تاثیر ویتامین b12 بر بدن شما! فواید و علائم کمبود ویتامین ب 12

برای بررسی سطح ویتامین b12 از آزمایش خون یا ادرار استفاده می‌شود. ویتامین b12 که به آن کوبالامین هم می‌گویند، برای بسیاری از فرآیندهای مهم بدن از جمله عملکرد اعصاب و تولید DNA و گلبول‌های قرمز ضروری است.فردی که سطح کوبالامین او خارج از محدوده طبیعی است، به درمان نیاز دارد. غالبا کمبود این ویتامین به دلیل رژیم غذایی نامناسب یا سوء جذب رخ می‌دهد. در مقابل، سطوح بالای آن از زیاده‌روی در مصرف مکمل ناشی می‌شود یا نشان‌دهنده بیماری‌هایی مثل دیابت یا مشکلات کبدی است. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد تست کوبالامین و نحوه تفسیر آن، این مقاله از مجله درمانکده را تا انتها بخوانید.

فواید ویتامین b12 برای سلامتی

ویتامین b12 فواید زیادی برای سلامتی دارد. به عنوان مثال، به بدن در تولید گلبول‌های قرمز خون کمک می‌کند و در حفظ سلامت مغز و حافظه نقش دارد. همچنین برای زنان باردار ضروری است و خطر زایمان زودرس را کاهش می‌دهد.

ویتامین b12 برای مو مفید است و باعث تحریک رشد آن‌ می‌شود. علاوه بر این، از سلامت استخوان حمایت می‌کند و روی خلق و خو تاثیر مثبت دارد.

شواهد نشان می‌دهد که بین ویتامین b12 و لاغری ارتباط وجود دارد و این ماده مغذی مهم باعث افزایش چربی‌سوزی می‌شود. البته برای تایید این موضوع به تحقیقات بیشتری نیاز است.ورزشکاران هم می‌توانند از فواید این ویتامین بهره‌مند شوند. بر اساس تحقیقات، ویتامین b12 در بدنسازی و سایر ورزش‌ها باعث تقویت تولید انرژی می‌شود و عملکرد عضلات را بهبود می‌بخشد.

تمام ویتامین‌های گروه ب برای سلامتی ضروری هستند. اگر می‌خواهید درباره این مواد مغذی مهم و ویتامین ب اطلاعات بیشتری کسب کنید، توصیه می‌کنیم مقاله «قرص ویتامین b6 را چند روز یکبار بخوریم» و «قرص ویتامین ب ۱ ۳۰۰ برای چیست» را بخوانید.

ویتامین B12 مورد نیاز بدن چقدر است؟

نیاز روزانه به ویتامین b12 برای کودکان بسته به سن بین ۰/۴ تا ۱/۸ میکروگرم اعلام شده است. افراد بالای ۱۴ سال باید هر روز ۲/۴ کوبالامین دریافت کنند تا به کمبود این ویتامین مبتلا نشوند. نیاز به ویتامین b12 در بارداری و شیردهی به ترتیب ۲/۶ و ۲/۸ میکروگرم است. شما با خوردن غذاهای غنی از کوبالامین یا در صورت لزوم مصرف مکمل می‌توانید نیاز خود به این ویتامین را تامین کنید.

علائم بالا بودن ویتامین b12 در زنان و مردان

از آنجا که افزایش کوبالامین معمولا به دلیل بیماری زمینه‌ای رخ می‌دهد، علائم و عوارض بالا بودن ویتامین ب 12 به نوع بیماری شما بستگی دارد.

گاهی‌اوقات هم مصرف زیاد مکمل کوبالامین ممکن است مشکل‌ساز شود. زیاده‌روی در مصرف مکمل‌های خوراکی یا تزریقی کوبالامین به طور موقت باعث سرگیجه، اضطراب، سردرد و حالت تهوع می‌شود. در موارد نادر ممکن است تزریق این ویتامین به گرفتگی عضلات، ضعف و ضربان قلب نامنظم منجر شود؛ چون کوبالامین تزریقی می‌تواند سطح پتاسیم را در خون کاهش دهد. بنابراین احتمال دارد که علائم مرتبط با کمبود پتاسیم را تجربه کنید.

علائم کمبود ویتامین b12 در زنان و مردان

اگر آزمایش کوبالامین نشان‌دهنده کمبود این ویتامین باشد، ممکن است با گذشت زمان دچار کم‌خونی شوید. کمبود خفیف کوبالامین به احتمال زیاد هیچ علامتی ایجاد نمی‌کند. اما در موارد شدید می‌تواند با علائم یا عوارض مختلفی همراه باشد. عوارض کمبود ویتامین ب عبارت‌اند از:

• ضعف، خستگی یا سبکی سر
• تپش قلب و تنگی نفس
• پوست رنگ‌پریده
• صاف‌تر به نظر رسیدن زبان
• یبوست، اسهال یا از دست دادن اشتها
• مشکلات عصبی (مانند بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن اندام‌ها، ضعف عضلانی و مشکل در راه رفتن)
• از دست دادن بینایی
• مشکلات سلامت روان (مانند افسردگی، از دست دادن حافظه یا تغییرات رفتاری)

در صورت داشتن چنین علائمی لازم است با متخصص داخلی مشورت کنید. شما می‌توانید به وب‌سایت درمانکده سر بزنید و با بهترین پزشکان متخصص از جمله متخصص داخلی آنلاین مشورت کنید. همچنین، درمانکده این امکان را برای شما فراهم کرده تا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری متخصص داخلی از متخصص مورد نظر خود نوبت بگیرید.

بیشتر بدانید: میزان نرمال ویتامین دی در بزرگسالان

عوامل خطر کمبود ویتامین b12

بعضی از افراد به‌خصوص کسانی که اسید کمی در معده آن‌ها وجود دارد یا به سایر مشکلات گوارشی مبتلا هستند، بیشتر از سایرین در معرض خطر کمبود کوبالامین قرار دارند. اسید معده کوبالامین را از غذا جدا می‌کند تا بدن بتواند آن را به راحتی جذب کند.

گروه‌های زیر بیشتر از سایر افراد کمبود این ویتامین را تجربه می‌کنند و به آزمایش کوبالامین نیاز دارند:

• سالمندان
• کودکان
• افراد گیاه‌خوار
• افراد مبتلا به دیابت
• افراد مبتلا به بیماری‌هایی که جذب کوبالامین را کاهش می‌دهند (از جمله بیماری سلیاک و بیماری کرون)
• کسانی که جراحی بای‌پس معده انجام داده‌اند
• زنان شیرده
• افرادی که از بعضی داروها مانند کلرامفنیکل، مهارکننده‌های پمپ پروتون یا مسدودکننده‌های H2 استفاده می‌کنند

هدف از انجام تست ویتامین b12 چیست؟

هدف از انجام این تست ارزیابی وضعیت تغذیه‌ای افراد و تشخیص علت کم‌خونی است. همچنین کسانی که سطح کوبالامین آن‌ها خارج از محدوده طبیعی است، باید برای مشخص شدن اثربخشی درمان با استفاده از این آزمایش پایش شوند.

به طور کلی، در موارد زیر ممکن است پزشک آزمایش کوبالامین را توصیه کند:

• سوزن سوزن شدن دست‌ها و پاها
• مشکل در حفظ تعادل
• تپش قلب
• گیجی
• زوال عقل
• ضعف
• از دست دادن اشتها

۱. کم‌خونی پرنیشیوز 

اگر پزشک به کم‌خونی پرنیشیوز (Pernicious anemia) مشکوک باشد، آزمایش کوبالامین را تجویز می‌کند. کم‌خونی پرنیشیوز که با کاهش گلبول‌های قرمز خون همراه است، زمانی اتفاق می‌افتد که روده نمی‌تواند کوبالامین را جذب کند. میانگین سن افراد در هنگام تشخیص این بیماری ۶۰ سال است. بنابراین علائم کم‌خونی پرنیشیوز اغلب در افراد کمتر از ۳۰ سال دیده نمی‌شود. علائم کم‌خونی پرنیشیوز عبارت‌اند از:

• اسهال یا یبوست
• از دست دادن اشتها
• ضعف
• پوست رنگ‌پریده
• زبان قرمز و ملتهب یا لثه‌هایی که خونریزی می‌کنند

۲. افزایش سطح فولات سرم

اگر سطح سرمی فولات (ویتامین b9) بالا باشد، ممکن است پزشک سطح ویتامین b12 را هم آزمایش کند. افزایش فولات سرم می‌تواند علائم کمبود کوبالامین را بپوشاند و باعث بدتر شدن مشکلات عصبی ناشی از آن شود. فولات برای رشد و نمو بدن و تولید سلول‌های خونی (پلاکت‌ها، گلبول‌های قرمز و گلبول‌های سفید) ضروری است.

بیشتر بدانید: علائم کمبود ویتامین دی

روش انجام تست کوبالامین

پزشکان معمولا از آزمایش خون برای بررسی وضعیت کوبالامین استفاده می‌کنند. با این حال، می‌توان سطح این ویتامین را در خانه با استفاده از نمونه ادرار هم اندازه‌گیری کرد.

قبل از آزمایش کوبالامین باید ۶ تا هشت ساعت ناشتا باشید. اگر پزشک آزمایش‌های دیگری هم برای شما تجویز کرده باشد، ممکن است لازم باشد برای مدت زمان بیشتری از خوردن و آشامیدن بپرهیزید. بنابراین بهتر است در مورد شرایط انجام آزمایش با پزشک خود مشورت کنید.

در مورد عوامل تاثیرگذار بر تست کوبالامین باید به این نکته توجه کرد که بعضی از داروها و مکمل‌های غذایی می‌توانند نتیجه آن را تغییر دهند. به همین دلیل، توصیه می‌شود فهرست تمام داروها و مکمل‌های مصرفی خود را در اختیار پزشک قرار دهید و از او بپرسید که آیا لازم است قبل از آزمایش خون مصرف آن‌‌ها را به طور موقت قطع کنید یا خیر.

بیشتر بدانید:ferritin در آزمایش خون

ویتامین b12 باید چند باشد؟

میزان نرمال ویتامین b12 در آزمایش خون ممکن است از آزمایشگاهی به آزمایشگاه دیگر متفاوت باشد؛ اما به طور کلی می‌توان سطوح آن را به صورت زیر طبقه‌بندی کرد:

وضعیت ویتامین ب۱۲	مقدار ویتامین ب۱۲ برحسب پیکوگرم در میلی‌لیتر (pg/mL)
پایین	کمتر از ۲۰۰
طبیعی	۲۰۰ تا ۹۰۰
بالا	بیشتر از ۹۰۰

سطوح بالا و پایین کوبالامین ممکن است نشان‌دهنده یک مشکل اساسی باشد. کم‌خونی، انگل‌ها و پرکاری تیروئید همگی می‌توانند سطح این ویتامین را در خون کاهش دهند. از سوی دیگر، افزایش کوبالامین احتمال دارد با بیماری کبدی، انواع خاصی از سرطان خون، دیابت و نارسایی کلیه مرتبط باشد.

درمان سطوح غیر طبیعی کوبالامین

درمان به نتیجه آزمایش کوبالامین بستگی دارد. در ادامه بهترین راه‌کارها برای کنترل سطوح غیر طبیعی این ویتامین را معرفی می‌کنیم.

۱. درمان کمبود کوبالامین

افراد مبتلا به کمبود کوبالامین اغلب به تزریق منظم این ویتامین نیاز دارند. چرا که فرم تزریقی آن در مقایسه با مکمل‌ خوراکی در افزایش سطح ویتامین موثرتر است. این موضوع به‌خصوص در مورد کسانی صدق می‌کند که به دلیل بیماری نمی‌توانند به خوبی مکمل‌ها را جذب کنند.

استفاده از مکمل خوراکی کوبالامین با دوز بالا می‌تواند وضعیت این ویتامین را در بعضی از افراد بهبود ببخشد. مکمل خوراکی کوبالامین به شکل کپسول و قرص تولید می‌شود. همچنین امروزه قرص ویتامین b12 زیر زبانی هم در دسترس است.

دوز و روش مصرف ویتامین b12 باید توسط پزشک یا متخصص تغذیه مشخص شود. اما معمولا می‌توانید از قرص ویتامین  b12 همراه با غذا یا بدون آن استفاده کنید. اگر مصرف مکمل به بروز مشکلات گوارشی منجر می‎شود، آن را همیشه همراه با غذا بخورید. از آنجا که کوبالامین در تقویت انرژی و تحریک سیستم عصبی نقش دارد، بهتر است مکمل این ماده مغذی را صبح مصرف کنید تا روی خواب شما تاثیر نداشته باشد.

ویتامین b12 در چه غذاهایی است؟

در صورت ابتلا به کمبود کوبالامین باید در کنار مکمل از غذاهای حاوی این ویتامین هم استفاده کنید. اگر می‌پرسید برای کمبود ویتامین b12 چی بخوریم، باید بگوییم که می‌توانید از ماهی، گوشت قرمز، تخم‌مرغ، محصولات لبنی و غذاهای غنی‌شده استفاده کنید.

۲. درمان بالا بودن ویتامین b12 در آزمایش خون

در حال حاضر مشخص نیست که در طول روز می‌توانید حداکثر چه مقدار کوبالامین دریافت کنید. مصرف زیاد این ویتامین معمولا مشکل جدی ایجاد نمی‌کند. با این حال، افزایش غیر طبیعی آن در بدن ممکن است نگران‌کننده باشد؛ چرا که به احتمال زیاد نشان‌دهنده یک بیماری زمینه‌ای جدی است. در این شرایط، پزشک باید بیماری زمینه‌ای را درمان کند تا سطح کوبالامین به محدوده طبیعی برگردد.

بیشتر بدانید:fbs در آزمایش خون

کلام پایانی

کوبالامین یک ماده مغذی ضروری است که نقش حیاتی در حفظ سلامتی ایفا می‌کند. شما می‌توانید با پیروی از رژیم غذایی متعادل و متنوع که شامل غذاهای غنی از کوبالامین است یا در صورت لزوم مصرف مکمل از کمبود این ویتامین پیشگیری کنید.

اگر فکر می‌کنید ممکن است به کمبود کوبالامین مبتلا باشید، بهتر است سطح ویتامین b12 خون‌تان را اندازه‌گیری کنید. معمولا تست کوبالامین به کسانی توصیه می‌شود که علائم کمبود آن را تجربه می‌کنند یا در معرض خطر ابتلا به این مشکل قرار دارند.

برای درمان سطوح غیر طبیعی کوبالامین می‌توانید با متخصصان داخلی سایت درمانکده مشورت کنید. همچنین اگر در مورد نحوه مصرف مکمل این ویتامین به راهنمایی نیاز دارید، از متخصصان تغذیه برای ویزیت حضوری یا مشاوره آنلاین وقت بگیرید. پیشنهاد می‌کنیم به وب‌سایت درمانکده سر بزنید و با بهترین پزشکان متخصص از جمله متخصص تغذیه آنلاین مشورت کنید. همچنین، درمانکده این امکان را برای شما فراهم کرده تا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری متخصص تغذیه از متخصص تغذیه مورد نظر خود نوبت بگیرید.

سوالات متداول

منابع: medicalnewstoday, livestrong, webmd