مولوسکوم کونتاژیوزوم (Molluscum Contagiosum) یا زگیل آبکی، نوعی عفونت است که باعث ایجاد برجستگی‌های کوچک و خوش‌خیم روی سطح پوست می‌شود. این برجستگی‌ها و ضایعات پوستی معمولا بدون درد بوده و پس از درمان، جای زخم آن‌ها باقی نمی‌ماند. عفونت مولوسکوم کنتاژیوزوم می‌تواند از طریق تماس مستقیم با ویروس منتشر شود. مدت زمان ماندگاری ویروس برای هر فرد متفاوت است؛ اما برجستگی‌ها می‌توانند بین 2 ماه تا 4 سال روی پوست باقی بمانند.
این عفونت، معمولا بدون نیاز به درمان، بهبود پیدا می‌کند. در این مقاله مجله درمانکده، علائم، گزینه‌های درمانی، عوارض و روش‌های پیشگیری از این عفونت را بررسی خواهیم کرد.
علائم زگیل آبکی چیست؟
اگر فردی با ویروس Molluscum Contagiosum تماس داشته باشد، ممکن است تا 6 ماه علائم عفونت در او ظاهر نشود. حداقل بین 2 تا 7 هفته طول می‌کشد تا علائم این ویروس مشاهده شوند. علامت اولیه این بیماری، ظهور گروهی از ضایعات کوچک و بدون درد روی پوست است. این ضایعات می‌توانند به‌تنهایی یا به‌صورت گروهی (تا 20 عدد) روی پوست ایجاد شوند. معمولا این برجستگی‌ها، ویژگی‌های زیر را دارند:
- بسیار کوچک و براق هستند
- ظاهری صاف و مسطح دارند
- در برخی موارد به‌شکل گنبد با یک فرورفتگی در مرکز آن هستند
- رنگ گوشتی، سفید یا صورتی
- محکم و سفت هستند
- هسته مرکزی آن‌ها از مواد مومی شکل پر شده است
- قطر هر برجستگی بین 2 تا 5 میلی‌متر است
- در هر جایی از بدن ظاهر می‌شوند به‌جز کف دست یا کف پا.
انواع زگیل آبکی
تاکنون چهار نوع از ویروس Molluscum Contagiosum شناخته شده است. ویروس MCV-1 بیشتر در کودکان دیده می‌شود. ویروس MCV-2 عمدتا افراد مبتلا به HIV را درگیر می‌کند. ویروس‌های MCV-3 و MCV-4 ممکن است در هر فردی ایجاد شوند.
- زگیل آبکی در نوزادان: این ویروس به‌طور خفیف اما مسری در نوزادان ایجاد می‌شود.
- زگیل آبکی در کودکان: ضایعات پوستی این بیماری در کودکان، بیشتر روی صورت، شکم، تنه، بازو و پاها ایجاد می‌شوند.
- زگیل آبکی در بزرگ‌سالان: این نوع مولوسکوم به زگیل آبکی تناسلی نیز معروف است و ضایعات پوستی آن، اغلب روی شکم، داخل ران یا اطراف اندام تناسلی ظاهر می‌شوند. توجه داشته باشید که زگیل آبکی تناسلی با زگیل تناسلی متفاوت است.
بیشتر بخوانید: زگیل پوستی چه زمانی بروز می‌دهد؟
تشخیص زگیل آبکی چگونه است؟
برجستگی‌های پوستی ناشی از این بیماری، ظاهری مشخص دارند. به همین دلیل، پزشک می‌تواند با معاینه فیزیکی بیماری را تشخیص دهد. همچنین، برای اطمینان بیشتر پزشک ممکن است از روش بیوپسی (Biopsy) نیز استفاده کند. در این روش تشخیصی، قسمتی از بافت زگیل برداشته شده و آزمایش می‌شود.
اگر ضایعات پوستی شما ناشی از مولوسکوم باشد، احتمال ابتلا به سایر بیماری‌ها، مانند سرطان پوست (Skin Cancer)، آبله مرغان (Chicken Pox) و زگیل (Warts) رد می‌شود. بدین‌ترتیب، توصیه می‌کنیم همواره برای معاینه ضایعات پوستی که بیش از چندین روز روی پوست شما ایجاد شده‌اند، به متخصص پوست و مو مراجعه کنید.
درمان زگیل آبکی
افراد با سیستم ایمنی سالم، نیازی به مصرف دارو برای درمان این بیماری ندارند؛ زیرا برجستگی‌ها معمولا بدون مداخله پزشکی از بین می‌روند. با این حال، اگر علائم زیر را دارید می‌بایست فورا به پزشک مراجعه کنید:
- ضایعات بزرگ که روی صورت و گردن قرار دارند
- نگرانی از بابت انتشار ویروس
- داشتن سیستم ایمنی ضعیف.
پزشک بر اساس علائم ممکن است یکی از روش‌های درمانی زیر را برای بهبود شما استفاده کند.
- سرما درمانی (Cryotherapy): پزشک ضایعات پوستی را با نیتروژن مایع منجمد می‌کند.
- تراشیدن برجستگی‌ها (Curettage): پزشک ضایعات پوستی را سوراخ کرده و با یک ابزار کوچک آن را از روی پوست می‌تراشد.
- لیزر درمانی (Laser Therapy)
- درمان موضعی (Topical Therapy): پزشک کرم‌های حاوی ید و اسید سالیسیلیک (Iodine and Salicylic Acid)، ترتینوئین (Tretinoin)، کانتاریدین (Cantharidin) و ایمیکیمود (Imiquimod) برای فرد تجویز می‌کند.
- دارو درمانی (Pharmacotherapy)
عوارض بیماری مولوسکوم کونتاژیوزوم
با اینکه بیشتر علائم این بیماری، بدون درمان بهبود می‌یابند؛ اما در برخی افراد عوارضی ایجاد می‌شود که عبارت‌اند از:
- ایجاد زرد زخم (Impetigo) یا عفونت پوستی (Skin Infection) که پس از خاراندن ضایعات ایجاد می‌شود
- ورم ملتحمه (Conjunctivitis) یا عفونت چشم که ممکن است به‌دلیل ایجاد ضایعات مولوسکوم روی پلک ظاهر شود
- اگزمای ثانویه منتشر شده (Disseminated Secondary Eczema) که در نتیجه واکنش بیش از حد سیستم ایمنی بدن به ویروس ایجاد می‌شود
- ایجاد ضایعات مولوسکوم سرایتی روی پوست که بزرگ‌تر از حد معمول هستند و اغلب روی صورت ایجاد می‌شوند
- اسکار (جای زخم) با ظاهر حفره‌دار که خودبه‌خود یا به‌دلیلِ جراحی ضایعات روی پوست ایجاد می‌شود.
بیشتر بخوانید: زگیل مقعدی چیست؟
پیشگیری از زگیل آبکی
امکان انتقال ویروس Molluscum Contagiosum از راه‌های مختلفی وجود دارد که عبارت‌اند از:
1. تماس پوستی با فردی که ناقل عفونت است
شما ممکن است با لمس ضایعات روی پوست فردی که این عفونت را دارد، به مولوسکوم کونتاژیوزوم مبتلا شوید. کودکان می‌توانند ویروس را در طول بازی به کودکان دیگر منتقل کنند. نوجوانان و بزرگ‌سالان بیشتر از طریق تماس جنسی به این عفونت مبتلا می‌شوند.
همچنین، این ویروس ممکن است در طول ورزش‌هایی مانند کشتی یا فوتبال منتقل شود. در این ورزش‌ها اگر دست شما با پوست برهنه فردِ مبتلا تماس پیدا کند، ویروس منتقل می‌شود.
2. تماس با سطوحی که فرد مبتلا آن‌ها را لمس کرده است
این ویروس می‌تواند تا مدت‌ها روی سطوح، زنده بماند. بدین‌ترتیب امکان ابتلا به ویروس با دست زدن به حوله، لباس، اسباب‌بازی یا سایر سطوح آلوده وجود دارد. همچنین، استفاده از تجهیزات ورزشی، مانند دستکش بیسبال، تشک کشتی و کلاه که فرد مبتلا با آن‌ها تماس داشته است، می‌تواند ویروس را به شما منتقل کند.
3. گسترش داخلی توسط فرد مبتلا
اگر به این ویروس مبتلا شده‌اید، ممکن است عفونت را در سراسر بدن خود پخش کنید. ویروس از طریق خراشیدن یک زگیل و سپس لمس قسمت دیگری از بدن منتقل می‌شود.
دقت داشته باشید که انتقال این ویروس بیشتر در محیط‌های مرطوب، مانند استخر صورت می‌گیرد. همچنین، اگر ضایعات پوستی دیگر قابل مشاهده نباشند، ویروس نمی‌تواند از بدن یک فرد به بدن شخص دیگر منتقل شود. بهترین راه برای جلوگیری از ابتلا به مولوسکوم این است که از دست زدن به پوست فرد دیگری که به عفونت مبتلا شده است، خودداری کنید. پیروی از توصیه‌ها زیر نیز می‌تواند به شما در جلوگیری از گسترش عفونت کمک کند.
- دست‌ها را به‌طور مرتب با آب‌گرم و صابون بشویید.
- روش صحیح شستن دست‌ها را به کودکان آموزش دهید.
- از وسایل شخصی دیگران، مانند حوله، لباس، صابون و غیره استفاده نکنید و لوازم شخصی خود را در اختیار دیگران قرار ندهید.
- در صورت ابتلا به بیماری، برجستگی‌ها را تمیز و پوشیده نگه دارید تا از انتشار ویروس جلوگیری شود.
- از اصلاح قسمت‌هایی که ضایعات پوستی وجود دارد، خودداری کنید.
- در صورت وجود برآمدگی در ناحیه تناسلی از تماس جنسی خودداری کنید.
عوامل خطر (ریسک فاکتور) ویروس مولوسکوم کونتاژیوزوم چیست؟
تمام افراد ممکن است به این ویروس مبتلا شوند؛ اما برخی بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به این بیماری هستند. این گروه‌های حساس عبارت‌اند از:
- کودکان بین 1 تا 10 سال
- افرادی که در آب‌وهوای گرمسیری زندگی می‌کنند
- افرادی که به‌دلیلِ پیوند اعضا، درمان سرطان ابتلا به ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV)، سیستم ایمنی ضعیفی دارند
- افرادی مبتلا به درماتیت آتوپیک (Atopic Dermatitis)
- ورزشکارانی که در ورزش‌هایی که تماس پوست با پوست در آن‌ها رایج است، فعالیت می‌کنند.
بیشتر بخوانید: زگیل کف پا در کودکان
جمع‌بندی
زگیل آبکی نوعی بیماری عفونی است که توسط ویروس مولوسکوم کونتاژیوزوم ایجاد می‌شود. این بیماری معمولا بدون نیاز به مداخله پزشکی بهبود پیدا می‌کند؛ اما افراد با سیستم ایمنی ضعیف می‌بایست از بین بردن علائم حتما به پزشک مراجعه کنند. همچنین، ضایعات پوستی این بیماری بین 6 تا 12 ماه از بین می‌روند؛ اما در افراد با سیستم ایمنی، ممکن است این ضایعات تا چندین سال روی پوست باقی بمانند.
پس از محو شدن برجستگی‌ها، ویروس در بدن کاملا از بین رفته و شما دیگر ناقل بیماری نیستید. البته به یاد داشته باشید؛ اگر یک‌بار به این بیماری مبتلا شوید، همچنان در معرض ابتلا به ویروس آن هستید. اگر به متخصص پوست و مو دسترسی ندارید، پیشنهاد می‌کنیم با دکتر پوست و مو آنلاین در سایت درمانکده مشاوره دریافت کنید.
این بیماری نوعی عفونت پوستی نسبتا شایع است که توسط ویروس ایجاد می‌شود. این عفونت باعث ایجاد برجستگی‌های گرد، سفت و بدون درد می‌شود. اندازه برجستگی‌ها از سر سوزن تا پاک کن مداد متغیر است.
زگیل‌های آبکی روی صورت اغلب در افرادی ایجاد می‌شود که سیستم ایمنی پایینی دارند. این زگیل‌ها به‌دلیلِ درمان نشدن عفونت مولوسکوم ظاهر شده و بزرگ‌تر از حد معمول هستند.
این زگیل‌ها اغلب در ناحیه تناسلی و نواحی اطراف آن ایجاد شده و همراه با خارش هستند.
منابع: healthline | ncbi | mayoclinic
