سنگ لوزه؛ علائم، دلایل و راه‌کارهای درمانی

لوزه‌ها یک جفت توده بافتی نرم هستند که در پشت گلو قرار دارند و بخشی از سیستم ایمنی بدن محسوب می‌شوند. وظیفه اصلی لوزه‌ها مبارزه با عفونت است. آن‌ها حاوی گلبول‌های سفید زیادی هستند که به از بین بردن میکروب‌ها کمک می‌کنند. از آنجا که لوزه‌های شما در پشت گلو قرار دارند، می‌توانند میکروب‌هایی را که از طریق بینی یا دهان وارد بدن‌ می‌شوند، به دام بیندازند. بیماری‌های مختلفی وجود دارند که می‌توانند روی لوزه‌ها تاثیر بگذارند. یکی از این بیماری‌ها که در مقاله امروز مجله درمانکده به معرفی آن می‌پردازیم، «سنگ لوزه» است. اگر می‌خواهید با این بیماری آشنا شوید، این مقاله را تا انتها بخوانید.

سنگ لوزه چیست؟

لوزه‌های شما دارای چین‌خوردگی‌ها و حفر‌ه‌های زیادی به نام «کریپت» هستند که وظیفه آن‌ها به دام انداختن ویروس‌ها، باکتری‌ها، قارچ‌ها و سایر میکروب‌ها و کمک به سیستم ایمنی برای مبارزه با عفونت‌ها است. در بعضی از افراد، باقی‌مانده مواد غذایی، سلول‌های مرده یا باکتری‌ها در داخل این حفره‌ها به دام می‌افتند و وقتی کلسیم در اطراف آن‌ها رسوب ‌می‌کند، باعث به وجود آمدن سنگ می‌شوند.

بیشتر بدانید: علائم سرطان گلو چیست؟

سنگ‌های لوزه که به آن‌ها «تونسیلولیت» هم می‌گویند، توده‌های کوچک و سختی به رنگ سفید یا زرد هستند که روی سطح لوزه‌ها تشکیل می‌شوند. اگرچه این سنگ‌ها خطرناک نیستند، اما می‌توانند باعث گلودرد و بوی بد دهان شوند.

بیشتر بدانید: عوارض سرطان حنجره در فرد مبتلا

علائم سنگ لوزه

اگر سنگ‌های لوزه کوچک باشند، معمولا علامتی ایجاد نمی‌کنند و شما متوجه آن‌ها نمی‌شوید. سنگ‌های بزرگ‌تر می‌توانند به بروز علائم زیر منجر شوند:

• بوی بد دهان (سنگ لوزه محل تجمع باکتری‌های بی‌هوازی است که سولفیدهای بدبو تولید می‌کنند.)
• گلو درد
• مشکل در بلع و احساس گیر کردن چیزی در پشت گلو
• گوش درد
• سرفه‌های مداوم
• لوزه‌های متورم و ملتهب

سنگ‌های کوچک‌ ممکن است روی لوزه‌ها مانند لکه‌های سفید یا زرد به نظر برسند، در حالی که سنگ‌های بزرگ‌تر راحت‌تر دیده می‌شوند و حتی احتمال دارد از لوزه‌های شما بیرون بزنند.

عوارض سنگ لوزه

در موارد نادر ممکن است بعضی از افراد عوارض ناشی از سنگ لوزه را تجربه کنند. به عنوان مثال، تکثیر باکتری‌ها در سنگ‌ها می تواند باعث بوی بد دهان یا هالیتوز شود و احتمال پوسیدگی دندان را افزایش دهد. به‌علاوه، سنگ‌های بزرگ می‌توانند به بافت لوزه‌ها آسیب بزنند و عملکرد آن‌ها را مختل کنند که این موضوع به تورم، التهاب و عفونت منجر می‌شود.

زمان مراجعه به پزشک

در موارد زیر بهتر است با متخصص گوش، حلق و بینی مشورت کنید:

• درمان‌های خانگی آن‌طور که باید کارساز نیستند.
• سنگ لوزه به طور مداوم عود می‌کند یا شما را آزار می‌دهد.
• می‌خواهید در مورد گزینه‌های درمانی مختلف اطلاعات کسب کنید.

بیشتر بدانید: همه آن چیزی که باید در مورد بوی بد دهان یا هالیتوزیس بدانید + راه‌کارهای درمان آن

علت بروز سنگ لوزه

محققان دقیقا نمی‌دانند که سنگ لوزه چگونه ایجاد می‌شود. مشخص شده است که این سنگ‌ها از ماده‌ای به نام بیوفیلم تشکیل شده‌اند که مجموعه‌ای از میکروارگانیسم‌ها است. بیوفیلم که ترکیبی از باکتری‌ها و قارچ‌های دهان است، در تعامل با مواد شیمیایی دهان به سطوح مرطوب می‌چسبد. این مواد در داخل لوزه‌ها سفت می‌شوند و سنگ را به وجود می‌آورند. عواملی که احتمال تشکیل سنگ لوزه را افزایش می‌دهند عبارتند از:

• رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان
• داشتن لوزه‌های بزرگ
• مشکلات سینوسی مزمن
• التهاب مزمن لوزه‌ها

روش تشخیص سنگ لوزه

معمولا پزشک می‌تواند سنگ لوزه را با معاینه بدنی (نگاه کردن به داخل دهان و گلو) تشخیص دهد. اگر سنگ‌ها در چین‌خوردگی‌های لوزه‌‌ پنهان شده‌ باشند، ممکن است به روش‌های تصویربرداری مانند سی‌تی اسکن یا MRI برای تشخیص آن‌ها نیاز باشد.

گاهی اوقات، زمانی که پزشک به دلیل مشکل دیگری شما را معاینه می‌کند یا برایتان تست‌های تصویربرداری را تجویز می‌‌کند، به طور تصادفی متوجه سنگ می‌شود. در بعضی موارد هم ممکن است دندان‌پزشک آن را در حین معاینه دندان‌ها ببیند.  

بیشتر بدانید: سندروم سوزش دهان چیست؟

درمان سنگ لوزه

در بیشتر موارد تونسیلولیت بی‌خطر است، اما ممکن است بخواهید سنگ‌ها را به دلیل بوی بد دهان یا سایر مشکلاتی که ایجاد می‌کنند بردارید. راه‌کارهایی که برای از بین بردن سنگ لوزه توصیه می‌شوند، از درمان‌های خانگی تا درمان‌های پزشکی گسترده هستند.

1. غرغره کردن آب نمک

در بعضی موارد، درمان خانگی سنگ لوزه را از بین می‌برد. برای مثال، محکم غرغره کردن آب نمک می‌تواند ناراحتی گلو را کاهش دهد، بوی بد ناشی از سنگ‌ها را برطرف کند و حتی باعث دفع آن‌ها شود.

نصف قاشق چای‌خوری نمک را در یک لیوان آب گرم حل کرده و غرغره کنید. این روش به ویژه زمانی مفید است که بعد از غذا خوردن آن را انجام دهید تا از گیر افتادن مواد غذایی و سایر مواد زائد در چین‌خوردگی‌های لوزه جلوگیری کنید.

2. سرفه کردن

ممکن است اولین بار هنگام سرفه کردن متوجه شوید که سنگ لوزه دارید. سرفه‌های محکم می‌توانند به بیرون انداختن سنگ‌ها از گلو کمک کنند.

3. خارج کردن سنگ‌ها با استفاده از گوش پاک‌کن

برداشتن سنگ‌ها با وسایل سفت و سخت مانند مسواک می‌تواند به لوزه‌های شما صدمه بزند و باعث خونریزی یا عفونت شود. لوزه‌ها بافت‌های حساسی هستند که باید با ملایمت با آن‌ها رفتار کنید. اگر تصمیم دارید سنگ‌ها را بردارید، گوش‌ پاک‌کن به جای مسواک انتخاب بهتری است. البته توصیه می‌شود قبل از انجام این کار با پزشک مشورت کنید که درمانکده امکان مشاوره آنلاین با دکتر گوش، حلق و بینی را برای شما عزیزان فراهم کرده است.

بیشتر بدانید: خشکی دهان و هرآنچه که باید درباره آن بدانید

4. کوبلیشن کریپتولیز

این روش که با استفاده از لیزر انجام می‌شود، به صاف کردن حفره‌هایی که در لوزه‌ها مواد زائد را به دام می‌اندازند کمک می‌کند. در بیشتر موارد، پزشکان کوبلیشن کریپتولیز را با استفاده از بی‌حسی موضعی انجام می‌دهند. استفاده از لیزر ناراحتی کمتری برای بیمار ایجاد می‌کند و دوران نقاهت کوتاه‌تری دارد. تحقیقات نشان داده‌اند که این روش در مقایسه با برداشتن لوزه‌ها بهتر است.

5. برداشتن لوزه

برداشتن لوزه با جراحی (تونسیلکتومی) با استفاده از اسکالپل (چاقوی جراحی)، لیزر یا دستگاه کوبلیشن انجام می‌شود. پزشکانی که با جراحی سنگ لوزه را درمان می‌کنند، معمولا پس از اینکه مطمئن شدند سایر راه‌کارها موثر نیستند این روش را فقط به افرادی توصیه می‌کنند که بیماری آن‌ها شدید و مزمن است.

برداشتن لوزه بی‌خطر است، اما می‌تواند تا چند روز پس از جراحی باعث گلو درد شود. همچنین مانند همه جراحی‌ها ممکن است به عوارضی مثل خونریزی، عفونت و مشکلات تنفسی مرتبط با تورم منجر شود. اگر سنگ لوزه مشکل زیادی برای بیمار ایجاد نکند، ممکن است خطرات جراحی بیشتر از فواید آن باشد.

6. آنتی‌بیوتیک‌ها

در بعضی موارد، پزشک استفاده از آنتی‌بیوتیک را برای کنترل سنگ لوزه توصیه می‌کند. این دارو به کاهش تعداد باکتری‌هایی که نقش مهمی در ایجاد و رشد سنگ‌های لوزه دارند، کمک می‌کند.

غالبا پزشکان استفاده از آنتی‌بیوتیک را توصیه نمی‌کنند، چون علت اصلی ایجاد سنگ لوزه را درمان نمی‌کند. با این حال، در صورت ابتلا به عفونت باکتریایی ممکن است به آن‌ نیاز داشته باشید.

بیشتر بدانید: علت ریزش آب دهان چیست؟ + راه‌های درمان

سوالات متداول

کلام پایانی

سنگ لوزه توده کوچک و سفتی است که روی سطح لوزه‌ها ایجاد می‌شود. اگر اندازه سنگ کوچک باشد معمولا علامت خاصی ایجاد نمی‌کند، اما انواع بزرگ آن ممکن است باعث بوی بد دهان یا گلو درد شوند.

گاهی اوقات، شما می‌توانید سنگ را با روش‌های خانگی مثل غرغره کردن آب نمک حذف کنید. اگر خودتان نمی‌توانید این کار را انجام دهید یا سنگ باعث آزارتان می‌شود، با متخصص گوش، حلق و بینی مشورت کنید. توصیه می‌کنیم برای پیدا کردن پزشک مجربی که بتواند به شما در درمان سنگ لوزه کمک کند و به سوالات‌تان پاسخ دهد، به سایت درمانکده مراجعه کنید.

منابع: medicalnewstoday, healthline, my.clevelandclinic