هورمون پرولاکتین چیست؟ + راهنمایی کامل

در مورد هورمون پرولاکتین چه می‌دانید؟ آیا می‌دانید سطح این هورمون در بدن زنان شیرده و باردار افزایش می‌یابد؟ کاربرد و مزایای آن چیست؟ در این مقاله از مجله درمانکده به بررسی این موضوع می‌پردازیم. با ما همراه باشید.

هورمون پرولاکتین چیست؟

پرولاکتین (که به‌عنوان لاکتوتروپین و PRL هم شناخته می‌شود) هورمونی است که در بسیاری از فرآیندهای بدن نقش دارد. سطح هورمون پرولاکتین معمولا در مردان و همچنین زنانی که باردار یا شیرده نیستند، پایین‌تر است. پرولاکتین در زمان بارداری و شیردهی افزایش پیدا می‌کند.

بیشتر پرولاکتین از غده هیپوفیز می‌آید. غده هیپوفیز غده‌ای کوچک به‌ اندازه نخود است که در قسمت انتهایی مغز و زیر هیپوتالاموس قرار گرفته است. هیپوفیز بخشی از سیستم غدد درون‌ریز است و وظیفه ساخت بسیاری از هورمون‌های مهم از جمله پرولاکتین را بر عهده دارد. دوپامین (یکی از مواد شیمیایی مغز) و استروژن (یک نوع هورمون)، تولید پرولاکتین و آزاد شدن آن از غده هیپوفیز را کنترل می‌کنند.

سیستم عصبی مرکزی، سیستم ایمنی، رحم و غده‌های پستانی هم قادرند به مقدار کم پرولاکتین تولید کنند. عوامل زیر در ایجاد پرولاکتین در این بافت‌ها نقش دارند:

• تحریک نوک پستان
• ورزش
• استرس

برای درمان مشکلاتی که به دلیل اختلالات این هورمون ایجاد می‌شوند، به متخصص زنان مراجعه کنید. همچنین می‌توانید از طریق مشاوره آنلاین با بهترین پزشکان زنان و زایمان در سایت درمانکده تماس برقرار کنید.

بیشتر بدانیم: علائم پریودی و 10 نشانه آن + نکات مهمی که دختران باید بدانند

عملکردهای هورمون پرولاکتین

پرولاکتین در عملکردهای بسیار مهمی نقش دارد که در این قسمت به بعضی از آن‌ها اشاره خواهیم کرد:

عملکردهای پرولاکتین در زنان

1. به تولید شیر مادر کمک می‌کند

اصلی‌ترین نقش هورمون پرولاکتین، تولید شیر مادر (شیردهی) است. به همین دلیل، اغلب به آن هورمون شیر هم می‌گویند. پرولاکتین در دوران بارداری افزایش پیدا می‌کند و در زمان زایمان به بالاترین میزان خود می‌رسد. بلافاصله پس از زایمان، پرولاکتین شروع به افزایش تولید پروتئین، لاکتوز و سایر ترکیبات شیر مادر می‌کند. سایر هورمون‌هایی که برای این پروسه ضروری هستند عبارتند از: انسولین و اکسی‌توسین.

در دوران شیردهی، افزایش پرولاکتین این اطمینان را ایجاد می‌کند که مادر دارای ذخیره ثابتی از شیر است. اگر مادر شیردهی را متوقف کند، سطح پرولاکتین پس ازیک تا 2 هفته به سطحی برمی‌گردد که در دوران غیربارداری بود. تماس صمیمی با نوزاد و ایجاد یک محیط حمایتی، با افزایش سطح پرولاکتین و اکسی‌توسین، تولید شیر را تحریک می‌کند.

از طرف دیگر، بالا بودن پرولاکتین (با سرکوب هورمون آزادکننده گنادوتروپین) مانع از تخمک‌گذاری در دوران شیردهی می‌شود که از مادر در برابر بارداری مجدد محافظت می‌کند. به‌ طور کلی، زنانی که به طور مکرر و برای مدت طولانی به نوزادشان شیر می‌دهند، معمولا تخمک‌گذاری را برای یک تا 2 سال به تاخیر می‌اندازند.

بیشتر بدانیم: هورمون استروژن چیست؟ + راهنمایی کامل

۲. در رشد سینه نقش دارد

پروسه تولید و خارج‌ شدن شیر، به غده‌های شیری سالمی نیاز دارد که در طول رشد سینه تشکیل می‌شوند. بافت سینه در دوران بلوغ رشد می‌کند و در طول زندگی یک زن، دستخوش تغییرات چرخه‌ای می‌شود. بزرگ‌ترین تغییرات در طول دوران بارداری رخ می‌دهند، زمانی که سینه‌ها به رشد کامل می‌رسند.

پرولاکتین، در تنظیم هورمون‌ها و فاکتورهای رشدی که از رشد سینه پشتیبانی می‌کنند نقش دارد. سایر عوامل دخیل در این پروسه عبارتند از:

• استروژن
• پروژسترون
• هورمون رشد
• انسولین
• تیروئید و هورمون پاراتیروئید
• فاکتور رشد شبه انسولین ۱ (IGF-1)

فعل‌ و انفعالات پیچیده‌ای که بین این عوامل اتفاق می‌افتد، غده‌های پستانی را بزرگ می‌کند و باعث می‌شود برای تولید شیر آماده شوند.

بیشتر بدانیم: قاعدگی نامنظم؛ علل، علائم، تشخیص و درمان پریود نامنظم

۳. به حفظ بارداری کمک می‌کند

نام دیگر پرولاکتین، هورمون لوتئوتروپیک (لوتئوتروپین) است که این نام نشان‌دهنده یکی دیگر از نقش‌های حیاتی این هورمون است. این هورمون، جسم زرد در تخمدان‌ها را تحریک می‌کند تا پروژسترون بسازد که این پروسه به حفظ بارداری کمک می‌کند. علاوه بر این، کمک می‌کند که جنین به پوشش رحم بچسبد و تشکیل جفت را تقویت می‌کند.

۴. به رشد جنین کمک می‌کند

پرولاکتین مانند هورمون رشد است، به طوری که وجود آن در تمام مراحل رشد جنین ضروری است. اگرچه به تحقیقات بیشتری در این زمینه نیاز است، اما دانشمندان بر این باورند که این هورمون به رشد مغز و تنظیم سیستم ایمنی جنین کمک می‌کند.

بیشتر بدانیم: همه چیز درباره تخمک گذاری در زنان

عملکردهای پرولاکتین در زنان و مردان

۵. با استرس مقابله می‌کند

مغز در پاسخ به استرس، هورمون پرولاکتین را ترشح می‌کند و در نتیجه اثرات هورمون استرس (کورتیزول) را متعادل می‌کند. پرولاکتین، هورمون آدرنوکورتیکوتروپیک (ACTH) را مهار می‌کند. ACTH هورمونی است که باعث تحریک تولید کورتیزول می‌شود.

پایین بودن پرولاکتین پس از زایمان می‌تواند در زنانی که حساس هستند باعث اضطراب شود. در این شرایط، تماس صمیمی با نوزاد می‌تواند به مادر آرامش دهد. سایر عواملی که در کنترل اضطراب موثرند عبارتند از:

• اکسی‌توسین
• گابا (GABA)
• نوراپی نفرین

هورمون پرولاکتین می‌تواند از مغز و سیستم ایمنی زنانی که تازه مادر شده‌اند در برابر تاثیرات منفی استرس محافظت کند. البته بر اساس بعضی از تحقیقات، پرولاکتین هم در زنان و هم در مردان اثرات آرامش بخش دارد.

بیشتر بدانیم: هر آنچه که درباره بارداری خارج از رحم نمی‌دانید!!

۶. سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند

هورمون پرولاکتین به‌عنوان یک مولکول سیگنال‌دهنده (سیتوکین) در سیستم ایمنی عمل می‌کند. این هورمون به رشد و تقسیم سلول‌های ایمنی کمک می‌کند و باعث می‌شود این سلول‌ها سیتوکین‌های دیگری تولید کنند، از جمله:

• فاکتور نکروز توموری آلفا
• اینترفرون گاما
• اینترلوکین ۱۲
• اینترلوکین ۱ بتا

این هورمون باعث می‌شود بدن بهتر با عوامل مهاجم خارجی (مثل عفونت‌های میکروبی) مقابله کند.

۷. مصرف غذا و متابولیسم را تنظیم می‌کند

بافت چربی، کبد و پانکراس دارای گیرنده‌های پرولاکتین هستند. این موضوع، نشان‌دهنده نقش پرولاکتین در مصرف و دریافت انرژی است. این هورمون با ایجاد مقاومت به لپتین سبب افزایش اشتها و دریافت مواد غذایی هم در مردان و هم در زنان می‌شود. هدف اصلی این اثر، تامین انرژی و مواد مغذی بیشتر در دوران بارداری است.

در پانکراس، پرولاکتین ترشح انسولین و حساسیت به گلوکز (قند) را افزایش می‌دهد. این امر مانع از بروز دیابت در مادران می‌شود، اما ممکن است هم در مردان و هم در زنان وزن را بالا ببرد.

در اواخر بارداری (سه ماه سوم)، ممکن است پرولاکتین باعث مقاومت موقت به انسولین شود که هدف از این اثر، حفظ گلوکز برای جنینی است که در حال رشد است.

بیشتر بدانیم: همه چیز درباره خشکی واژن

۸. از مغز و عصب‌ها محافظت می‌کند

در یک مطالعه که روی ۱۰۶ زنی که به مولتیپل اسکلروزیس (ام اس) مبتلا بودند صورت گرفت، پرولاکتین توانست ترمیم میلین و حجم ماده سفید مغز را افزایش دهد.

مطالعه ای که روی موش‌ها انجام شد، نقش مهم پرولاکتین را در هیپوکامپ (مرکز احساسات و حافظه) نشان داد. هیپوکامپ در موش‌هایی که فاقد هورمون پرولاکتین بودند تا ۸۰ درصد کمتر توسعه یافته بود که این موضوع سبب اختلالات یادگیری و حافظه می‌شد. در آزمایش‌های حیوانی مشابه، پرولاکتین توانست از مغز در برابر تاثیرات مخرب تشنج و استرس محافظت کند.

علائم پرولاکتین بالا

هیپرپرولاکتینمی وضعیتی است که در آن پرولاکتین خون در زنان غیرباردار و در مردان، به طور غیرطبیعی بالا است. این وضعیت حدود یک سوم از زنانی که در سنین باروری هستند و پریودهای نامنظم دارند اما تخمدان‌های آن‌ها طبیعی است را تحت تاثیر قرار می‌دهد. هنگامی که این اتفاق می‌افتد، ممکن است فرد برای باردار شدن مشکل داشته باشد یا سینه‌های او در زمانی غیر از بارداری شروع به تولید شیر کنند (گالاکتوره).

بالا بودن غیرطبیعی پرولاکتین همچنین در روند طبیعی تولید سایر هورمون‌ها (نظیر استروژن و پروژسترون) تداخل ایجاد می‌کند. این وضعیت ممکن است تخمک‌گذاری را تغییر دهد یا متوقف کند و سبب نامنظم شدن یا فقدان قاعدگی (آمنوره) شود. البته بعضی از زنانی که سطوح بالایی از پرولاکتین دارند هیچ علامتی ندارند.

سایر علائم بالا بودن پرولاکتین در زنان عبارتند از:

• از دست دادن علاقه به رابطه جنسی
• درد یا اذیت شدن هنگام رابطه جنسی که علت آن خشکی واژن است.
• آکنه
• گرگرفتگی
• هیرسوتیسم (رشد بیش از حد موهای بدن و صورت)

بیشتر بدانیم: ماساژ سینه؛ انواع، فواید و نحوه ماساژ پستان

رایج‌ترین علائم بالا بودن پرولاکتین خون در مردان شامل موارد زیر است:

• اختلال نعوظ (ED)
• پایین بودن سطح تستوسترون
• بزرگ شدن بافت سینه (ژنیکوماستی)

علائم پایین بودن پرولاکتین

پایین بودن پرولاکتین معمولا نیازی به نگرانی ندارد. اما در شرایطی که پرولاکتین بیش از حد پایین باشد ممکن است سبب بروز این علائم شود:

• اختلالات قاعدگی
• بلوغ دیرهنگام
• ناباروری و کم بودن قدرت باروری نسبت به حد طبیعی
• عدم تولید شیر کافی پس از زایمان

عوارض پرولاکتین بالا در زنان و مردان

اگر به علت تومور (پرولاکتینوما) سطح هورمون پرولاکتین افزایش پیدا کند، ممکن است عوارض جانبی زیر را تجربه کنید:

1. از دست دادن تراکم استخوان

پایین آمدن سطوح هورمون‌های استروژن و تستوسترون سبب کاهش استحکام استخوان‌ها می‌شود. در نتیجه، استخوان‌ها ضعیف و شکننده می‌شوند و در معرض پوکی استخوان قرار می‌گیرید.

2. از دست دادن بینایی

در صورتی که پرولاکتینوما درمان نشود، ممکن است به قدری بزرگ شود که روی عصب بینایی فشار وارد کند. این عصب در نزدیکی غده هیپوفیز قرار دارد. عصب بینایی، تصاویر را از چشم به مغز ارسال می‌کند که در نتیجه این عملکرد می‌توانید ببینید. اولین علامت فشار روی عصب بینایی، از دست دادن دید جانبی (محیطی) است.

بیشتر بدانیم: کیست سینه چیست و چگونه درمان می شود؟

پرولاکتین بالا نشانه چیست؟

گاهی اوقات، پزشکان نمی‌توانند دلیل خاصی را برای بالا بودن پرولاکتین تشخیص دهند. این وضعیت به‌ عنوان «هیپرپرولاکتینمی ایدیوپاتیک» شناخته می‌شود که معمولا بعد از گذشت چند ماه و بدون درمان از بین می‌رود. رایج‌ترین علل بالا بودن پرولاکتین عبارتند از:

1. پرولاکتینوما

در حقیقت، پرولاکتینوما رایج‌ترین علت بالا بودن پرولاکتین یا هیپرپرولاکتینمی است. پرولاکتینوما یک تومور خوش‌خیم (غیرسرطانی) است که در غده هیپوفیز شکل می‌گیرد و سبب تولید بیش از حد پرولاکتین می‌شود. اگر پرولاکتینوما داشته باشید، علاوه بر علائم هیپرپرولاکتینمی که در بالا به آن‌ها اشاره شد، ممکن است علائم زیر را هم تجربه کنید:

• سردرد
• حالت تهوع و یا استفراغ
• درد یا فشار سینوسی
• اختلال حس بویایی

بیشتر بدانیم: آناتومی و ساختار سینه (پستان) + راهنمایی کامل

2. داروها

همان‌طور که گفته شد، دوپامین باعث سرکوب و کنترل تولید پرولاکتین در بدن می‌شود. هر دارویی که روی تولید یا استفاده از دوپامین در بدن تاثیر بگذارد ممکن است سبب شود که سطح پرولاکتین افزایش پیدا کند. داروهایی که سطح پرولاکتین خون را افزایش می‌دهند عبارتند از:

• داروهای فشار خون بالا (مثل مسدودکننده‌های کانال کلسیم و متیل دوپا)
• بعضی از داروهای ضدروان‌پریشی (مانند ریسپریدون و هالوپریدول)
• داروهایی که برای درمان حالت تهوع و استفراغ استفاده می‌شوند
• داروهایی که سوزش سر دل و رفلاکس معده به مری (GERD) را درمان می‌کنند
• قرص‌های ضدبارداری
• مُسکن‌های دارای اپیوئید
• داروهایی که علائم یائسگی را درمان می‌کنند (استروژن درمانی)

اگر بالا بودن پرولاکتین ناشی از مصرف دارو باشد، سطح این هورمون معمولا سه الی چهار روز پس از قطع مصرف دارو به حالت عادی برمی‌گردد. هرگز بدون تایید پزشک، مصرف داروهای تجویز شده را متوقف نکنید.

3. بیماری‌ها

به جزء پرولاکتینوما، اختلالات و بیماری‌های زیر هم ممکن است سطح پرولاکتین را در خون افزایش دهند:

• کم کاری تیروئید (هیپوتیروئیدیسم)
• بیماری کلیوی
• زونا (خصوصا اگر دانه‌های پوستی یا تاول روی ناحیه سینه ایجاد شده باشد)
• آسیب‌های وارده به دیواره قفسه سینه، مانند شکستگی دنده‌ها، شکستگی جناغ (استخوان سینه) و کبودی ریه‌ها
• سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
• سندرم کوشینگ
• سندرم نلسون

بیشتر بدانیم: کورتاژ و مراقبت‌های پس از آن + راهنمایی کامل

4. سایر تومورهای غده هیپوفیز

تومورهای بزرگ (به جز پرولاکتینوما) که نزدیک غده هیپوفیز یا داخل آن قرار داشته باشند، ممکن است سبب هیپرپرولاکتینمی شوند. چرا که تومورها از رسیدن دوپامین به غده هیپوفیز جلوگیری می‌کنند.

پرولاکتین پایین نشانه چیست؟

1. کم کاری هیپوفیز

معمولا کم کاری هیپوفیز اصلی‌ترین علت پایین بودن هورمون پرولاکتین است. کم کاری هیپوفیز یک بیماری نادر است که در آن فرد با کمبود یک، چند یا تمام هورمون‌هایی که غده هیپوفیز تولید می‌کند مواجه است. این اختلال اغلب به علت فشار غیرطبیعی بر غده هیپوفیز یا آسیب به غده هیپوفیز اتفاق می‌افتد.

2. سیگار کشیدن

شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهند کاهش شیر مادر در زنان سیگاری، با اثرات نیکوتین بر تولید پرولاکتین مرتبط است.

بیشتر بدانیم: ناگفته‌هایی از واژن

تشخیص اختلال هورمون پرولاکتین

در صورتی که پزشک تشخیص دهد سطح پرولاکتین خونتان غیرطبیعی است، ممکن است انجام بعضی از آزمایش‌ها را توصیه کند.

بیشتر بدانیم: لاپاراسکوپی چیست و چه کاربردی دارد؟ + راهنمایی کامل

1. آزمایش خون

قبل از آزمایش، در مورد تمام داروها یا مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید پزشک‌تان را در جریان بگذارید. طی این پروسه، از شما در آزمایشگاه یا بیمارستان نمونه خون گرفته می‌شود.

بعضی از افراد هنگام خونگیری فقط کمی احساس سوزش را تجربه می‌کنند. گروهی هم ممکن است درد متوسطی را احساس کنند و پس از آن دچار کبودی خفیف شوند.

پس از چند روز، نتیجه آزمایش پرولاکتین را به صورت عدد دریافت خواهید کرد. محدوده طبیعی پرولاکتین ممکن است از آزمایشگاهی به آزمایشگاه دیگر متفاوت باشد، اما معمولا به صورت زیر تعریف می‌شود:

	مقدار پرولاکتین بر حسب نانوگرم در میلی‌لیتر (ng/mL)
مردان	2 تا 18
زنان غیرباردار	2 تا 29
زنان باردار	10 تا 209

2. ام آر آی (MRI)

تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) یکی از بهترین روش‌ها برای تشخیص توده‌ها در داخل یا نزدیک غده هیپوفیز است. البته MRI نمی‌تواند تعیین کند که آیا توده، آدنوم هیپوفیز است یا ناهنجاری دیگری است. علاوه بر این، بعضی از آدنوم‌های کوچک (میکروآدنوم) توسط MRI قابل تشخیص نیستند و تمام آدنوم‌ها هم پرولاکتین یا سایر هورمون‌ها را ترشح نمی‌کنند.

بیشتر بدانیم: ۱۲ علل سوزش و خارش واژن همراه با راهکارهای درمانی

درمان بالا بودن پرولاکتین

1. درمان دارویی

رایج‌ترین داروهایی که برای درمان بالا بودن پرولاکتین استفاده می‌شوند، کابرگولین و بروموکریپتین هستند. پزشک ابتدا با دوز پایین، مصرف یکی از این داروها را تجویز می‌کند و سپس به آرامی دوز را افزایش می‌دهد تا سطح پرولاکتین خون به حالت عادی برگردد. روند درمان تا زمانی ادامه دارد که علائم‌تان کاهش پیدا کنند یا اینکه باردار شوید (اگر هدف‌تان از درمان، بارداری باشد). پس از باردار شدن، پزشک درمان را متوقف می‌کند.

کابرگولین معمولا باید 2 بار در هفته مصرف شود و عوارض جانبی آن نسبت به بروموکریپتین کمتر هستند. به طور کلی، کابرگولین نسبت به بروموکریپتین، سطح پرولاکتین را سریع‌تر به حالت عادی برمی‌گرداند. اگر از کابرگولین در دوزهای بالا استفاده شود، ممکن است سبب بروز مشکلات مرتبط با دریچه قلب شود، اما این دوزها در زنانی که قصد باردار شدن دارند استفاده نمی‌شوند.

بروموکریپتین و کابرگولین را می‌توان به میزان کم در دوران بارداری استفاده کرد. رایج‌ترین عوارض جانبی این داروها شامل سبکی سر، حالت تهوع و سردرد هستند. افزایش آهسته دوز، به کاهش عوارض جانبی کمک می‌کند. یکی دیگر از راه‌های کاهش عوارض جانبی این است که از بروموکریپتین به صورت شیاف و به طور مستقیم در واژن استفاده کنید. البته استفاده از این دارو به صورت شیاف واژینال هنوز به طور رسمی تایید نشده است.

بیشتر بدانیم: تنبلی تخمدان یا سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) + راهنمایی کامل

2. جراحی پرولاکتینوما

زمانی که مصرف دارو موثر نباشد، پزشک انجام جراحی را توصیه می‌کند. جراحی همچنین ممکن است بهترین انتخاب برای زنانی باشد که دارای ماکروآدنوم بسیار بزرگ هستند، به درمان دارویی پاسخ نداده‌اند یا می‌خواهند باردار شوند (چون مصرف دارو باید در دوران بارداری کاهش داده یا قطع شود و در این مدت آدنوم ممکن است رشد کند).

در طول جراحی، پزشک یک برش کوچک در بینی ایجاد می‌کند. این برش تا سینوس پروانه‌ای امتداد دارد و به جراح این امکان را می‌دهد که آدنوم را بردارد. در حال حاضر اکثر جراحان مغز و اعصاب که در زمینه جراحی غده هیپوفیز مهارت دارند، این پروسه را با استفاده از آندوسکوپ (یک لوله نازک دارای دوربین) انجام می‌دهند. جراحی می‌تواند به کاهش غلظت پرولاکتین خون و رساندن آن به حد طبیعی کمک کند. احتمال اثرگذاری این روش روی میکروآدنوم بیشتر از ماکروآدنوم است.

حتی اگر در بازه زمانی کوتاهی پس از جراحی، سطح پرولاکتین به محدوده طبیعی برسد و کاهش پیدا کند، ممکن است چند سال بعد سطح آن دوباره افزایش پیدا کند. عوارض جانبی احتمالی جراحی شامل کمبود هورمون، تشدید مشکلات بینایی، هموراژی و مننژیت است که به ندرت اتفاق می‌افتند. اگر این روش توسط جراحی انجام شود که در این زمینه تجربه کافی دارد، احتمال بروز عوارض جانبی به طرز چشمگیری کاهش پیدا می‌کند.

بیشتر بدانیم: کیست مویی چیست و چگونه درمان می شود

3. پرتو درمانی

پرتو درمانی می‌تواند پرولاکتینوما را کوچک کند و سطح پرولاکتین خون را پایین بیاورد. اما رسیدن به این اثرات ممکن است چندین سال طول بکشد. به همین خاطر است که به ندرت از این روش برای درمان ماکروآدنوم استفاده می‌شود. در صورتی که پزشک از این روش برای درمان ماکروآدنوم استفاده کند، هدف جلوگیری از رشد مجدد بافت باقیمانده‌ای است که در طی عمل جراحی ماکروآدنوم برداشته نشده است.

عوارض جانبی احتمالی پرتو درمانی شامل حالت تهوع موقت، احساس خستگی، از دست دادن حس چشایی و بویایی و ریزش مو در بعضی از قسمت‌های پوست سر است. به طور تقریبی نیمی از افرادی که تحت پرتو درمانی هیپوفیز قرار می‌گیرند، ممکن است در عرض ۱۰ سال دچار کمبود هورمون هیپوفیز شوند.

4. درمان خانگی پرولاکتین بالا

با اینکه درمان‌های خانگی معمولا اثرگذاری بالا و عوارض جانبی پایینی دارند، اما بهتر است قبل از امتحان کردن آن‌ها با پزشک مشورت کنید.

ویتامین E

روزانه ۳۰۰ میلی گرم ویتامین E مصرف کنید. مکمل‌های ویتامین E می‌توانند فورا سطح پرولاکتین را کاهش دهند. به‌علاوه مانع از ترشح بیش از حد پرولاکتین توسط غده هیپوفیز می‌شوند. اگر از بیماری‌هایی نظیر بیماری کلیوی رنج می‌برید یا همودیالیز دریافت می‌کنید، حتما قبل از مصرف مکمل ویتامین E با پزشک مشورت کنید.

احتمال بروز عوارض جانبی بعد از مصرف ویتامین E پایین است. با این حال، در صورت مصرف این ویتامین در دوز بالا، ممکن است دچار مشکلات معده، احساس خستگی، ضعف، بثورات پوستی، سردرد، تاری دید، افزایش کراتین در ادرار و اختلال در عملکرد غدد جنسی (بیضه‌ها) شوید.

بیشتر بخوانید:هورمون دوپامین چگونه ترشح میشود؟

زینک

مصرف زینک (روی) را افزایش دهید. مصرف مکمل زینک می‌تواند به کاهش سطح پرولاکتین کمک کند. سعی کنید با مصرف ۲۵ میلی‌گرم زینک در روز شروع کنید و در صورت نیاز این میزان را به ۴۰ میلی‌گرم در روز افزایش دهید. در این شرایط، با انجام آزمایش سطح پرولاکتین خون را مجددا بررسی کنید تا ببینید که آیا به افزایش دوز نیاز دارید یا خیر. از پزشک بپرسید که مناسب‌ترین دوز برای شما چیست.

عوارض جانبی مکمل‌های زینک شامل سردرد، سوء هاضمه، حالت تهوع، اسهال و استفراغ هستند. اگر به مدت طولانی و بیش از ۴۰ میلی‌گرم در روز از این مکمل استفاده کنید، ممکن است دچار کمبود مس شوید. از استفاده از مکمل زینک به صورت اسپری بینی خودداری کنید، چون ممکن است سبب از دست دادن حس بویایی شود.

بیشتر بدانیم: انواع ترشحات واژن + رنگ ترشحات واژن

غذاهای سرشار از ویتامین B6

ویتامین B6 همراه با زینک عمل می‌کند تا سطح هورمون‌ها را متعادل نگه دارد و به کاهش طبیعی سطح پرولاکتین خون کمک کند. مردان به طور روزانه به ۱.۳ الی ۱.۷ میلی‌گرم ویتامین B6 نیاز دارند. این در حالی است که زنان به ۱.۲ الی ۱.۵ میلی‌گرم ویتامین B6 در روز نیاز دارند. زنان باردار به ۱.۹ میلی‌گرم ویتامین B6 و مادران شیرده به ۲.۰ میلی‌گرم ویتامین B6 در روز نیاز دارند. منابع غذایی طبیعی که سرشار از ویتامین B6 هستند عبارتند از:

• آرد غلات سبوس‌دار
• جوانه گندم
• جگر گاو
• تخمه آفتابگردان
• سبوس
• هویج
• برنج قهوه‌ای
• اسفناج
• سویا
• پنیر
• عدس
• میگو
• ماهی سالمون
• ماهی تن
• بوقلمون
• مرغ

خواب کافی

بهتر است هفت تا هشت ساعت خواب باکیفیت داشته باشید. نداشتن خواب کافی ممکن است تعادل سیستم‌های بدن را برهم بزند و روی تولید هورمون‌هایی مانند پرولاکتین تاثیر بگذارید. خواب کافی می‌تواند به کاهش سطح پرولاکتین کمک کند.

بیشتر بدانیم: علائم سرطان سینه + روش های تشخیص و درمان

اجتناب از کم‌خوری

یکی دیگر از راه‌هایی که به کاهش طبیعی پرولاکتین کمک می‌کند، پرهیز از کم‌خوری است. چون کم‌خوری می‌تواند با نامتعادل کردن قند خون و افزایش کورتیزول به بدن فشار وارد کند. یک مطالعه نشان داد زنانی که انرژی کافی از مواد غذایی دریافت نمی‌کردند دارای سطوح بالایی از هورمون پرولاکتین بودند. بر اساس این تحقیقات، با اجتناب از کم‌خوری می‌توانید خیلی راحت پرولاکتین خونتان را کاهش دهید.

ماساژ باروری

ماساژ باروری مجموعه‌ای از تکنیک‌های ماساژ است که می‌توانید به تنهایی یا با کمک همسرتان یا یک ماساژور، آن‌ها را روی بدنتان انجام دهید. این تکنیک‌ها به بهبود سلامت اندام‌های تناسلی، تنظیم چرخه‌های قاعدگی، برقراری تعادل بین هورمون‌ها و افزایش احتمال بارداری کمک می‌کنند.

این روش درمانی همچنین به بهبود جریان خون، مایع لنفاوی و افزایش سطح اکسیژن موجود در خون و اندام‌های تناسلی کمک می‌کند. یکی دیگر از مزایای این روش تحریک جذب مواد مغذی در اندام‌های ناحیه لگن است که به منظور تقویت عضلات و بافت‌های رحم انجام می‌شود. این امر لقاح را تسهیل می‌کند و احتمال اینکه یک بارداری سالم و بدون مشکل داشته باشید را افزایش می‌دهد.

این پروسه با ارسال خون تازه به تخمدان‌ها، تخمک‌گذاری را تحریک می‌کند. به‌علاوه سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند و استرس را کاهش می‌دهد. سایر مزایای این روش شامل موارد زیر می‌شود:

• گردش خون در دهانه رحم را افزایش می‌دهد و رحم را سالم نگه می‌دارد.
• به بهبود ارتباطات در سیستم غدد درون‌ریز کمک می‌کند.
• به کبد کمک می‌کند که هورمون‌های اضافی را حذف کند.
• با از بین بردن خون قدیمی راکد و بافت اسکار، به پاکسازی رحم کمک می‌کند.
• به تنظیم رحم کج شده کمک می‌کند.

5. درمان‌های گیاهی

رایج‌ترین روش‌های گیاهی برای درمان بالا بودن پرولاکتین عبارتند از:

ریشه آشواگاندا

روزانه پنج گرم پودر ریشه آشواگاندا (جینسینگ هندی) را به رژیم غذایی‌تان اضافه کنید. این گیاه با نام گیلاس زمستانی هم شناخته می‌شود و یکی از موثرترین درمان‌های خانگی برای کاهش سطح پرولاکتین است. این گیاه معجزه‌آسا حتی می‌تواند باروری را در مردان و میل جنسی را هم در مردان و هم در زنان افزایش دهد.

بیشتر بدانیم: ۸ علامت نارسایی تخمدان

گیاه پنج انگشت

گیاه پنج انگشت، گیاهی است که عمدتا در مدیترانه و غرب آسیا کشت می‌شود و به‌ عنوان یک درمان دارویی برای تسکین بیماری‌های متعدد استفاده می‌شود. تاثیر دارویی این گیاه به روغن‌های ضروری و فلاونوئیدهای موجود در آن مربوط می‌شود. این گیاه با اثرات دوپامینرژیک، به کاهش طبیعی پرولاکتین کمک می‌کند. به‌علاوه، در بعضی از مطالعات نشان داده شده است که گیاه پنج انگشت ترشح پرولاکتین را مهار می‌کند و به کاهش علائم سندرم پیش از قاعدگی کمک می‌کند.

البته اگر سطح هورمون لوتئینه‌کننده (LH) بالا باشد (که این وضعیت در سندرم تخمدان پلی‌کیستیک دیده می‌شود)، گیاه پنج انگشت نمی‌تواند عملکرد موثری برای پایین آوردن پرولاکتین داشته باشد. LH یکی از هورمون‌های تولید مثل است که از هیپوفیز ترشح می‌شود.

یک قاشق چای خوری گیاه پنج انگشت را به مدت پنج دقیقه در یک لیوان آب بجوشانید و 2 بار در روز مصرف کنید.

گیاه دونگ کوئی

نصف قاشق چای‌خوری ریشه پودر شده گیاه دونگ کوئی را در یک لیوان آب بریزید و اجازه دهید ۱۰ دقیقه بجوشد. سپس آن را سه بار در روز بنوشید.

مریم گلی

برگ‌های له شده مریم گلی را در یک لیوان آب داغ بریزید و آن را برای ۳۰ دقیقه دم کنید. آن را سه بار در روز به مدت سه تا چهار روز بنوشید.

جعفری

سه تا چهار برگ جعفری تازه را بجوید یا آن را را به صورت سالاد، عصاره یا سوپ به رژیم غذایی روزانه خود اضافه کنید.

رودیولا

۲۵۰ میلی‌گرم عصاره رودیولا را یک بار در روز مصرف کنید.

گیاه ماکا

یکی دیگر از گیاهان موثر برای کاهش سطح پرولاکتین، گیاه ماکا است که با افزایش سطوح نیتریک اسید و دوپامین عمل می‌کند.

جینکو بیلوبا

جینکو بیلوبا (گیاه کهن‌دار) هم سطح دوپامین را در بدن انسان بهبود می‌بخشد و به‌ عنوان یک مهارکننده سطح پرولاکتین در بدن عمل می‌کند.

جینسنگ

جینسنگ هم برای کاهش سطح پرولاکتین توصیه می‌شود. برای بهره‌مند شدن از خواص بی‌نظیر این گیاه، توصیه می‌شود که آن را به مدت سه هفته متوالی مصرف کنید و سپس به مدت ۲ هفته مصرف آن را قطع کنید.

درمان پایین بودن پرولاکتین

معمولا درمان کمبود پرولاکتین شامل مصرف آنتاگونیست‌های گیرنده دوپامین (آنتی‌دوپامینرژیک) است. این داروها گیرنده‌های دوپامین را مسدود می‌کنند (چون دوپامین به‌ عنوان اولین مهارکننده ترشح پرولاکتین از غده هیپوفیز عمل می‌کند).

راه‌های پیش‌گیری از افزایش پرولاکتین

متاسفانه برای جلوگیری از هیپرپرولاکتینمی، هیچ کاری نمی‌توانید انجام دهید. تنها عامل خطر شناخته شده برای ایجاد پرولاکتینوما، این است که سابقه خانوادگی یک بیماری ارثی به نام نئوپلازی متعدد اندوکرین (MEN) نوع ۱ داشته باشید.

اگر یکی از بستگان درجه یک شما (خواهر، برادر یا یکی از والدین‌تان) به این عارضه مبتلا است، بهتر است آزمایش ژنتیک انجام دهید تا پزشک بررسی کند که آیا شما هم به این بیماری مبتلا هستید یا خیر. این کار می‌تواند به تشخیص پرولاکتینوما در مراحل اولیه آن کمک کند و باعث شود درمان راحت‌تر و موثرتر باشد.

سوالات متداول

کلام پایانی درباره هورمون پرولاکتین

پرولاکتین یک هورمون مهم برای بارداری و شیردهی است. افزایش این هورمون تهدید‌کننده حیات نیست، اما می‌تواند به مشکلات خاصی مانند ناباروری و کاهش کیفیت زندگی منجر شود. اگر علائم اختلال هورمون پرولاکتین را تجربه کردید، حتما با متخصص زنان یا فوق تخصص غدد مشورت کنید. برای این کار می‌توانید با مراجعه به سایت درمانکده از پزشک مورد نظر خود برای ویزیت حضوری یا مشاوره آنلاین وقت بگیرید.

منبع: webmd