انفارکتوس طحال (Splenic infarction) یا نارسایی خون به طحال، می‌تواند ناشی از آسیب یا بیماری‌های زمینه‌ای مانند لخته شدن خون اتفاق بیفتد. این بیماری می‌تواند با دردهای شکمی و اختلالات گوارشی مانند حالت تهوع و استفراغ همراه باشد. پزشکان برای درمان با توجه به شدت بیماری از دارو درمانی یا جراحی استفاده خواهند کرد. البته روش‌های دیگری برای کنترل این بیماری وجود دارد که در این مقاله از مجله درمانکده به آن اشاره شده است. علاوه‌بر این با مطالعه این مقاله با راه‌های تشخیص و علائم این بیماری نیز آشنا می‌شوید.
انفارکتوس طحال چیست؟
این بیماری به مرگ یا آسیب بخشی از طحال به دلیل خون‌رسانی ناکافی اشاره دارد. این عارضه زمانی رخ می‌دهد که جریان خون به طحال مسدود میشود یا به طور قابل توجهی کاهش می‌یابد، این امر زمینه را برای ایسکمی بافتی (کمبود اکسیژن، ischemia) و مرگ بافت فراهم میکند.
علائم انفارکتوس طحال چیست؟
علائم نارسایی خون به طحال با توجه به وسعت بیماری و علت زمینه‌ای می‌تواند متفاوت باشد. در اینجا برخی از علائم رایج مرتبط با آن را مطالعه می‌کنید:
- درد سمت چپ بالای شکم: این شایع‌ترین علامت این بیماری است. درد معمولاً به صورت تیز یا کوبنده توصیف میشود و معمولاً در یک چهارم فوقانی سمت چپ شکم احساس خواهد شد. شدت درد می‌تواند از خفیف تا شدید متفاوت باشد.
- تب: در برخی موارد، این بیماری با تب همراه است که می‌تواند نشان‌دهنده عفونت یا التهاب زمینه‌ای باشد.
- حالت تهوع و استفراغ: برخی از افراد مبتلا به این بیماری ممکن است حالت تهوع و استفراغ را تجربه کنند که می‌تواند در نتیجه درد یا شرایط زمینه‌ای مرتبط با آن باشد.
- اسپلنومگالی (Splenomegaly): که تورم یا بزرگ شدن طحال است و می‌تواند در انفارکتوس طحال رخ دهد. با این حال، درجه بزرگ شدن می‌تواند متفاوت باشد.
- خستگی و ضعف: این بیماری باعث کاهش تعداد گلبول‌های قرمز خون و در نتیجه کم خونی میشود. خستگی و ضعف ممکن است به دلیل کاهش ظرفیت حمل اکسیژن باشد.
- درد شانه چپ: درد ارجاعی به شانه چپ ممکن است به دلیل تحریک دیافراگم رخ دهد که مسیرهای عصبی مشترک با طحال دارد.
توجه به این نکته ضروری است که این علائم مختص انفارکتوس طحال نیست و می‌تواند با سایر بیماری‌ها نیز همراه باشد. اگر مشکوک به این بیماری هستید یا هر یک از این علائم را تجربه می‌کنید، ضروری است که برای ارزیابی و تشخیص مناسب به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید.
بیشتر بخوانیم: طحال چیست و چه وظیفه‌ای دارد؟ + شایع‌ترین بیماری‌های آن
علت ابتلا به انفارکتوس طحال چیست؟
علل زمینه‌ای انفارکتوس طحال می‌تواند متفاوت باشد، اما معمولاً شامل اختلال در جریان خون به طحال میشود. در اینجا برخی از دلایل رایج را مطالعه می‌کنید:
- لخته شدن خون (Blood clots): تشکیل لخته خون (ترومبوز، thrombus) در یکی از شریان‌های تامین‌کننده طحال می‌تواند جریان خون را مسدود کند و منجر به انفارکتوس شود. لخته‌های خون ممکن است به دلیل شرایطی مانند ترومبوز، آمبولی (embolism) یا واسکولیت (vasculitis) ایجاد شوند.
- انسداد شریان طحال: انسداد رگ خونی اصلی تامین‌کننده طحال، می‌تواند ناشی از شرایط مختلف باشد. آترواسکلروز (تجمع پلاک در شریان ها، Atherosclerosis)، ترومبوز (thrombosis)، یا فشرده شدن شریان طحال توسط ساختارهای مجاور مانند تومورها یا کیست‌ها می‌تواند منجر به این بیماری شود.
- واسکولیت (Vasculitis): التهاب رگ‌های خونی که به عنوان واسکولیت شناخته میشود، می‌تواند بر شریان‌های طحال تاثیر بگذارد و جریان خون به آن را به خطر بیندازد. شرایطی مانند لوپوس اریتماتوز سیستمیک (lupus erythematosus) می‌تواند باعث واسکولیت شود و خطر انفارکتوس طحال را افزایش دهد.
- بیماری سلول داسی شکل (Sickle cell disease): بیماری سلول داسی شکل یک اختلال ژنتیکی است که با وجود مولکول‌های غیر طبیعی هموگلوبین مشخص میشود. گلبول‌های قرمز داسی شکل می‌توانند در رگ‌های خونی کوچک، از جمله رگ‌های خونی در طحال گیر کنند و منجر به انفارکتوس شوند.
- اندوکاردیت (Endocarditis): اندوکاردیت عفونی (عفونت دریچه‌های قلب یا پوشش داخلی قلب) می‌تواند منجر به تشکیل آمبولی (توده‌هایی از مواد عفونی و لخته‌های خون) شود که منجر به انسداد رگ‌های خونی و انفارکتوس میشود.
- تروما: ضربه مستقیم به شکم یا طحال، مانند تصادف یا آسیب ورزشی، اگر منجر به آسیب شدید به رگ‌های خونی طحال شود، ریسک بروز این عارضه را افزایش می‌دهد.
توجه به این نکته مهم است که اینها فقط برخی از علل شایع هستند و ممکن است علل کمتر یا نادر دیگری برای انفارکتوس طحال وجود داشته باشد.
بیشتر بخوانیم: هماتوم طحال چیست؟
آیا انفارکتوس طحال درمان دارد؟
درمان انفارکتوس طحال به علت زمینه‌ای، شدت علائم و وضعیت کلی بیمار بستگی دارد. رویکردهای درمانی می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- مراقبت: این شامل استراحت، مدیریت درد و جایگزینی مایعات در صورت نیاز است. داروهای مسکن بدون نسخه یا مسکن‌های تجویزی ممکن است برای مدیریت درد شکم توصیه شود.
- درمان علت زمینه‌ای: درمان بیماری زمینه‌ای که باعث انفارکتوس طحال میشود، بسیار مهم است. به عنوان مثال، اگر لخته خون علت آن باشد، پزشک ممکن است داروهای رقیق‌کننده خون (ضد انعقادها) را برای جلوگیری از لخته شدن بیشتر تجویز کند. در صورت وجود عفونت، لازم است آنتی‌بیوتیک مصرف کنید.
- مشاهده: در برخی موارد، انفارکتوس‌های کوچک با علائم خفیف یا بدون علائم ممکن است نیاز به درمان خاصی نداشته باشند. پزشک صرفا نظارت مستمر را پیشنهاد میکند.
- جراحی: در شرایط خاصی که طحال به طور قابل توجهی بزرگ است و باعث درد مداوم یا سایر عوارض میشود، ممکن است مداخله جراحی در نظر گرفته شود. این می‌تواند شامل طحالبرداری جزئی (برداشتن قسمت آسیب‌دیده) یا یک طحالبرداری کامل (Splenectomy) باشد.
- واکسیناسیون: از آنجایی که طحال در سیستم ایمنی نقش دارد، افرادی که طحال ندارند یا اختلالی در عملکرد طحال آنها وجود دارد، ممکن است برای پیشگیری از عفونت‌های خاص واکسن دریافت کنند. معمولاً واکسن علیه باکتری‌های پنوموکوک (pneumococcal bacteria) و آنفلوآنزا نوع B توصیه میشود.
مهم است که با یک پزشک متخصص برای تشخیص مناسب و برنامه درمانی فردی مشورت کنید. آنها شرایط خاص و سابقه پزشکی بیمار را برای تعیین مناسب‌‌‌ترین اقدام در نظر می‌گیرند. برای مشاوره آنلاین پزشکی و رزرو مطب آنلاین از دکتر گوارش می‌توانید از خدمات آنلاین سلامت درمانکده استفاده کنید.
بیشتر بخوانیم: طحال فرعی چیست و چقدر خطرناک است؟ از علت تا عوارض
روش تشخیص انفارکتوس طحال چگونه است؟
تشخیص انفارکتوس طحال معمولاً شامل ترکیبی از ارزیابی سابقه پزشکی، معاینه فیزیکی و آزمایش‌های تشخیصی است. در اینجا چند روش متداول برای تشخیص این بیماری را مطالعه می‌کنید:
سابقه پزشکی و معاینه فیزیکی
پزشک در مورد علائم، سابقه پزشکی و هر گونه عوامل خطر مرتبط سوال خواهد کرد. در طول معاینه فیزیکی، آنها ممکن است شکم را لمس کنند تا حساسیت یا طحال بزرگ شده (سپلنومگالی، Splenomegaly) را بررسی کنند. آنها همچنین سایر علائم شرایط زمینه‌ای را که ممکن است به انفارکتوس طحال کمک کنند، ارزیابی خواهند کرد.
بیشتر بخوانیم: اگر طحال برداشته شود چه میشود؟
آزمایش خون
تست خون می‌تواند به ارزیابی سلامت کلی بیمار، تشخیص علائم عفونت یا التهاب و ارزیابی تعداد سلول‌های خونی کمک کند. این آزمایش‌ها ممکن است شامل شمارش کامل خون (CBC)، سطح پروتئین واکنش‌گر C (CRP) و آزمایش‌هایی برای بررسی ناهنجاری‌های لخته شدن، باشد.
تست‌های تصویربرداری
پزشک از تکنیک‌های مختلف تصویربرداری برای بررسی طحال و ارزیابی جریان خون استفاده میکند. این آزمایش‌ها می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- اولتراسوند: در این آزمایش غیرتهاجمی از امواج صوتی برای ایجاد تصاویر استفاده می‌کنند. نتیجه آن به شناسایی تغییرات در اندازه، شکل و جریان خون طحال کمک میکند.
- توموگرافی کامپیوتری (CT) اسکن: که تصاویر مقطعی دقیقی از طحال ارائه می‌دهد. این آزمایش به تشخیص انفارکتوس، ارزیابی میزان آسیب و شناسایی علل بالقوه زمینه‌ای کمک میکند.
- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI): می‌تواند اطلاعات ارزشمندی در مورد جریان خون ارائه دهد و به ارزیابی میزان انفارکتوس کمک کند.
- سایر آزمایش‌ها: با توجه به علت مشکوک زمینه‌ای یا علائم مرتبط، ممکن است پزشک آزمایش‌های اضافی تجویز کند. اینها می‌توانند شامل آزمایش اختلالات لخته شدن خون، شرایط خودایمنی یا بیماری‌های عفونی باشند.
در صورت مشاهده علائم حاکی از انفارکتوس طحال، مهم است که با پزشک متخصص مشورت کنید که پیشنهاد ما به شما ارتباط با دکتر گوارش آنلاین در سایت معتبر درمانکده است.
بیشتر بخوانیم: سرطان طحال چیست؟ علت، علائم + ۵ ماده غذایی برای کنترل آن
راه‌های پیشگیری از انفارکتوس طحال چیست؟
اقداماتی وجود دارد که ممکن است به کاهش خطر انفارکتوس طحال کمک کند:
- بیماری های زمینه‌ای را مدیریت کنید: اگر شرایطی دارید که خطر انفارکتوس طحال را افزایش می‌دهد، مانند اختلالات لخته شدن خون،همکاری نزدیکی با پزشک برای مدیریت و کنترل این شرایط داشته باشید.
- فعال بمانید و سبک زندگی سالمی داشته باشید: فعالیت بدنی منظم، رژیم غذایی متعادل و حفظ وزن مناسب می‌تواند به کاهش خطر برخی بیماری‌های زمینه‌ای مرتبط با انفارکتوس طحال، مانند تصلب شرایین (atherosclerosis) و اختلالات مرتبط با چاقی کمک کند. ورزش منظم داشته باشید و یک رژیم غذایی مغذی را دنبال کنید که شامل میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و پروتئین‌های بدون چربی است.
- سیگار را ترک کنید: سیگار یک عامل خطر برای شرایط مختلف قلبی عروقی، از جمله تصلب شرایین و اختلالات لخته شدن خون است. ترک سیگار می‌تواند به طور قابل توجهی خطر ابتلا به این شرایط را کاهش دهد.
- هیدراته بمانید: کم آبی می‌تواند خطر تشکیل لخته خون را افزایش دهد. با نوشیدن مایعات فراوان در طول روز، به خصوص در هوای گرم یا فعالیت بدنی، مطمئن شوید که به اندازه کافی هیدراته می‌شوید.
- اقدامات پیشگیرانه پس از برداشتن طحال را دنبال کنید: اگر به دلیل شرایط قبلی تحت عمل جراحی طحال (splenectomy) قرار گرفته‌اید، مهم است که اقدامات پیشگیرانه توسط پزشک خود را دنبال کنید. اینها ممکن است شامل دریافت واکسیناسیون علیه برخی عفونت‌های باکتریایی باشد.
توجه به این نکته مهم است که اقدامات پیشگیرانه می‌تواند با توجه به شرایط فردی و شرایط زمینه‌ای متفاوت باشد.
بیشتر بخوانیم: بزرگ شدن طحال یا اسپلنومگالی چیست؟
انفارکتوس طحال در چند خط
انفارکتوس طحال، عارضه‌ایی است که در طی آن اکسیژن‌رسانی با بافت طحال مختل میشود. به همین دلیل این بافت در معرض مرگ قرار می‌گیرد زیرا مواد مغذی را از خون دریافت نمی‌‌کند. پزشکان با بررسی علائم، آزمایش‌های خون و تصویربرداری این بیماری را تشخیص می‌دهند و براساس شدت و وسعت بیماری تکنیک درمانی مناسب را تجویز می‌کنند.
چند سوال دربارهٔ انفارکتوس طحال
روش درمان این بیماری بستگی به شدت علائم، اندازه، محل انفارکتوس و علت اصلی آن دارد. درمان به منظور کاهش علائم، مدیریت عوارض و پیشگیری از مشکلات بیشتر متمرکز میشود.
این بیماری در افراد زیر بیشتر دیده میشود:
افرادی که دارای بیماری‌های خونی مانند تالاسمی هستند.
کسانی که با بیماری‌های التهابی مانند آرتریت روماتوئید درگیر هستند
بیمارانی که دچار ترومبوز و لخته‌های خونی می‌شوند.
افرادی که عمل جراحی طحال داشته‌اند.
انفارکتوس طحال می‌تواند در برخی موارد خطرناک باشد و در صورت عدم تشخیص و درمان نامناسب، ممکن است منجر به مشکلات جدی شود. اما به طور کلی، انفارکتوس طحال به تنهایی معمولا تهدید‌کننده زندگی نیست.
