قرص متفورمین؛ معجزه‌ای برای درمان تنبلی تخمدان

قرص متفورمین (Metformin) یکی از پرمصرف‌ترین داروهایی است که برای درمان دیابت نوع ۲ تجویز می‌شود. این بیماری زمانی رخ می‌دهد که بدن نمی‌تواند از هورمون انسولین برای کنترل قند خون استفاده کند. در نتیجه، قند خون به طور غیر طبیعی بالا می‌رود و در صورت درمان نشدن، به اندام‌های مختلف بدن از جمله کلیه‌، قلب و چشم آسیب می‌رساند. اگر می‌خواهید بدانید که قرص متفورمین برای چیست و چگونه باید از آن استفاده کنید، تا انتهای این مقاله از مجله درمانکده با ما همراه باشید.

اطلاعات شناسنامه‌ای قرص متفورمین

عناوین مرتبط با شناسنامه دارو	توضیحات
چکیده راهگشای دارو	متفورمین یک داروی ضد هیپرگلیسمی است که همراه با رژیم غذایی و ورزش برای کنترل قند خون در دیابت نوع ۲ استفاده می‌شود. این دارو همچنین می‌تواند مقاومت به انسولین را در سندرم تخمدان پلی‌کیستیک درمان کند.
نام دارو	به قرص متفورمین به انگلیسی Metformin می‌گویند.
بک‌گراند دارو	از Metformin به عنوان خط اول درمان برای کنترل دیابت نوع ۲ استفاده می‌شود. این دارو حساسیت به انسولین را افزایش می‌دهد و کمی باعث کاهش وزن می‌شود.Metformin اولین بار در سال ۱۹۷۲ در کانادا تایید شد و پس از آن در سال ۱۹۹۵ تاییدیه سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) را دریافت کرد.
نوع دارو	این دارو از نوع مولکول کوچک (Small molecule) است.
گروه دارو	متفورمین یک داروی تایید شده است.
ساختار دارو
فرمول شیمیایی	C4H11N5
فرم‌های موجود دارو	قرص

نام برندهای داروی متفورمین

این دارو با نام‌های تجاری مختلف به فروش می‌رسد. در ادامه می‌توانید با تعدادی از این نام‌ها آشنا شوید:

• گلوکوفاژ
• متفورتکس
• فوبتمین
• متفورسام
• رزفورمین
• زوگر
• نیلفورمین
• مهبامت
• ویتالوفاژ
• رومتزا
• گلوکودر
• رونوفاژ
• آنیفورمین

کاربرد قرص متفورمین

قرص خوراکی Metformin در کنار رژیم غذایی و ورزش برای درمان سطوح بالای قند خون استفاده می‌شود. گاهی‌اوقات ممکن است پزشک Metformin را به عنوان بخشی از یک درمان ترکیبی تجویز کند، یعنی لازم باشد آن را با سایر داروها مصرف کنید. کنترل قند خون با مصرف Metformin به جلوگیری از آسیب کلیوی، نابینایی، مشکلات عصبی، قطع عضو و مشکلات عملکرد جنسی کمک می‌کند و خطر حمله قلبی یا سکته مغزی را کاهش می‌دهد.

بیشتر بخوانید: کاربرد قرص پروپرانولول

استفاده از متفورمین برای درمان کیست تخمدان (PCOS) یا تنبلی تخمدان تایید نشده است، اما در بعضی موارد پزشکان آن را برای درمان PCOS یا کمک به مشکلات باروری تجویز می‌کنند. چون قرص متفورمین باعث پریودی میشود و چرخه قاعدگی را تنظیم می‌کنید. در مورد اینکه قرص متفورمین از چندم پریودی مصرف شود، با پزشک مشورت کنید.

روش مصرف قرص متفورمین

از این دارو باید طبق دستور پزشک، معمولا یک تا سه بار در روز همراه با غذا، استفاده کنید. در حین مصرف Metformin مایعات زیادی بنوشید، مگر اینکه پزشک دستور دیگری بدهد.

دوز Metformin بر اساس وضعیت پزشکی شما و سایر داروهایی که ممکن است مصرف کنید مشخص می‌شود. حتما فهرست تمام داروها و مکمل‌های مصرفی خود را در اختیار پزشک قرار دهید. برای کاهش خطر عوارض جانبی (مانند ناراحتی معده) ممکن است پزشک به شما دستور دهد که این دارو را با دوز پایین شروع کنید و به تدریج مقدار آن را افزایش دهید. دستورالعمل‌های پزشک خود را به دقت دنبال کنید.

این دارو را به طور منظم مصرف کنید تا بیشترین سود را از آن ببرید. به یاد داشته باشید که هر روز در ساعت‌های مشخص از آن استفاده کنید. همچنین قند خون خود را به طور منظم چک کنید و نتایج را به پزشک نشان دهید. چون ممکن است دوز دارو نیاز به تغییر داشته باشد.

بیشتر بخوانید: نحوه مصرف قرص متوکاربامول

عوارض جانبی قرص متفورمین

Metformin می‌تواند عوارض جانبی خفیف یا جدی ایجاد کند. فهرست زیر حاوی بعضی از عوارض جانبی کلیدی است که ممکن است در هنگام مصرف این دارو رخ دهند. این فهرست شامل تمام عوارض جانبی احتمالی نمی‌شود. بنابراین برای کسب اطلاعات بیشتر با پزشک یا داروساز صحبت کنید.

عوارض جانبی رایج

شایع‌ترین عوارض جانبی این دارو عبارت‌اند از:

• اسهال
• حالت تهوع
• دل درد
• سوزش سر دل
• افزایش تولید گاز در دستگاه گوارش

اگر این عوارض خفیف باشند، احتمالا ظرف چند روز یا چند هفته از بین می‌روند. اما اگر شدید بودند یا برطرف نشدند، با دکتر غدد خود تماس بگیرید و یا به صورت مشاوره آنلاین متخصص غدد مشورت کنید.

بیشتر بدانید:بهترین قرص کیست تخمدان چیست؟ 

عوارض جانبی جدی

در صورت مشاهده عوارض جدی فورا به پزشک مراجعه کنید و اگر احساس کردید که علائم شما خطرناک هستند، با اورژانس (تلفن ۱۱۵) تماس بگیرید.

بیشتر بخوانید: روش مصرف سیپروهپتادین

۱. اسیدوز لاکتیک

علائم این عارضه شامل موارد زیر است:

• خستگی
• ضعف
• درد عضلانی غیر عادی
• مشکل در تنفس
• خواب‌آلودگی غیر عادی
• معده درد، حالت تهوع یا استفراغ
• سرگیجه یا سبکی سر
• ضربان قلب آهسته یا نامنظم

۲. هیپوگلیسمی (افت خون پایین)

این عارضه مهم به بروز علائم زیر منجر می‌شود:

• سردرد
• ضعف
• گیجی
• لرزش
• خواب‌آلودگی
• سرگیجه
• تعریق
• گرسنگی
• ضربان قلب سریع

بیشتر بدانید: اینوزیتول چیست؟

۳. کمبود ویتامین B12

کمبود این ماده مغذی با علائم زیر همراه است:

• کاهش سطح انرژی بدن
• ضعف عضلانی
• از دست دادن اشتها
• سوزن سوزن شدن یا بی‌حسی دست و پا

بیشتر بخوانید: عوارض جانبی فلوکونازول

موارد احتیاط پیش از مصرف

توجه به نکات زیر می‌تواند احتمال بروز عوارض جانبی Metformin را به حداقل برساند:

• اگر به داروی خاصی حساسیت دارید، قبل از تجویز Metformin حتما پزشک را از این موضوع مطلع کنید.
• قبل از مصرف این دارو، تاریخچه پزشکی خود را به پزشک بگویید، به خصوص اگر به مشکلات تنفسی شدید (مانند آسم شدید یا بیماری انسدادی ریه)، مشکلات خونی (مانند کم‌خونی)، بیماری کلیوی یا بیماری کبدی مبتلا هستید.
• قبل از جراحی یا انجام تست‌های تصویربرداری به پزشک یا دندانپزشک خود اطلاع دهید که از این دارو استفاده می‌کنید.
• هنگام استفاده از این دارو از نوشیدنی‌های الکلی استفاده نکنید، چون این کار می‌تواند خطر اسیدوز لاکتیک و افت قند خون را افزایش دهد.
• زمانی که بدن‌تان تحت استرس است (مانند تب، عفونت، جراحت یا جراحی) کنترل قند خون دشوارتر می‌شود. در این شرایط با پزشک در مورد ضرورت تغییر دوز دارو مشورت کنید.
• تحقیقات درباره تجویز قرص متفورمین برای بارداری نشان می‌دهد که این دارو می‌تواند باعث تغییر چرخه قاعدگی شود و احتمال باردار شدن را افزایش دهد. با پزشک در مورد استفاده از روش‌های کنترل بارداری مشورت کنید.

بیشتر بخوانید:داروی ویتاگنوس چیست؟

تداخلات دارویی قرص متفورمین

Metformin ممکن است با سایر داروها تداخل داشته باشد. قبل از مصرف این قرص مطمئن شوید که پزشک از تمام داروها و مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید آگاه است. از رایج‌ترین داروهایی که با Metformin تداخل دارند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سایر داروهای دیابت مانند انسولین و گلی ‌بنکلامید
• داروهای کاهنده فشار خون از جمله فوروزماید،‌ هیدروکلروتیازید و نیفدیپین
• داروهای ضد کلسترول مثل اسید نیکوتینیک
• داروهای گلوکوم (آب سیاه) از جمله استازولامید، برینزولامید، دورزولامید، متازولامید و توپیرامات
• فنی‌توئین (داروی ضد تشنج)
• داروهای گوارشی مانند سایمتیدین
• داروهای ضد روان‌پریشی از جمله کلرپرومازین، فلوفنازین، پروکلروپرازین
• داروهای هورمونی مانند کورتیکواستروئیدها (استنشاقی و خوراکی) و قرص‌ها یا چسب‌های ضد بارداری
• ایزونیازید (داروی سل)
• داروهای تیروئید مثل لووتیروکسین

بیشتر بخوانید: موارد مصرف قرص لاغری

قیمت قرص متفورمین

Metformin یک داروی ارزان‌قیمت به شمار می‌رود. از این‌رو، به راحتی می‌توانید آن را از داروخانه تهیه کنید.

فعل و انفعالات قرص متفورمین در بدن

Metformin به دسته‌ای از داروها به نام بیگوانیدها تعلق دارد و از طریق راه‌های زیر به کنترل قند خون کمک می‌کند:

• کاهش میزان گلوکز (قند) ساخته‌شده در کبد
• کاهش میزان گلوکز جذب‌شده توسط بدن
• افزایش اثر انسولین در بدن (انسولین هورمونی است که به بدن کمک می‌کند قند اضافی را از خون خارج کند. این باعث کاهش سطح قند خون می‌شود.)

افراد آسیب‌پذیر

قرص Metformin نباید برای افراد بالای ۸۰ سال تجویز شود، مگر اینکه عملکرد کلیه طبیعی باشد. چون سالمندان بیشتر از دیگران در معرض خطر اسیدوز لاکتیک هستند.

اینکه قرص متفورمین باعث سقط جنین میشود یا تاثیر منفی دیگری روی جنین دارد، دقیقا مشخص نیست. بنابراین قرص متفورمین در بارداری پسر یا دختر فقط در صورت نیاز مصرف می‌شود و در بسیاری از موارد پزشکان استفاده از انسولین را به جای آن ترجیح می‌دهند.

این دارو ممکن است به شیر مادر منتقل شود و در شیرخوار عوارض جانبی ایجاد کند. از این‌رو، توصیه می‎شود در مورد مصرف قرص متفورمین در شیردهی با پزشک صحبت کنید. ممکن است لازم باشد شیردهی را متوقف کنید یا مصرف دارو را کنار بگذارید.

بیشتر بخوانید:عوارض قرص اسلیم مکس

کلام پایانی

در این مقاله سعی کردیم در مورد داروی Metformin اطلاعات کافی در اختیار شما قرار دهیم. اگر در مورد بهترین قرص متفورمین خارجی و ایرانی یا نحوه مصرف آن‌ها سوال دارید، با فوق تخصص غدد مشورت کنید. برای این کار می‌توانید وارد سایت درمانکده شوید و از پزشک مورد نظر خود برای ویزیت حضوری یا مشاوره آنلاین وقت بگیرید.

سوالات متداول

منابع: webmd, medicalnewstoday, go.drugbank