عمل پاراتیروئیدکتومی چیست و چه زمانی انجام می‌شود؟

عمل پاراتیروئیدکتومی به معنی برداشتن یک یا چند غده درون‌ریز است. این غدد شامل 4 غده کوچک به اندازه دانه برنج بوده و پشت غده تیروئید در گردن قرار می‌گیرند که مسئولیت ترشح هورمون پاراتیروئید (PTH) و تنظیم سطح کلسیم را در بدن برعهده دارند.

هورمون‌هایی که از غدد درون‌ریز ترشح می‌شوند بر تولید و تنظیم رشد، عملکرد بدن و خلق‌وخوی شما تاثیر می‌گذارند. هر زمان که سطح کلسیم بدن افت شدیدی پیدا کرد، غده پاراتیروئید با ترشح هورمونی به همین اسم کلسیم مورد نیاز را از استخوان‌های بدن دریافت می‌کند. 

برخی افراد با مشکل پرکاری پاراتیروئید مواجه هستند که جراحی پاراتیروئیدکتومی در 95 درصد موارد می‌تواند مشکل آن‌ها را حل کند. همراه ما باشید تا در ادامه این مقاله از مجله درمانکده شما را با علت و نحوه انجام عمل پاراتیروئیدکتومی بیشتر آشنا کنیم.

عمل پاراتیروئیدکتومی چیست؟

به برداشتن یک یا چند غده پاراتیروئید برای درمان پرکاری آن، جراحی پاراتیروئیدکتومی گفته می‌شود. زمانی که سطح کلسیم بدن فرد به‌دلیل پرکاری پاراتیروئید افزایش پیدا کرد، احتمال بیش از حد بزرگ شدن غدد پاراتیروئید وجود دارد، در نتیجه هورمون زیادی ترشح خواهد شد. 

در این صورت پزشک دستور انجام جراحی پاراتیروئیدکتومی را برای برداشتن غدد ملتهب می‌دهد که به این وضعیت هیپرکلسمی (hypercalcemia) می‌گویند.

خوب است بدانید که پاراتیروئیدکتومی در زنان 45 سال به بالا بیشتر از مردان انجام می‌شود. از همین‌رو پیشنهاد می‌شود از خدمات آنلاین درمانکده استفاده کنید و برای دریافت مشاوره درخصوص علائم ناشی از پرکاری پاراتیروئید با پزشکان این مجموعه در ارتباط باشید.

بیشتر بدانید: آزمایش TSH تیروئید چیست؟

علت انجام عمل پاراتیروئیدکتومی

اصلی‌ترین علت انجام جراحی پاراتیروئیدکتومی این است که افراد به hyperparathyroidism (پرکاری پاراتیروئید) مبتلا می‌شوند.

علل پرکاری پاراتیروئید

دلایل آن عبارتند از:

• وجود تومور خوش‌خیم در یکی از غدد پاراتیروئید که سطح PTH را برهم میزند.
• وضعیت hyperplasia که موجب ملتهب شدن دو غده پاراتیروئید و ترشح PTH اضافی می‌شود.
• وقتی پرتودرمانی در نزدیکی این غده انجام می‌شود.
• سرطان پاراتیروئید که بسیار نادر است.

علائم پرکاری پاراتیروئید

اگر هیپرکلسمی در مراحل اولیه باشد علائم به صورت کامل بروز پیدا نمی‌کنند، اما در صورت پیشرفت می‌توان نشانه‌های زیر را مشاهده کرد:

• خستگی
• افسردگی
• از دست دادن اشتها
• دردهای عضلانی
• حالت تهوع و استفراغ
• تشنگی زیاد
• درد شکم
• تکرر ادرار
• گیجی
• ضعف عضلات
• سنگ کلیه
• شکستگی استخوان

درصورت داشتن چنین علائمی می توانید مشاوره آنلاین با دکتر غدد داشته باشید و در صورت لزوم به دکتر غدد به صورت حضوری مراجعه کنید.

بیشتر بدانید: آیا ندول تیروئید کشنده است؟

بیشتر بدانید: علائم تیروئید در زنان چیست؟

نحوه انجام عمل پاراتیروئیدکتومی

مراحل انجام این جراحی به شرح زیر است:

قبل عمل

انجام چندین آزمایش مختلف می‌تواند محل دقیق غده و این‌که کدام یک ملتهب هستند را مشخص کند. در جدول زیر تست‌های مورد نیاز معرفی شده‌اند:

نوع آزمایش	توضیحات
تست Sestamibi	بررسی غدد پاراتیروئید بیش فعال با رنگ رادیواکتیو
سونوگرافی	ثبت تصاویر غدد پاراتیروئید و بافت اطراف آن به کمک امواج صوتی
CT اسکن	کمک به پیدا کردن محل غده پاراتیروئید بیش فعال
PET-Coline CT	پیدا کردن محل غدد پاراتیروئیدی که با تصویربرداری مشخص نیستند

حین عمل

فردی که قرار است مورد جراحی پاراتیروئیدکتومی قرار بگیرد در طول عمل هوشیار نیست. این عمل با بیهوشی عمومی شروع می‌شود تا جراح بتواند با دقت اعصاب مرتبط با جعبه صدا یا همان گلو را در طول جراحی شناسایی کند. 

البته بر اساس این‌که کدام نوع از جراحی parathyroidectomy انجام خواهد شد، امکان بی‌حسی موضعی وجود دارد که در این حالت شما کمی فشار و حرکت را متوجه می‌شوید. 

نحوه انجام عمل پاراتیروئیدکتومی به شکل زیر است:

1. یک برش 1.5 تا 2 سانتی‌متری روی گلو ایجاد می‌کنند.
2. این برش عضله استرنوهیوئید یا همان پوشاننده تیروئید و نای را مشخص می‌کند.
3. ماهیچه‌های نازک را در سمتی که اسکن، غده غیرطبیعی پاراتیروئید را نشان داده از روی تیروئید جدا می‌کنند. (ماهیچه به‌طور کامل بریده نمی‌شود)
4. جراح، عصب حنجره را در عمق غده تیروئید پیدا می‌کند.
5. پس از تشریح غده پاراتیروئید غیرطبیعی آن را از تیروئید، غدد لنفاوی و بافت چربی جدا می‌کنند.
6. سپس رگ‌ خونی که پاراتیروئید غیرطبیعی از آن تغذیه می‌کند شناسایی و بسته می‌شود.
7. پزشک 10 تا 15 دقیقه وضعیت بدنی بیمار را کنترل می‌کند تا مطمئن شود سطح PTH بدن از 50% کمتر نمی‌شود.
8. محل جراحی بررسی خواهد شد تا از خونریزی رگ‌های خونی جلوگیری شود.
9. پس از اتمام برداشتن غده پاراتیروئید، جراح بافت تیروئید را به هم نزدیک می‌کند.
10. عمل پاراتیروئیدکتومی با بخیه زدن لایه‌های پوست به اتمام می‌رسد.

بیشتر بدانید: کم کاری تیروئید یا هیپوتیروئیدیسم چیست؟

خطرات پاراتیروئیدکتومی چیست؟

ساختار غدد پاراتیروئید از دو بخش مهم عصب حنجره عودکننده و غده تیروئید تشکیل شده است. عصب حنجره عودکننده بسیار حساس بوده و با فاصله بسیار کمی از کنار غدد پاراتیروئید عبور می‌کند. 

این عصب مسئولیت کنترل تارهای صوتی را برعهده دارد و در صورت آسیب‌دیدگی می‌تواند موجب ضعف یا از بین رفتن تار صوتی شود. در این صورت فرد با تنفس ضعیف و مشکل در بلع مواجه خواهد شد. 

بنابراین باید گفت عمل پاراتیروئیدکتومی با هدف برداشتن غده پاراتیروئید ملتهب در عین حفاظت از غدد طبیعی پاراتیروئید، غده تیروئید و عصب عودکننده حنجره انجام می‌شود.

انواع روش جراحی برداشتن غدد پاراتیروئید

برای تعیین محل و برداشتن غدد پاراتیروئید روش‌های مختلفی وجود دارد:

1. اکتشاف دو طرفه گردن: بررسی بصری 4 غده پاراتیروئید که به آن روش سنتی می‌گویند.
2. پاراتیروئیدکتومی کم‌تهاجمی: یک غده پاراتیروئید بیمار است که قبل از عمل با تصویربرداری مشخص می‌شود.
3. برداشتن غده پاراتیروئید با هدایت رادیویی: از مواد رادیواکتیو  برای جهت‌دهی و مکان‌یابی غده استفاده می‌شود.
4. پاراتیروئیدکتومی آندوسکوپی: در این روش برای آندوسکوپ و ابزار جراحی دو یا سه برش کنار گردن و روی استخوان سینه ایجاد می‌شود.

بیشتر بدانید: برای کم کاری تیروئید چه بخوریم؟

عوارض جراحی پاراتیروئیدکتومی

این عمل جراحی با عوارضی همراه است که شامل موارد زیر می‌شود:

• صدمه به عصب حنجره (کنترل کننده تار صوتی)، مری یا نای
• افت دائمی کلسیم به دلیل برداشتن 3/5 غده پاراتیروئید. (در این صورت پزشک مصرف مکمل‌های کلسیم و ویتامین D را تجویز می‌کند.)
• خونریزی یا hematoma
• ایجاد بافت اسکار

تفاوت عمل پاراتیروئیدکتومی با تیروئیدکتومی

تیروئیدکتومی همان جراحی غده تیروئید است که با هدف تشخیص وجود سرطان یا حذف آن انجام می‌شود. در این روش نیمی از غده تیروئید یا تمام آن توسط برش کوچکی در ناحیه جلوی گردن برداشته خواهد شد. معمولا زمانی که پزشک احتمال گسترش سرطان را به غدد لنفاوی دهد به سراغ روش تیروئیدکتومی می‌رود. 

اما جراحی پاراتیروئیدکتومی بر روی 4 غدد پاراتیروئید که کنترل کننده سطح کلسیم بدن هستند، انجام خواهد شد. در صورت وجود تومور یا اختلال در سطح کلسیم پزشک، جراحی پاراتیروئیدکتومی را تجویز می‌کند. این عمل به صورت برش کوچکی در گردن انجام خواهد شد تا به غدد پاراتیروئید که پشت غده تیروئید قرار دارند، دسترسی پیدا کنند.

دوران نقاهت پس از جراحی پاراتیروئیدکتومی چگونه است؟

دوران نقاهت به نوع روش جراحی بستگی دارد. بیمار معمولا یک ساعت در اتاق ریکاوری تحت نظر خواهد بود و یک شب باید در بیمارستان بستری باشد. اما در صورت عمل پاراتیروئیدکتومی کم‌تهاجمی، بیمارمی‌تواند همان روز به خانه برگردد. 

اکثر بیماران در دوران نقاهت پس از عمل دچار تورم و کبودی در قسمت گردن می‌شوند. به‌همین دلیل یک بانداژ دور گردن آن‌ها می‌بندند و در صورت لزوم درن پلاستیکی کوچک برای تخلیه مایع از پوست گردن بیرون خواهد ماند.

معمولا درن پلاستیکی یک هفته با فرد است و به‌همین شکل از بیمارستان مرخص می‌شوند. مهمترین کار در دوران نقاهت پس از جراحی پاراتیروئیدکتومی بررسی سطح کلسیم در چند روز آینده است. کاهش کلسیم در این مدت غیرطبیعی نیست و پزشک معمولا با مکمل‌های خوراکی میزان آن را متعادل می‌سازد.

 در صورت مشاهده علائم زیر در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید:

• بی‌حسی
• سوزن سوزن شدن لب‌ها، بازوها یا پاها
• انقباضات ماهیچه‌ای شدید
• علائم کمبود کلسیم شدید خون

بیشتر بدانید: علائم کم کاری تیروئید

مراقبت‌های پس از عمل

• سر بیمار باید روی 2 تا 3 بالش قرار بگیرد.
• بالاتر قرار گرفتن سر از سطح قلب باعث جلوگیری از تورم گردن می‌شود.
• هنگام اجابت مزاج از فشار آوردن به خود پرهیز کنید.
• در صورت یبوست حتما از داروی ملین استفاده کنید.
• از رژیم غذایی سبک، نرم و خنک پیروی کنید.
• برای جلوگیری از تهوع و استفراغ بعد از عمل آرام حرکت کنید.
• به مقدار کافی استراحت کنید.

نتیجه پاراتیروئیدکتومی

پاراتیروئیدکتومی می‌تواند تمامی آسیب ناشی از پرکاری پاراتیروئید را برطرف کند و سطح کلسیم خون را در محدوده نرمال نگه دارد. معمولا با برداشتن غدد پاراتیروئید پس از مدت کوتاهی عملکرد آن‌ها طبیعی خواهد بود و دوران نقاهت به زودی سپری می‌شود. 

ما در این مقاله از مجله درمانکده شما را با اطلاعات مفیدی در خصوص جراحی پاراتیروئیدکتومی آشنا کردیم. شما هم می‌توانید نظرات و تجربیات خود را با ما در میان بگذارید.

سوالت متداول parathyroidectomy

منبع: hyperparathyroidmd | healthline | medicinenet