فرق روانشناس و روانپزشک یکی از آن موضوعاتی است که ذهن اغلب افراد را هنگام مراجعه به متخصص سلامت روان درگیر می‌کند. روانپزشک و روانشناس، هر ۲ متخصصانی هستند که برای تشخیص و درمان بیماریهای مرتبط با سلامت روان مانند افسردگی، اضطراب و وسواس آموزش می‌بینند. به عبارت دیگر، حوزه تخصص آن‌ها، روان و بررسی نحوه اثرگذاری آن بر رفتار و تندرستی است. به همین دلیل، بسیاری از مردم نمی‌توانند فرق روانشناس و روانپزشک را به راحتی تشخیص دهند.
چند تفاوت اساسی بین روانشناس و روانپزشک وجود دارد که از مهم‌ترین موارد میتوان به زمینه تحصیلی و راه‌کارهای درمانی ارائه‌شده از سوی آن‌ها اشاره کرد. در این مقاله از مجله سلامت درمانکده به بررسی تفاوت‌های اصلی روانشناس و روانپزشک می‌پردازیم تا مشخص شود که هر یک چگونه می‌توانند به بهبود سلامت روان کمک کنند. همراه ما باشید.
فهرست محتوا
فرق روانشناس و روانپزشک چیست؟
افراد زیادی واژه‌های روانپزشک و روانشناس را اشتباهی به جای یکدیگر استفاده می‌کنند و هنگام مراجعه به متخصص سلامت روان نمی‌دانند باید از کدام یک نوبت دریافت کنند. با وجود شباهت‌هایی که بین این ۲ تخصص وجود دارد، میتوان تفاوت‌های اساسی برای آن‌ها در نظر گرفت.
برای درک بهتر فرق روانشناس و روانپزشک در ادامه نقش هر یک را مورد بررسی قرار می‌دهیم:
روانشناس کیست؟
روانشناس به افراد کمک می‌کند تا مشکلات روانی و چالش‌های عاطفی خود را شناسایی کنند. در واقع، روانشناس با استفاده از تکنیک‌هایی که مبتنی بر گفتگو هستند، به بهبود وضعیت روانی و افزایش کیفیت زندگی فرد کمک می‌کند.
بیشتر بدانید: روانشناسی چیست؟
روانپزشک کیست؟
روانپزشکان مسئولیت مدیریت و درمان مشکلات جدی و اختلالات روانی شدید را برعهده دارند. آن‌ها معمولا با دیگر متخصصان سلامت روان مانند روانشناسان همکاری می‌کنند تا درمانی جامع و کامل ارائه شود. روانپزشکان به دلیل توانایی تجویز دارو و استفاده از روشهای پزشکی در درمان بیماریهای روانی پیچیده و شدید نقش کلیدی دارند.
تفاوت روانشناس و روانپزشک از لحاظ تحصیلات
روانپزشک و روانشناس، هر ۲ از نحوه عملکرد مغز، تفکر، عواطف و احساسات انسان آگاه هستند و می‌توانند به افراد دچار اختلالات روانی مانند افسردگی یا اضطراب کمک کنند. همچنین، هر ۲ متخصص باید دوره طولانی آموزش را بگذرانند و پروانه کار دریافت کنند، اما بررسی تحصیلات روانشناس در برابر روانپزشک نشان می‌دهد که نوع آموزش آن‌ها با یکدیگر متفاوت است.
فرق روانشناس و روانپزشک در این است که روانپزشک در دانشکده پزشکی تحصیل می‌کند و مدرک پزشکی می‌گیرد. سپس برای گرفتن تخصص در زمینه تشخیص و درمان اختلالات روانی، تقریبا به مدت چهار سال دوره رزیدنتی را پشت سر می‌گذارد. از این‌رو، می‌تواند به خوبی ارتباط میان اختلالات ذهن و جسم را درک کند و مشکلات سلامت روان را از سایر بیماریهای زمینه‌ای که ممکن است با علائم روانی همراه باشند، تشخیص دهد. تجربه روانپزشک عموما شامل کار با بیماران مختلف، از جمله کودکان و نوجوانان مبتلا به اختلالات رفتاری و بزرگسالان مبتلا به بیماریهای حاد روانی، در بخش روانپزشکی بیمارستان است.
اما روانشناس در دانشکده روانشناسی تحصیل می‌کند و دوره‌های کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری را پشت سر می‌گذارد. این متخصص در مورد موضوعاتی مانند اخلاق و رفتار انسان، رشد شخصیت و تاریخچه مشکلات روانشناختی آموزش می‌بیند. همچنین، به منظور آمادگی برای شروع کار در این حرفه با نحوه تشخیص اختلالات روانی و عاطفی در شرایط مختلف آشنا می‌شود. بعد از پایان دوره تحصیلات تکمیلی، دانشجویان روانشناسی به مدت یک تا ۲ سال وارد دوره کارورزی می‌شوند تا طی آن درباره نظریه‌های رواندرمانی، تکنیک‌های حل مسئله و انواع راه‌کارهای درمانی تجربه بیشتری کسب کنند.
بیشتر بدانید: فرق مشاوره و روانشناسی
روشهای درمان روانپزشک در مقابل روانشناس
زمانی که از فرق روانشناس و روانپزشک صحبت به میان می‌آید، باید به تفاوت راه‌حل‌های ارائه‌شده توسط آن‌ها اشاره کرد. شواهد در مورد تفاوت عملکرد روانپزشک و روانشناس نشان می‌دهد که هدف هر ۲ متخصص بهبود احساسات و عواطف انسان‌ها است، اما رویکرد آن‌ها در رفع بیماریهای روحی و روانی با هم فرق دارد.
در ادامه فرق روانشناس و روانپزشک را از نظر نحوه مواجهه با مشکلات سلامت روان بررسی می‌کنیم:
روانپزشک
روانپزشک به عنوان متخصصی که در دانشکده پزشکی تحصیل کرده، بیشتر به جنبه‌های بیولوژیکی و شیمیایی اختلالات روانی توجه می‌کند و مجاز به تجویز دارو است. همچنین، می‌تواند از آزمایش خون و معاینات فیزیکی لازم برای بررسی ارتباط مشکلات روحی و روانی با اختلالات بیولوژیکی استفاده کند.
بسیاری از اختلالات روانی مانند افسردگی، اضطراب، اختلال دوقطبی، اختلال بیش‌فعالی-کم‌توجهی (ADHD) و اسکیزوفرنی به طور موثری با داروها قابل درمان هستند. از داروهای تجویزشده توسط روانپزشکان میتوان به داروهای ضد افسردگی، داروهای ضد روان‌پریشی، تثبیت‌کننده‌های خلق‌وخو و داروهای آرام‌بخش اشاره کرد.
علاوه بر دارو، ممکن است روانپزشکان از درمان‌های دیگری مانند درمان با الکتروشوک (ECT) یا تحریک مغناطیسی مغز (TMS) استفاده کنند. همچنین، روانپزشکان می‌توانند در صورت نیاز از تکنیک رواندرمانی در کنار دارو درمانی کمک بگیرند. در چنین مواقعی، ممکن است روانپزشک بیمار را به روانشناس ارجاع دهد.
بیشتر بدانید: فرق روانکاو و روانشناس
روانشناس
روانشناس در اولین ملاقات با مراجع در مورد علائمی که تجربه می‌کند و مدت زمان شروع آن‌ها سوال می‌پرسد. همچنین، سابقه خانوادگی و سبک بیمار را مورد بررسی قرار می‌دهد. این گفتگوی اولیه به تشخیص مشکل و انتخاب بهترین رویکرد درمانی کمک می‌کند.
اما فرق روانشناس و روانپزشک این است که روانشناسان با وجود داشتن صلاحیت مشاوره، رواندرمانی، انجام تست‌های روانشناختی و درمان اختلالات روانی، پزشک نیستند و به همین دلیل نمی‌توانند نسخه بنویسند یا اقدامات پزشکی انجام دهند.
متخصص روانشناسی معمولا رواندرمانی و مشاوره را پیشنهاد می‌دهد و از روش‌هایی مانند رفتار درمانی شناختی استفاده می‌کند تا به بیمار در کنار آمدن با مشکلات و غلبه بر اختلالات روانی کمک کند. روانشناسان بیشتر به مطالعه رفتار، احساسات و الگوهای ذهنی افراد می‌پردازند و از روشهای غیر دارویی برای کمک به بهبود مشکلات روانی استفاده می‌کنند. روش درمان روانشناسان شامل رواندرمانی، درمان شناختی رفتاری (CBT)، درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT)، روانکاوی و سایر رویکردهای مرتبط با نوع اختلال بیمار است.
روند درمان با رواندرمانی طولانی‌تر از دارو درمانی است و روی طیف گسترده‌ای از مشکلات تمرکز می‌کند تا الگوهای فکری و رفتاری فرد و چگونگی تعامل او را با جهان تحت تاثیر قرار دهد. بسته به نوع رواندرمانی، این راه‌کار به مدیریت تنش‌‌ها، شناخت الگوهای رفتاری ناسالم، ارتباطات رضایت‌بخش و کنترل بهتر واکنش‌‌های احساسی و عاطفی در موقعیتهای استرس‌زا کمک می‌کند.
بیشتر بدانید: روانشناسی بالینی چیست؟
روانشناسان و روانپزشکان چه بیماری‌هایی را درمان می‌کنند؟
همان‌طور که پیش‌تر گفتیم، مهم‌ترین فرق روانشناس و روانپزشک در شیوه درمان آن‌هاست. در واقع، این ۲ تخصص در بسیاری از موارد، اختلالات روانی مشترکی را درمان می‌کنند، اما نحوه عملکرد و رویکرد درمانی آن‌ها با یکدیگر فرق دارد. در جدول زیر بیماری‌هایی که روانشناسان و روانپزشکان بیشتر روی درمان آن‌ها تمرکز دارند را معرفی می‌کنیم:
| روانشناسان | روانپزشکان |
| اضطراب و استرس | افسردگی شدید |
| افسردگی خفیف تا متوسط | اختلال دوقطبی |
| اختلالات مرتبط به روابط بین فردی | اسکیزوفرنی |
| اختلالات خوردن مانند بی‌اشتهایی عصبی یا پرخوری عصبی | اختلالات اضطرابی شدید |
| اختلالات اضطرابی | اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) شدید |
| اختلال وسواس فکری | اختلالات عصبی/تکاملی مانند ADHD |
| اختلالات خواب | اختلالات سوءمصرف مواد مخدر |
| فوبیا و اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) | اختلالات خواب شدید |
| اختلالات شخصیت مانند کمبود اعتمادبه‌نفس یا رفتارهای مخرب اجتماعی | اختلالات وسواس فکری/عملی شدید |
روانشناسی بهتر است یا روانپزشکی؟
انتخاب بین روانشناس یا روانپزشک باید بسته به نیازها و شرایط هر فرد انجام شود. هر ۲ رشته نقاط قوت و ویژگی‌های خاص خود را دارند و در موقعیتهای مختلف مفید هستند. در بسیاری از موارد، ترکیب خدمات روانشناسی و روانپزشکی می‌تواند به نتایج بهتری منجر شود. به عنوان مثال، فردی که از داروهای روانپزشکی برای بهبود علائم اختلالات روانی استفاده می‌کند، می‌تواند به کمک رواندرمانی الگوهای فکری و رفتاری ناسالم خود را تغییر دهد.
به طور کلی میتوان گفت، حوزه تشخیص روانشناس و روانپزشک شباهت‌های زیادی با یکدیگر دارد. هر ۲ تخصص به درمان اختلالات روانی و مشکلات عاطفی کمک می‌کنند، اما فرق روانشناس و روانپزشک در این است که روانشناسان درمان غیر دارویی و روانشناختی انجام می‌دهند و روانپزشکان برای بهبود اختلالات روانی شدید دارو تجویز می‌کنند.
راهنمای مراجعه به پزشک
در دنیای امروز، افراد توجه بیشتری به سلامت روان خود دارند و بیش از پیش به دنبال دریافت خدمات روانشناسی و روانپزشکی هستند. با وجود شباهت‌های زیادی که بین این ۲ رشته وجود دارد، اما شامل تفاوت‌هایی در روشهای درمان می‌شوند. پیدا کردن روانشناس یا روانپزشک باتجربه به اندازه یافتن پزشک مناسب مهم است. شما باید روش درمان هر یک را بشناسید تا بتوانید بهترین گزینه را برای بهبود مشکلات عاطفی یا اختلالات روانی خود انتخاب کنید.
ما در این مقاله از مجله درمانکده شما را به طور مفصل با فرق روانشناس و روانپزشک آشنا کردیم. برای پرسیدن سوالات بیشتر در این مورد می‌توانید به وب‌سایت درمانکده سر بزنید و با بهترین پزشکان متخصص از جمله روانشناس آنلاین مشورت کنید. همچنین، درمانکده این امکان را برای شما فراهم کرده تا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری روانشناس از روانشناس مورد نظر خود نوبت بگیرید. همچنین می‌توانید با روانپزشک آنلاین مشاوره داشته باشید و یا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری روانپزشک از روانپزشک مورد نظر خود نوبت بگیرید.
سوالات متداول
در صورت ابتلا به اختلالات روانی خاص که نیاز به دارو درمانی دارند، مثل اسکیزوفرنی، افسردگی شدید، اختلال دوقطبی و مشکلات ذهنی پیچیده در کودکان، بهتر است به روانپزشک مراجعه کنید. اما اگر دچار مشکلات عاطفی یا اختلالات روانی خفیف‌تری هستید، روانشناس انتخاب بهتری است.
روانشناس و روانپزشک، هر ۲ به تشخیص و درمان مرتبط با سلامت روان کمک می‌کنند، اما شیوه درمان آن‌ها به واسطه تحصیلات‌شان متفاوت است.
روانشناس یا روانپزشک انتخابی شما باید دارای توانایی خوب گوش دادن، همدلی و درک عاطفی، مهارت‌های ارتباطی قوی، انعطاف‌پذیری، اخلاق حرفه‌ای، رویکردهای علمی و دانش به‌روز باشد.
منابع: webmd | verywellmind | psychology
سوال بعد با مدرک ارشد روانشناسی میتوان بورسیه آمریکا شد هم واسه تحصیل و هم واسه کار