخود
- مغزیجات مانند بادام، گردو و کنجد
- سبزیجات مانند کلم بروکلی، اسفناج، کلم‌پیچ و گل کلم
- جگر گاو و سویا
- طالبی، هندوانه، موز و گریپ فروت
مقدار مصرف توصیه شده اینوزیتول
مقدار مصرف این مکمل می‌تواند متناسب با هدف استفاده و وضعیت فرد متفاوت باشد. پزشک معمولا با در نظر گرفتن سن، وزن و نوع مشکل فرد، دوز و روش مصرف قرص Inositol را مشخص می‌کند. با این حال، می‌توانید در جدول زیر برخی از توصیه‌های کلی برای مصرف آن را مشاهده کنید:
| نوع مشکل | مقدار دوز و زمان توصیه‌شده |
| سندرم تخمدان پلی‌کیستیک | ۲ تا چهار گرم در روز به مدت ۶ ماه |
| سلامت روان | ۱۲ گرم در روز به مدت چهار تا ۶ هفته |
| بهبود حساسیت به انسولین و کنترل قند خون | ۲ تا چهار گرم در روز به مدت ۶ ماه |
| رشد مو | یک تا ۲ گرم در روز به مدت چهار هفته |
نکات مهم مصرف قرص Inositol
- برای دست‌یابی به نتایج مطلوب، این قرص را طبق دستورالعمل پزشک متخصص مصرف کنید.
- می‌توانید قرص Inositol را همراه یا بدون غذا مصرف کنید. اگر مشکل گوارشی دارید، بهتر است همراه با غذا میل شود.
- اگر از داروهای تجویزی یا غیر تجویزی دیگر همچون مکمل‌های گیاهی استفاده می‌کنید، قبل از مصرف این قرص حتما با پزشک مشورت کنید.
- دوز و مدت مصرف این مکمل بسته به شرایط فرد متفاوت است. بنابراین، آن را به دیگران توصیه نکنید یا به صورت خودسرانه مورد استفاده قرار ندهید.
معرفی بهترین قرص اینوزیتول
انتخاب بهترین مکمل‌های حاوی این ماده به نیازهای فرد و هدف از مصرف بستگی دارد. در اینجا چند نمونه از بهترین و معروف‌ترین قرص‌های Inositol را معرفی می‌کنیم:
- آی پی ۶ اینوزیتول یا قرص اینوزیتول هگزا فسفات
- اینوزیتول ۵۰۰ میلی گرم
- مایو اینوزیتول
عوارض قرص اینوزیتول
این قرص به طور کلی سازگاری خوبی با بدن دارد و در بیشتر موارد ایمن است. با این حال، ممکن است مانند هر مکمل و قرص دیگری در برخی افراد عوارض جانبی ایجاد کند. عوارض جانبی قرص Inositol معمولا خفیف هستند و در دوزهای بالا یا افراد حساس مشاهده می‌شوند. در ادامه برخی از عوارض جانبی این قرص را عنوان می‌کنیم:
- اسهال
- نفخ
- حالت تهوع
- کاهش فشار خون
- سردرد
- سرگیجه
- واکنش آلرژیک مانند خارش، تورم و بثورات پوستی (در موارد نادر)
پزشک برای جلوگیری از عوارض جانبی، مصرف Inositol را با دوز پایین شروع می‌کند و در صورت نیاز، آن را به تدریج افزایش می‌دهد. به همین دلیل توصیه می‌شود از تغییر خودسرانه دوز قرص و مکمل‌های اینوزیتول خودداری کنید. همچنین، اگر شرایط پزشکی خاصی مانند فشار خون پایین یا اختلالات روانی دارید، بهتر است قبل از مصرف این قرص با پزشک مشورت کنید.
بیشتر بدانید: مکمل فیتو
نگاهی کوتاه به قرص اینوزیتول
اینوزیتول یک ماده مغذی مهم برای عملکرد صحیح سلول‌ها، هورمون‌ها و متابولیسم است که به طور طبیعی در بدن و برخی مواد غذایی وجود دارد. این ماده می‌تواند به بهبود باروری در زنان و مردان، درمان سندرم تخمدان پلی‌کیستیک، کنترل قند خون و بهبود سلامت روان کمک کند. در حال حاضر، قرص‌ها و مکمل‌های حاوی این ماده تولید می‌شوند و پزشکان متخصص آن‌ها را برای بسیاری از جنبه‌های سلامتی تجویز می‌کنند.
لازم به ذکر است، این ماده مغذی با وجود مزایای زیادی که برای بدن دارد، اگر بیش از اندازه مصرف شود عوارض جانبی ایجاد می‌کند. بنابراین تحت هیچ شرایطی قرص و مکمل‌های Inositol را بدون تجویز پزشک مصرف نکنید.
شما می‌توانید برای پرسیدن سوالات بیشتر درباره خواص و نحوه مصرف این قرص به وب‌سایت درمانکده سر بزنید و با بهترین پزشکان متخصص از جمله دکتر زنان آنلاین مشورت کنید. همچنین، درمانکده این امکان را برای شما فراهم کرده تا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری دکتر زنان از متخصص مورد نظر خود نوبت بگیرید. همچنین می‌توانید با دکتر تغذیه آنلاین مشاوره داشته باشید و یا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری دکتر تغذیه از متخصص مورد نظر خود نوبت بگیرید.
سوالات متداول
این ماده نقش مهمی در تنظیم فعالیت‌های سلولی ایفا می‌کند و برای عملکرد صحیح آن‌ها، به‌ویژه در زمینه انتقال پیام‌های عصبی، متابولیسم چربی‌ها و تنظیم انسولین ضروری است. در حال حاضر، قرص و مکمل Inositol برای درمان سندرم تخمدان پلی‌کیستیک، ناباروری مردان و زنان، کاهش وزن، رشد مو، بهبود سلامت روان و حفظ توده عضلانی ورزشکاران تجویز می‌شوند.
زمان مصرف قرص و مکمل‌های حاوی این ماده به هدف استفاده از آن و نوع مصرف بستگی دارد. معمولا اگر این دارو برای درمان سندرم تخمدان پلی‌کیستیک یا بهبود باروری تجویز شده باشد، باید آن را صبح و شب مصرف کنید. برای بهبود حساسیت به انسولین بهتر است قبل از وعده‌های غذایی و جهت رفع مشکلات اضطرابی و افسردگی همراه با وعده غذایی خورده شود.
شما می‌توانید این مکمل را از داروخانه‌های معتبر یا فروشگاه‌های تخصصی مکمل‌ها و محصولات سلامتی خریداری کنید.
منابع: healthline | webmd
