اختلال شخصیت پارانوئید چیست؟ آیا این اختلال قابل درمان است؟

اختلال شخصیت پارانوئید (PPD) به عنوان یک نوع اختلال شخصیت غیرعادی طبقه‌بندی می‌شود. افراد مبتلا به اختلالات شخصیت غیرعادی رفتارهایی از خود نشان می‌دهند که ممکن است برای دیگران عجیب یا غیرمعمول به نظر برسد. اختلال شخصیت پارانوئید یک بیماری مزمن و فراگیر است که با الگوهای مخرب فکر، رفتار و عملکرد بروز می‌کند. تصور می‌شود که این اختلال بین 1/21 تا 4/4 درصد از بزرگسالان ایالات‌متحده را تحت تأثیر قرار می‌دهد. افراد مبتلا به پارانوئید دائما به دیگران مشکوک هستند و همیشه احساس می‌کنند که دیگران قصد آسیب رساندن به آن‌ها را دارند. اما علت اختلال شخصیت پارانوئید چیست و چطور درمان می‌شود؟ در این مقاله از مجله درمانکده می‌توانید با نکاتی مهم در مورد پارانوئید و روش‌های تشخیص و درمان آن آشنا شوید.

پارانوئید چیست؟

پارانوئید از نظر روانشناسی یک اختلال روانی است که موجب ایجاد حس بی‌اعتمادی و سوءظن بی‌دلیل به دیگران می‌شود. این افراد به‌طور دائم به دیگران مشکوک هستند و بر این باور هستند که دیگران سعی در تحقیر، آسیب رساندن یا تهدید آن‌ها دارند. افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید اغلب فکر نمی‌کنند که رفتار و طرز فکرشان مشکل‌ساز باشد.

بیشتر بدانید: اختلال شخصیت چیست؟

علائم اختلال شخصیت پارانوئید

افراد مبتلا به PPD اغلب باور نمی‌کنند که رفتار آن‌ها غیرعادی است. ممکن است کلیه رفتارهایی که بروز می‌دهند از نظر خودشان کاملاً منطقی به نظر برسد. با این حال، اطرافیان این افراد از بی‌اعتمادی و شک همیشگی آن‌ها عذاب می‌کشند.

فرد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید ممکن است رفتاری خصمانه یا سرسختانه داشته باشد. این افراد ممکن است دائما طعنه‌آمیز رفتار کنند و اغلب اوقات موجب ناراحتی دیگران شوند. از ظرف دیگر گاهی اوقات این افراد در کنار پارانوئید علائم افسردگی و اضطراب را نیز تجربه می‌کنند. اسکیزوفرنی و اختلال شخصیت مرزی (BPD) دو بیماری با علائم مشابه PPD هستند. درنتیجه، تشخیص دقیق این شرایط می‌تواند دشوار باشد از همین رو برای تشخیص لازم است روانشناس به‌طور دقیق علائم و رفتارهای فرد را بررسی کند. در ادامه می‌توانید به رفتارها و علائم ظاهری افراد پارانوئید بیشتر آشنا شوید.

بیشتر بدانید: اختلال شخصیت ضد اجتماعی چیست؟

• احساس اینکه همه افراد قصد آسیب رساندن به او را دارند
• شک به وفاداری دیگران
• داشتن مشکل در کار کردن با دیگران
• حساس بودن نسبت به انتقاد
• عصبانیت سریع
• کینه‌ای بودن
• سرد رفتار کردن با دیگران
• حسادت شدید
• جدا شدن یا منزوی شدن از نظر اجتماعی
• استدلالی و تدافعی بودن
• در درک اینکه دچار اختلال هستند، مشکل دارند
• نداشتن آرامش

بیشتر بدانید: چه عواملی باعث ایجاد لالی انتخابی می شود؟

علت ابتلا به پارانوئید

علت ابتلا به اختلال پارانوئید ((PPD ناشناخته است. با این حال، محققان بر این باورند که ترکیبی از عوامل بیولوژیکی و محیطی می‌تواند منجر به این اختلال شوند. این اختلال بیشتر در خانواده‌هایی با سابقه اسکیزوفرنی و اختلال هذیانی وجود دارد. ترومای دوران کودکی (آزار جسمی، عاطفی یا جنسی) نیز ممکن است یکی از عوامل موثر بر بروز این مشکل باشد. در ادامه می‌توانید با دلایل ابتلا به پارانوئید بیشتر آشنا شوید. در صورت لزوم می توانید با دکتر روانپزشک آنلاین مشورت کنید و هم می توانید به صورت حضوری به متخصص روانپزشک مراجعه کنید.

بیشتر بدانید: اختلال شخصیت اجتنابی چیست؟

• زندگی در یک خانواده فقیر
• جدا شدن یا طلاق گرفتن والدین
• بیوه بودن
• ازدواج نکردن
• ترومای دوران کودکی
• سابقه خانوادگی

بر اساس تحقیقاتی که در سال 2017 انجام شد، احتمال ابتلا به PPD در آمریکایی‌های آفریقایی‌تبار، بومیان آمریکایی و آمریکایی‌های اسپانیایی‌تبار نسبت به سایر افراد بیشتر است. با این حال، تحقیقات بیشتری در مورد اینکه چگونه و چرا شیوع در گروه‌های نژادی خاص متفاوت است موردنیاز است. اما به‌طورکلی استرس نقش مهمی بر بروز این اختلال دارد.

بیشتر بدانید: اختلال شخصیت نمایشی چیست؟

تحقیقات انجام شده در سال 2014 روی اختلال پارانوئید نشان می‌دهد که درواقع تفاوت کمی بین افراد سیاه‌پوست و افراد سفیدپوست در مورد علائم پارانویای پاتولوژیک وجود دارد. با این حال، افراد سیاه‌پوست بیشتر احتمال دارد که علائم پارانویای غیرآسیب شناختی مانند عدم اعتماد را از خود نشان دهند.

درمان اختلال شخصیت پارانوئید

اختلال شخصیت پارانوئید را می‌توان با موفقیت درمان کرد. با این حال، اکثر افراد مبتلا به این بیماری در پذیرش درمان مشکل دارند. فرد مبتلا به PPD علائم خود را غیرقابل‌توجیه نمی‌بیند و فکر می‌کند که رفتارهایش کاملا عادی و نرمال است. شرکت در جلسات مشاوره یا روان‌درمانی برای افرادی که مایل به پذیرش درمان هستند مفید است. در این جلسات فرد یاد می‌گیرد چگونه با این اختلال کنار بیایید و با دیگران ارتباط برقرار کند. اما روان‌درمانی همیشه به تنهایی برای درمان پارانوئید موثر نیست. در ادامه می‌توانید را رایج‌ترین روش‌های رایج برای درمان اختلال شخصیت پارانوئید آشنا شوید.

بیشتر بدانید: اختلال شخصیت اسکیزوئید چیست؟

مصرف دارو

داروها نیز می‌توانند مفید باشند، به خصوص اگر فرد علاوه بر پارانوئید علائم افسردگی و اضطراب را نیز تجربه می‌کند. بیشتر داروهایی که برای درمان پارانوئید استفاده می‌شوند، ضد اضطراب هستند. برای از بین بردن افکارهذیانی نیز معمولا از داروهای ضد روان‌پریشی استفاده می‌شود. به‌طورکلی بهترین داروی پارانوئید باید توسط پزشک و مطابق با علائم فرد تجویز شود.

روان‌درمانی

درمان اختلال شخصیت پارانوئید با روان‌درمانی با توسعه مهارت‌هایی بر ایجاد همدلی، اعتماد، ارتباط، عزت‌نفس، روابط اجتماعی و مهارت‌های ارتباطی متمرکز است. رفتاردرمانی شناختی (CBT) نوعی روان‌درمانی است که به بیماران کمک می‌کند افکار و احساساتی را که بر رفتارها تأثیر می‌گذارند درک کنند. در طول دوره درمان، افراد یاد می‌گیرند که چگونه الگوهای فکری مخرب یا مزاحم را که تأثیر منفی بر رفتار دارند، شناسایی و تغییر دهند.

درمان پارانوئید با طب سنتی

در طب سنتی برای درمان پارانوئید از داروهای گیاهی استفاده می‌شود. گفته می‌شود که استفاده از گیاهان دارویی مثل دمنوش افتیمون و اسطوخدوس بر کاهش علائم این اختلال موثر هستند. متخصصین طب سنتی پیشنهاد می‌کنند که افراد مبتلا به پارانوئید از زعفران در رژیم غذایی خود استفاده کنند. حجامت کردن سر توسط پزشک نیز می‌تواند به درمان این اختلال کمک کند.

روش تشخیص پارانوئید

به منظور تشخیص پارانوئید، روانشناس علائم و سابقه پزشکی فرد را به دقت بررسی می‌کند. همچنین روانشناس یک معاینه فیزیکی برای بررسی سایر شرایط پزشکی انجام می‌دهند.

بیشتر بدانید: اختلال شخصیت اسکیزوتایپال چیست؟

سپس متخصص سلامت روان یک ارزیابی جامع انجام خواهد داد. او ممکن است از فرد در مورد دوران کودکی، مدرسه، زندگی کاری و روابطش بپرسد. علاوه بر این، متخصص سلامت روان ممکن است سعی کند رفتار فرد را با این سوال که چگونه به یک موقعیت تصور شده پاسخ می‌دهد، بسنجد.

پارانوئید و ازدواج

به جرات می‌توان گفت که ازدواج با اختلال شخصیت پارانوئید یکی از سخت‌ترین تجربه‌هایی است که یک فرد می‌تواند در زندگی داشته باشد. این افراد دائما دچار شک و خشونت می‌شوند و رفتارهای خشونت‌آمیزی از خود نشان می‌دهند. در برخی شرایط ممکن است فرد به دلیل مشکوک شدن اقدام به ضرب و شتم و یا حتی قتل طرف مقابل کند.

بیشتر بدانید: اختلال شخصیت وابسته چیست؟

برای آشنایی با نحوه برخورد با شوهر پارانوئید یا همسر مبتلا به این اختلال حتما با یک روانشناس باتجربه صحبت کنید. مساله پارانوئید و طلاق یک مساله کاملا جدی است، بنابراین اگر قصد دارید به دلیل این اختلال از همسرتان جدا شوید، بهتر است قبل از جدایی ابتدا از او بخواهید که نسبت به درمان اقدام کند. فراموش نکنید که این اختلال با شرکت در جلسات درمانی و مصرف دارو قابل درمان است.

بیشتر بدانید: اختلال پدوفیل چیست؟

پارانوئید اسکیزوفرنی چیست؟

پارانوئید اسکیزوفرنی یا اسکیزوفرنی پارانوئید یکی از شایع‌ترین انواع بیماری اسکیزوفرنی است که فرد دارای توهمات شنیداری و دیداری در مورد خیانت است. درواقع این افراد دائما احساس می‌کنند که همسر، خانواده و دوستانشان به آن‌ها خیانت می‌کنند و در توهمات خود این موضوع را احساس می‌کنند. آن‌ها احساس می‌کنند که دائما تحت نظر هستند و دیگران در حال توطئه‌چینی کردن علیه آن‌ها هستند.

بیشتر بدانید: اختلال شخصیت وسواسی اجباری چیست؟

سخن نهایی

پارانوئید یک اختلال رایج است که ممکن است مشکلاتی جدی برای فرد و اطرافیان او ایجاد کند. افرادی که به این اختلال مبتلا هستند، معمولا در زندگی شخصی، شغل و سایر روابط خود دچار مشکل می‌شوند و نمی‌توانند زندگی راحتی را تجربه کنند. اکثر این افراد نسبت به درمان مقاومت می‌کنند و احساس نمی‌کنند که مشکلی جدی دارند. با این حال در صورتی که به تشویق اطرافیان از جلسات مشاوره و روش‌های درمانی مختلف کمک بگیرند، می‌توانند یک زندگی معمول و دور از شک و عصبانیت را تجربه کنند. در صورتی که خودتان یا اطرافیان شما از پارانوئید رنج می‌برید، می‌توانید به صورت حضوری یا آنلاین از روانشناسانی که با درمانکده همکاری می‌کنند، کمک بگیرید.

بیشتر بدانید: اختلال شخصیت مرزی چیست؟

سوالات متداول

منابع: verywellmind، clevelandclinic، webmd