اگزمای دست و همه چیز درباره آن! + درمان با راه‌کارهای خانگی

اگزمای دست یا درماتیت دست، یک عارضه پوستی رایج است که بسیاری از افراد آن را تجربه می‌کنند. این بیماری در اکثر مردم ابتدا به صورت زبری و خشکی شروع شده و سپس به مرور زمان به ضایعات قرمز رنگ، ملتهب و پوسته‌پوسته تبدیل می‌شود که با خارش همراه هستند.

اگزما می‏‌تواند هم دلایل ژنتیکی داشته باشد و هم بر اثر انواع عوامل حساسیت‌زای محیطی یا مواد آلرژن به وجود بیاید. اگزمای دست معمولا افرادی را تحت تاثیر قرار می‏‌دهد که دست آن‌ها  به طور مداوم با آب و مواد شیمیایی در تماس است. به عنوان مثال، می‌توان به آشپزها، آرایشگرها، پزشکان، پرستاران، نیروهای خدماتی نظافت و مکانیک‏‌ها اشاره کرد. تا انتهای این مقاله از مجله درمانکده با ما همراه باشید تا درباره درماتیت دست اطلاعات بیشتری کسب کنید.

علائم اگزمای دست کودکان و بزرگسالان

علائم درماتیت دست به سن، سابقه پزشکی و عوامل دیگر بستگی دارد و ممکن است از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. به گفته آکادمی پوست آمریکا (AAD)، خشکی و ترک‌خوردگی پوست اغلب اولین علامت اگزما است. سایر علائم رایج این عارضه عبارت‌اند از:

• خونریزی
• خارش
• التهاب
• تاول
• لکه‌های تیره یا تغییر رنگ‌یافته
• احساس سوزش
• تورم
• پوسچول
• درد

در ادامه می‌توانید عکس اگزمای دست را مشاهده کنید:

علت اگزمای دست در مردان، زنان و کودکان

پوست اولین سد دفاعی بدن در برابر عوامل آسیب‌زای محیطی است و جزئی از سیستم ایمنی محسوب می‌شود. واکنش این سد دفاعی در مقابل عوامل مختلف مثل آلاینده‏‌های شیمیایی یا مواد شوینده ممکن است به شکل اگزما ظاهر شود.

عوامل زیادی وجود دارند که می‌توانند به پوست دست آسیب برسانند. تماس زیاد با آب و هوای خیلی خشک، صابون‌ها، مواد پاک‌کننده، مواد شیمیایی، دستکش‌های لاستیکی و حتی مواد به‌کاررفته در کرم‌ها و فرآورده‌های بهداشتی همگی می‌توانند در بروز درماتیت دست نقش داشته باشند.

بیشتر بدانید: اگزما واگیر دارد؟

وقتی پوست قرمز و خشک می‌شود، حتی مواد بی‌ضرری مانند آب و محصولات بهداشتی نوزادان (کرم و شامپو بچه) هم ممکن است باعث تحریک بیشتر پوست و بدتر شدن ضایعات شوند. مشاوره با پزشک پوست و مو و پیدا کردن ماده‌ای که باعث بروز این مشکل شده است، اهمیت زیادی دارد. در بیشتر موارد، تغییر دادن ماده مصرفی یا خودداری از تماس با ماده حساسیت‌زا باعث کمتر شدن مشکلات پوست می‌شود.

زمینه پیدایش واکنش‌های پوستی معمولا از پدر و مادر به فرزندان به ارث می‌رسد. کسانی که استعداد ابتلا به این واکنش‌ها را دارند، ممکن است سابقه ابتلا به تب یونجه (حساسیت فصلی به گرده گیاهان) یا آسم را هم داشته باشند. این افراد حتی ممکن است نسبت به بعضی از مواد غذایی هم حساس باشند یا دچار حالتی شوند که به آن اصطلاحا «درماتیت آتوپیک» یا «اگزمای سرشتی» می‌گویند. پوست این افراد پس از تماس با بسیاری از مواد که در حالت عادی برای سایر مردم آزاردهنده نیستند، دچار قرمزی، خارش و… می‌شود.

عوامل خطر درماتیت دست

اگزمای دست خانم ها را بیشتر از آقایان تحت تاثیر قرار می‌دهد. بسیاری از زنان خانه‌دار به دلیل تماس مداوم با مواد شوینده به این بیماری مبتلا می‌شوند.

علائم اگزمای دست در بارداری ممکن است به دلیل تغییرات هورمونی تشدید شود. بعضی از زنان هم در دوران بارداری برای اولین بار علائم این بیماری را تجربه می‌کنند.

بیشتر بدانید: زخم بین انگشتان دست نشانه چیست؟

چگونه علت اصلی اگزمای دست را بیابیم؟

وظیفه دکتر پوست، بررسی و جستجوی علل احتمالی درماتیت دست است. به همین دلیل، در حین ویزیت سابقه ابتلا به بیماری‌های پوستی، تاریخچه حساسیت‌های احتمالی، آسم و… را بررسی می‌کند. همچنین از شما می‌پرسد که چه کرم‌ها و لوسیون‌هایی را به پوست خود می‌مالید و در طول روز با چه موادی در تماس هستید.

پزشک دست‌ها و سایر قسمت‌های بدن‌تان را برای یافتن علائم بیماری بررسی می‌کند. علاوه بر این، ممکن است تست‌های آزمایشگاهی مختلفی را توصیه کند. اگر پزشک به این نتیجه برسد که ضایعات پوستی به دلیل آلرژی ایجاد شده‌اند، آزمایشی را برای شما تجویز می‌کند که اصطلاحا به آن پچ تست (Patch test) می‌گویند. در پچ تست، پزشک بعضی از مواد آلرژی‌زا را روی پوست قرار می‌دهد تا واکنش بدن را نسبت به آن‌ها بسنجد.

بیشتر بدانید: عکس اگزما ناحیه تناسلی مردان و زنان

بهترین درمان اگزمای دست چیست؟

پزشک برای درمان درماتیت پوست در کودکان و بزرگسالان از مجموعه‌ای از روش‌های مختلف شامل داروهای خوراکی و محصولات موضعی استفاده می‌کند.

در ادامه به تعدادی داروهای درماتیت دست اشاره می‌کنیم:

• کورتیکواستروئیدهای موضعی: وقتی از بهترین کرم اگزمای دست صحبت به میان می‌آید، کورتیکواستروئیدهای موضعی اولین موردی هستند که می‌توان به آن‌ها اشاره کرد. استفاده از این کرم‌ها برای درمان درماتیت دست رایج‌ است. با این حال، بعضی از آ‌ن‌ها بسیار قوی هستند و می‌توانند به عوارض جانبی ناخواسته از جمله نازک شدن پوست منجر شوند. بنابراین باید از این داروها دقیقا طبق دستور پزشک استفاده کنید.
• مهارکننده‌های کلسی‌نورین: این داروها سیستم ایمنی بدن را سرکوب می‌کنند تا به کاهش التهاب و خارش کمک کنند. برخلاف کورتیکواستروئیدهای موضعی، مهارکننده‌های کلسی‌نورین باعث نازک شدن پوست یا عوارض جانبی مشابه نمی‌شوند.
• قرص‌های آنتی‌هیستامین: گاهی‌اوقات آنتی‌هیستامین‌ها بهترین داروی اگزمای دست هستند. چون می‌توانند خارش پوست را تسکین دهند. از آنجا که آنتی‌هیستامین‌ها باعث خواب‌آلودگی می‌شوند، ممکن است پزشک مصرف آن‌ها را فقط قبل از خواب توصیه کند.
• آنتی‌بیوتیک‌های موضعی: آنتی‌بیوتیک‌ها می‌توانند عفونت‌های باکتریایی مرتبط با اگزمای دست را درمان کنند. با این حال، آنتی‌بیوتیک‌های بدون نسخه ممکن است باعث اگزما شوند. به همین دلیل، مهم است که ابتدا با پزشک مشورت کنید.
• پماد ضد باکتری: از محصولات موضعی ضد باکتری هم می‌توان به عنوان بهترین پماد اگزمای دست نام برد. این پمادها به درمان عفونت‌هایی که از اگزمای دست نشات می‌گیرند، کمک می‌کنند.
• مرطوب‌کننده بر پایه وازلین یا گلیسیرین: این مرطوب‌کننده‌ها می‌توانند به بهبود پوست ترک‌خورده دست کمک کنند. برای استفاده از مرطوب‌کننده‌ها باید دست‌هایتان را خیس و سپس خشک کنید. سپس مرطوب‌کننده را روی پوست بمالید و ۳۰ دقیقه دستکش بپوشید.

درمان اگزمای دست با طب سنتی و راه‌کارهای خانگی

اگر درمان اگزمای دست به روش سنتی را ترجیح می‌دهید، راه‌کارهای زیر را امتحان کنید:

• ژل آلوئه‌ورا: آلوئه‌ورا دارای خواص ضد باکتریایی و ضد میکروبی است. تحقیقات نشان می‌دهد که این ماده به بهبود زخم هم کمک می‌کند.
• مرطوب کردن منظم پوست: این کار خشکی را از بین می‌برد و از سد دفاعی پوست حمایت می‌کند. در نتیجه، خطر بروز عفونت را کاهش می‌دهد.
• روغن نارگیل: این روغن حاوی لوریک اسید است که با باکتری‌ها و ویروس‌ها مبارزه می‌کند. شما می‌توانید از روغن نارگیل به عنوان مرطوب‌کننده استفاده کنید.
• روغن آفتابگردان: این روغن دارای خواص ضد التهابی و التیام‌بخش است. همچنین به عنوان مرطوب‌کننده عمل می‌کند.
• حمام کردن با جو دوسر: قرن‌ها است که مردم از جو دوسر به عنوان محافظ پوست استفاده می‌کنند. حمام کردن با این ماده می‌تواند خارش و ناراحتی پوست را کاهش دهد.
• مکمل روغن ماهی: در بعضی از تحقیقات مشاهده شده است که اسید چرب امگا ۳ می‌تواند پوست ملتهب را تسکین دهد. امگا ۳ در ماهی‌های چرب (مثل سالمون و ساردین) و مکمل‌های غذایی یافت می‌شود.

بیشتر بدانید: اگزمای دیشیدروتیک چیست؟

چگونه از اگزمای دست پیشگیری کنیم؟

برای جلوگیری از آسیب‌دیدگی پوست دست توصیه می‌شود:

• از مواد آلرژی‌زا و محرک دوری کنید.
• هنگام شستن ظروف، دستکش بپوشید.
• در صورت امکان، همیشه برای شستشوی لباس از ماشین لباسشویی و برای شستشوی ظروف از ماشین ظرفشویی استفاده کنید.
• از صابون‌ها و مواد شوینده ملایم و بدون عطر استفاده کنید.
• هنگام شستشو، حلقه یا انگشتر خود را از دست خارج کنید.
• در زمستان برای جلوگیری از خشکی و ترک‌خوردگی پوست از دستکش نخی استفاده کنید.
• بعد از شستن دست‌ها، روی آن‌ها مرطوب‌کننده بمالید.
• برای جلوگیری از خشکی و خارش پوست، در خانه از دستگاه رطوبت‌ساز استفاده کنید.
• به جای آب داغ با آب گرم دوش بگیرید.
• همیشه از کرم ضد آفتاب استفاده کنید.
• بدن‌تان را هیدراته نگه دارید.
• از یک رژیم غذایی غنی از غذاهای ضد التهاب مانند سبزیجات، ماهی و حبوبات پیروی کنید.

همیشه حتی وقتی لباس‌های شسته‌شده را تا می‌کنید، سبزی پاک می‌کنید، آب لیمو می‌گیرید یا رب گوجه‌فرنگی تهیه می‌کنید، دستکش نخی بپوشید. از آنجا که خیلی از مردم نسبت به دستکش‌های لاستیکی حساسیت دارند، بهتر است زیر این نوع دستکش‌ها هم از دستکش نخی استفاده کنید.

بیشتر بدانید: غذاهایی که باعث اگزما در نوزادان می‌شود

کلام پایانی

اگزمای دست ممکن است پس از بهبودی کامل دوباره عود کند. سعی کنید به خاطر بسپارید که تماس با کدام فرآورده یا انجام کدام فعالیت باعث عود عارضه شده است. همچنین درباره این موضوع با دکتر پوست مشورت کنید.

اگر در مورد اگزمای دست به راهنمایی نیاز دارید، می‌توانید به وب‌سایت درمانکده سر بزنید و با بهترین پزشکان متخصص از جمله متخصص پوست آنلاین مشورت کنید. همچنین، درمانکده این امکان را برای شما فراهم کرده تا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری متخصص پوست از متخصص مورد نظر خود نوبت بگیرید.

سوالات متداول

منبع: medicalnewstoday