از کجا بفهمیم قرص اورژانسی اثر کرده؟ اگر عمل نکرد چه کنیم؟

قرص اورژانسی یکی از راه‌های پیشگیری از بارداری است که می‌توانید از آن در مواقع رابطه جنسی محافظت‌نشده استفاده کنید. این قرص‌ها به طور معمول سه تا پنج روز روی بدن خانم‌ها تاثیر دارند، اما در برخی مواقع ممکن است اثرگذاری قرص‌های اورژانسی به طور کامل از بین برود. معمولا متخصصان معتقدند قرص‌های اورژانسی باید به صورت کوتاه‌مدت و فقط در مواقع ضروری استفاده شوند؛ زیرا ممکن است استفاده طولانی‌مدت از آن‌ها باعث بروز عوارض مختلف مانند سرگیجه، گرفتگی عضلانی، خونریزی غیر طبیعی، قاعدگی نامنظم، درد لگن و… شود. 

اغلب خانم‌ها پس از مصرف قرص اورژانسی دائما نگران اثرگذاری آن هستند و این سوال برایشان مطرح می‌شود که در چه صورت قرص اورژانسی اثر نمی‌کند؟ در این مقاله از مجله درمانکده همراه ما باشید تا شما را بیشتر با دلایل عدم اثرگذاری قرص‌های اورژانسی آشنا کنیم.

نحوه مصرف انواع قرص اورژانسی

قرص‌ اورژانسی ضد بارداری به طور کلی به ۲ دسته تقسیم می‌شود:

• قرص پروژسترون: این نوع قرص اضطراری فقط از پروژسترون تشکیل شده و ماده فعال آن، لوونورژسترول است. مکانیسم عمل این قرص که شامل قرص اورژانسی دوتایی و تکی می‌شود، با تاخیر یا جلوگیری از تخمک‌گذاری عمل می‌کند و تا پنج روز پس از رابطه جنسی محافظت‌نشده، قابل استفاده است. با این حال، قرص اورژانسی لوونورژسترول هر چه زودتر مصرف شود، اثربخشی موثرتری دارد.
• قرص ترکیبی: این نوع قرص‌های اورژانسی از استروژن و پروژسترون تشکیل می‌شوند و معمولا اثربخشی آن‌ها از قرص‌های لوونورژسترول کمتر است. با این حال، می‌توانید قرص اضطراری ترکیبی را تا پنج روز پس از رابطه جنسی محافظت‌نشده مصرف کنید. قرص‌های ترکیبی برای زنانی که نسبت به قرص‌های اورژانسی حاوی فقط پروژسترون حساسیت دارند، گزینه مناسبی هستند.

در جدول زیر می‌توانید نحوه مصرف قرص‌های اورژانسی همچون قرص اورژانسی تنسی ۱/۵ را بر اساس بسته‌بندی موجود در داروخانه‌ها مشاهده کنید:

در چه صورت قرص اورژانسی اثر نمی‌کند؟

حال که با نحوه مصرف قرص‌های اضطراری پیشگیری از بارداری آشنا شدید، می‌توانیم به مهم‌ترین سوال در این زمینه پاسخ دهیم. اغلب زنانی که انواع قرص‌های اورژانسی را مصرف می‌کنند، این سوال برایشان مطرح می‌شود که در چه صورت قرص اورژانسی اثر نمی‌کند؟ 

قرص‌های اضطراری تا ۸۵ درصد می‌توانند از بارداری ناخواسته جلوگیری کنند، اما نکته مهم در اثربخشی موثر آن‌ها، مصرف قرص‌ها بلافاصله پس از رابطه جنسی محافظت‌نشده است. در واقع، هر چقدر بین مصرف قرص اورژانسی و رابطه جنسی فاصله ایجاد شود، احتمال عدم اثرگذاری این قرص‌ها بیشتر می‌شود. 

دیگر عوامل مهمی که می‌توانند بر کاهش اثربخشی قرص‌های اورژانسی تاثیر بگذارند، شامل موارد زیر هستند:

• مصرف قرص اورژانسی با تاخیر و ۷۲ ساعت پس از رابطه جنسی محافظت‌نشده اثربخشی آن را مختل می‌کند.
• وزن بالای ۷۵ کیلوگرم مانع از اثرگذاری قرص‌های اضطراری می‌شود.
• شاخص توده بدنی (BMI) بالای ۳۰ مکانیسم عمل قرص‌های اورژانسی را بی‌تاثیر می‌کند.
• تداخل داروهای مصرفی مانند آنتی‌بیوتیک‌ها، قرص‌های ضد افسردگی، آرام‌بخش‌ها و آنتی‌اکسیدان‌ها با قرص‌های اورژانسی منجر به کاهش اثرگذاری آن‌ها می‌شود.
• بیماری‌های مختلف مانند ناراحتی گوارشی یا کبدی بر اثربخشی قرص‌های اضطراری اثر می‌گذارند.
• برخی بیماری‌ها که باعث ایجاد اختلال در هضم و جذب داروها می‌شوند، تاثیر قرص اورژانسی را کم می‌کنند.
• زمانی که فرآیند تخمک‌گذاری آغاز شده باشد، مکانیسم تاخیر یا جلوگیری از آن و در نتیجه پیشگیری از بارداری مختل می‌شود.

لازم به ذکر است، قرص‌های اورژانسی یک روش ایمن و دائمی پیشگیری از بارداری به‌شمار نمی‌آیند؛ زیرا همان‌طور که در موارد بالا ذکر کردیم، برخی عوامل می‌توانند اثربخشی این دارو را تحت تاثیر قرار دهند. 

از طرفی، مصرف طولانی‌مدت قرص اضطراری پیشگیری از بارداری می‌تواند با عوارض جانبی جدی برای خانم‌ها همراه باشد. بنابراین قبل از مصرف قرص اورژانسی ابتدا با پزشک متخصص زنان و زایمان مشورت کنید. اگر کنجکاو شده‌اید، در مورد عوارض قرص اورژانسی بر رحم بدانید، خوب است مقاله مرتبط با آن را در درمانکده مطالعه کنید.

بهترین زمان مصرف قرص اورژانسی

قرص‌های اورژانسی فرآیند تخمک‌گذاری را به تاخیر می‌اندازند یا از آن جلوگیری می‌کنند؛ بنابراین بسیار مهم است که این قرص‌ها قبل از آزاد شدن تخمک یا قرار گرفتن آن در رحم مصرف شوند. متخصصان معتقدند بهترین زمان مصرف قرص‌های اورژانسی، ۷۲ ساعت پس از رابطه جنسی محافظت‌نشده است. 

با این حال، قرص‌های اضطراری پیشگیری از بارداری انواع مختلفی دارند که برخی از آن‌ها باید بلافاصله پس از رابطه جنسی محافظت‌نشده مصرف شوند، اما بعضی دیگر را می‌توان تا پنج روز پس از رابطه جنسی مصرف کرد. برای دریافت اطلاعات دقیق در این زمینه، می‌توانید مقاله تفاوت قرص اورژانسی تکی با دوتایی را در درمانکده مطالعه کنید.

چه عواملی اثربخشی قرص اورژانسی را کاهش می‌دهد؟

برخی مواد غذایی، داروها و مکل‌ها می‌توانند اثربخشی قرص‌های اورژانسی را خنثی کنند؛ از جمله:

• کربوهیدرات ساده مانند قند، شکر و شیرین‌کننده‌های مصنوعی (حداقل تا ۲ ساعت قبل و بعد از مصرف قرص اورژانسی، شیرینی‌جات میل نکنید)

• داروهایی مانند مانند کاربامازپین، فنوباربیتال، فنی‌توئین، ریفامپین و تتراسایکلین
• آنتی‌اکسیدان‌های قوی مانند ویتامین E و C

از کجا بفهمیم قرص اورژانسی اثر کرده؟

اگر قرص‌های اورژانسی را در اسرع وقت (بین ۷۲ ساعت تا پنج روز پس از رابطه جنسی محافظت‌نشده) مصرف کنید، احتمال جلوگیری از بارداری بسیار بالاست. با این حال، اگر تا ۲ هفته پس از مصرف این قرص‌ها، خونریزی قاعدگی شما شروع نشود، به احتمال زیاد فرآیند تخمک‌گذاری آغاز شده است که در چنین وضعیتی باید به دکتر زنان مراجعه کنید. لازم به ذکر است، مصرف قرص‌های اورژانسی می‌تواند باعث شود تا شروع دوره قاعدگی را از حد معمول، زودتر یا دیرتر تجربه کنید؛ بنابراین تاخیر یا نامنظمی در زمان آغاز پریود طبیعی است و همیشه جای نگرانی ندارد.

نکات مهم درباره عدم اثربخشی قرص‌های اورژانسی

هنگام مصرف قرص‌های اورژانسی برای جلوگیری از عدم اثربخشی آن‌ها به نکات زیر توجه کنید:

۱- هر چه قرص اضطراری پس از رابطه جنسی محافظت نشده زودتر مصرف شود، احتمال اثربخشی آن بیشتر است.

۲- استفاده نادرست یا ناپیوسته (کمتر یا بیشتر از دوز توصیه‌شده) از این قرص‌ها می‌تواند اثربخشی آن را کاهش دهد.

۳- اگر فرآیند تخمک‌گذاری آغاز شده باشد، مصرف قرص‌های اورژانسی تاثیری ندارد.

۴- مصرف الکل و سیگار قبل یا بعد از استفاده از قرص‌های اورژانسی بر عملکرد آن‌ها تاثیرگذار است.

۵- در صورت مصرف داروهای پزشکی، برای جلوگیری از بروز تداخل دارویی و عوارض جانبی جبران‌ناپذیر، حتما قبل از استفاده از قرص‌های اورژانسی با دکتر زنان مشورت کنید.

سخن پایانی

قرص اورژانسی با وجود اثربخشی بالا در پیشگیری از بارداری ناخواسته، اغلب منجر به بروز عوارض جانبی پوستی و اختلال در اعصاب می‌شود. به همین دلیل متخصصان، مصرف این قرص‌های ضد بارداری را نهایتا سه تا چهار بار در سال مجاز می‌دانند. از طرفی، عوامل مختلفی می‌توانند اثربخشی قرص‌های اورژانسی را تحت تاثیر قرار دهند که ما در این مقاله از مجله درمانکده اطلاعات مفیدی را درباره آن موارد با شما به اشتراک گذاشتیم. همچنین، می‌توانید برای درک بهتر تفاوت قرص اورژانسی با ال دی مقاله مرتبط با آن را در درمانکده بخوانید.

با این حال، اگر هنوز نگران هستید در چه صورت قرص اورژانسی اثر نمی‌کند، برای مشورت با بهترین پزشکان متخصص از جمله دکتر زنان باتجربه به وب‌سایت درمانکده سر بزنید و از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی این مجموعه برای مراجعه حضوری یا مشاوره آنلاین با دکتر زنان یا سایر تخصص‌ها به صورت تلفنی، متنی و تصویری نوبت بگیرید.

سوالات متداول

منابع: medlineplus | helloclue