علت دیابت چیست؟

علت دیابت و بسیاری از بیماری‌های دیگر ریشه در عادات اشتباه غذایی دارد. ما برای سوزاندن کالری اضافه، هیچ تلاشی نمی‌کنیم و با کوچکترین بهانه‌ایی قید ورزش کردن را می‌زنیم. علت بیماری قند این است که فقط می‌خواهیم شکم را سیر کنیم اما اصلا به ارزش و تنوع غذایی دقت نداریم. شما در طی روز چقدر میوه تازه مصرف می‌کنید؟ چقدر آب می‌نوشید؟ آیا شما هم شام‌تان را دیروقت و چرب و چیلی می‌خورید؟ آیا در رژیم غذایی‌تان خبری از بشقاب سبز است؟ پاسخ به این سوالات علل دیابت را مشخص می‌کند. این مقاله از مجله درمانکده می‌خواهد به شما بگوید که انواع دیابت چگونه ایجاد میشود؟ و شما را با شایع‌ترین دلایل دیابت نوع یک و دو آشنا خواهد کرد.

علت دیابت نوع یک چیست؟

اگر به دیابت نوع یک مبتلا هستید باید بدانید که مشکلی در غده پانکراس وجود دارد. پانکراس همان لوزالمعده است. سوال این است که علت بیماری قند نوع یک چه ارتباطی با این غده دارد؟ برای پانکراس دو وظیفه اصلی تعریف می‌شود:

• کمک به هضم غذا که عملکرد برون‌ٰ‌ٰریز آن است.
• کمک به تنظیم قند خون بدن که عملکرد درون‌ریز آن است.

دو هورمون انسولین (Insulin) و گلوکاگون (Glucagon) توسط این غده ترشح می‌شوند. احتمالا با انسولین آشنا هستید و می‌دانید که این هورمون باعث کاهش قند خون می‌شود. هورمون دیگر یعنی گلوکاگون به افزایش سطح قند خون در بدن کمک می‌کند.
همین قدر اطلاعات کافی است تا به راحتی درک کنید که چرا یکی از مهمترین دلایل دیابت نوع ۱ به عملکرد نادرست غده پانکراس بازمی‌گردد.

بیشتر بدانید: درمان سرماخوردگی و آنفولانزا برای دیابتی ها

اینطور به نظر می‌رسد که دیابت نوع یک، نوعی بیماری خود ایمنی است. یعنی بدن به طور اشتباه به خودش حمله می‌کند. در مرض قند نوع یک، سیستم ایمنی سلول‌های بتای لوزالمعده را مهاجم شناسایی کرده و آنها را از بین می‌برد. این سلول‌ها مسئول تولید انسولین هستند. حالا حدس بزنید چه اتفاقی می‌افتد؟ غده پانکراس دیگر قادر به تولید هورمون‌هایی مانند انسولین نخواهد بود. به همین دلیل دیابت نوع یک بروز می‌کند.

پزشکان بر این باور هستند که برخی افراد ژن‌های خاصی دارند که آن را از پدر یا مادر خود به ارث می‌برند. این ژن‌ها ریسک بروز این نوع مرض قند را در آنها افزایش می‌دهد. به همین دلیل یکی از مهمترین علل دیابت نوع یک، وراثت شناخته شده است. البته گاهی اوقات یک محرک محیطی مانند ویروس نیز منجر به این بیماری می‌شود. با این حال بروز این بیماری با سبک زندگی و رژیم غذایی ارتباطی ندارد

در صورت داشتن علائم دیابت باید چکار کنیم؟

داشتن هرگونه علائم دیابت در فرد این شرایط را ایجاب می‌کند که با پزشک متخصص غدد در ارتباط بوده و تحت درمان باشد، در چنین شرایطی نیز می توانید در سایت درمانکده و از طریق مشاوره آنلاین با بهترین دکتر‌های غدد و متابولیسم مشکل و علائم خود را بگویید تا روند تشخیص و درمان شما با سرعت بیشتری انجام شود.

بیشتر بدانید: قطع عضو بیماران دیابتی؛ چگونه دیابت بر پا تاثیر می گذارد؟

بیشتر بخوانیم: پایین آوردن قند خون در بارداری با مواد غذایی و داروهای گیاهی

علت دیابت نوع دو چیست؟

تا اینجا فهمیدیم که برای تنظیم قند خون بدن به هورمون‌هایی مانند انسولین نیاز دارد. در دیابت نوع یک اصلا انسولینی وجود ندارد که بخواهد قند خون را تنظیم کند. آیا علت دیابت نوع یک هم همین است؟ در مرض قند تیپ ۲، بدن انسولین تولید می‌کند اما در برابر آن مقاومت وجود دارد. حالا مقاومت در برابر انسولین یعنی چه؟
وقتی چلو کباب یا پیتزا پپرونی می‌خورید، آنها به همین شکل مورد استفاده بدن قرار نمی‌گیرند. سیستم گوارش آنها را به اجزای کوچکی تقسیم می‌کند تا انرژی مورد نیاز سلول‌های بدن تامین شود. یکی از آنها قندی به نام گلوکز است. حالا سیستم گوارش این قند را حاضر کرده است اما چگونه باید آن را به سلول‌های بدن برساند؟ اینجاست که انسولین وارد عمل می‌شود. این هورمون گلوکز را به سمت سلول‌ها هدایت می‌کند تا انرژی مورد نیاز آنها تامین شود.
وقتی مقاومت به انسولین در بدن ایجاد می‌شود، یعنی سلول‌های بدن پاسخ درستی به این هورمون نمی‌دهند و به این ترتیب گلوکز نمی‌تواند وارد سلول شود. خب، وقتی گلوکز نمی‌تواند وارد سلول‌ شود به نظر شما در کجا تجمع می‌کند؟ بله، کاملا درست حدس زدید. گلوکز در خون افزایش می‌یابد و به این ترتیب دیابت نوع یک بروز می‌کند. سوال مهمی که باید الان بپرسید این است که اصلا چرا مقاومت به انسولین در بدن ایجاد می‌شود؟

بیشتر بخوانیم: علائم دیابت در مردان چیست؟ + راهنمایی کامل

علت مقاومت به انسولین چیست؟

بالا بودن چربی خون از مهمترین دلایل مقاومت به انسولین است. اسیدهای چرب آزاد در خون، واکنش سلول‌های بدن را مختل می‌کنند. مصرف کالری زیاد و چربی اضافی بدن دو فاکتور مهم در افزایش اسیدهای چرب آزاد هستند. به همین دلیل است که می‌گویند علت دیابت نوع یک ارتباط مستقیم با پرخوری، اضافه وزن و چاقی دارد. این عوامل زمینه را برای مقاومت به انسولین فراهم می‌کنند. همین لحظه نگاهی به اندام خود داشته باشید، اگر جزء آن افرادی هستید که چربی شکمی دارند باید به حال آن فکری کنید. اینطور به نظر می‌رسد که چربی‌های شکمی، اسیدهای چرب آزاد بیشتری را وارد خون می‌کنند. به همین دلیل علل دیابت نوع دو را در دو فاکتور اصلی رژيم غذایی و سبک زندگی نادرست خلاصه می‌کنند.

در سایت cdc در مورد دلایل دیابت نوع دو اینطور می‌خوانید:

در دیابت نوع ۲، بدن به خوبی از انسولین استفاده نمی‌کند. به همین دلیل قند خون در سطح نرمال قرار ندارد. حدود ۹۰ تا ۹۵ درصد بیماران با این نوع مرض قند دست به گریبان هستند. این بیماری به تدریج و در طی سالیان متمادی رخ می‌دهد. بروز آن در بزرگسالان شایع‌تر است. ممکن است به این بیماری مبتلا باشید اما هیچ نشانه‌ایی را درک نکنید. آزمایش خون بهترین روش برای تشخیص زودهنگام آن است. داشتن سبک زندگی سالم، کاهش وزن، رژیم غذایی سالم و برنامه ورزشی منظم به پیشگیری از این بیماری کمک موثری می‌کنند.

بیشتر بخوانیم: چه غذاهایی باید در رژیم غذایی کم کاری تیروئید وجود داشته باشد؟

علت دیابت در کودکان چیست؟

دلایل دیابت نوع یک در کودکان

سابقه خانوادگی

ریسک بروز این بیماری در آن دسته از کودکانی که والدین آنها با این بیماری درگیر هستند، بیشتر است.

ژنتیک

برخی ژن‌ها، خطر ابتلا به دیابت نوع ۱ را افزایش می‌دهند.

نژاد

به نظر می‌رسد این بیماری در برخی نژادها بیشتر دیده می‌شود.

عوامل محیطی

برخی عوامل محیطی مانند ابتلا به بیماری‌های ویروسی می‌تواند از دلایل دیابت نوع یک در کودکان باشد.

بیشتر بخوانیم: آیا دیابت در کودکان قابل درمان است؟ + علائم دیابت کودکان

بیشتر بدانید: تاثیر دیابت بر روده و دستگاه گوارش چگونه است؟

علل دیابت نوع دو در کودکان

اضافه وزن

از مهمترین دلایل علل دیابت نوع ۲ در کودکان، وجود بافت چربی اضافه بدن است. چربی بالا سلول‌های بدن را به انسولین مقاوم می‌کنند.

کم تحرکی و بی‌تحرکی

بسیاری از کودکان امروزی به اندازه‌ای که کالری دریافت می‌کنند، آن را نمی‌سوزانند. نداشتن برنامه ورزشی منظم در کودکان امروزی به یک عادت اشتباه تبدیل شده است.

بیشتر بخوانیم: چند نکته خواندنی در مورد تفاوت دیابت نوع یک و دو + روش‌های تشخیص

رژیم غذایی ناسالم

مصرف بیش از حد غذاهای فراوری‌شده، سرخ شده، شیرین، گوشت قرمز، نوشیدنی‌های صنعتی و … خطر ابتلا دیابت در کودکان را به طور چشمگیری افزایش می‌دهد.

سابقه خانوادگی

اگر یکی از اعضای نزدیک خانواده به این بیماری مبتلا شده باشد، ریسک بروز آن در سایر افراد نیز افزایش می‌یابد.

جنسیت

به نظر می‌رسد بروز این بیماری در دختران شایع‌تر است.

دیابت بارداری

نوزادانی که مادران آنها دچار دیابت بارداری شده‌اند، بیشتر در معرض خطر قرار دارند.

بیشتر بخوانیم:  آزمایش قند خون چیست و چرا ضروری است؟

زایمان زودرس یا وزن کم هنگام تولد

نوزادانی که قبل از هفته ۳۹ تا ۴۲ متولد شده‌اند یا هنگام تولد وزن کمی دارند، در معرض ابتلا به دیابت نوع دو قرار دارند.

دیابت در کودکان از چه سنی شروع می‌شود؟

پاسخ به این سوال کار آسانی نیست و نمی‌توان جواب قطعی داد. سابقه خانوادگی، وضعیت بدنی فرد، سبک زندگی و رژیم غذایی باعث می‌شوند تا این سوال پاسخ‌های متفاوتی داشته باشد. بروز دیابت در هر سنی امکان دارد.
دیابت نوع یک از ابتدای تولد وجود دارد و دیابت نوع دو معمولا از ۳۰ سالگی به بعد عوارض خود را نشان می‌دهد. با این حال احتمال ابتلا به دیابت نوع دو در سنین کمتر وجود دارد.

بیشتر بخوانیم: بهترین برنامه غذایی برای دیابتی‌ها

علت دیابت بارداری چیست؟

علت بیماری دیابت بارداری رابطه مستقیمی با تغییرات هورمونی این دوران دارد. بروز دیابت بارداری در ماه‌های آخر به دلیل رشد جنین، بیشتر شایع است. در این دوران جفت هورمون‌هایی را تولید می‌کند که می‌توانند بر انسولین و عملکرد آن تاثیرگذار باشند. به این ترتیب انسولین نمی‌تواند گلوکز را به سمت سلول‌های بدن هدایت کند و در نتیجه قند خون افزایش پیدا می‌کند. آزمایش بارداری در طی هفته ۲۴ تا ۲۸ بارداری به مادارن توصیه می‌شود.

فاکتورهای ریسک دیابت بارداری

• مادرانی که در بارداری قبلی دچار این بیماری شده بودند.
• مادرانی که اضافه وزن دارند.
• مادرانی که دیابت بارداری در سابقه خانوادگی آنها وجود دارد.

مهمترین عوامل دیابت چیست؟

• اضافه وزن
• رژیم غذایی نامناسب
• کم تحرکی
• بیماری‌های لوزالمعده
• سابقه خانوادگی
• ابتلا به دیابت بارداری
• سندرم تخمدان پلی کیستیک

بیشتر بخوانیم: کم کاری تیروئید یا هیپوتیروئیدیسم (hypothyroidism) + راهنمایی کامل

دیابت نوع یک خطرناک است یا نوع دو

دیابت نوع دو به نظر خفیف‌تر از نوع یک است. با این حال این حرف به آن معنا نیست که از عوارض جدی قند خون بالا در امان هستید. اگر سبک زندگی و رژیم غذایی سالمی داشته باشید به راحتی می‌توانید دیابت نوع دو را مغلوب و نوع یک را کنترل کنید.

سخن آخر

علت دیابت با توجه به نوع آن متفاوت است. بیشتر افراد با دیابت نوع دو درگیر هستند. هیچ درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد. بهترین راه برای تشخیص زودهنگام آن آزمایش خون است. افرادی که به این بیماری مبتلا هستند باید در بازهای زمانی منظم، سطح قند خون خود را پایش کنند. تنظیم نبودن قند خون، عملکرد سایر ارگان‌های بدن مانند مغز، کبد و کلیه‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

منبع: cdc