ترس چیست؟ علت و علائم آن را بشناسید

ترس (Fear) یکی از اولین احساسات انسان است که منشا آن را باید سیستم عصبی مغز دانست. این واکنش هیجانی مانند غریزه از هنگام تولد همراه ما خواهد بود و به شکل پاسخی در برابر موقعیت خطر یا ناامن بروز پیدا می‌کند.

اگر مردم احساس ترس نمی‌کردند، نمی‌توانستند از خود در برابر تهدیدات مشروع محافظت کنند. ترس پاسخی حیاتی به خطرات جسمی و عاطفی است که در طول تکامل انسان، به ویژه در دوران باستان که مردان و زنان مرتبا با موقعیت‌های مرگ یا زندگی مواجه می‌شدند، بسیار مهم بوده است. 

امروزه خطرات نسبت به گذشته کمتر شده اما هنوز برخی از افراد واکنش‌های شدیدی نسبت به اشیا یا موضوعات خاص نشان می‌دهند. اگر شما هم گاه‌وبیگاه دچار این نوع واکنش هیجانی شدید می‌شوید، تا انتهای مقاله از مجله درمانکده همراه ما باشید که می‌خواهیم، انواع، علت و روش غلبه بر ترس را مورد بررسی قرار دهیم.

ترس چیست؟

بر اساس تحقیقات روانشناسی، ترس یک احساس اولیه است که شامل پاسخ بیوشیمیایی و یک واکنش هیجانی فردی خواهد بود. این احساس ما را از وجود خطر، تهدید یا آسیب خواه این خطر جسمی باشد یا روانی آگاه می‌کند.

گاهی اوقات ترس‌ها ناشی از تهدیدهای واقعی هستند، اما می‌توانند از خطراتی که تصور می‌کنیم نیز سرچشمه بگیرند. در حالی که این احساس واکنشی طبیعی به برخی موقعیت‌ها خواهد بود، اما می‌تواند در صورت شدید یا نامتناسب بودن با تهدید واقعی منجر به پریشانی و اختلال شود. 

این احساس مانند سایر احساسات متناسب با موقعیت و ظرفیت شخص به صورت خفیف، متوسط و شدید بروز پیدا می‌کند. برخی افراد آن را کوتاه مدت و برخی بسیار طولانی تجربه خواهند کرد. روانشناسان اغلب ترس‌ها را به استرس، اضطراب یا احساس تنفر نسبت می‌دهند. مثلا فردی که از مار می‌ترسد، به‌دلیل احساس تنفر بسیار زیاد از این وضعیت ترس را تجربه می‌کند.

خوب است بدانید ترس (Fear) انواع مختلفی دارد و در خیلی موارد بخشی از یک اختلال روانشناختی خواهد بود. بنابراین اگر می‌خواهید بدانید این واکنش هیجانی تا چه حد می‌تواند جدی باشد باید از متخصص سلامت روان کمک بگیرید. درمانکده با گرد هم آوردن جمعی از بهترین دکتر روانشناس و روانپزشک امکان مشاوره تلفنی، متنی و تصویری را فراهم کرده است.

بیشتر بدانید: انواع اضطراب چگونه است؟

ترس‌ها از 2 نوع واکنش اولیه تشکیل می‌شود:

واکنش بیوشیمیایی ترس چیست؟

ترس یک احساس طبیعی و یک مکانیسم بقا است. هنگامی که با تهدیدی روبه‌رو می‌شویم، بدن ما به روش‌های خاصی مانند واکنش فیزیکی پاسخ می‌دهد. واکنش‌های فیزیکی به این احساس شامل تعریق، افزایش ضربان قلب و سطوح بالای آدرنالین هستند که ما را بسیار هوشیار می‌کند.

این پاسخ فیزیکی همچنین به‌عنوان پاسخ “جنگ یا گریز” شناخته می‌شود، که با آن بدن شما خود را برای ورود به جنگ یا فرار آماده می‌کند. واکنش بیوشیمیایی احتمالا یک تحول تکاملی است. باید آن را پاسخ خودکار دانست که برای بقای ما بسیار مهم خواهد بود.

واکنش عاطفی ترس چیست؟

واکنش عاطفی به ترس بسیار شخصی است. از آن جایی‌که ترس‌ها شامل برخی از واکنش‌های شیمیایی مشابه در مغز ما می‌شوند که احساسات مثبت مانند شادی و هیجان ایجاد می‌کنند، احساس ترس در شرایط خاص می‌تواند به عنوان سرگرمی تلقی شود، مانند زمانی‌که فیلم‌های ترسناک تماشا می‌کنید.

برخی از افراد جویای آدرنالین هستند و در ورزش‌های شدید و سایر موقعیت‌های هیجان‌انگیز ترسناک پیشرفت می‌کنند. برخی دیگر نسبت به این احساس واکنش منفی نشان می‌دهند و به هر قیمتی از موقعیت‌های هولناک اجتناب خواهند کرد.

علائم ترس را بشناسید!

نشانه‌های این واکنش اغلب به صورت جسمی و احساسی بروز پیدا می‌کنند که معمولا افراد آن‌ها را به شکل متفاوت تجربه خواهند کرد. اگر می‌خواهید بدانید علائم ترس چیست رایج‎ترین نشانه‌ها را در زیر آورده‌ایم:

نشانه‌های فیزیکی

• لرز
• تشنج
• تعریق
• تنگی نفس
• حالت تهوع
• خشکی دهان
• ناراحتی معده
• درد قفسه سینه
• افزایش ضربان قلب

نشانه‌های روانشناختی

• وحشت شدید
• احساس غرق شدن
• احساس عدم کنترل
• بروز احساسات شدید
• احساس مرگ قریب‌الوقوع

اگر سردرگم شده‌اید و نمی‌دانید این علائم با ترس مرتبط هستند یا می‌تواند ناشی از سایر اختلالات باشد، با دکتر روانشناس آنلاین درمانکده مشورت کنید.

در صورت لزوم می توانید با دکتر روانشناس آنلاین مشورت کنید و هم می توانید به صورت حضوری به متخصص روانشناس مراجعه کنید.

علت ترس چیست؟

دلایل ایجاد این واکنش هیجانی پیچیده است و معمولا نمی‌توان برای آن علت واحدی در نظر گرفت. برخی ترس‌های شدید که در دوران کودکی ایجاد می‌شوند، می‌تواند ناشی از یک رویداد آسیب‌زا، اشیاء هولناک یا موقعیت سخت باشند. 

بیشتر بدانید: درمان ترس و معرفی بهترین روش برای درمان آن

در این صورت می‌توان گفت فرد دچار فوبیای خاص است. مانند فوبیای شدید از دوچرخه‌سواری. زیرا فرد در کودکی هنگام دوچرخه‌سواری دچار سقوط شده و از آن حادثه آسیب‌زا به شدت می‌ترسد. برخی افراد هم این واکنش را به‌دلیل بروز برخی علائم فیزیکی نشان می‌دهند. برای عنوان مثال فردی که به‌دلیل فوبیا از ارتفاع دچار ناراحتی معده و حالت تهوع می‌شود. 

یکی‌دیگر از دلایل بروز این احساس مخصوصا در دوران کودکی مشاهده والدین است. اگر شما به‌عنوان والدین فوبیای عنکبوت داشته باشید، فرزندتان احتمالا ‌از عنکبوت بترسد.

انواع ترس در زندگی کدامند؟

اساسی‌ترین ترس‌های انسان در زندگی دارای سه نوع دسته‌بندی است:

1. ترس منطقی

این نوع واکنش مبتنی بر عقل است و در درون ما ایجاد می‌شود. از همین‌رو به آن ترس درونی هم می‌گویند. اگر کنجکاو شده‌اید بدانید علت ترس درونی چیست باید بگوییم این واکنش ایجاد می‌شود تا در مورد خطر قریب‌الوقوع یا یک تهدید واقعی هشدار دهد. مثلا در صورتی که اسلحه سمت شماست، هراس از گلوله خوردن از جمله ترس‌های منطقی یا درونی محسوب می‌شود.

2. ترس ذهنی

این نوع واکنش اصلا منطقی به‌نظر نمی‌رسد. درواقع بخشی از مغز می‌ترسد و قسمت منطقی دلیل آن را متوجه نمی‌شود. این نوع واکنش همان ترس ذهنی یا غیرمنطقی است که مربوط به اتفاقات گذشته یا هراس از آینده خواهد بود.

وحشت ذهنی یکی از انواع ترس در زندگی است که افراد زیادی آن را با تصویرسازی ذهنی تجربه می‌کنند. این فرآیند آن‌قدر جدی و قوی انجام می‌شود که بر بخش‌های مختلف زندگی فرد اثر می‌گذارد.

بیشتر بدانید: شما هم در خواب حرف میزنید؟

3. ترس اولیه

یکی‌دیگر از انواع ترس در زندگی نوع اولیه آن است که شباهت زیادی به ترس‌های عقلانی داد و به‌دلیل تکامل انسان ایجاد می‌شود. از همین‌رو به آن ترس ذاتی می‌گویند. درواقع ترسه‌ای ذاتی یا اولیه با تجربه و دانش شخص دیگری در مغز ما برنامه‌ریزی خواهد شد تا ایمن بمانیم. 

مثلا ترسیدن از مار. غارنشینی که از مار می‌ترسید نسبت به غارنشینی که با مار بازی می‌کرد کمتر توسط آن گزیده شده است. بنابراین انسان‌هایی که ترس سالم داشتند، نرخ بقای بالاتری تجربه کرده‌اند. 

انواع ترس مرتبط با اختلالات اضطرابی

برخی از انواع مختلف اختلالات اضطرابی که با ترس مشخص می‌شوند، عبارتند از:

• آگورافوبیا
• فوبیای خاص
• اختلال هراس
• اختلال اضطراب فراگیر
• اختلال اضطراب جدایی
• اختلال اضطراب اجتماعی
• اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)

ترس در خواب نشانه چیست؟

این واکنش نوعی خواب‌پریشی است که در دسته اختلالات برانگیختگی جای دارد و در طول خواب NREM ایجاد می‌شود. در اغلب موارد این نوع ترس در سه یا چهار ساعت ابتدایی خواب رخ می‌دهد که فرد با علائم وحشت‌زدگی (جیغ، لرزش، تعریق، افزایش ضربان قلب، نفس تنگی) مواجه خواهد شد. عواملی مثل ژنتیک، اختلالات خواب و رفلاکس معده در بروز خواب‌پریشی موثر هستند.

آشنایی با روش غلبه بر ترس

مراحلی وجود دارد که می‌توانید برای مقابله با انواع ترس در زندگی روزمره انجام دهید. چنین راهبردهایی بر مدیریت اثرات فیزیکی، عاطفی و رفتاری ترس‌ها تمرکز دارند. 

برخی از کارهای موثر عبارتند از:

• دریافت حمایت اجتماعی: وجود افراد حامی در زندگی می‌تواند به شما در مدیریت احساسات ترس کمک کند.  
• تمرین ذهن آگاهی: در حالی‌که همیشه نمی‌توانید جلوی برخی از احساسات را بگیرید، آگاه بودن می‌تواند به شما در مدیریت آن‌ها کمک کند تا افکار منفی با افکار مفیدتر جایگزین شوند.
• استفاده از از تکنیک‌های مدیریت استرس: تمریناتی مانند تنفس عمیق و آرام سازی پیشرونده عضلانی انجام دهید.
• مراقبت از سلامتی خود: خوب غذا بخورید، ورزش منظم داشته باشید و هر شب به اندازه کافی بخوابید.

بیشتر بدانید: تفاوت استرس و اضطراب چیست؟

نگاهی کوتاه به ترس (Fear)

ترس یک احساس مهم انسانی است که می‌تواند از شما در برابر خطر محافظت کند و به شما بیاموزد برای اقدامات لازم آماده باشید. اما همچنین می ‌تواند منجر به احساس اضطراب طولانی‌تر شود. 

یافتن راه‌هایی برای غلبه بر ترس ضمن شناخت علائم و علت آن که دقیقا در این مقاله از مجله درمانکده درباره آن‌ها صحبت کردیم، کمک می‌کند تا بهتر با این احساسات کنار بیایید. شما بیشتر از چه چیزی یا کدام موقعیت می‌ترسید و برای غلبه بر آن چه می‌کنید؟ نظرات و تجربیات خود را با ما در میان بگذارید.

سوالات متداول

منبع: psychologytoday | verywellmind