قرص اورژانسی چیست؟ بهترین زمان مصرف و عوارض آن

قرص اورژانسی یک روش اضطراری پیشگیری از بارداری است که زنان بعد از رابطه جنسی محافظت‌نشده از آن استفاده می‌کنند. این قرص‌ حاوی هورمون‌هایی است که از بارداری ناخواسته جلوگیری می‌کنند و مانع لقاح اسپرم‌ با تخمک می‌شوند.علت اینکه این قرص‌ با نام اورژانسی شناخته می‌شود، این است که باید در اسرع وقت و حداکثر سه تا پنج روز پس از رابطه جنسی مصرف شود. اما این قرص چه تاثیری روی بدن دارد و روش مصرف آن چگونه است؟ در این مقاله از مجله سلامت درمانکده می‌توانید با هر آنچه که لازم است در مورد قرص اورژانسی بدانید، آشنا شوید.

قرص اورژانسی چیست؟

قرص اورژانسی ضد بارداری یک نوع روش پیشگیری از بارداری اضطراری است که باید حداکثر تا پنج روز بعد از رابطه جنسی محافظت‌نشده مصرف شود. این قرص‌ با تاثیر روی هورمون‌های زنانه فرآیند تخمک‌گذاری و لقاح اسپرم با تخمک را با مشکل روبه‌رو می‌کند و از این طریق مانع بارداری می‌شود. هر چقدر فاصله مصرف قرص با رابطه جنسی کمتر باشد، اثربخشی آن بیشتر خواهد بود.

اگرچه مصرف این قرص در اکثر مواقع موثر  است، اما هرگز نباید به عنوان یک روش پیشگیری از بارداری دائمی استفاده شود.

بیشتر بدانید: بعد از قطع قرص ال دی چند وقت بعد هورمونهای بدنمان تنظیم میشوند؟

عملکرد قرص اورژانسی

قرص ضد بارداری اضطراری تخمک‌گذاری توسط تخمدان را متوقف می‌کند یا به تاخیر می‌اندازد. علاوه بر این، می‌تواند جلوی لقاح اسپرم با تخمکی که از قبل آزاد شده است را بگیرد. اما اگر اسپرم تخمک را بارور کرده باشد، قرص دیگر موثر نخواهد بود. اگر ذهن‌تان درگیر این سوال شده که از کجا بفهمیم قرص اورژانسی اثر کرده است، می‌توانید مقاله مرتبط با این موضوع را در درمانکده مطالعه کنید.

فراموش نکنید که قرص‌های اورژانسی فقط مانع بارداری می‌شوند؛ اما نمی‌توانند از شما در برابر عفونت‌های مقاربتی محافظت کنند. بنابراین بهتر است همیشه در هنگام رابطه جنسی از کاندوم استفاده کنید.

روش مصرف قرص اورژانسی

قرص ضد بارداری اورژانسی انواع مختلفی دارد که در ادامه می‌توانید با روش مصرف تعدادی از آن‌ها که رایج‌تر هستند، آشنا شوید.

۱. لوونورژسترول

لوونورژسترول (Levonorgestrel) یا تنسی (Tansy) یک نوع قرص هورمونی است که از بروز بارداری بعد از رابطه جنسی محافظت‌نشده جلوگیری می‌کند. این دارو‌ که پرمصرف‌ترین قرص ضد بارداری اضطراری محسوب می‌شود، توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) تایید شده است.

قرص‌ لوونورژسترول برخلاف سایر قرص‌ها حاوی پروژستین است و به ۲ روش عمل می‌کند. به عبارت دیگر، هم از آزاد شدن تخمک جلوگیری می‌کند و هم جلوی ورود تخمک بارور‌شده را به رحم می‌گیرد. تحقیقات نشان می‌دهد که قرص‌های حاوی پروژستین در مقایسه با سایر داروها عوارض جانبی کمتری دارند.

مصرف این قرص‌ احتمال بارداری را ۷۵ تا ۹۸ درصد کاهش می‌دهد. نکته مهمی که باید بدانید این است که قرص‌‌ لوونورژسترول یا قرص تنسی ۱/۵ به احتمال زیاد در افرادی که اضافه وزن دارند، موثر نیست.

از انواع قرص‌ لوونورژسترول که در داروخانه‌ها یافت می‌شوند می‌توان به قرص‌ تک‌دوز (قرص تنسی ۱/۵) و قرص اورژانسی دوتایی (قرص تنسی ۰/۷۵) اشاره کرد. در صورت استفاده از قرص‌ دوتایی باید حدود ۱۲ ساعت بعد از مصرف دوز اول، دوز دوم را بخورید.

این دارو را تا حداکثر ۷۲ ساعت بعد از رابطه جنسی محافظت‌نشده تهیه کنید و طبق دستورالعمل بخورید. اگر حساس هستید یا تجربه حالت تهوع دارید، بهتر است نیم ساعت قبل از مصرف آن از قرص ضد تهوع استفاده کنید و قرص را همراه با غذا بخورید. در صورتی که بعد از مصرف قرص دچار عوارضی مثل خونریزی غیر عادی یا درد شدید، نزد متخصص زنان بروید.

۲. یولی‌پریستال

قرص‌ یولی‌پریستال (Ulipristal) که با نام الا و الاوان هم شناخته می‌شود، نوع دیگری از قرص ضد بارداری اضطراری است که با نسخه پزشک در دسترس است. این قرص هورمونی است و از تشکیل جنین در بدن جلوگیری می‌کند. طریقه مصرف قرص اورژانسی یولی پریستال به این صورت است که باید آن را به صورت تک‌دوز تا ۱۲۰ ساعت پس از رابطه جنسی مصرف کنید.

بیشتر بدانید: فرق قرص ال دی با اورژانسی

۳. قرص‌های ال‌دی و اچ‌دی

قرص‌های ال‌دی (LD) و اچ‌دی (HD) انواع دیگری از قرص‌ اورژانسی هستند که اثرات ضعیف‌تری نسبت به سایر داروها دارند و به همین دلیل باید حداقل ۲ عدد در هر نوبت مصرف شوند. معمولا توصیه می‌شود چهار عدد قرص LD را بلافاصله بعد از رابطه جنسی مصرف کنید و چهار عدد دیگر را هم با فاصله ۱۲ ساعت بعد از آن بخورید. قرص HD باید بلافاصله بعد از رابطه جنسی به میزان ۲ عدد و ۱۲ ساعت بعد هم ۲ عدد دیگر مصرف شود.

عوارض قرص اورژانسی

معمولا مصرف قرص ضد بارداری اضطراری با عارضه خاصی همراه نیست. اما بعضی از زنان ممکن است بعد از مصرف آن‌ها دچار مشکل شوند. در صورتی که بعد از مصرف قرص اورژانسی با مشکل حالت تهوع یا استفراغ روبه‌رو شدید، بهتر است قرص را همراه با غذا بخورید یا ۳۰ دقیقه قبل از مصرف آن از قرص ضد تهوع استفاده کنید.

به خاطر داشته باشید که نباید از قرص‌ اورژانسی بیش از سه تا چهار بار در سال استفاده کنید. اگر برای جلوگیری از بارداری با مشکل روبه‌رو هستید، بهتر است با متخصص زنان در مورد انتخاب بهترین روش پیشگیری از بارداری مشورت کنید.

در ادامه به بعضی از عوارض قرص اورژانسی اشاره می‌کنیم:

• حالت تهوع یا استفراغ
• حساسیت یا درد سینه
• سردرد
• درد شکم
• سرگیجه
• اختلال چرخه قاعدگی
• گرفتگی عضلات
• افزایش وزن

بیشتر بدانید: مدروکسی پروژسترون

عوارض قرص‌ اورژانسی برای مردان

قرص ضد بارداری مردانه به جلوگیری از بارداری‌های ناخواسته کمک می‌کند. در حال حاضر، روی نسل اول این داروها آزمایش‌های بالینی انجام شده است. اما تحقیقات برای یافتن عوارض آن‌ها در مردان همچنان ادامه دارد. عوارض قرص ضد بارداری برای مردان عبارت‌اند از:

• آکنه
• سردرد
• اختلال نعوظ خفیف
• کاهش میل جنسی
• خستگی
• افزایش وزن

ذکر این نکته ضروری است که داروهای ضد بارداری مردانه ممکن است به‌ طور موقت روی تولید یا تحرک اسپرم تاثیر بگذارند. همچنین بعضی از مردان ممکن است اضطراب یا سایر اثرات روانی مربوط به استفاده از داروهای ضد بارداری را تجربه کنند.

بیشتر بدانید: قرص اورژانسی تکی بهتره یا دوتایی

تداخلات دارویی قرص اورژانسی

مصرف بعضی از داروها یا گیاهان دارویی با قرص ضد بارداری اضطراری تداخل دارد و باعث بروز مشکلات جدی می‌شود. از این داروها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• داروهای ضد صرع و ضد سل
• گیاه خار مریم
• بعضی از آنتی‌بیوتیک‌ها مثل ریفامپیسین و ریفابوتین
• داروهای کاهش‌دهنده اسید معده مثل امپرازول

چه کسانی نباید از قرص اورژانسی استفاده کنند؟

مصرف قرص‌ اورژانسی برای اکثر افراد مشکلی ایجاد نمی‌کند. اما اگر یکی از شرایط پزشکی زیر را دارید، نباید از این دارو استفاده نکنید:

• آسم شدید
• بیماری قلبی-عروقی
• وجود لخته خون در دست‌، پا یا ریه
• مشکلات کبدی
• فشار خون بالا
• میگرن و سردردهای شدید
• سرطان سینه یا رحم

بیشتر بدانید: قرص اورژانسی برای پریود شدن سریع

کلام پایانی

قرص اورژانسی باید در یک بازه زمانی محدود استفاده شود تا بتواند احتمال بارداری را کاهش دهد. از آنجا که مصرف این قرص ممکن است با عارضه همراه باشد و اثرگذاری آن به شرایط فرد بستگی دارد، توصیه می‌شود برای اطمینان بیشتر با متخصص زنان مشورت کنید. 

برای این کار می‌توانید به وب‌سایت درمانکده سر بزنید و با بهترین پزشکان متخصص از جمله دکتر زنان آنلاین مشورت کنید. همچنین، درمانکده این امکان را برای شما فراهم کرده تا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری دکتر زنان از متخصص مورد نظر خود نوبت بگیرید.

سوالات متداول

منابع: yalehealth، kidshealth, drugs