ذات الریه چیست؟ 12مورد از علائم سینه پهلو را بشناسید!

ذات الریه یا پنومونی (Pneumonia) نوعی التهاب و مایع در ریه‌ها است که به‌دلیل عفونت باکتریایی، قارچی یا ویروسی تنفس را دشوار می‌کند. به این بیماری ریوی که با تب و سرفه مداوم همراه خواهد بود سینه پهلو هم می‌گویند.

پنومونی یک بیماری ریوی حاد و مزمن محسوب می‌شود که فرد دچار تب یا سرفه شدید با مخاط زرد، سبز و خونی خواهد شد. این بیماری در فصولی که آنفولانزا و کوید-19 شدت می‌گیرند بیشتر بروز پیدا می‌کند. علائم بیماری ذات الریه در کودکان و بزرگسالان بالای 65 سال به‌دلیل عملکرد سیستم ایمنی متفاوت است. اگر شما هم می‌خواهید بدانید پنومونی چیست و علائم آن در کودکان یا بزرگسال به چه صورتی است تا انتهای این مقاله از مجله درمانکده همراه ما باشید.

بیماری ذات الریه چیست؟

پنومونی یا ذات الریه به عفونت در ریه‌ها می‌گویند که توسط باکتری، ویروس ها و قارج ایجاد شوند. این بیماری با التهاب و ایجاد تورم در بافت ریه‌ها تجمع چرک و مایعات را در آن ناحیه ایجاد می‌کند.

آیا ذات الریه یا سینه پهلو مسری است؟

میکروب‌هایی که باعث ایجاد ذات الریه می‌شوند مسری هستند. این بدان معنی است که می‌توانند از فردی به فرد دیگر منتقل شوند. هر دو ذات الریه ویروسی و باکتریایی می‌توانند از طریق استنشاق قطرات موجود در هوا ناشی از عطسه یا سرفه به دیگران سرایت کنند. همچنین با تماس با سطوح یا اشیاء آلوده به باکتری‌ها یا ویروس‌های عامل ذات الریه، می‌توانید مبتلا شوید.

امکان دارد بیماری پنومونی ریه قارچی را از محیط بگیرید. با این حال، از فردی به فرد دیگر منتقل نمی‌شود. همه این‌ها به این معنی است که برای درمان عفونت ریه باید ابتدا پیشگیری کنید و این کار با رعایت بهداشت ممکن است.

خوب است بدانید که بیماری ذات الریه در بلند مدت عوارض جبران‌ناپذیری بر اندام‌های بدن وارد می‌کند. شما با مشاهده علائم پنومونی می‌توانید برای مشاوره آنلاین فوری از بهترین فوق تخصصان ریه درمانکده اقدام کنید.

علائم بیماری ذات الریه

نشانه های این بیماری بسته به علت آن از خفیف تا شدید تغییر می‌کنند. شایع‌ترین علائم ذات‌الریه شامل موارد زیر هستند:

علائم پنومونی باکتریایی

• تب
• خستگی
• تنگی نفس
• کاهش اشتها
• تنفس سریع
• افزایش ضربان قلب
• کبودی پوست، لب و ناخن
• سرفه همراه با مخاط زرد، سبز یا خونی
• درد قفسه سینه یا شکم همراه با سرفه و تنفش سریع

بیشتر بدانید: قرص فلوکونازول چیست؟

در صورت لزوم می توانید با دکتر عفونی آنلاین مشورت کنید و هم می توانید به صورت حضوری به متخصص عفونی مراجعه کنید.

نشانه سینه پهلو ویروسی

• سردرد
• سرفه خشک
• درد عضلانی
• خستگی یا ضعف شدید

علائم ذات‌ الریه در کودکان

در صورت مشاهده موارد زیر در فرزندتان به فوق متخصص کودکان مراجعه کنید:

• سرفه
• بی قراری
• تنفس سریع
• کمبود انرژی
• کاهش ادرار
• مشکل در تغذیه
• پوست رنگ پریده
• حالت تهوع یا استفراغ
• بیش از حد گریه کردن
• تب، لرز و برافروختگی پوست

علائم ذات الریه در بزرگسالان

افراد بزرگسال بالای 65 سال معمولا علاوه بر سرفه و تنگی نفس علائم زیر را تجربه میکنند:

• خستگی 
• بی‌اشتهایی
• تغییر در وضعیت روانی به صورت ناگهانی

علائم ذات الریه خاموش چیست؟

پنومونی خاموش همان ذات الریه پیاده‌روی است که بدون علائم در برخی افراد رخ می‌دهد. این نوع سینه پهلو با علائم بسیار ضعیف بروز پیدا می‌کند و معمولا برای مدت طولانی بدون تشخیص و درمان باقی خواهد ماند. نشانه‌های پنومونی خاموش یا بدون علامت عبارتند0 از:

• تب
• خستگی
• تنگی نفس
• سرفه خفیف
• درد در قفسه سینه

علت ایجاد ذات الریه

ریه از کیسه‌های کوچکی به نام آلوئل تشکیل شده که با حمله سیستم ایمنی به عفونت‌های درون آن بیماری پنومونی بروز پیدا می‌کند. سینه پهلو باعث تورم ریه و نشت مایعات می‌شود. عامل اصلی آن باکتری، ویروس و قارچ‌ها هستند. سایر علل بیماری پنومونی ریه عبارتند از:

• سرخک
• آنفولانزا 
• ویروس کرونا
• ویروس سرماخوردگی
• باکتری پنومونی مایکوپلاسما
• ویروس پاراآنفلوآنزای انسانی
• ویروس سنسیشیال تنفسی (RSV)

عوامل خطر پنومونی یا سینه پهلو

آن‌ها عبارتند از:

• سیگار کشیدن
• سن بالای 65 سال
• سیستم ایمنی ضعیف
• سن نوزادی تا 2 سالگی
• سکته مغزی و مشکل در بلع مشکل یا وضعیت عدم تحرک
• افراد در معرض تحریک کننده‌های ریه مثل آلودگی و مواد شیمایی
• شرایط پزشکی خاص مزمن مانند آسم، فیبروز کیستیک، دیابت یا نارسایی قلبی

انواع ذات الریه

سینه پهلو بسته به عامل بیماری‌زا و نحوه ابتلای شما دسته‌بندی می‌شود که شامل موارد زیر است:

1. پنومونی اکتسابی بیمارستانی (HAP)

این نوع پنومونی باکتریایی در مدت اقامت در بیمارستان به وجود می‌آید و می‌تواند جدی‌تر از انواع دیگر باشد، زیرا باکتری‌های موجود ممکن است در برابر آنتی‌بیوتیک‌ها مقاوم‌تر باشند.

2. پنومونی اکتسابی از جامعه (CAP)

پنومونی اکتسابی از جامعه (CAP) به ذات الریه‌ای که در خارج از یک مکان پزشکی به وجود می‌آید، اشاره دارد.

3. پنومونی ناشی از ونتیلاتور (تهویه) (VAP)

اگر در بیمارستان (ICU) بستری هستید و برای تنفس به دستگاه نیاز دارید در معرض این بیماری خواهید بود.

بیشتر بدانید: کیست هیداتید چیست؟

4. پنومونی آسپیراسیون

زمانی‌که غذای جامد، مایعات، آب دهان یا استفراغ اشتباهی وارد نای شود و به ریه‌ها برسد، اگر نتوانید با سرفه آن را خارج کنید باعث بروز عفونت خواهد شد.

5. پنومونی مرتبط با مراقبت های بهداشتی (HCAP)

اگر به مدت طولانی در کلینیک‌های سرپایی همچون خانه سالمندان اقامت دارید احتمال بروز ذات الریه همچون نوع اکتسابی در بیمارستان وجود دارد.

درمان پنومونی

درمان قطعی ذات الریه به علت باکتریاییف ویروسی یا قارچی ومیزان جدی بودن بیماری بستگی دارد. در بسیاری از موارد پزشک فوق تخصص ریه نمیتواند علت را مشخص کند و تصمیم بر مدیریت علائم گرفته میشود تا بتوان وضعیت را کنترل کرد و جلوی پیشرفت بیماری را گرفت. رایج ترین روش درمانی ذات الریه شامل موارد زیر میشود:

دارو درمانی

• آنتی بیوتیک ها: مناسب برای درمان پنومونی باکتریایی
• داروهای ضد قارچ: مناسب برای ذات الریه ناشی از عفونت فارچی
• داروهای ضدویروسی: درمان قطعی ذات الریه ویروسی با دارو امکان پذیر نیست. بلکه میتوان تنها مدت زمان بیماری و شدت آن را با زانامیویر (Relenza) و اوسلتامیویر (Tamiflu) کنترل کرد.

اکسیژن درمانی

اکثر بیماران مبتلا به پنومونی ریه دچار عدم اکسیژن کافی هستند که پزشک اکسیژن اضافی را از طریق لوله در بینی یا ماسک روی صورت تجویز میکند.

مایعات IV

برای مبارزه با کم آبی بدن مایعات مستقیما داخل ورید خواهند شد.

تخلیه مایعات

اگر ریه‌ها و دیواره قفسه سینه با مایعات اضافی پر شده باشد (pleural effusion) پزشک تخلیه آن را تجویز می‌کند. این کار با کاتتر یا جراحی انجام خواهد شد.

درمان خانگی ذات الریه

• استراحت کافی
• غرغره آب نمک
• نوشیدن چای نعناع
• انجام تمرینات تنفسی
• استفاده از مرطوب‌کننده ضا
• نوشیدن آب و مایعات فراوان
• داروهای سرکوب کننده سرفه
• مسکن و کاهش‌دهنده تب مثل استامینوفن (Tylenol) و ایبوپروفن (Advil)

درمان ذات الریه با وازلین

استفاده از وازلین به‌عنوان روش درمانی برای پنومونی توصیه نمی‌شود. این بیماری یک عفونت باکتریایی، ویروسی یا قارچی است و برای درمان آن باید از داروهای مناسب استفاده کرد. درمان سینه پهلو با وازلین ممکن است باعث ایجاد عوارض جانبی ناخواسته شود. این روش بیشتر یک درمان خانگی و غیرموثر به‌شمار می‌آید.

پیشگیری از ذات الریه یا پنومونی

بهترین راه برای جلوگیری از این بیماری واکسینه شدن در برابر ویروس‌ها و باکتری‌ها است. در زیر با واکسن‌های مناسب برای ذات‌الریه آشنا می‌شوید:

• واکسن‌های پنوموکوک: پره ونار 13 (Prevnar 13 ) و واکسن پنوموواکس 23 (Pneumovax 23) 
• واکسیناسیون علیه ویروس‌ها: واکسن کوید-19 و آنفولانزا
• واکسن‌های دوران کودکی: واکسن‌های چند گانه

سایر رو‌ش‌های جلوگیری از پنومونی عبارتند از:

• ترک سیگار و دود دست دوم
• رعایت رژیم غذایی سالم حاوی سبزیجات
• دور ماندن از افراد مبتلا به سرماخوردگی، آفولانزا و کوید-19
• شستشوی کامل دست‌ها قبل از غذا خودن و پس از استفاده سرویس بهداشتی

تشخیص سینه پهلو یا پنومونی

پزشک با گرفتن سابقه پزشکی شما شروع می‌کند. او از شما در مورد ظهور علائم و سلامت کل سوال می‌پرسد. سپس نوبت معاینه بدنی است. شامل گوش دادن به ریه‌ها با استتوسکوپ برای هرگونه صدای غیر طبیعی، مانند صدای خس خس. بسته به شدت علائم و خطر ابتلا به عوارض، پزشك ممكن است دستور یك یا چند مورد از این آزمایش های را نیز بدهد:

تست ذات الریه	توضیحات
اشعه ایکس	بررسی علائم التهاب در قفسه سینه و تعیین محل یا میزان آن
آزمایش کشت خون	بررسی عامل سینه پهلو و رد یا تایید عفونت
کشت خلط	بررسی خلط پس از سرفه شدید برای بررسی عامل پنومونی
پالس اکسی‌متری	بررسی اکسیژن موجود در خون
CT اسکن	ارزیابی ریه‌ها
نمونه سیال	گرفتن نمونه مایع از ریه برای بررسی علت عفونت
برونکوسکوپی	بررسی مجاری هوایی ریه

پنومونی یا سینه پهلو  در مقابل برونشیت

پنومونی و برونشیت دو بیماری متفاوت هستند. سینه پهلو التهاب کیسه‌های هوا موجود در ریه‌هاست. برونشیت التهاب لوله‌های برونشیت؛ لوله‌هایی که از نای به ریه‌ها منتهی می‌شوند.

عفونت‌ها باعث ایجاد پنومونی و برونشیت حاد می‌شوند. علاوه بر این، برونشیت پایدار یا مزمن می‌تواند از طریق استنشاق آلاینده‌ها مانند دود سیگار ایجاد شود.

عفونت ویروسی یا باکتریایی می‌تواند منجر به برونشیت حاد شود. در صورت عدم درمان، می‌تواند به پنومونی تبدیل شود. گاهی اوقات به سختی می‌توان گفت که آیا این اتفاق افتاده است یا خیر. علائم برونشیت و علائم ذات الریه بسیار مشابه است.

اگر برونشیت دارید، درمان آن برای جلوگیری از ابتلا به پنومونی مهم است. برای درمان به پزشکان متخصص مراجعه کنید.

عوارض ذات الریه یا پنومونی

ذات الریه ممکن است عوارضی ایجاد کند، به‌خصوص در افرادی که سیستم ایمنی ضعیف یا بیماری مزمن مانند دیابت دارند. شایع‌ترین عوارض عبارتند از:

1. حمله قلبی
2. آبسه ریه‌ها
3. شوک سپتیک
4. نارسایی ارگان
5. اختلال در تنفس
6. بیماری افیوژن پلوری
7. فشار خون خطرناک

بیشتر بدانید: لنفادنیت مزانتریک چیست؟

پنومونی ریه دارای چند مرحله است؟

بیماری پنومونی ممکن است براساس ناحیه ‌ی که در آن تأثیر گذاشته طبقه‌بندی شود:

1. برونکوپنومونیا

برونکوپنومونیا مناطقی را در هر دو ریه تحت تأثیر قرار می‌دهد.

2. پنومونی لوبار

پنومونی لوبار بر یک یا چند لوب ریه تأثیر می‌گذارد. هر ریه از چند لوب تشکیل شده است که بخش‌های مشخص شده از ریه هستند. با توجه به پیشرفت آن، پنومونی لوب را می‌توان به چهار مرحله تقسیم کرد:

1.  احتقان (سنگینی ریه‌ها)
2. قرمز و سفت شدن
3. خاکستری و سفت شدن
4.  بهبود

ذات الریه یا سینه پهلو در دوران بارداری

ذات‌الریه‌ای که در دوران بارداری رخ می‌دهد، پنومونی مادری نامیده می‌شود. زنان باردار بیشتر در معرض خطر ابتلا به شرایطی مانند ذات الریه هستند. این مشکل به‌دلیل سرکوب طبیعی سیستم ایمنی بدن است که هنگام بارداری اتفاق می‌افتد.

علائم پنومونی در سه ماهه‌های مختلف، متفاوت نیست. با این وجود، ممکن است به‌دلیل ناراحتی‌های مختص این دوران دیرتر متوجه علائم شوید.

نتیجه ذات الریه یا پنومونی

سینه پهلو نوعی بیماری ریوی است که به‌دلیل عفونت ویروس‌ها، باکتری‌ها یا عفونت قارچی موجب التهاب ریه‌ها می‌شود. این بیماری در کودکان و بزرگسالان بالای 65 سال با علائم متفاوتی ظاهر خواهد شد. از همین‌رو مهم است با مشاهده کوچکترین ص1ص1 پنومونی حتما با دکتر فوق تخصص ریه مشورت کنید. ما در این مقاله از مجله درمانکده ضمن بررسی علائم بیماری ذات الریه، روش‌های درمانی آن را با شما به اشتراک گذاشتیم.

سوالات متداول

منبع: Healthline | my.clevelandclinic | webmd