تاریخچه‌ی واکسن و واکسیناسیون

اولین واکسن‌ها

ادوارد جنر در سال 1796 روشی را برای حفاظت در برابر بیماری آبله ابداع کرد. در این روش، مایع موجود در تاول فرد مبتلا به آبله‌ی گاوی استخراج و سپس به پوست فرد دیگری تلقیح (inoculation) می‌شد؛ این روش “تلقیح دست به دست (arm-to-arm)” نامیده می‌شد. با این وجود، در سال‌های آخر دهه‌ی 1940 که علم به اندازه‌ی کافی پیشرفت کرده بود، تولید واکسن در مقیاس گسترده ممکن شد و تلاش برای کنترل بیماری، به طور جدی آغاز شد.

نسل بعدی واکسن‌هایی که امروزه به طور معمول تجویز می‌شوند، در اوایل قرن 20‌ ابداع شدند. این واکسن‌ها عبارتند از واکسن سیاه سرفه (1914)، دیفتری (1926) و کزاز (1938). این سه واکسن را در سال 1948 با یکدیگر ترکیب و به شکل واکسن سه گانه‌ی DTP عرضه کردند.

واکسن‌های توصیه شده در اوخر دهه‌ی 1940

آبله

دیفتری *

کزاز *

سیاه‌سرفه *

* به شکل واکسن ترکیبی سه گانه DTP عرضه شدند.

واکسن فلج اطفال (پولیو): واکسنی که همه در انتظارش بودند

والدین از اپیدمی‌های فلج اطفال که در تابستان هر سال رخ می‌داد، ترسیده بودند؛ آن‌ها فرزندان خود را از استخرهای شنا دور نگه می‌داشتند، آن‌ها را به روستا و پیش اقوام خود می‌فرستادند تا در آنجا بمانند و آگاهی از چگونگی سرایت این بیماری از یک فرد به فرد دیگر، را می‌طلبیدند. آن‌ها منتظر یک واکسن بودند، آزمایش‌های واکسن را به دقت دنبال می‌کردند و سکه‌های ده سنتی به کاخ سفید می‌فرستادند تا به این قضیه کمک کنند. هنگامی که واکسن فلج اطفال در سال 1955 کشف و تایید شد، مردم در سرتاسر کشور جشن گرفتند و کاشف آن، یعنی جوناس سالک (Jonas Salk)، تبدیل به یک قهرمان شد.

واکسن‌های توصیه شده در اوخر دهه‌ی 1950

آبله

دیفتری *

کزاز *

سیاه‌سرفه *

فلج اطفال (IPV)

* به شکل واکسن ترکیبی سه گانه DTP

سرخک، اوریون و سرخچه: واکسن‌های بعدی که در دهه‌ی 1960 کشف شدند

در سال 1963 واکسن سرخک تهیه شد و تا اواخر دهه‌ی 1960 واکسن‌هایی که در برابر اوریون (1967) و سرخچه (1969) مصونیت ایجاد می‌کردند، نیز در دسترس قرار گرفتند. این سه واکسن را در سال 1971 با یکدیگر ترکیب و به شکل واکسن سه گانه‌ی MMR عرضه کردند.

مشاهده بیشتر : بهترین متخصص عفونی

واکسن‌های توصیه شده در اوخر دهه‌ی 1960

آبله

دیفتری *

کزاز *

سیاه‌سرفه *

فلج اطفال (OPV)

سرخک

اوریون

سرخچه

* به شکل واکسن ترکیبی سه گانه DTP

[sibwp_form id=1]

دهه‌ی 1970 – موفقیت واکسن

در طی دهه‌ی 1970 یک واکسن حذف شد. در پی تلاش‌های موفقت‌آمیز در جهت ریشه‌کنی آبله، از سال 1972 به بعد واکسن آبله، دیگر تجویز و استفاده نمی‌شد. با وجود این که تحقیقات برای کشف واکسن ادامه داشت، در طی دهه‌ی 1970 هیچ واکسن جدیدی معرفی نشد.

واکسن‌های توصیه شده در اوخر دهه‌ی 1970

دیفتری *

کزاز *

سیاه‌سرفه *

فلج اطفال (OPV)

سرخک **

اوریون **

سرخچه **

* به شکل واکسن ترکیبی سه گانه DTP

** به شکل واکسن ترکیبی MMR

پیشرفت واکسن در دهه‌ی 1980 – هپایتیت B و هموفیلوس‌آنفولانزا نوع b

واکسن هموفیلوس‌آنفولانزا نوع b در سال 1985 کشف و تایید شد و در سال 1989 در فهرست واکسن‌های توصیه شده قرار گرفت. هنگامی که این فهرست برای بار دیگر در سال 1994 منتشر شد، واکسن هپاتیت B نیز به آن افزوده شده بود.

واکسن هپاتیت B واکسن جدیدی نبود؛ چرا که در سال 1981 مجوز گرفته بود و برای افراد با ریسک بالا برای ابتلا به این بیماری (از جمله نوزادانی که آزمایش آنتی‌ژن سطحی هپاتیت B در مادران آنها مثبت است، کارمندان خدمات درمانی، مصرف‌کنندگان مواد مخدر با تزریق درون‌ وریدی، مردان همجنس‌باز و افرادی که چند شریک جنسی دارند) توصیه می‌شد. با این وجود، ایجاد مصونیت در این افراد، به طور موثر باعث توقف انتقال این ویروس نشد؛ چرا که یک سوم افراد دارای شکل حاد این بیماری، در زمره‌ی گروه‌های با ریسک بالای قابل شناسایی قرار نمی‌گرفتند. تغییر روال توصیه‌ی واکسن هپاتیت B در سال 1991 به این صورت که باید برای تمامی نوزادان استفاده شود، نتیجه‌ی این تلاش‌های شکست‌خورده در جهت کنترل هپاتیت B بود که درآن تنها افراد با ریسک بالا مصون‌سازی می‌شدند. به دنبال این تغییر روال، بیماری هپاتیت B در کودکان زیر 18 سال در آمریکا تقریبا از بین رفت.

واکسن‌های توصیه شده از سال 1985 تا سال 1994

دیفتری *

کزاز *

سیاه‌سرفه *

سرخک **

اوریون **

سرخچه **

فلج اطفال (OPV)

هموفیلوس آنفولانزا نوع b

واکسن‌های توصیه شده در سال‌های 1994 و 1995

دیفتری *

کزاز *

سیاه‌سرفه *

سرخک **

اوریون **

سرخچه **

فلج اطفال (OPV)

هموفیلوس آنفولانزا نوع b (HIb)

هپاتیت B

* به شکل واکسن ترکیبی سه گانه DTP

** به شکل واکسن ترکیبی MMR

به‌روزرسانی‌های سالانه‌ی برنامه‌ی ایمن‌سازی – از سال 1995 تا سال 2010

در همان حال که واکسن‌های بیشتر و جدیدتری در دسترس قرار می‌گرفتند، به‌روز‌رسانی سالانه‌ی این برنامه ضروری بود و این به دلیل تغییراتی بود که تهیه‌کنندگان واکسن‌ها باید از آنها مطلع می‌شدند؛ از جمله اطلاعات پرجزئیاتی از این که هر واکسن مخصوص چه کسی است، سن یا طیف سنی فرد دریافت‌کننده‌ی واکسن، تعداد دوز واکسن، زمان بین این دوزها و استفاده از واکسن‌های ترکیبی.

تغییرات مهم این برنامه در بین سال‌های 1995-2010 شامل موارد زیر می‌باشد:

• واکسن‌های جدید: واریسلا (آبله‌ مرغان – 1996)، روتاویروس (1998-1999؛ 2006، 2008)؛ هپاتیت A (2000)؛ واکسن پنوموکوک (2001)
• توصیه‌های تکمیلی برای واکسن‌های موجود: آنفولانزا (2002)؛ هپاتیت A (2006)
• نسخه‌های جدیدی از واکسن‌های فعلی: واکسن آسلولار سیاه‌سرفه (DTaP، 1997)؛ واکسن آنفولانزای پاشیدنی داخل بینی (2004)
• عدم ادامه‌ی استفاده از واکسن: واکسن خوراکی فلج اطفال (2000)

واکسن‌های توصیه شده در سال 2000

دیفتری *

کزاز *

سیاه‌سرفه *

سرخک **

اوریون **

سرخچه **

فلج اطفال (IPV)

هموفیلوس آنفولانزا نوع b (HIb)

هپاتیت B

واریسلا

هپاتیت A

واکسن‌های توصیه شده در سال 2005

دیفتری *

کزاز *

سیاه‌سرفه *

سرخک **

اوریون **

سرخچه **

فلج اطفال (IPV)

هموفیلوس آنفولانزا نوع b (HIb)

هپاتیت B

واریسلا

هپاتیت A

پنوموک

آنفولانزا

واکسن‌های توصیه شده در سال 2010

دیفتری *

کزاز *

سیاه‌سرفه *

سرخک **

اوریون**

سرخچه **

فلج اطفال (IPV)

هموفیلوس آنفولانزا نوع b (HIb)

هپاتیت B

واریسلا

هپاتیت A

پنوموک

آنفولانزا

روتاویروس

* به شکل واکسن ترکیبی سه گانه DTP

** به شکل واکسن ترکیبی MMR

برنامه از سال 2011 تا کنون

به‌روزرسانی‌های سالانه‌ی برنامه‌ی ایمن‌سازی بزرگسالان و کودکان، دارای راهنمایی‌هایی برای ارائه‌دهندگان خدمات سلامت می‌باشد که این راهنمایی‌ها به شکل توصیه‌های جدید، تغییراتی در توصیه‌های فعلی و یا شفاف‌سازی ارائه شده‌اند تا به تفسیر و برداشت این افراد از برنامه در شرایط خاص کمک کنند. این برنامه‌ها توسط کمیته‌هایی که دارای متخصصانی از مرکز کنترل و پیشگیری بیماری، آکادمی متخصصان طب اطفال آمریکا و آکادمی پزشکان خانواده‌ی آمریکا می‌باشند، بازنگری و بررسی می‌شود.

تغییرات مهم در برنامه:

• واکسن‌های جدید: واکسن مننگوکوک دارای سروتیپ گروه B (2014)
• توصیه‌های تکمیلی برای واکسن‌های فعلی: HPV (2011، تا به طور معمول در واکسیناسیون مردان استفاده شود)، واکسن آنفولانزای پاشیدنی داخل بینی (2018، برای بار دیگر توصیه شد)
• عدم ادامه‌ی استفاده از واکسن: واکسن آنفولانزای پاشیدنی داخل بینی (2016)

واکسن‌های توصیه شده در سال 2019

دیفتری *

کزاز *

سیاه‌سرفه *

سرخک **

اوریون **

سرخچه **

فلج اطفال (IPV)

هموفیلوس آنفولانزا نوع b (HIb)

هپاتیت B

واریسلا

هپاتیت A

پنوموک

آنفولانزا

روتاویروس

* به شکل واکسن ترکیبی سه گانه DTP

** به شکل واکسن ترکیبی MMR

واکسن‌های ترکیبی

در اوایل دهه‌ی 1950، چهار واکسن در دسترس بود: دیفتری، کزاز، سیاه‌سرفه و آبله. به دلیل آنکه سه تا از این واکسن‌ها با یکدیگر ترکیب شده و به شکل یک واکسن (DTP) درآمدند، کودکان تا 2 سالگی، در کل 5 مرتبه و هربار تنها یک تزریق دریافت می‌کردند.

تا اواسط دهه‌ی 1980، هفت واکسن در دسترس بود: دیفتری، کزاز، سیاه‌سرفه، سرخک، اوریون، سرخچه و فلج اطفال. به دلیل آنکه شش عدد از این واکسن‌ها با یکدیگر ترکیب شده و به شکل دو واکسن (DTP و MMR) درآمدند و یک واکسن، یعنی واکسن فلج اطفال به صورت خوراکی داده می‌شد، کودکان تا 2 سالگی، در کل 5 مرتبه و هربار تنها یک تزریق دریافت می‌کردند.

مشاهده بیشتر : دکتر فوق متخصص داخلی

از اواسط دهه‌ی 1980 واکسن‌های زیادی به برنامه‌ی ایمن‌سازی اضافه شدند. نتیجه این شد که برنامه‌ی واکسیناسیون از چیزی که قبلا بود، پیچیده‌ تر شده است و کودکان نسبت به قبل، تعداد دفعات بسیار بیشتری تزریق دریافت می‌کنند. در حال حاضر، کودکان می‌توانند تا 2 سالگی، تا 27 مرتبه و در هربار تا 6 تزریق دریافت کنند. با این حال، همانطور که واکسن‌های DTaP و MMR به شکل ترکیبی درآمدند، واکسن‌های ترکیبی جدیدی در حال ساخت هستند تا تعداد تزریقات واکسن کاهش یابد. واکسن‌های ترکیبی زیر، در حال حاضر در دسترس می‌باشند:

• دیفتری، کزاز و سیاه‌سرفه‌ی آسلولار
• دیفتری، کزاز، سیاه‌سرفه‌ی آسلولار و فلج اطفال کشته و غیرفعال شده
• دیفتری، کزاز، سیاه‌سرفه‌ی آسلولار، فلج اطفال کشته و غیرفعال شده و هپاتیت B
• دیفتری، کزاز، سیاه‌سرفه‌ی آسلولار، فلج اطفال کشته و غیرفعال شده و هموفیلوس‌آنفولانزای نوع b
• سرخک، اوریون و سرخچه
• سرخک، اوریون، سرخچه و واریسلا
• هموفیلوس‌آنفولانزای نوع b و هپاتیت B

واکسن‌های نوجوانان: نسل جدیدی از واکسن‌ها

توصیه می‌شد که نوجوانان نیز مانند بزرگسالان، هر 10 سال یکبار واکسن‌های تقویت‌کننده‌ی (booster) کزاز را دریافت کنند که واجب‌ترین دوز آن در حدود 11 سالگی است. با این حال، اکثر نوجوانان به جز این یک واکسن، واکسن دیگری نیاز ندارند؛ مگر واکسنی که در کودکی دریافت نکرده باشند. تا سال 2005، واکسن‌های خاص گروه نوجوانان، تنها برای زیرگروه‌هایی، بر حسب مکان زندگی‌ یا وضعیت پزشکی شان، توصیه می‌شد. با این وجود، در نیمه‌ی دوم دهه، گروه جدیدی از واکسن‌ها در دسترس قرار گرفتند.

• واکسن‌های جدید: Tdap، 2005، واکسن کونژوگه‌ی مننگوکوکی (2005)، HPV (2006 برای زنان، 2009 برای مردان)، واکسن مننگوکوک دارای سروتیپ گروه B (2014)
• توصیه‌های تکمیلی برای واکسن‌های فعلی: HPV (2011، تا به طور معمول در واکسیناسیون مردان استفاده شود)، واکسن آنفولانزای پاشیدنی داخل بینی (2018، برای بار دیگر توصیه شد)
• نسخه‌های جدیدی از واکسن‌های فعلی: HPV (در برابر 9 سروتیپ مختلف مصونیت ایجاد می‌کرد، 2015)
• عدم ادامه‌ی استفاده از واکسن: واکسن آنفولانزای پاشیدنی داخل بینی (2016)

سال 2000

واکسن‌های توصیه شده

Td

‌واکسن‌های عقب‌مانده (catch-up)

MMR

هپاتیت B

واریسلا

زیرگروه‌ها

هپاتیت A

سال 2005

واکسن‌های توصیه شده

Tdap

‌واکسن‌های عقب‌مانده (catch-up)

MMR

هپاتیت B

واریسلا

زیرگروه‌ها

هپاتیت A

پنوموکوک

آنفولانزا

سال 2010

واکسن‌های توصیه شده

Tdap

HPV

واکسن کونژوگه‌ی مننگوکوکی (سروتیپ‌های A، C، W و Y)

آنفولانزا

‌واکسن‌های عقب‌مانده (catch-up)

MMR

هپاتیت B

واریسلا

فلج اطفال

زیرگروه‌ها

هپاتیت A

پنوموکوک

سال 2019

واکسن‌های توصیه شده

Tdap

HPV

واکسن کونژوگه‌ی مننگوکوکی (سروتیپ‌های A، C، W و Y)

آنفولانزا

مننگوکوک سروتیپ B

‌واکسن‌های عقب‌مانده (catch-up)

MMR

هپاتیت B

واریسلا

فلج اطفال

زیرگروه‌ها

هپاتیت A

پنوموکوک

واکسن‌های بزرگسالان: افزایش فرصت‌ها برای سلامتی

در گذشته تصور می‌شد که واکسن تنها برای کودکان است. با این حال، واکسن‌های بزرگسالان روز به روز رایج‌تر و ضروری‌تر می‌شوند. اکثر بزرگسالان تصور می‌کنند که تنها واکسن مخصوص آنها، واکسن‌های تقویت‌کننده‌ی کزاز است که هر 10 سال باید مصرف کنند و حتی با این وجود هم بسیاری از بزرگسالان تنها در شرایطی از این واکسن استفاده می‌کنند که زخمی شوند. در سال 2005، واکسن Tdap به عنوان نسخه‌ی بهبودیافته‌ی واکسن متداول تقویت‌کننده‌ی کزاز (Td) مورد تایید قرار گرفت. این نسخه‌ی جدید، همچنین دارای بخشی است که باعث مصونیت در برابر سیاه‌سرفه می‌شود. تمام بزرگسالان، به خصوص آنهایی که قرار است در اطراف نوزادان باشند و با آنها تماس داشته باشند، باید واکسن Tdap را دریافت کنند. اغلب اوقات، بزرگسالان بطور ناخواسته، سیاه‌سرفه را به نوزادان انتقال می‌دهند که این بیماری می‌تواند برای آنها مرگبار باشد. در سال 2012، مرکز کنترل و پیشگیری بیماری (CDC) توصیه کرد که زنان حامله، برای هر بار بارداری، در بین هفته‌های 27 تا 36 بارداری، واکسن Tdap را دریافت کنند. در سال 2019، مرکز کنترل و پیشگیری بیماری توصیه کرد که واکسن Tdap یا Td می‌توانند به عنوان واکسن‌های تقویت‌کننده‌ی کزاز، هر 10 سال یکبار استفاده شوند.

واکسن‌ آنفولانزا، که از دهه‌ی 1940 تا به حال در دسترس است، در حال حاضر برای بیشتر بزرگسالان توصیه می‌شود. واکسن‌هایی مثل MMR و آبله‌مرغان برای بزرگسالانی توصیه می‌شود که پیش از آن، به بیماری که این واکسن‌ها در برابر آن مصونیت ایجاد می‌کنند، مبتلا نشده باشند و واکسن‌های هپاتیت A، هپاتیت B، پنوموکوک و مننگوکوک برای زیرگروه‌های جمعیت بزرگسالان توصیه می‌شود. واکسن HPV در سال 2006 در دسترس قرار گرفت. در سال 2018، این واکسن برای استفاده در افراد تا سن 45 سال، گسترش یافت و مورد تایید قرار گرفت.

اولین واکسن زونا، یعنی زوستاواکس (Zostavax) در سال 2006 مورد تایید قرار گرفت؛ دومین واکسن زونا، یعنی Shingrix که در سال 2017 تایید شد، پاسخ‌های ایمنی قوی‌تری نسبت به زوستاواکس ایجاد می‌کند. دو دوز از این واکسن، با فاصله‌ی 2 تا 6 ماه بینشان، برای افراد با سن 50 سال و بالاتر توصیه می‌شود. در سال 2019 واکسن زوستاواکس از دسترس خارج شد.

برخلاف واکسن‌های کودکی، که معمولا برای ورود به مدرسه، الزامی می‌باشند، واکسن‌های بزرگسالان اجباری نیستند. نبود الزام و عدم رعایت مراقبت‌های بهداشتی پیشگیرانه توسط اکثر بزرگسالان، منجر به استفاده‌ی بسیارکم بزرگسالان از واکسن شده است.