هپاتیت به معنی التهاب کبد است. وقتی کبد ملتهب میشود یا آسیب می‌بیند، عملکرد آن تحت تاثیر قرار می‌گیرد. مصرف زیاد الکل، مواجهه با سموم و بعضی از داروها یا بیماری‌ها ممکن است باعث هپاتیت شوند. با این حال، هپاتیت اغلب توسط یک ویروس رخ می‌دهد. انواع مختلفی از هپاتیت وجود دارد که هر کدام توسط یک ویروس متفاوت ایجاد میشود. مقاله امروز مجله درمانکده به بررسی هپاتیت ب (هپاتیت B) اختصاص دارد. ما را تا انتهای این مطلب همراهی کنید.
فهرست محتوا
هپاتیت ب چیست؟
هپاتیت B یک عفونت کبدی است که توسط ویروس هپاتیت ب (HBV) ایجاد میشود. HBV یکی از پنج نوع ویروسی است که در ابتلا به هپاتیت نقش دارند. مابقی هپاتیت‌ها A، C، D و E هستند که هر کدام توسط نوع متفاوتی از ویروس ایجاد می‌شوند. هپاتیت B و هپاتیت سی به احتمال زیاد به یک بیماری مزمن یا طولانی‌مدت تبدیل می‌شوند.
بیشتر بخوانید: هپاتیت چیست؟
انواع هپاتیت ب
به طور کلی، 2 نوع هپاتیت ب وجود دارد:
| انواع هپاتیت ب | ویژگی‌ها |
| هپاتیت B حاد | زمانی که فرد برای اولین بار به هپاتیت B مبتلا میشود، به آن «عفونت حاد» می‌گویند. |
| هپاتیت B مزمن | اگر ویروس بیش از 6 ماه در خون باقی بماند، «عفونت مزمن» محسوب میشود. اکثر بزرگسالان به هپاتیت B مزمن مبتلا نمی‌شوند، اما در بسیاری از موارد شیرخواران و کودکان خردسال به دلیل ناتوانی در رها شدن از شر ویروس ممکن است به آن مبتلا شوند. |
علائم هپاتیت B
علائم هپاتیت ب حاد از خفیف تا شدید متغیر است. این علائم معمولا حدود یک تا چهار ماه پس از آلوده شدن ظاهر می‌شوند. با این حال، گاهی اوقات می‌توانید آن‌ها را 2 هفته پس از آلوده شدن مشاهده کنید. بعضی از افراد (معمولا کودکان خردسال) ممکن است علائمی نداشته باشند. علائم هپاتیت ب در زنان و مردان شامل موارد زیر است:
- درد شکم
- ادرار تیره رنگ
- تب
- درد مفاصل
- از دست دادن اشتها
- حالت تهوع و استفراغ
- ضعف و خستگی
- زرد شدن پوست و سفیدی چشم که به آن «یرقان» می‌گویند
در صورت داشتن چنین علائمی می توانید از طریق مشاوره تلفنی با فوق تخصص گوارش مشورت کنید.
تمام علائم هپاتیت B نیاز به ارزیابی فوری دارند. علائم این بیماری در افراد بالای 60 سال شدیدتر است.
عوارض هپاتیت ب
عوارض هپاتیت B مزمن عبارتند از:
- اسکار کبد یا سیروز (ایجاد زخم در کبد که باعث مختل شدن عملکرد آن میشود)
- نارسایی کبد (در این شرایط، بیمار برای زنده ماندن به پیوند کبد نیاز دارد)
- سرطان کبد
- افزایش احتمال ابتلا به سایر بیماری‌ها (مثل بیماری کلیوی و التهاب عروق خونی)
- مرگ
بیشتر بخوانید: آزمایش هپاتیت
علت هپاتیت B
هپاتیت ب توسط ویروس ایجاد میشود. این ویروس از طریق خون، مایع منی یا سایر مایعات بدن از فردی به فرد دیگر منتقل میشود، اما با عطسه یا سرفه نمی‌تواند دیگران را بیمار کند. بعضی از راه‌های انتقال هپاتیت B عبارتند از:
- داشتن رابطه جنسی با فردی که HBV دارد بدون استفاده از کاندوم یا سایر روش‌های محافظتی
- استفاده مشترک از مسواک، تیغ یا ناخن‌گیری که به خون آلوده شده است
- خالکوبی یا پیرسینگ بدن با تجهیزاتی که استریل نشده‌اند
- تزریق مواد مخدر با استفاده از سوزن، سرنگ یا سایر تجهیزات مشترک
- انتقال ویروس از مادر آلوده به نوزاد در زمان زایمان
ویروس ممکن است در بزاق یافت شود، اما از طریق بوسیدن، عطسه کردن، سرفه کردن یا استفاده از ظروف مشترک منتقل نمی‌شود.
عوامل خطر هپاتیت ب
در گروه‌های خاصی از مردم احتمال ابتلا به هپاتیت B بالاتر است، از جمله:
- افرادی که در بیمارستان‌ها و مراکز بهداشتی-درمانی کار می‌کنند
- کسانی که از مواد مخدر تزریقی استفاده می‌کنند
- نوزادان متولد شده از مادرانی که دارای HBV هستند
- افرادی که همسرشان به HBV آلوده است
- بیمارانی که دیالیز می‌شوند
روش تشخیص هپاتیت ب
پزشکی که به او مراجعه می‌کنید شما را معاینه می‌کند و به دنبال علائم آسیب کبدی (مانند زرد شدن پوست یا درد شکم) می‌گردد. آزمایش‌هایی که می‌توانند به تشخیص هپاتیت B یا عوارض آن کمک کنند عبارتند از:
- آزمایش خون: آزمایش خون علائم ویروس هپاتیت ب را در بدن تشخیص می‌دهد و حاد یا مزمن بودن آن را مشخص می‌کند. علاوه بر این، با یک آزمایش خون ساده می‌توان متوجه شد که آیا شما نسبت به این بیماری مصون هستید یا خیر.
- سونوگرافی کبد: یک نوع سونوگرافی به نام «الاستوگرافی گذرا» می‌تواند میزان آسیب کبدی را نشان دهد.
- بیوپسی کبد: پزشک ممکن است نمونه کوچکی از کبد شما را برای آزمایش بردارد.پ
غربالگری افراد سالم از نظر ابتلا به هپاتیت ب
گاهی اوقات، پزشکان افراد سالم را از نظر ابتلا به عفونت هپاتیت B آزمایش می‌کنند. چون این ویروس می‌تواند قبل از ایجاد علائم و نشانه‌ها به کبد آسیب برساند. اگر یکی از موارد زیر در مورد شما صدق می‌کند، با پزشک درباره ضرورت غربالگری صحبت کنید:
- باردار هستید
- با کسی که هپاتیت B دارد زندگی می‌کنید
- با فردی که هپاتیت B دارد رابطه جنسی دارید
- سابقه ابتلا به یک بیماری مقاربتی را دارید
- به HIV یا هپاتیت C مبتلا هستید
- نتیجه آزمایش خون شما نشان‌دهنده افزایش غیرطبیعی آنزیم‌های کبدی است
- به دلیل ابتلا به بیماری کلیوی، دیالیز می‌شوید
- از داروهایی استفاده می‌کنید که سیستم ایمنی را سرکوب می‌کنند (مانند داروهایی که برای جلوگیری از پس زدن عضو پیوندی استفاده می‌شوند)
- از مواد مخدر تزریقی استفاده می‌کنید
- در زندان هستید
- در کشوری به دنیا آمده‌اید که هپاتیت B در آن شایع است (از جمله آسیا، جزایر اقیانوس آرام، آفریقا و اروپای شرقی)
بیشتر بخوانید: درمان هپاتیت
راه‌های درمان هپاتیت ب
اگر فکر می‌کنید ممکن است در معرض ویروس هپاتیت B قرار گرفته باشید، در اسرع وقت با پزشک صحبت کنید تا اولین دوز واکسن هپاتیت B و ایمونوگلوبولین (آنتی‌بادی) تزریقی را برایتان تجویز کند. از هر 2 مورد می‌توان تا یک هفته پس از مواجهه با ویروس استفاده کرد، اما تجویز آن‌ها در عرض 48 ساعت در پیش‌گیری از عفونت موثرتر است.
1. درمان هپاتیت B حاد
هپاتیت ب حاد ممکن است خودبهخود از بین برود و به درمان نیاز نداشته باشد. در این شرایط، استراحت کردن، مصرف مایعات و اصلاح رژیم غذایی هپاتیت ب را بهبود می‌بخشد. در موارد شدید، استفاده از داروهای ضدویروس یا بستری شدن در بیمارستان برای از بین بردن ویروس هپاتیت ب و جلوگیری از بروز عوارض توصیه میشود.
2. درمان هپاتیت B مزمن
اکثر افرادی که به هپاتیت ب مزمن مبتلا هستند، تا پایان عمر به درمان نیاز دارند. درمان به کاهش خطر ابتلا به بیماری کبدی کمک کرده و از انتقال عفونت به دیگران جلوگیری می‌کند. درمان هپاتیت B مزمن ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- داروهای ضدویروس، مثل انتکاویر، تنوفوویر، لامیوودین و آدفوویر (این داروها دشمن هپاتیت ب هستند و توانایی ویروس را برای آسیب رساندن به کبد کاهش می‌دهند)
- تزریق اینترفرون (سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند)
- پیوند کبد (اگر کبد شما به شدت آسیب دیده باشد)
بیشتر بخوانید: هپاتیت a
پیش‌گیری از هپاتیت ب
بهترین راه برای پیش‌گیری از عفونت هپاتیت B، تزریق واکسن است. واکسن هپاتیت معمولا در سه دوز جداگانه تزریق میشود که دومین و سومین تزریق به ترتیب یک و 6 ماه بعد از دوز اول انجام میشود. واکسن دیگری که اخیرا تایید شده است در 2 دوز به فاصله یک ماه تزریق میشود.
راه‌کارهای زیر هم می‌توانند خطر ابتلا به هپاتیت ب را کاهش دهند:
- از سالم بودن همسر خود اطمینان حاصل کنید و و رابطه جنسی محافظت نشده نداشته باشید (مگر اینکه مطمئن باشید همسرتان به HBV یا عفونت‌های مقاربتی مبتلا نیست).
- اگر از مواد مخدر تزریقی استفاده می‌کنید، برای ترک آن کمک بگیرید. چنانچه قادر به انجام این کار نیستید، از سوزن یا سرنگ مشترک استفاده نکنید.
- اگر پیرسینگ یا خالکوبی انجام می‌دهید، از استریل بودن وسایل مطمئن شوید.
- اگر به منطقه‌ای سفر می‌کنید که هپاتیت ب در آن شایع است، از پزشک در مورد ضرورت واکسیناسیون سوال کنید.
سوالات متداول
ویروس هپاتیت B زمانی منتقل میشود که خون، مایع منی یا سایر مایعات از بدن فرد مبتلا وارد بدن فرد سالم شود. در هنگام زایمان یک زن مبتلا به هپاتیت ب، در طول فعالیت جنسی، در اثر استفاده از سوزن یا سرنگ مشترک یا به دلیل به اشتراک گذاشتن وسایل شخصی (مثل مسواک) احتمال انتقال ویروس وجود دارد.
هپاتیت مزمن می‌تواند فعال یا غیرفعال باشد. اگر ویروس به مدت 6 ماه در بدن وجود داشته باشد اما فعالیتی از خود نشان ندهد، به آن غیرفعال می‌گویند. افراد متبلا به هپاتیت B غیرفعال از نظر ظاهری سالم هستند، اما باید تحت نظر پزشک قرار بگیرند.
پزشک با گرفتن شرح حال و استفاده از روش‌های تشخیص پزشکی (آزمایش خون، سونوگرافی از کبد و نمونه‌برداری از کبد) می‌تواند هپاتیت B را تشخیص دهد.
در مورد اینکه هپاتیت ب درمان دارد یا خیر، باید بگوییم که هیچ راهی برای درمان صد در صد هپاتیت ب وجود ندارد. اما می‌توان از ابتلا به عفونت یا انتقال ویروس به دیگران جلوگیری کرد. موثرترین راه برای پیش‌گیری از این بیماری، واکسیناسیون است.
اکثر افرادی که در بزرگسالی به هپاتیت B مبتلا می‌شوند، طی یک تا سه به طور کامل بهبود می‌یابند. افراد مبتلا به هپاتیت B مزمن ممکن است در معرض خطر ابتلا به مشکلات طولانی‌مدت کبدی مانند سیروز یا سرطان کبد قرار داشته باشند که به درمان نیاز دارند و می‌توانند تهدیدکننده حیات باشند.
کلام پایانی درباره هپاتیت ب
هپاتیت B یک بیماری بسیار مسری است که می‌تواند به عوارض جدی و حتی خطرناک منجر شود. خوشبختانه، گزینه‌های زیادی برای پیش‌گیری از این بیماری و درمان آن وجود دارد. اگر فکر می‌کنید ممکن است به هپاتیت ب مبتلا شده باشید، فورا به متخصص گوارش مراجعه کنید. سایت درمانکده این امکان را برایتان فراهم کرده است که در هر نقطه از جهان که زندگی می‌کنید با بهترین متخصصان به صورت آنلاین مشورت کنید.
منابع: healthline, mayoclinic
سلام
همسر من تازگی به هپاتیت Bمبتلا شدن اما غیرفعال هست،بنده هم آزمایش دادم خوشبختانه مبتلا نشدم ما قصد داریم بچه دار بشیم اما خیلی میترسم که فرزندم هم مبتلا بشن،راهی وجود داره که مطمئن بشم
سلام