در بسیاری از موارد می‌توان بیماری‌های قلبی را با اصلاح سبک زندگی، مصرف دارو یا روش‌های غیر جراحی درمان کرد. با این حال، جراحی برای رفع بعضی از مشکلات از جمله انسداد عروق کرونر، تعویض دریچه‌های قلبی معیوب و نارسایی قلبی ضروری است. روش‌های مختلفی برای جراحی قلب وجود دارد که عمل قلب باز (Open-heart surgery) یکی از آن‌ها است. تا انتهای این مقاله از مجله درمانکده با ما همراه باشید تا درباره این جراحی اطلاعات بیشتری کسب کنید.
فهرست محتوا
عمل قلب باز چیست؟
جراحی قلب باز به ترمیم نقایص یا آسیب‌های قلبی کمک می‌کند. در این روش، جراح استخوان سینه را می‌برد و قفسه سینه را باز می‌کند تا راحت‌تر به قلب دسترسی پیدا کند.
رایج‌ترین نوع این جراحی، عمل قلب باز بای پس است که روی عروق کرونر انجام میشود. شریان‌های کرونر وظیفه انتقال خون غنی از اکسیژن به قلب را بر عهده دارند. اگر این شریان‌ها مسدود یا باریک شوند، در معرض خطر حمله قلبی قرار می‌گیرید. برای جلوگیری از بروز این مشکل، عمل قلب باز با پیوند رگ انجام میشود؛ به این معنی که جراح یک رگ خونی سالم را از سایر قسمت‌های بدن می‌گیرد و آن را به شریان کرونری مسدودشده پیوند می‌زند. این کار به رگ پیوندی اجازه می‌دهد که شریان مسدودشده را دور بزند و خون تازه را به قلب برساند.
عمل قلب باز دریچه میترال یا دریچه آئورت هم از جراحی‌های رایجی است که ممکن است توسط پزشکان توصیه شود. دریچه میترال بین دهلیز چپ و بطن چپ قلب قرار دارد و از برگشت خون به سمت دهلیز جلوگیری می‌کند. دریچه آئورت نیز بین بطن چپ و شریان آئورت قرار دارد و پس از پمپاژ خون مانع برگشت آن به سمت قلب میشود.
علاوه بر این، در صورت ابتلا به هر یک از موارد زیر ممکن است به انواع عمل قلب باز نیاز داشته باشید:
- آریتمی از جمله فیبریلاسیون دهلیزی
- نقایص مادرزادی قلب مانند نقص سپتوم دهلیزی (سوراخ در قلب) یا سندرم هیپوپلاستیک قلب چپ
- نارسایی قلبی
- آنوریسم آئورت توراسیک
بیشتر بخوانیم: جراحی بای پس قلب چیست؟
چگونه برای عمل قلب باز آماده شویم؟
قبل از جراحی باید به دقت از توصیه‌های جراح قلب و عروق در موارد زیر پیروی کنید:
- داروها: ممکن است لازم باشد یک یا ۲ هفته قبل از جراحی مصرف بعضی از داروها، مکمل‌های غذایی یا محصولات گیاهی را قطع کنید. معمولا توصیه میشود از مصرف رقیق‌کننده‌های خون (آسپرین، وارفارین یا سایر داروهایی که از لخته شدن خون و سکته مغزی جلوگیری می‌کنند) و داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) خودداری کنید. چون می‌توانند خطر خونریزی را افزایش دهند.
- غذا و نوشیدنی: تیم پزشکی از شما می‌خواهد که قبل از جراحی ناشتا بمانید و از خوردن غذا یا نوشیدن مایعات خودداری کنید. چرا که بیهوشی با معده خالی بی‌خطرتر است.
- سیگار و الکل: قبل از جراحی، سیگار را ترک کنید و از مصرف نوشیدنی‌های الکلی بپرهیزید. چون هر ۲ می‌توانند سرعت بهبودی را کاهش دهند یا عوارض ناشی از جراحی را تشدید کنند.
علاوه بر این، احتمالا پزشک از شما می‌خواهد که بالاتنه خود را با صابون ضد باکتری بشویید. این کار خطر عفونت پس از جراحی را کاهش می‌دهد. همچنین ممکن است برای شما آزمایش خون بنویسد یا عملکرد قلب را با سایر روش‌ها بررسی کند.
مراحل عمل قلب باز؛ جراحی چگونه انجام میشود؟
مدت زمان عمل قلب به نوع جراحی و نیازهای فردی شما بستگی دارد. به عنوان مثال، بای‌پس عروق کرونر سه تا ۶ ساعت طول میکشد. عمل قلب باز از اول تا آخر با بیهوشی عمومی انجام میشود؛ در نتیجه شما در طول جراحی خواب هستید و هیچ دردی را احساس نمی‌کنید.
بعد از بیهوشی، جراح یک برش ۶ تا هشت اینچی (حدود ۱۵ تا ۲۰ سانتی‌متر) در وسط قفسه سینه ایجاد می‌کند و تمام یا بخشی از استخوان سینه را برش می‌دهد تا به قلب دسترسی پیدا کند.
تیم پزشکی ممکن است در طول جراحی از دستگاه بای‌پس قلبی-ریوی استفاده کند. در این صورت، قلب شما متوقف میشود و دستگاه وظیفه پمپاژ خون را بر عهده می‌گیرد. به عبارت دیگر، خون را در سراسر بدن به گردش درمی‌آورد و ضمن تزریق اکسیژن به داخل آن، دی‌اکسید کربن را حذف می‌کند.
گاهی‌اوقات، پزشک جراحی را بدون دستگاه بای‌پس قلبی-ریوی انجام می‌دهد. در این روش، قلب شما به تپش ادامه می‌دهد و یکی از اعضای تیم جراحی از دستگاهی برای ثابت نگه داشتن آن در حین عمل استفاده می‌کند.
مهم‌ترین مراقبت های بعد از عمل قلب باز چیست؟
این روش درمانی یک جراحی بزرگ است که به نظارت دقیق و حمایت فوری پس از عمل نیاز دارد. بنابراین طبیعی است که در چند روز اول پس از عمل در بخش مراقبت‌های ویژه بمانید تا تیم پزشکی بتواند شما را به دقت تحت نظر بگیرد.
پس از خروج از بخش مراقبت‌های ویژه، احتمالا حدود یک هفته در بیمارستان خواهید ماند. بهبودی در منزل بعد از مرخص شدن از بیمارستان معمولا بین چهار تا ۶ هفته طول میکشد. تیم پزشکی در مورد نحوه مصرف داروها و میزان فعالیتی که می‌توانید انجام دهید، راهنمایی‌های لازم را به شما ارائه می‌دهد.
احساس خستگی و کمی درد در دوران نقاهت کاملا طبیعی است. رعایت نکات زیر به شما کمک می‌کند که این دوران را راحت‌تر پشت سر بگذارید:
- از زخم خود دقیقا طبق دستور مراقبت کنید و در صورت بروز علائم عفونت در اطراف آن (از جمله قرمزی یا ترشح)، موضوع را به پزشک اطلاع دهید.
- اگر علائم جدی عفونت مثل مشکل در تنفس، تب یا تعریق زیاد را تجربه کردید، به دنبال درمان اورژانسی بروید.
- صبور باشید و برای بهبودی خود وقت بگذارید. چون هفته‌ها یا ماه‌ها طول میکشد تا بتوانید به فعالیت‌های عادی خود برگردید. بعضی از پزشکان ممکن است برای شروع فعالیت‌های روزانه و سایر جنبه‌های بهبودی، پشتیبانی تخصصی ارائه دهند.
مراقبت‌های بعدی ممکن است از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد، اما احتمالا شامل آزمایش خون، اسکن قلب و تست استرس (نظارت بر عملکرد قلب در طول تمرین روی تردمیل) است.
عوارض عمل قلب باز در زنان و مردان چیست؟
مانند همه جراحی‌ها، عمل قلب باز هم خطرات و عوارض خاص خود را دارد. عمل قلب باز در بیماران دیابتی یا افراد چاق با عوارض بیشتری همراه است. مشکل ریوی از جمله بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) هم می‌تواند عوارض مرتبط با این روش درمانی را افزایش دهد. به‌علاوه، مشخص شده است که افراد سیگاری بیشتر از دیگران مستعد ابتلا به مشکلات بعد از عمل هستند. از مهم‌ترین عوارض مرتبط با جراحی قلب می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- واکنش آلرژیک به داروی بیهوشی
- آریتمی (ضربان قلب نامنظم)
- خونریزی
- آسیب‌دیدگی عروق خونی اطراف قلب یا اندام‌هایی مانند ریه‌ها و کلیه‌ها
- عفونت
- سکته مغزی
شدت این خطرات به خود فرد بستگی دارد. افراد مبتلا به مشکلات قلبی پیشرفته بیشتر از سایر بیماران با عوارض مرتبط با جراحی روبه‌رو می‌شوند.
بیشتر بخوانیم: سوفل قلبی؛ آیا صدای اضافی قلبی خطرناک است؟
چه زمانی باید با پزشک تماس گرفت؟
در صورتی که علائم زیر را تجربه کردید، با پزشک خود تماس بگیرید:
- درد قفسه سینه که با احساس ناراحتی طبیعی در محل جراحی متفاوت است
- تب
- حالت تهوع و استفراغ
- تنگی نفس
- علائم عفونت در محل جراحی مانند قرمزی یا خروج ترشح
- گفتار نامفهوم یا سایر علائم سکته مغزی
کلام پایانی
بهبودی و دورنمای بلندمدت جراحی قلب به وضعیت سلامتی شما و روشی که برای جراحی انتخاب شده است، بستگی دارد. این روش درمانی علائم مشکلات قلبی از جمله درد قفسه سینه و تنگی نفس را بهبود می‌بخشد و خطر حمله قلبی را کاهش می‌دهد. با این حال، لزوما یک درمان قطعی محسوب نمی‌شود و همچنان احتمال پیشرفت بیماری شما وجود دارد.
اگر در مورد عمل قلب باز به راهنمایی بیشتری نیاز دارید، می‌توانید از طریق سایت درمانکده با بهترین جراحان قلب و عروق مشورت کنید. در درمانکده علاوه بر سیستم نوبت‌دهی حضوری، امکان مشاوره آنلاین با جراح قلب و عروق فراهم شده است.
بیشتر بخوانیم: آنژیوگرافی قلب روشی بدون عوارض برای درمان
سوالات متداول
جراحی قلب پیچیده است و گاهی‌اوقات ممکن است ۶ ساعت یا بیشتر طول بکشد.
مدت زمان بیهوشی بعد از اتمام جراحی از فردی به فرد دیگر متفاوت است و به مدت زمان عمل، دوز داروی بیهوشی و شرایط جسمی بیمار بستگی دارد.
بله. این عمل جراحی را می‌توان روی کودکان و حتی نوزادان هم انجام داد.
بله. در صورت ضرورت می‌توانید در هر سنی این جراحی را انجام دهید.
خیر. در این روش معمولا محل برش در مرکز قفسه سینه است.
پاسخ این سوال به شدت بیماری قلبی و میزان گرفتگی عروق خونی بستگی دارد. معمولا عمل قلب باز زمانی توصیه میشود که سایر راه‌کارهای درمانی موثر نیستند.
معمولا این روش درمانی زمانی انجام میشود که سایر راه‌کارها نمی‌توانند مشکل شما را برطرف کنند. با این حال، می‌توانید در مورد روش‌های جایگزین مثل آنژیوپلاستی، جراحی رباتیک قلب و… با پزشک مشورت کنید.
طبیعی است که قبل از عمل قلب باز با لیزر یا سایر روش‌ها نگران و مضطرب باشید. اما باید بدانید که درصد موفقیت عمل قلب باز بالا است و متخصصان باتجربه می‌توانند به راحتی آن را انجام دهند. به یاد داشته باشید که این جراحی یک روش درمانی تهاجمی محسوب میشود، اما معمولا خطرناک نیست و نرخ مرگ‌ومیر پایینی دارد. در یک مطالعه مشاهده شد که شیوع مرگ بر اثر عمل قلب باز ۲/۹۴ درصد است.
افراد چاق، بیماران دیابتی، بیماران مبتلا به مشکلات ریوی مثل بیماری انسدادی مزمن ریه و افراد سیگاری بیشتر از دیگران عوارض مرتبط با جراحی را تجربه می‌کنند.
میزان بقای بیماران بعد از جراحی قلب به عوامل زیادی مثل وضعیت سلامتی بیمار و سبک زندگی او، نحوه انجام جراحی و مهارت جراح بستگی دارد. آمارها نشان می‌دهد که معمولا ۷۴ درصد بیماران تا ۱۰ سال پس از عمل زنده می‌مانند.
بله. گاهی‌اوقات به دلیل بالا رفتن سن یا پیشرفت بیماری باید جراحی مجددا انجام شود.
منابع: medicalnewstoday, my.clevelandclinic
