آناتومی مچ دست؛ هرآنچه که باید درباره آن بدانیم!

آناتومی مچ دست مطالعه استخوان‌ها، رباط‌ها و سایر ساختارهای مچ دست است. مفصل مچ دست مفصل پیچیده‌ای است که ساعد را به دست متصل و امکان حرکت گسترده را فراهم می‌کند. با این حال، به ویژه در اثر فشارهای مکرر، مستعد آسیب است. در ادامه این مطلب از مجله درمانکده قصد داریم در خصوص اجزای تشکیل دهنده مچ دست و انواع بیماری‌های که در کمین آن است بیشتر بحث کنیم.

آناتومی مچ دست

آناتومی مچ دست یکی از پیچیده‌ترین مفاصل بدن است. در واقع، ممکن است استدلال شود که چیزی به نام «مفصل مچ دست» منفرد وجود ندارد، زیرا مچ شامل بسیاری از مفاصل است که برای حرکت دست با هم عمل می‌کنند. استخوان‌های کارپال به یک ردیف پروگزیمال و یک ردیف دیستال تقسیم می‌شوند. کارپال‌های پروگزیمال با استخوان رادیوس در مفصل رادیوکارپال برخورد می‌کنند.

بیشتر بخوانیم: شناخت بیشتر آناتومی مچ پا

عملکردهای آناتومی مچ دست عبارت‌انداز:

• حرکت دادن دست به جلو و عقب و پهلو به پهلو
• انتقال نیرو از بازو به دست
• ایجاد قدرت و انعطاف پذیری دست
• این عملکردها به ساختار پیچیده‌ای از چندین استخوان، مفاصل و بافت نرم، تاندون‌ها، رباط‌ها، اعصاب و عروق خونی بستگی دارد.

داشتن مشکل در تکان دادن دست ممکن است دلایل مختلفی داشته باشد که در صورت داشتن مشکل بهتر است با مراجعه به دکتر طب فیزیکی و توانبخشی علت آن را جویا شوید یا از طریق مشاوره آنلاین با متخصص طب فیزیکی و توانبخشی برای درمان خود اقدام کنید.

بیشتر بخوانیم: آرتروز و هر آن‌چه که درباره آن نمی‌دانید!

استخوان‌های مچ دست

رادیوس و اولنا استخوان‌های بلند ساعد هستند. استخوان اولنا بزرگ‌تر از دو استخوان است، اگرچه در انتهای مچ مخروطی و از شعاع باریک‌تر می‌شود. رادیوس در سمت شست مچ دست و استخوان اولنا در سمت انگشت کوچک قرار دارد. رادیوس و اولنا مفصل مچ دست را به همراه استخوان‌های کارپال تشکیل می‌دهند.

استخوان‌های کارپال مچ دست

در مجموع 8 استخوان کارپال در مچ دست وجود دارد که در دو ردیف به نام‌های پروگزیمال و دیستال قرار گرفته‌اند. هنگامی که به استخوان‌ها اشاره می‌شود، پروگزیمال به معنای “نزدیک” و دیستال به معنای “دورتر” است. استخوان‌های مچ دست شامل موارد زیر است:

• لونات – پروگزیمال
• Triquetrum – پروگزیمال
• Pisiform – پروگزیمال
• سرپیچ – دیستال
• ذوزنقه – دیستال
• Hamate – دیستال

اسکافوئید

استخوان اسکافوئید از هر دو ردیف عبور می‌کند زیرا بزرگ‌ترین استخوان کارپ است. استخوان اسکافوئید و لونات دو استخوانی هستند که در واقع با رادیوس و اولنا مفصل می‌شوند و مفصل مچ دست را تشکیل می‌دهند.

بیشتر بخوانیم: ناگفته‌هایی از بیماری آرتروز

آناتومی رباط‌های مچ دست

رباط‌ها نوارهای سختی از بافت هم‌بند هستند که استخوان‌ها را به هم متصل می‌کنند تا از آن‌ها حمایت کنند و در جای خود نگه دارند. رباط‌های مهم دست عبارت‌اند از:

• رباط‌های جانبی: رباط‌های قوی در دو طرف مفاصل انگشت و شست که از حرکت جانبی مفصل جلوگیری می‌کند.
• volar:  رباط که فالانکس پروگزیمال را به فالانکس میانی در سمت کف مفصل متصل می‌کند. با صاف شدن مفصل انگشت، این رباط سفت می‌شود تا مفصل PIP به سمت عقب خم نشود.
• رباط‌های جانبی رادیال و اولنار: یک جفت رباط که استخوان‌های مچ را می‌بندد و ثبات را ایجاد می‌کند.
• رباط‌های رادیو کارپ ولار: شبکه پیچیده‌ای از رباط‌ها که از سمت کف مچ حمایت می‌کنند
• رباط‌های رادیو کارپ پشتی: رباط‌هایی که پشت مچ را پشتیبانی می‌کنند
• رباط ulnocarpal و radioulnar: دو مجموعه از رباط‌ها که پشتیبانی اصلی مچ را فراهم می‌کنند.

آناتومی تاندون‌های مچ دست

تاندون‌ها نوارهایی از بافت هم‌بند هستند که ماهیچه‌ها را به استخوان متصل می‌کنند و عضلات را قادر می‌سازند تا استخوان‌ها را حرکت دهند.

تاندون‌های اصلی دست عبارت‌اند از:

1. تاندون‌های سطحی، که از سمت کف مچ و دست عبور و در پایه فالانژهای میانی می‌چسبند. آن‌ها با تاندون‌های پروپاندوس برای خم کردن مچ دست و مفاصل MCP و PIP عمل می‌کنند.
2. تاندون‌های profundus که از سمت کف مچ و دست عبور و در پایه فالانژهای دیستال می‌چسبند. آن‌ها با تاندون‌های سطحی عمل می‌کنند تا مچ دست و مفاصل MCP و PIP را خم کنند. آن‌ها هم‌چنین مفاصل DP را خم می‌کنند.
3. تاندون‌های بازکننده انگشتان که به فالانژهای میانی و دیستال متصل می‌شوند و مچ دست، مفاصل MCP، PIP و DP را گسترش می‌دهند.
4. تاندون‌های خم کننده، نه تاندون بلند که از ساعد از طریق تونل کارپال مچ دست عبور می‌کنند. آن‌ها در کف دست واگرا می‌شوند، جایی که دو تا به هر انگشت می‌روند (یکی در DP و دیگری در MCP) و یکی به انگشت شست می‌رود.
5. اکستانسور پولیسیس برویس و ابداکتور پولیسیس لونگوس که از ماهیچه‌های بالای ساعد خارج می‌شوند و حرکت انگشت شست را امکان پذیر می‌کنند.

بیشتر بخوانیم: قوز کمر یا گوژپشتی؛ علائم، علل، تشخیص و روش‌های اصلاحی

انواع عصب‌های دست

عصب‌های آناتومی مچ دست ساختارهای ظریفی هستند و ممکن است در اثر فشار، کشش یا ضربه (مثل بریده شدن) آسیب ببینند. آسیب عصبی به دست می‌تواند باعث ضعف، از دست دادن عملکرد عضلانی، درد، بی‌حسی، و کاهش یا غیرطبیعی حس در دست شود.

سه نوع عصب در دست وجود دارد:

1.  اعصاب محیطی
2. آوران یا حسی
3.  اعصاب مختلط عصب محیطی

 ساختاری شبیه طناب تخصصی است که تکانه‌های الکتروشیمیایی را از نخاع و مغز به بدن هدایت می‌کند. سه نوع اعصاب محیطی وجود دارد که در بدن حرکت می‌کنند. اعصاب آوران یا حسی پیام‌هایی را از گیرنده‌های حسی در بدن به نخاع و مغز هدایت می‌کنند، این اعصاب اطلاعات مربوط به حس، دما، درد، فشار و موقعیت بدن را به مغز می‌دهند. اعصاب وابران اطلاعات را از مغز و نخاع به عضلات و غدد هدف خود هدایت می‌کنند. آن‌ها مسئول ارائه دستورالعمل‌های حرکتی به سیستم اسکلتی عضلانی بدن هستند. 

بیشتر بخوانیم: دیسک کمر به چه علت ایجاد می‌شود و چگونه می‌توان آن را درمان کرد؟

بیماری‌های عصبی رایج دست عبارت‌ند از:

• نوروپاتی اولنار
• سندرم تونل کارپال

بیماری‌های مچ دست

برخی از شایع‌ترین بیماری‌ها و مشکلات مربوط به مچ دست عبارت‌انداز:

آرتروز مچ دست

آرتریت مچ دست معمولاً شامل درد، سفتی و التهاب در مفاصل آناتومی مچ دست به دلیل غضروف ملتهب و تحلیل رفته است. غضروف بافت بالشتکی بین مفاصل است. با فرسوده شدن، مفاصل شروع به ساییدگی روی یکدیگر می‌کنند که باعث آسیب به استخوان‌ها و بافت‌های نرم اطراف می‌شود. آرتروز دست می‌تواند دردناک باشد و باعث کاهش دامنه حرکتی شود. اگر درمان نشود، می‌تواند باعث بدشکلی مفصل و از دست دادن کامل عملکرد شود.

بیشتر بخوانیم: دیسک گردن چیست؟ علائم و روش‌های درمان کاربردی

سندروم تونل کارپال

سندرم تونل کارپال وضعیتی است که دست و مچ را درگیر می‌کند. تونل کارپال فضایی در آناتومی مچ دست است که توسط استخوان‌های آناتومی مچ دست و توسط یک رباط سفت و سخت احاطه شده است که استخوان‌ها را به هم متصل می‌کند. از این تونل کوچک، تاندون‌های خم‌کننده انگشتان دست و شست و هم‌چنین عصب میانی عبور می‌کنند. این تاندون‌ها ماهیچه‌ها را به استخوان‌های دست می‌چسبانند و حرکت انگشتان را از ماهیچه‌ها به استخوان‌ها منتقل می‌کنند. عصب میانی سیگنال‌هایی را از مغز برای کنترل اعمال انگشتان و دست حمل می‌کند.

کیست گانگلیون

کیست‌های گانگلیونی توده‌هایی هستند که معمولاً در پشت آناتومی مچ دست ایجاد می‌شوند. در زیر پوست یک کیسه پر از مایع وجود دارد. اگرچه از نظر پزشکی به عنوان تومورهای بافت نرم شناخته می‌شوند، کیست‌های گانگلیونی (GAN-glee-in) سرطانی نیستند و به راحتی قابل درمان هستند.

بیشتر بخوانیم: گردن درد و شیوه های درمان خانگی + انواع درد پشت گردن

بیماری کین باخ

بیماری Kienbock به عنوان نکروز آواسکولار (AVN) شناخته می‌شود. لونات یکی از هشت استخوان کوچک مچ دست است. در این شرایط، استخوان لونات منبع خون خود را از دست می‌دهد و منجر به مرگ استخوان می‌شود. لونات یک استخوان مرکزی در آناتومی مچ دست است که برای حرکت و حمایت مناسب از مفصل مهم است. با دو استخوان ساعد (رادیوس و اولنا) کار می‌کند تا به حرکت مچ کمک کند. بیماری Kienbock در مردان بین 20 تا 40 سال شایع‌تر است. به ندرت هر دو مچ دست را درگیر می‌کند.

در صورتی دچار هریک از این بیماری‌ها شده‌اید می‌توانید از طریق سایت درمانکده به رزرو نوبت آنلاین دکتر ارتپدی بپردازید و اگر سوالی در این زمینه دارید می‌توانید از امکان مشاوره آنلاین با بهترین متخصصان ارتوپد بهره ببرید.

بیشتر بخوانیم: خار پاشنه پا و راه های خلاص شدن از آن

سخن پایانی

یکی از راه‌های شناخت بیشتر از تک تک اجزای بدن‌مان مطالعه و به روزرسانی در مورد آن است، مقاله پیش رو با جمع آوری اطلاعات از منابع موثق متعددی با رویکرد موجز نویسی می‌تواند شما را در امر افزایش دانش پزشکی‌تان یاری کند تا با دقت و دانش بیشتر نسبت به هرگونه بیماری در آناتومی مچ دست خود شناخت داشته باشید.