نوروم آکوستیک چیست؟ همه چیز درباره تومور عصب شنوایی

نوروم آکوستیک (Acoustic neuroma) یک تومور نادر و غیر سرطانی است که روی عصب اصلی که از گوش داخلی به مغز می‌رود، ایجاد می‌شود. از آنجا که شاخه‌های این عصب به طور مستقیم روی تعادل و شنوایی تاثیر دارند، فشار وارده از طریق تومور می‌تواند به از دست دادن شنوایی، شنیدن صدای زنگ در گوش و عدم تعادل منجر شود.

آکوستیک نوروما که به عنوان شوانوم دهلیزی هم شناخته می‌شود، به آرامی رشد می‌کند یا اصلا رشدی ندارد. با این حال، در موارد نادر ممکن است به سرعت رشد کند و به قدری بزرگ شود که به مغز فشار بیاورد و فعالیت‌های حیاتی را مختل کند.

روش‌های درمان نوروم آکوستیک شامل نظارت منظم، پرتودرمانی و برداشتن تومور با جراحی است. تا انتهای این مقاله از مجله درمانکده با ما همراه باشید تا درباره این بیماری اطلاعات بیشتری کسب کنید.

علائم نوروم آکوستیک

علائم آکوستیک نوروما از فشار تومور روی عصب اصلی یا اعصاب مجاور، عروق خونی و ساختمان مغز ناشی می‌شود و با رشد تومور احتمال بروز آن‌ها افزایش می‌یابد. با این حال همیشه اندازه تومور با شدت علائم مرتبط نیست، چرا که ممکن است یک تومور کوچک علائم قابل‌توجهی از خود بروز دهد.

به طور کلی، در صورت ابتلا به این بیماری احتمال دارد موارد زیر را تجربه کنید:

• از دست دادن شنوایی، معمولا به صورت تدریجی طی چند ماه یا چند سال (در موارد نادر، این مشکل به صورت ناگهانی رخ می‌دهد. کاهش شنوایی اغلب یک گوش را درگیر می‌کند یا در یک سمت محسوس‌تر است.)
• شنیدن صدای زنگ در گوش آسیب‌دیده (وزوز گوش)
• عدم تعادل
• سرگیجه
• بی‌حسی صورت و در موارد نادر ضعف

به ندرت تومور به قدری بزرگ می‌شود که به ساقه مغز فشار وارد می‌کند و زندگی شما را در معرض تهدید قرار می‌دهد.

زمان مراجعه به پزشک

چنانچه با مشکل کم‌شنوایی، شنیدن صدای زنگ در گوش یا ناتوانی در حفظ تعادل مواجه شدید، نزد پزشک بروید. اگر ابتدا به پزشک عمومی مراجعه کنید، او می‌تواند شما را به پزشک متخصص گوش و حلق و بینی یا پزشک متخصص جراحی مغز و اعصاب ارجاع دهد.

توجه به نکات زیر به شما کمک می‌کند که برای ملاقات با پزشک آماده شوید:

• تمام علائم خود را بنویسید.
• یک فهرست از تمام داروها و مکمل‌های مصرفی خود تهیه کنید.
• از یکی از دوستان یا اعضای خانواده درخواست کنید که همراه شما بیاید. گاهی‌اوقات به خاطر سپردن تمام اطلاعات در طول ملاقات با پزشک دشوار است.
• برای اینکه بیشترین بهره را از زمان ویزیت ببرید، بهتر است تمام سوالات خود را یادداشت کنید.

مهم‌ترین سوالاتی که باید از پزشک بپرسید عبارت‌اند از:

• علت احتمالی علائم من چیست؟
• آیا ممکن است دلیل دیگری برای علائم من وجود داشته باشد؟
• باید چه نوع آزمایش‌هایی انجام دهم؟
• چه درمان‌هایی برای مشکل من وجود دارد؟
• شما چه روشی را برای درمان توصیه می‌کنید؟
• عوارض جانبی احتمالی روش درمانی پیشنهادی شما چیست؟
• اگر برای درمان اقدام نکنم، چه اتفاقی می‎‌افتد؟

پزشک هم از شما سوالاتی می‌پرسد که بهتر است برای پاسخ دادن به آن‌ها آماده باشید. این سوالات می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

• چه زمانی برای اولین بار این علائم را تجربه کردید؟
• علائم شما دائمی هستند یا هر از گاهی رخ می‌دهند؟
• شدت علائم شما چقدر است؟
• آیا کسی از اعضای خانواده‌تان به نوروم آکوستیک مبتلا است؟
• تا چه حد شنوایی شما تحت تاثیر قرار گرفته است؟
• آیا در حال حاضر به سردرد مبتلا هستید یا سابقه ابتلا به آن را داشته‌اید؟

علت ابتلا به نوروم آکوستیک

گاهی‌اوقات علت این بیماری می‌تواند به مشکلی که در یکی از ژن‌های کروموزوم ۲۲ وجود دارد، مرتبط باشد. این ژن یک پروتئین تولید می‌کند که در کنترل رشد سلول‌های شوان (سلول‌های پوشاننده اعصاب) نقش دارد. عاملی که موجب می‌شود این ژن فعالیت خود را به درستی انجام ندهد مشخص نیست. با این حال، دانشمندان می‌دانند که این ژن معیوب در افراد مبتلا به یک اختلال نادر به نام نوروفیبروماتوز نوع ۲ به ارث می‌رسد. نوروفیبروماتوز نوع ۲ معمولا شامل رشد تومور روی اعصاب شنوایی و تعادل در هر ۲ سمت سر است (شوانوم دهلیزی دوطرفه).

بیشتر بدانید: گوش درد نشانه چیست؟

عوامل خطر ابتلا به نوروم آکوستیک

تنها فاکتور خطر شناخته‌شده برای نوروم آکوستیک داشتن والدینی با اختلال ژنتیکی نوروفیبروماتوز نوع ۲ است. البته این بیماری بسیار نادر است و فقط ۲ درصد موارد ابتلا به نوروم آکوستیک را شامل می‌شود.

مشخصه بارز نوروفیبروماتوز نوع ۲ تشکیل تومورهای غیر سرطانی روی اعصاب تعادل در ۲ طرف سر است. البته تومورها ممکن است روی اعصاب دیگر هم ایجاد شوند.

نوروفیبروماتوز نوع ۲ به عنوان یک اختلال اتوزومال غالب شناخته می‌شود، به این معنی که ژن مربوط به آن می‌تواند فقط توسط یکی از والدین به کودک منتقل شود. احتمال به ارث بردن این بیماری در هر یک از فرزندان ۵۰ درصد است.

از سایر عوامل تشدید‌ کننده تومور نوروم آکوستیک می‌توان به قرار گرفتن سر و گردن در معرض اشعه با دوز پایین در دوران کودکی اشاره کرد.

عوارض نوروم آکوستیک

تومور عصب شنوایی می‌تواند به عوارض دائمی منجر شود، از جمله:

• از دست دادن شنوایی
• بی‌حسی و ضعف صورت
• مشکلات تعادلی
• شنیدن صدای زنگ در گوش

تومورهای بزرگ ممکن است به ساقه مغز فشار وارد کنند و مانع جریان طبیعی مایع مغزی-نخاعی بین مغز و نخاع شوند. در این شرایط، مایعات در سر شما جمع می‌شوند و وضعیتی به نام هیدروسفالی را ایجاد می‌کنند که باعث افزایش فشار داخل جمجمه می‌شود.

بیشتر بدانید: پارگی پرده گوش، علت، علائم و راه های درمان آن

راه تشخیص نوروم آکوستیک

از آنجا که علائم نوروم آکوستیک اغلب به صورت تدریجی ایجاد می‌شوند و علائمی مثل کاهش شنوایی می‌توانند نشان‌دهنده مشکلات گوش داخلی یا میانی هم باشند، تشخیص تومور در مراحل اولیه دشوار است.

بعد از پرسیدن سوال درباره علائم بیماری، پزشک معاینه گوش را آغاز می‌کند. همچنین ممکن است تست‌های زیر را توصیه کند:

• تست شنوایی (ادیومتری): در طول این تست، صدا با تن‌های مختلف به سمت یک گوش هدایت می‌شود و متخصص شنوایی‌سنجی از شما می‌خواهد که اعلام کنید آن را شنیده‌اید یا خیر. علاوه بر این، ممکن است متخصص شنوایی‌سنجی لغات مختلف را بیان کند تا قدرت شنوایی شما را بسنجد.
• تست‌های تصویربرداری: ام‌آرآی (MRI) می‌تواند تومورهایی به قطر یک تا ۲ میلی‌لیتر را تشخیص دهد. اگر MRI در دسترس نباشد یا نتوانید آن را انجام دهید، از سی‌تی اسکن استفاده می‌شود. با این حال، ممکن است سی‌تی اسکن قادر به تشخیص تومورهای کوچک نباشد.

درمان نوروم آکوستیک

بسته به اندازه و سرعت رشد تومور و شدت علائم شما، درمان این بیماری می‌تواند متفاوت باشد. رایج‌ترین روش‌های درمان شامل موارد زیر هستند:

۱. نظارت و پیگیری

اگر علائم شدیدی را تجربه نکنید یا تومور کوچکی داشته باشید که در حال رشد نباشد یا رشد آن به آهستگی صورت بگیرد، ممکن است فقط به نظارت و پیگیری نیاز داشته باشید. همچنین این روش برای سالمندان یا کسانی که نمی‌توانند از روش‌های درمانی تهاجمی استفاده کنند، گزینه مناسبی است.

در طول مدتی که تحت نظارت هستید باید تست‌های شنوایی‌سنجی و تصویربرداری را هر ۶ تا ۱۲ ماه یک‌بار انجام دهید تا سرعت رشد تومور مشخص شود. اگر علائم شما تشدید شود یا این تست‌ها نشان دهند که تومور در حال رشد است، ممکن است به جراحی یا پرتودرمانی نیاز داشته باشید.

بیشتر بدانید: سکته گوش یا کری ناگهانی چیست؟ علت، علائم و راه‌کارهای درمانی آن

۲. جراحی

اگر تومور به رشد خود ادامه دهد یا علائم ایجاد کند، احتمالا باید جراحی شوید. تکنیک‌های مختلفی برای جراحی تومور نوروم آکوستیک وجود دارد که پزشک با توجه به اندازه‌ تومور، وضعیت شنوایی شما و سایر عوامل گزینه مناسب را انتخاب می‌کند.

هدف از جراحی، برداشتن تومور و حفظ عصب صورت برای جلوگیری از فلج شدن عضلات صورت است. گاهی‌اوقات ممکن است برداشتن کل تومور امکان‌پذیر نباشد. برای مثال، اگر تومور نزدیک بخش‌های مهم مغز یا عصب صورت باشد، فقط بخشی از آن برداشته می‌شود.

اگر اعصاب شنوایی، تعادل یا صورت در حین جراحی تحریک شوند یا آسیب ببینند، برداشتن تومور باعث بدتر شدن علائم می‌شود. در نتیجه، ممکن است قدرت شنوایی خود را در سمتی که جراحی انجام شده است، از دست بدهید. تعادل هم معمولا به طور موقت تحت تاثیر قرار می‌گیرد.

از عوارض عمل جراحی نوروم آکوستیک می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• نشت مایع مغزی-نخاعی از طریق زخم
• از دست دادن شنوایی
• ضعف صورت
• بی‌حسی صورت
• شنیدن صدای زنگ در گوش
• مشکلات تعادل
• سردرد مداوم
• عفونت مایع مغزی-نخاعی یا مننژیت (به ندرت)
• سکته مغزی یا خونریزی مغزی (به ندرت)

بیشتر بدانید: ساکشن گوش؛ کاربرد، عملکرد، مزایا و معایب

۳. پرتودرمانی

انواع مختلفی از پرتودرمانی برای درمان نوروم آکوستیک وجود دارد که عبارت‌اند از:

رادیوسرجری استریوتاکتیک

رادیوسرجری استریوتاکتیک معمولا زمانی انجام می‌شود که اندازه تومور کوچک و کمتر از ۲/۵ سانتی‌متر باشد. علاوه بر این، استفاده از این نوع پرتودرمانی به سالمندان و کسانی که نمی‌توانند جراحی را تحمل کنند توصیه می‌شود.

هدف از رادیوسرجری استریوتاکتیک متوقف کردن رشد تومور، حفظ عملکرد عصب صورت و احتمالا حفظ شنوایی است. با این حال ممکن است هفته‌ها، ماه‌ها یا سال‌ها طول بکشد تا متوجه اثرات آن شوید. پزشک می‌تواند میزان پیشرفت شما را با انجام تست‌های تصویربرداری و شنوایی‌سنجی بررسی کند.

از خطرات رادیوسرجری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• از دست دادن شنوایی
• شنیدن صدای زنگ در گوش
• ضعف یا بی‌حسی صورت
• مشکلات تعادل
• ادامه داشتن رشد تومور

رادیوتراپی استریوتاکتیک تکه‌تکه شده

در رادیوتراپی استریوتاکتیک تکه‌تکه شده (SRT) دوز کمی از اشعه طی چند جلسه به تومور تابانده می‌شود. SRT بدون آسیب رساندن به بافت‌های اطراف به کند شدن سرعت رشد تومور کمک می‌کند.

پروتون بیم تراپی (پروتون‌تراپی)

در این نوع پرتودرمانی به جای اشعه ایکس از پرتوهای پروتون استفاده می شود. پرتوهای پروتون در دوزهای هدفمند برای درمان تومور به ناحیه آسیب‌دیده ارسال می‌شوند. مزیت این روش این است که به سلول‌های مجاور آسیب بسیار کمی وارد می‌کند.

بیشتر بدانید: گرفتگی گوش ناشی از پرواز

کلام پایانی 

اگر علائم نوروم آکوستیک را تجربه کردید، در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید. تشخیص زودهنگام این بیماری به جلوگیری از بزرگ شدن تومور و کاهش شنوایی کمک می‌کند.

برای مشورت با متخصص گوش، حلق و بینی می‌توانید از طریق سایت درمانکده اقدام کنید. در درمانکده علاوه بر سیستم نوبت‌دهی حضوری، امکان مشاوره آنلاین با دکتر گوش، حلق و بینی فراهم شده است.

سوالات متداول

منبع: mayoclinic