کلسترول بالا و راه‌های کاهش سریع آن؛ برای کلسترول بالا چه بخوریم؟

کلسترول بالا یکی از مشکلات شایع سلامتی در جوامع امروزی است که در صورت عدم کنترل به طور جدی بر سلامت قلب و عروق تاثیر می‌گذارد. این وضعیت به معنی افزایش سطح کلسترول در خون است و می‌تواند منجر به تشکیل رسوبات چربی در دیواره‌های شریان‌ها شود و جریان خون را مسدود کند. یکی از مهم‌ترین سوالاتی که فرد مبتلا به کلسترول بالا با آن مواجه می‌شود، این است که برای پایین اوردن کلسترول خون چی بخوریم و چگونه آن را درمان کنیم. اگر پزشک متخصص قلب و عروق به شما گفته چربی خون بالا دارید و به دنبال کاهش سریع آن هستید، در این مقاله از مجله درمانکده همراه ما باشید.

کلسترول بالا چیست؟

بدن برای عملکرد درست به مقدار کمی کلسترول نیاز دارد. اما ممکن است چربی اشباع بیش از حد در رژیم غذایی ما وجود داشته باشد که منجر به افزایش سطح کلسترول بد یعنی LDL می‌شود. در واقع می‌توان گفت کلسترول بالا یا هیپرکلسترولمی (Hypercholesterolemia) نتیجه سبک زندگی نادرست و عدم رعایت رژیم غذایی سالم است. 

زمانی که چربی خون LDL بیش از حد معمول باشد، باعث ایجاد پلاک در عروق می‌شود و ریسک ابتلا به بیماری قلبی را افزایش می‌دهد. کلسترول خوب یا HDL نوعی دیگر از کلسترول خون است که کمک می‌کند تا بدن شما کلسترول بد را از خون پاک کند. اگر می‌خواهید که کلسترول LDL خون را پایین بیاورید و کلسترول HDL را بالا ببرید باید رژیم غذایی درست و اصولی داشته باشید.

بیشتر بدانید:فواید قرص امگا 3 برای زنان و مردان

علائم کلسترول بالا در زنان و مردان

کلسترول بدن باید از ۲۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر کمتر باشد. متخصصان معمولا ۱۹۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر (mg/dL) یا بالاتر در بزرگسالان و ۱۶۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر یا بالاتر در کودکان را به عنوان هیپرکلسترولمی می‌شناسند. این عارضه معمولا به ندرت علائم مشخصی ایجاد می‌کند؛ با این حال برخی افراد دارای کلسترول بالای ۲۰۰ با نشانه‌های زیر مواجه می‌شوند:

• درد قفسه سینه
• احساس درد در ساق پا هنگام راه رفتن
• تنگی نفس و خستگی غیر عادی
• ایجاد برآمدگی‌های کوچک روی پوست، مخصوصا روی دست، آرنج، زانو یا اطراف چشم
• رسوب کلسترول مومی در پوست یا تاندون‌ها (گزانتوم)
• سرگیجه و سبکی سر
• تهوع، استفراغ و سوءهاضمه
• رسوب زرد‌ رنگ و کوچک کلسترول در زیر چشم و اطراف پلک

لازم به ذکر است، علائم کلسترول بالا در مردان و زنان معمولا در مراحل اولیه پنهان می‌ماند و تنها با پیشرفت عوارض ناشی از آن مانند بیماری های قلبی بروز پیدا می‌کند. بنابراین، اگر سابقه خانوادگی این بیماری را دارید، چاق هستید یا غذاهای پرچرب مصرف می‌کنید از انجام آزمایش‌های منظم برای کنترل سطح چربی خون خود و پیشگیری از عوارض جدی غافل نشوید.

علت هیپرکلسترولمی (Hypercholesterolemia)

کلسترول بالا از چیست؟ این سوال از سمت افراد زیادی پرسیده می‌شود که در جواب آن‌ها می‌توان گفت، ژنتیک و سبک زندگی نامناسب اصلی‌ترین علت کلسترول بالا در جوانی به‌شمار می‌آیند. از طرفی، برخی افراد به هایپرکلسترولمی فامیلی مبتلا هستند؛ بدین معنی که موقع تولد به طور ارثی چربی خون بالایی دارند و ممکن است به مشکلات قلبی و تصلب شرایین در سنین پایین دچار شوند. 

دیگر عوامل موثری که می‌توانند به تنهایی یا در ترکیب با یکدیگر ریسک ابتلا به این عارضه را افزایش دهند، عبارت‌اند از:

• کم‌تحرکی
• اضافه وزن بالا
• رژیم غذایی حاوی چربی‌های اشباع
• مصرف بیش از حد شکر و کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده
• افزایش سن و کندتر شدن متابولیسم بدن
• برخی شرایط پزشکی مانند دیابت، تیروئید، بیماری‌های کلیوی و کبدی
• مصرف دخانیات و الکل
• استرس مزمن

برای کاهش کلسترول خون چه کار کنیم؟

افراد زیادی به دنبال جواب این سوال هستند که چگونه کلسترول را پایین بیاوریم. وقتی صحبت از چربی خون می‌شود، اغلب ما به دنبال غذاهای مفید برای کلسترول بالا هستیم. این در حالی است که برای کاهش سریع کلسترول باید علاوه بر رعایت رژیم غذایی مناسب، انجام برخی اقدامات را جدی بگیرید؛ از جمله:

• تحرک و فعالیت بدنی منظم
• مصرف میان‌وعده سالم
• دوری از استرس
• توجه به برچسب و ترکیبات اولیه مواد غذایی
• اجتناب از مصرف دخانیات و الکل
• کاهش وزن
• کنترل میزان غذا
• مصرف میوه و سبزیجات تازه
• گنجاندن ماهی در رژیم غذایی
• مصرف مغزها و دانه‌های مفید برای چربی خون
• استفاده از چربی‌های غیر اشباع

بیشتر بدانید: LDL در آزمایش خون چیست؟

درمان کلسترول بالا

اولین خط درمان این عارضه، تغییر سبک زندگی ناسالم است. با این حال، در صورت بالا بودن کلسترول یا ابتلا به هیپرکلسترولمی خانوادگی، پزشک دارو تجویز می‌کند.

دارو درمانی برای کاهش LDL

پزشک بر اساس سن، وزن، سلامت جسمانی و تاریخچه پزشکی فرد یکی از داروهای زیر را برای درمان ال دی ال بالا تجویز می‌کند:

• استاتین‌ها مانند فلوواستاتین، لوواستاتین، پیتاواستاتین و پراوستاتین که کمک می‌کنند تا کبد کلسترول را از خون حذف کند. همچنین، این داروها برای جذب کلسترول ساخته‌شده در دیواره‌های شریانی مفید هستند.
• رزین‌های اتصال‌دهنده صفراوی مانند کلستیرامین، کلسولام و کلستیپول که کمک می‌کنند تا کبد از کلسترول اضافی برای ساخت اسید صفراوی استفاده کند.
• مهارکننده‌های جذب کلسترول مانند داروی ازتیمایب که معمولا در ترکیب با استانین‌ها تجویز می‌شوند به محدود کردن جذب کلسترول غذایی کمک می‌کنند و نقش مهمی در کاهش چربی خون دارند.
• داروهای تزریقی مانند آلیرکوماب و اوولوکوماب که برای درمان ldl بالا در افراد مبتلا به هیپرکلسترولمی ژنتیکی تجویزی می‌شوند و به کبد برای جذب بیشتر کلسترول LDL کمک می‌کنند.

بیشتر بدانید: آیا کلسترول بالا خطرناک است؟

درمان خانگی کلسترول بالا

بهترین راه درمان کلسترول بالا در خانه این است که تغییراتی در سبک زندگی و تغذیه خود ایجاد کنید. این تغییرات که شامل رعایت رژیم غذایی کم‌چرب، ورزش منظم، مصرف وعده‌های غذایی پرفیبر، پیاده‌روی روزانه و خوردن غذاهایی خانگی به جای فست‌فودها هستند، به طور موثری سطح LDL را کاهش می‌دهند و ریسک خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را تا حد زیادی کم می‌کنند.

بیشتر بدانید: HDL در آزمایش خون چیست؟

برای کلسترول بالا چه بخوریم؟

مواد غذایی زیر به عنوان قاتل کلسترول بالا شناخته می‌شوند؛ بنابراین از گنجاندن آن‌ها در رژیم غذایی خود غافل نشوید. 

• ماهی
• برنج قهوه‌ای
• سیر خام یا پخته
• دانه کتان
• بادام و گردو
• آب انار، آب آلبالو، آبغوره
• کدو سبز
• جو دوسر
• شوید و جعفری
• پیاز
• چای سبز
• کدو حلوایی
• بادمجان
• غلات کامل
• فلفل سبز و سیاه
• خاکشیر
• سبوس گندم
• حبوباتی مانند لوبیا، نخود و عدس
• سویا و محصولات آن مثل شیر سویا و یا پنیر سویا (توفو)
• میوه و سبزیجات تازه مانند ازگیل، پرتقال، سیب، خیار، گوجه‌فرنگی، انگور، کلم، بروکلی و کرفس

بیشتر بدانید: کدام درد قلب خطرناک است؟

این مواد غذایی به طور موثری در کاهش چربی خون موثر هستند. با این حال بهتر است برای اطلاع از مقدار و نحوه مصرف آن‌ها حتما از یک متخصص تغذیه مشورت بگیرید. پیشنهاد می‌کنیم به وب‌سایت درمانکده سر بزنید و با بهترین پزشکان متخصص از جمله متخصص تغذیه آنلاین مشورت کنید. همچنین، درمانکده این امکان را برای شما فراهم کرده تا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری متخصص تغذیه از متخصص تغذیه مورد نظر خود نوبت بگیرید.

صبحانه مناسب برای کلسترول بالا

یک وعده صبحانه مناسب در رژیم غذایی برای کلسترول بالا حاوی مواد غذایی‌ مفید است تا به کاهش چربی خون کمک کند. در اینجا چند نمونه صبحانه سالم برای مبتلایان به ال دی ال بالا را معرفی می‌کنیم:

• جو دوسر پخته شده با آب یا شیر کم چرب، همراه با دانه چیا و میوه‌های تازه
• نان تست سبوس‌دار همراه با آووکادو و تخم مرغ آب‌پز
• ماست یونانی کم‌چرب همراه با میوه‌های تازه و مغز بادام یا گردو
• املت سبزیجات مانند اسفناج، قارچ و تخم مرغ با روغن زیتون
• پنکیک تهیه‌شده از آرد سبوس‌دار یا جو دوسر همراه با میوه‌های تازه و کمی عسل

عوارض هیپرکلسترولمی (Hypercholesterolemia)

کلسترول بالا در کودکان و بزرگسالان باعث مختل شدن گردش خون صحیح در اندام‌ها می‌شود و درد ایجاد می‌کند. کودکان و بزرگسالانی که به دلیل اضافه وزن و سبک زندگی نادرست دچار چربی خون بالایی هستند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به سکته قلبی قرار دارند.

از دیگر عوارض چربی خون بالا می‌توان به کبد چرب، سنگ کیسه صفرا و تصلب شرایین اشاره کرد. همچنین، چک کردن چربی خون در دوران حاملگی اهمیت ویژه‌ای دارد. چرا که کلسترول بالا در بارداری احتمال مشکلاتی مانند پره اکلامپسی را افزایش می‌دهد و تهدیدکننده جان مادر و جنین است.

بیشتر بدانید: کلسترول در آزمایش خون باید چند باشد؟

کدام غذاها کلسترول بالایی دارند؟

برخی مواد غذایی حاوی چربی‌های اشباع هستند که باعث افزایش سطح ال دی ال خون می‌شوند؛ از جمله:

• گوشت پرچرب یا محصولات فرآوری‌شده مانند سوسیس و کالباس
• لبنیات پرچرب مانند پنیر خامه‌ای، شیر، ماست و خامه
• چربی حیوانی مانند کره، روغن حیوانی، مارگارین، دنبه و چربی گوشت
• غذاهای سرخ‌شده و فست‌فودها مانند سیب‌زمینی سرخ‌کرده، پیتزا، برگرها، دونات و شیرینی
• محصولات و شیرینی‌های صنعتی مانند کیک‌ها، کلوچه‌ها و تارت‌ها

ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی، هیپرکلسترولمی خانوادگی و کلسترول بالا بدین معنی نیست که شما هرگز نمی‌توانید این مواد غذایی را مصرف کنید؛ بلکه باید مراقب تعداد دفعاتی مصرف آن‌ها باشید. معمولا متخصصان توصیه می‌کنند برای حفظ سطح نرمال چربی خون، غذاهای مذکور را حداقل ۲ بار در طول ماه مصرف کنید و به جای آن‌ها، غذاهای کم‌چرب و سرشار از فیبر مانند میوه، سبزیجات، حبوبات و غلات را در رژیم غذایی خود بگنجانید.

راهنمای مراجعه به پزشک

اگر سطح چربی خون بیش از حد معمول باشد با خطرات جدی برای سلامتی همراه می‌شود. کلسترول بالا به تدریج به شکل رسوبات چربی در دیواره‌های شریانی تجمع می‌کند و منجر به تنگی یا انسداد شریان‌ها می‌شود و خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهد. 

برای جلوگیری از این اتفاق، اگر جزو گروه‌های پرخطر هستید، جهت انجام آزمایش‌های دوره‌ای حتما به پزشک عمومی یا متخصص داخلی مراجعه کنید. شما می‌توانید به وب‌سایت درمانکده سر بزنید و با بهترین پزشکان متخصص از جمله متخصص داخلی آنلاین مشورت کنید. همچنین، درمانکده این امکان را برای شما فراهم کرده تا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری متخصص داخلی از متخصص مورد نظر خود نوبت بگیرید. همچنین می‌توانید با دکتر عمومی آنلاین مشاوره داشته باشید و یا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری دکتر عمومی به دکتر مد نظر خود مراجعه کنید.

سوالات متداول

منابع: medicalnewstoday | clevelandclinic | webmd