قرص اورژانسی ضد بارداری چیست؟ بهترین زمان مصرف و طریقه استفاده از آن

قرص اورژانسی یک روش اضطراری پیشگیری از بارداری است که خانم‌هایی که رابطه جنسی محافظت نشده دارند، از آن استفاده می‌کنند. این قرص‌ها حاوی هورمون‌هایی هستند که از بارداری ناخواسته جلوگیری می‌کنند و مانع لقاح اسپرم‌ها با تخمک می‌شوند. علت این که این قرص‌ها با نام اورژانسی شناخته می‌شوند، این است که باید در اسرع وقت و حداکثر تا 120 ساعت پس از رابطه جنسی مصرف شوند. اما عملکرد قرص اورژانسی در بدن چگونه است و روش مصرف آن چطور است؟ در این مقاله از مجله درمانکده می‌توانید با هر آن چیزی که لازم است در مورد قرص اورژانسی بدانید، آشنا شوید.

 قرص اورژانسی چیست؟

قرص اورژانسی ضد بارداری یک نوع روش پیشگیری از بارداری اضطراری است که باید حداکثر تا 5 روز بعد از رابطه جنسی محافظت نشده مصرف شود. این قرص‌ها با اثرگذاری روی هورمون‌های زنانه فرآیند تخمک‌گذاری و لقاح اسپرم با تخمک را با مشکل روبرو می‌کنند و از بارداری جلوگیری می‌کنند. هر چند که مصرف این قرص در اکثر مواقع، مؤثر است، اما به‌هیچ‌عنوان نباید به عنوان یک روش پیشگیری از بارداری استفاده شود. هر چقدر فاصله مصرف قرص با رابطه جنسی کمتر باشد، اثربخشی این قرص بیشتر خواهد بود.

انواع قرص اورژانسی

قرص‌های اورژانسی انواع مختلفی دارند. در ادامه می‌توانید با رایج‌ترین انواع قرص‌های اورژانسی آشنا شوید.

۱- قرص‌های لوونورژسترول

قرص‌های لوونورژسترول (LevonorgknT estrel) نوعی از قرص‌های اورژانسی هورمونی هستند که از بروز بارداری بعد از یک رابطه محافظت نشده جلوگیری می‌کنند. این قرص‌ها که پرمصرف‌ترین انواع قرص‌های اورژانسی هستند، توسط سازمان غذا و داروی آمریکا تأیید شده است. قرص‌های لوونورژسترول برخلاف سایر قرص‌ها حاوی پروژستین هستند و اثربخشی این قرص به دو روش انجام می‌شود. مصرف قرص‌های لوونورژسترول هم باز آزاد شدن تخمک جلوگیری می‌کند و هم از ورود تخمک بارور شده به رحم جلوگیری می‌کند. تحقیقات نشان می‌دهد قرص‌هایی که حاوی پروژستین هستند، عوارض جانبی کمتری دارند و بی عارضه تر از سایر قرص‌ها هستند.

نکته مهمی که باید در مورد قرص‌های اورژانسی لوونورژسترول مثل قرص اورژانسی تنسی ۱/۵ بدانید این است که این قرص‌ها ممکن است در افرادی که اضافه وزن دارند، مؤثر نباشد. مصرف این قرص‌ها احتمال بارداری را از ۷۵ درصد تا ۹۸ درصد کاهش می‌دهند.

از قرص‌های اورژانسی لوونورژسترول می‌توان به قرص‌ تک دوز و قرص اورژانسی دوتایی اشاره کرد که در داروخانه یافت می‌شوند. در صورتی که از قرص‌های دو دوز استفاده می‌کنید، بهتر است حدود ۱۲ ساعت بعد از مصرف دوز اول، دوز دوم را مصرف کنید. از رایج‌ترین قرص‌های لوونورژسترول می‌توان به مای وی، پلن وان استپ، پرونتزا و تِیک اکشن اشاره کرد. اگر نمی‌دانید قرص اورژانسی تک دوز و ۲ دوز چه تفاوتی با هم دارند یا اینکه کدام یک از آن‌ها برای شما بهتر است، می‌توانید مقاله تفاوت قرص اورژانسی تکی با دوتایی درمانکده را بخوانید.

۲- قرص‌های اولی پیریستال

قرص‌های اولی پیریستال (Ulipristal) که با نام الا و الاوان هم شناخته می‌شوند، نوع دیگری از قرص‌های اورژانسی هستند که با نسخه پزشک تجویز می‌شوند. این قرص‌ها هورمونی هستند و از تشکیل جنین در بدن جلوگیری می‌کنند.

۳- قرص‌های ال دی و اچ دی

قرص‌های ال دی (LD) و اچ دی (HD) انواع دیگری از قرص‌های اورژانسی هستند که اثرات ضعیف‌تری نسبت به سایر داروها دارند و از همین رو باید بیشتر از 2 دوز در هر نوبت استفاده شوند. معمولاً قرص LD باید 4 عدد بلافاصله بعد از رابطه جنسی مصرف شود و 4 عدد نیز با فاصله 12 ساعت بعد از آن. قرص HD باید بلافاصله بعد از رابطه 2 عدد و 12 ساعت بعد هم 2 عدد دیگر مصرف شود.

قرص‌های ال دی بیشتر به عنوان روش پیشگیری از بارداری به صورت مداوم شناخته می‌شوند. متخصصان معتقدند، اگر در مواقع اضطراری مانند رابطه جنسی محافظت‌نشده به قرص‌های اورژانسی لوونورژسترول دسترسی نداشتید، می‌توانید قرص ال دی را جایگزین آن کنید. برای درک بهتر این مطلب خوب است مقاله تفاوت قرص اورژانسی با ال دی درمانکده را مطالعه کنید.

عملکرد قرص اورژانسی

قرص اورژانسی موجب متوقف کردن یا به تأخیر انداختن تخمک‌گذاری توسط تخمدان می‌شود و جلوی لقاح اسپرم با تخمکی که از قبل آزاد شده را می‌گیرد. اما اگر اسپرم تخمک را بارور کرده باشد، قرص اورژانسی دیگر مؤثر نخواهد بود. اگر ذهن‌تان درگیر این سوال شده که از کجا بفهمیم قرص اورژانسی اثر کرده، می‌توانید مقاله مرتبط با آن را در درمانکده مطالعه کنید.

فراموش نکنید که قرص‌های اورژانسی تنها مانع بارداری می‌شوند، اما از عفونت‌های مقاربتی محافظت نمی‌کنند، بنابراین بهتر است در هنگام رابطه جنسی از کاندوم استفاده کنید.

نحوه مصرف قرص اورژانسی

روش مصرف قرص اورژانسی بسیار ساده است. تنها باید تا حدود 72 ساعت بعد از رابطه جنسی محافظت نشده، یک قرص اورژانسی تهیه کنید و طبق دستورالعمل آن را مصرف کنید. اگر حساس هستید و یا تجربه حالت تهوع دارید، بهتر است نیم ساعت قبل از مصرف این قرص از قرص ضد تهوع استفاده کنید و قرص را همراه با غذا میل کنید. در صورتی که بعد از مصرف قرص دچار عوارضی مثل خونریزی غیرعادی و یا درد شدید، بهتر است حتماً از یک دکتر متخصص زنان کمک بگیرید.

بهترین زمان مصرف قرص اورژانسی

قرص اورژانسی بهتر است دقیقاً بعد از رابطه جنسی و یا نهایتاً از 3 تا 5 روز بعد از رابطه مصرف شود. هر چقدر زودتر این قرص را مصرف کنید، اثربخشی بیشتری خواهد داشت. در ادامه می‌توانید با کمک درمانکده موارد مصرف قرص اورژانسی آشنا شوید.

• داشتن رابطه جنسی محافظت نشده
• عدم مصرف 1 یا چند قرص ضدبارداری
• استفراغ و اسهال بعد از مصرف قرص بارداری
• مصرف آنتی‌بیوتیک بعد از استفاده از قرص‌های بارداری
• پاره شدن کاندوم حین رابطه
• قرار گرفتن در معرض تجاوز جنسی

احتمال بارداری بعد مصرف قرص اورژانسی

در حقیقت استفاده از قرص‌های اورژانسی نمی‌تواند به طور کامل مانع بارداری شود. معمولاً مصرف قرص‌های اورژانسی تا 75 درصد احتمال بارداری را کاهش می‌دهند. از هر 100 زنی که در اواسط سیکل قاعدگی، رابطه جنسی محافظت نشده را تجربه می‌کند، حدود 8 درصد باردار می‌شوند. مصرف قرص‌های اورژانسی ریسک باردار شدن در این افراد را تا 2 درصد کاهش می‌دهد.

عوارض قرص اورژانسی

معمولاً مصرف قرص‌های اورژانسی خطر برای سلامت فرد ایجاد نمی‌کند. اما برخی افراد ممکن است بعد از مصرف این قرص‌ها دچار مشکل شوند. در صورتی که بعد از استفاده از قرص اورژانسی حالت تهوع یا استفراغ را تجربه می‌کنید، بهتر است قرص را همراه با غذا استفاده کنید و یا 30 دقیقه قبل از مصرف این قرص از قرص ضد تهوع استفاده کنید. به خاطر داشته باشید که قرص‌های اورژانسی نباید از 4 عدد در سال بیشتر استفاده شوند.

از آن جایی که قرص‌های اورژانسی نباید بیشتر از 2 تا 3 عدد در سال مصرف شوند، در صورتی که برای جلوگیری از بارداری با مشکل روبرو هستید، بهتر است با یک متخصص زنان در مورد انتخاب بهترین روش پیشگیری از بارداری مشورت کنید. در ادامه به برخی از عوارض قرص اورژانسی اشاره شده است.

• حالت تهوع
• درد سینه
• سردرد
• درد شکم
• سرگیجه
• اختلال در چرخه قاعدگی
• مشکلات پوستی
• مشکلات اعصاب و روان

چه کسانی نباید از قرص اورژانسی استفاده کنند؟

مصرف قرص‌های اورژانسی برای اکثر افراد مشکلی ایجاد نمی‌کند. اما اگر به حساسیت یا آسم شدید مبتلا هستید نباید از قرص‌های اورژانسی استفاده کنید. مصرف برخی داروها و گیاهان دارویی نیز با قرص اورژانسی تداخل دارد و موجب بروز مشکلاتی جدی می‌شود. افرادی که باردار هستند نیز نباید به‌هیچ‌عنوان از قرص‌های اورژانسی استفاده کنند. در ادامه می‌توانید با لیست داروها و گیاهانی که با قرص اورژانسی تداخل دارند، آشنا شوید.

• داروهای ضد صرع و سل
• گیاه خار مریم
• برخی آنتی‌بیوتیک‌ها مثل ریفامپیسین و ریفابوتین
• داروهای کاهنده اسیدیته معده مثل امپرازول

جمع‌بندی

قرص‌های اورژانسی به‌هیچ‌عنوان یک روش همیشگی و قطعی برای جلوگیری از بارداری نیستند، تنها باید در شرایط خاص و اضطراری استفاده شوند. به خاطر داشته باشید که این قرص‌ها نباید بیشتر از 2 تا 3 بار در سال استفاده شوند. پیشنهاد می‌شود بعد از مصرف قرص اورژانسی حتماً برای اطمینان از عدم بارداری با مشاوره آنلاین دکتر زنان مشورت کنید.

سوالات رایج

منابع: yalehealth، kidshealth