نفروپاتی دیابتی چیست؟ علائم، نحوه تشخیص و راه‌کار درمانی آن

نفروپاتی دیابتی نوعی بیماری کلیوی است که بر اثر دیابت نوع 1 یا نوع 2 بروز پیدا می‌کند. این بیماری بسیار آرام و در طول سال‌های متمادی شکل می‌گیرد که در صورت عدم تشخیص و درمان می‌تواند آسیب جبران‌ناپذیری به کلیه وارد کند.

بیماری نفروپاتی دیابتی یکی از مهمترین عوارض دیابت است که هر 3 نفر مبتلا به قندخون، یک نفر دچار این مشکل می‌شوند. این بیماری به مرور زمان توانایی کلیه‌ها را برای عملکرد طبیعی همچون حذف مواد زائد و مایعات اضافی بدن کاهش می‌دهد. 

اما خوشبختانه راه‌کارهایی وجود دارد که می‌توان خطر ابتلا به Diabetic nephropathy را کم کرد. اگر شما هم به قند خون مبتلا هستید، همراه ما باشید که می‌خواهیم در این مقاله از مجله درمانکده علت، علائم، نحوه تشخیص و روش درمانی بیماری کلیوی نفروپاتی را مورد بررسی قرار دهیم.

نفروپاتی دیابتی چیست؟

این بیماری که با نام اختصاری DKD هم شناخته می‌شود، تاثیر مستقیمی بر کلیه‌ها می‌گذارد. کلیه‌ها نقش مهمی در دفع سموم بدن همچون نیتروژن، اوره، کراتینین و سایر مواد زائد دارند. 

از طرفی کلیه‌ها باید مایعات بدن را متناسب با الکترولیت‌ها متعادل کنند. این عملکرد توسط میلیون‌ها نفرون موجود در هر کلیه انجام می‌شود. نفروپاتی دیابتی کاری می‌کند تا کلیه نتواند به‌طور طبیعی وظایف خود را انجام دهد و امکان بروز نارسایی کلیه بالا می‌رود.

بیشتر بدانید: آزمایش پروستات چیست و در چه مواقعی تجویز می شود؟

بیشتر بدانید: افتادگی مثانه چیست؟

عملکرد کلیه‌ها

نفرون‌های موجود در کلیه دارای رگ‌های خونی کوچکی به نام گلومرول هستند. گلومرول‌ها نقش مهمی در تصفیه خون ایفا خواهند کرد. غشای نیمه تراوای این گلومرول‌ها اجازه می‌دهد تا آب و مواد زائد محلول در آن عبور کنند و در نهایت با ادرار از بدن خارج شوند. 

اما دیابت موجب بروز بیماری Diabetic nephropathy خواهد شد که در این صورت بدن توانایی جدا کردن گلوکز از غذا و نوشیدنی‌ها را از دست می‌دهد. باقی ماندن گلوکز اضافی در خون می‌تواند به غشای گلومرولی و بخش‌های مختلف نفرون در کلیه آسیب بزند. 

در صورت آسیب دیدن گلومرول‌ها، مایعات در کلیه به‌درستی فیلتر نخواهند شد، بنابراین سمومی که باید از طریق ادرار خارج شوند در خون و بدن انباشته می‌شوند.

علائم نفروپاتی دیابتی

نشانه‌های این بیماری زمانی ظاهر می‌شوند که 80 تا 90 درصد کلیه‌ها تحت تاثیر نفروپاتی دیابتی قرار گرفته باشند. این علائم عبارتند از:

• ورم دست، صورت و پاها
• پروتئین در ادرار
• حالت تهوع و استفراغ
• خستگی
• تنگی نفس
• از بین رفتن اشتها
• ادرار حباب‌دار یا کف‌آلود
• پوست خشک و خارش
• سردرگمی
• مشکل در تمرکز
• انقباضات عضلانی
• کاهش مصرف انسولین

در صورت داشتن چنین علائمی از طریق مشاوره با دکتر اورولوژیست آنلاین مشورت کنید.

علت بروز نفروپاتی دیابتی

اصلی‌ترین وظیفه کلیه تصفیه خون است که در نهایت بدن به کمک ادرار کردن مواد زائد و مایعات اضافی را خارج می‌کند. افزایش سطح گلوکز (قند خون) در بدن به رگ‌های کوچک گلومرول و نفرون‌های موجود در کلیه آسیب وارد می‌کند. 

در این صورت فرایند فیلتر کردن به‌درستی انجام نخواهد شد و فرد دچار فشار خون بالا می‌شود. افزایش فشار خون به عملکرد تصفیه‌سازی کلیه فشار مضاعفی وارد می‌کند که یکی از عوامل اصلی علت بروز نفروپاتی دیابتی خواهد بود.

عوامل خطر

• هیپرگلیسمی (قند خون کنترل نشده)
• فشار خون بالا کنترل نشده
• سیگار کشیدن
• هیپرلیپیدمی (کلسترول بالا)
• افزایش وزن
• سابقه خانوادگی بیماری کلیوی

مراحل بیماری کلیوی نفروپاتی

این بیماری دارای 5 مرحله است که مرحله اول بسیار خفیف بوده و با درمان برطرف می‌شود. اما مرحله پنجم این بیماری کلیوی شدت پیدا کرده و به کلیه‌ها آسیب جدی وارد شده است. 

مراحل نفروپاتی دیابتی با eGFR نشان داده می‌شود:

1. مرحله I : در این مرحله GFR از 90 بالاتر است و کلیه دچار آسیب خفیفی شده اما همچنان عملکرد طبیعی دارد.
2. مرحله II : در این مرحله GFR کمتر از 60 تا 89 است. به کلیه آسیب وارد شده و عملکرد آن کمی تضعیف می‌شود.
3. مرحله III : در این مرحله GFR کمتر از 30 تا 59 است و عملکرد کلیه‌ها تا 50% کاهش می‌یابد.
4. مرحله IV : در این مرحله GFR بین 15 تا 29 است که کلیه‌ها به شدت آسیب دیده‌اند.
5. مرحله V : در این مرحله GFR کمتر از 15 است و فرد به نارسایی کلیه (دیالیز یا پیوند کلیه) مبتلا می‌شود.

بیشتر بدانید: سنگ مثانه چگونه درمان می شود؟

تشخیص بیماری Diabetic nephropathy

فرد مبتلا به دیابت باید هر سه تا شش ماه تحت نظر پزشک متخصص اورولوژی باشد تا کلیه‌ها مورد بررسی قرار گیرند. در صورتی که پزشک به نفروپاتی دیابتی مشکوک باشد، آزمایشات جدیدی تجویز خواهد کرد. 

آزمایش	توضیحات
ادرار	بررسی جنبه‌های بصری، شیمیایی و میکروسکوپی ادرار
خون	بررسی توانایی کلیه برای تصفیه خون
سونوگرافی، CT اسکن و MRI	بررسی ساختار و اندازه کلیه به همراه ارزیابی خون‌رسانی کلیه
بیوپسی کلیه	بررسی میکروسکوپی بافت کوچکی از کلیه در آزمایشگاه

عوارض نفروپاتی دیابتی

عوارض این بیماری به آرامی در طول ماه‌ها یا سال‌ها بروز پیدا می‌کند که عبارتند از:

• هیپرکالمی (افزایش سطح پتاسیم خون)
• بیماری قلبی عروقی و افزایش احتمال سکته
• انباشتگی مایعات در بدن یا ریه و تورم بازوها، پاها
• رتینوپاتی دیابتی (آسیب به بافت حساس پشت چشم و عروق خونی)
• کم‌خونی
• اختلال در نعوظ
• اسهال
• ایجاد زخم در پاها
• اختلالات استخوانی
• عوارض بارداری شامل خطر جدی برای مادر و نوزاد
• آسیب جبران‌ناپذیر به کلیه‌ها

در صورت حس کردن هر یک از این عوارض به دکتر اورولوژی مراجعه کنید.

درمان نفروپاتی دیابتی

پزشک برای ارائه راه‌کارهای درمانی مناسب ابتدا باید مرحله بیماری کلیوی نفروپاتی را تشخیص دهد، سپس بر اساس سن و وضعیت سلامت کلی بدن بهترین گزینه درمانی انتخاب خواهد شد. 

روش‌های درمان نفروپاتی دیابتی عبارتند از:

دارودرمانی

برای این‌که پزشک بتواند سرعت این بیماری را کنترل کند، ابتدا باید به درمان و کنترل قندخون، فشارخون بالا و کلسترول بپردازد. 

دیابت

• متفورمین (بیگوانیدها): این دارو میزان گلوکز تولید شده کبد را کنترل و موجب بهبود عملکرد انسولین در بدن می‌شود. همچنین از تبدیل تمامی کربوهیدرات‌ها در بدن به قند جلوگیری می‌کند.
• مهارکننده انتقال‌دهنده سدیم-گلوکز2 (SGLT2): گلوکز را به کمک ادرار از بدن حذف کرده و موجب عملکرد بهتر کلیه‌ها می‌شود.
• شبه گلوکاگون‌ها (GLP-1): این آگونیست‌ها با افزایش ترشح انسولین موجب کاهش ترشح گلوکز از کبد، بعد از خوردن غذا و ورود به معده می‌شوند. همچنین به کاهش وزن کمک می‌کنند.

فشار خون بالا

داروی مهارکننده آنزیم مبدل آنژیوتانسین نوعی داروی کاهش‌دهنده فشارخون است. این دارو از طریق ایجاد مانع در اتصال هورمون آنژیوتانسین به گیرنده‌های عروقی به کاهش فشار خون و کُند شدن پیشرفت بیماری نفروپاتی دیابتی کمک می‌کند.

کلسترول بالا

پزشک برای کاهش کلسترول بد بدن استاتین‌ها را تجویز می‌کند تا کلسترول خوب افزایش پیدا کند. این دارو به افراد مبتلا بیماری نفروپاتی دیابتی کمک خواهد کرد.

درمان پزشکی

اگر این بیماری در مراحل پیشرفته باشد، گزینه‌های درمانی زیر استفاده می‌شوند:

دیالیز

اگر کلیه عملکرد طبیعی خود را از دست داده باشد، دیالیز جایگزین آن می‌شود. در این روش به کمک دستگاه مخصوص خون را خارج کرده، پس از حذف مواد و مایعات زائد دوباره آن را به بدن شما باز می‌گردانند.

پیوند کلیه

در این روش پس از بررسی‌های لازم در مورد هماهنگ بودن شرایط اهدا، کلیه سالم از شخص دیگری به فرد مبتلا بیماری نفروپاتی دیابتی پیوند خواهد شد.

روش پیشگیری از نفروپاتی دیابتی

بهترین روش پیشگیری از نفروپات دیابتی عبارتند از:

• آزمایش‎های مرتبط با بیماری را در چکاپ سالانه خود قرار دهید.
• دیابت خود را درمان کنید.
• فشار خون بالای خود را مدیریت کنید.
• تناسب اندام خود را حفظ کنید.
• از مصرف تنباکو و سیگار اجتناب کنید.
• غذاهای سالم بخورید و فعالیت بدنی داشته باشید.

بیشتر بدانید: سنگ حالب چیست؟ راه های درمان آن

رژیم غذایی نفروپاتی دیابتی

انتخاب غذاهای هوشمندانه می‌تواند به مدیریت و کنترل بیماری Diabetic nephropathy کمک کند. آن‌ها شامل موارد زیر هستند:

• خوردن سبزیجات تازه و میوه‌ها 
• مصرف غلات کامل یا کربوهیدرات فیبردار مثل نان سبوس‌دار، برنج قهوه‌ای و ماکارونی با غلات کافی 
• اجتناب از خوردن غذاهای فرآوری شده
• مصرف پروتئین تازه همچون مرغ، ماهی و تخم‌مرغ
• مصرف چربی اشباع نشده مثل روغن گیاهی، آجیل و ماهی‌های دارای اسید چرب امگا3
• خودداری از مصرف  نمک اضافی و قندهای مصنوعی
• گنجاندن میان وعده های سالم در کنار سه وعده غذایی اصلی

نتیجه نفروپاتی دیابتی

بیماری نفروپاتی دیابتی یک مشکل جدی است که در صورت عدم تشخیص و درمان به‌موقع موجب آسیب جبران‌ناپذیر به کلیه‌ها می‌شود. اهمیت این موضوع ما را برآن داشت تا در این مقاله از درمانکده شما را با علت، علائم، نحوه تشخیص و درمان این بیماری آشنا کنیم. 

پزشک برای درمان نفروپاتی مرتبط با دیابت شما از کدام روش استفاده کرده است؟ نظرات و تجربیات خود را با ما در میان بگذارید.

سوالات متداول

منبع: mayoclinic | my.clevelandclinic | diabetes