آیا تا کنون با اصطلاح روان تنی یا سایکوسوماتیک مواجه شده‌اید؟ چه اطلاعاتی در مورد اختلالات سایکوسوماتیک (psychosomatic disorder) دارید؟ اگر علاقه‌مند به کسب اطلاعاتی در این زمینه هستید تا انتهای این مطلب همراه ما باشید. زیرا در این مقاله قصد داریم تمامی نکات ریز و درشت مربوط به روان تنی یا سایکوسوماتیک را مورد بررسی قرار دهیم.
روان تنی یا اختلال سایکوسوماتیک به چه معناست؟
احتمالا شما هم در طول زندگی خود این تجربه را داشته اید که برخی از مشکلات و یا اختلالات جسمی که با آن روبرو شدید، علیرغم مراجعه به پزشک و دارودرمانی التیام نیافته‌اند. در حقیقت منشا این بیماری‌ها ذهنی و روحی هستند و به همین دلیل است که پاسخ مناسبی به دارو درمانی نمی‌دهند.
با توجه به توضیحات فوق می‌توان گفت که بیماری روان تنی یا سایکوسوماتیک در حقیقت دردهایی هستند که در اثر تنش، فشار روانی، استرس مزمن یا سرکوب فشارهای روانی در بدن ایجاد می‌شود. این دردها در حقیقت هیچ منشا جسمی ندارند. بنابراین دارودرمانی برای التیام آن‌ها کارساز نیست.
در واقع بیماری‌های روانتنی در گروه اختلالات اضطراب قرار می‌گیرند. اما تفاوت سایکوسوماتیک با سایر اختلالات اضطرابی در این است که در چنین حالتی استرس‌ها خود را به صورت دردهای جسمانی و فیزیکی بروز می‌دهند. با توجه به ماهیت اضطراب، افراد معمولا در بازه سنی بین ۱۸ تا ۴۰ سالگی به اختلال سایکوسوماتیک دچار می‌شوند.
از مهم‌ترین و بارزترین مشکلات روان تنی یا سایکوسوماتیک می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سردردهای تنشی
- میگرن
- فشار خون
- دیابت
- گردن درد
- اختلالات جنسی
- مشکلات پوستی
- مشکلات گوارشی
- ریزش مو
- بی‌خوابی
- مشکلات مرتبط با قاعدگی
آیا مشکلات روانتنی و اختلال خود بیمار انگاری به یک مفهوم هستند؟
خود بیمار انگاری اختلالی است که در آن فرد استرس و اضطرابی مبنی بر ابتلا به بیماری‌های خطرناکی را به صورت مداوم تجربه می‌کند.
در حالیکه در روانتنی دردها و بیماری‌ها منشا ذهنی دارند و استرس و اضطراب می‌تواند منجر به تشدید آن شود.
فردی که به خود بیمار انگاری مبتلا است، یک سردرد ساده را نشانه یکی از بیماری‌های مزمن مانند تومور مغزی قلمداد می‌کند. همین تصور ذهنی سبب می‌شود که فرد مکررا به پزشک مراجعه کرده و از او درخواست تجویز آزمایش‌های مختلفی را بکند.
اما اختلال سایکوسوماتیک سرمنشا روانی دارد و منجر به انتقال آشفتگی‌های روحی به جسم فرد می‌شود.
انواع اختلال سایکوسوماتیک
اختلال سایکوسوماتیک یا روانتنی معمولا بسته به دلیل آن به شکل‌های مختلفی در بدن فرد بروز می‌کند. در ادامه انواع مختلفی از این اختلال را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
۱) اختلال تبدیلی
در بسیاری از موارد اختلال روانتنی به صورت دردهای مزمن و شدید در بدن فرد بروز پیدا می‌کند که در اثر فشارهای روحی ایجاد شده است. به این ترتیب حالات روحی فرد روی کاهش یا افزایش این دردهای مزمن نقش کلیدی ایفا می‌کنند.
مطالعات انجام شده نشان می‌دهد که در بسیاری از افراد افسردگی با دردهای مزمنی در نواحی مختلف بدن همراه است. این دردها با بهبود حالات روحی فرد معمولا کمتر می‌شوند، اما در حالت کلی بهبود اختلالات روانتنی اندکی زمانبر هستند.
2) اختلال هیپوکندریا
افرادی که به این نوع از اختلال سایکوسوماتیک به نام خودبیمارانگاری یا هیپوکندریا مبتلا هستند، هر درد کوچکی را به یک بیماری سخت و صعب‌العلاج نسبت می‌دهند. هر چند نشانه‌های چندانی از این بیماری‌ها در آن‌ها وجود نداشته باشد.
3) اختلال سایبر کندریا
سایبر کندریا در حقیقت نوعی تلقین است. به این ترتیب که فرد با مطالعه و آگاهی از نشانه‌های یک بیماری، به خود تلقین می‌کند که این نشانه‌ها را دارد. به این ترتیب تصور می‌کند که به این بیماری دچار شده است. با تصور بیماری و افزایش اضطراب نیز معمولا نشانه‌ها بیشتر می‌شوند و فرد را دچار این اختلال می‌کنند.
هر چند در حالت کلی کسب اطلاعات و داشتن آگاهی در مورد بیماری‌های مختلف در بسیاری از موارد می‌تواند مفید باشد. اما عدم استفاده صحیح از دانش می‌تواند در بلند مدت برای این گروه از افراد مشکل ساز شود.
4) اختلال جسمانی سازی
در بسیاری از موارد پزشک معالج فردی که به اختلال روانتنی مبتلا شده است، بعد از مطالعه در فرد هیچ دلیل فیزیولوژیکی برای بیماری پیدا نمی کند. از این رو مشخص می‌شود که حالات روانشناختی او به صورت مشکلات فیزیولوژیکی در او بروز کرده است.
در افرادی که به این اختلال مواجه هستند، معاینه ها و آزمایش ها وجود مشکل خاصی را در فرد نشان نمی‌دهند. در حالی که بیمار مدام از مشکلات جسمی خود در حال شکایت است. در این حالت است که گفته می‌شود اختلالات روانشناختی خود را به صورت جسمانی شدن بروز داده‌ند.
بیشتر بدانید: بیماری خود بیمار انگاری چیست؟
علائم دردها و اختلالات روانتنی
همه ما کم و بیش در طول زندگی خود اختلالات روانتنی یا سایکوسوماتیک را تجربه کرده‌ایم. به عنوان مثال افزایش ضربان قلب هنگام اضطراب و یا نفس نفس زدن هنگام ترس از جمله رایج‌ترین اختلالات روانتنی مشترک در بین افراد است.
این اختلالات معمولا در افراد مختلف به شکل‌های مختلفی بروز پیدا می‌کند. بنابراین نمی‌توانیم دسته‌بندی خاصی را در مورد علائم روانتنی ارائه دهیم. اما در حالت کلی وجود نشانه‌های زیر زنگ خطری برای وجود بیماری‌های روانتنی است:
- رابطه زمانی نزدیک بین عوامل روانشناختی و بیماری طبی و تاثیر متقابل آن‌ها بر یکدیگر
- تداخل اختلالات سایکوسوماتیک در روند درمان مشکلات طبی
- تاثیر مستقیم مشکلات روانی بر بهبود یا تشدید علائم بیماری
راه‌های درمان مشکلات روانتنی یا سایکوسوماتیک
درمان مشکلات روانتنی یا سایکوسوماتیک صرفا با مراجعه به پزشک متخصص امکانپذیر نیست. بلکه این افراد تنها با بهره‌گیری از راهنمایی‌های روان‌درمانگر است که می‌توانند تغییرات مشهودی را در روند درمانی خود داشته باشند. از این رو راه‌های درمان اختلال سایکوسوماتیک به شکل زیر طبقه‌بندی می‌شود:
- مراجعه به روانشناس
در بسیاری از موارد تنها چیزی که بیماران مبتلا به اختلال سایکوسوماتیک به آن احتیاج دارند، گوش شنوایی برای شنیدن مشکلات و فشار هایی است که تحمل کرده‌اند. بنابراین صحبت با یک روان‌درمانگر می‌تواند روند درمانی آن‌ها را بهبود بخشد.
تراپیست معمولا با آموزش راه‌های مدیریت استرس، مدیریت بحران و … به افراد کمک می‌کند تا در مواجهه با مشکلات با صبوری بیش‌تری پیش روند و فشار روانی خود را تا جای ممکن کاهش دهند. - رفتار درمانی
رفتار درمانی شاخه‌ای از روانشناسی است که می‌تواند به فرد کمک کند تا کنترل افکار خود را به دست بگیرد. به این ترتیب افراد می‌توانند تمام موقعیت‌هایی را که سبب ایجاد افکار و احساسات منفی در آن‌ها می‌شود را با موفقیت پشت سر بگذارند. - یوگا درمانی
بسیاری از تراپیست‌ها و پزشکان معتقدند که یوگا بر هر درد بی‌درمان دواست. زیرا سبب تخلیه ذهن و دوری از افکار پوچ می‌شود. از طرفی نیز با تقویت کنترل بر تنفس و حرکات کششی بدن را در حالت ایده‌آلی قرار می‌دهد.
یوگا درمانی بهترین روش برای رهایی از اختلالات و فشارهای روحی، تقویت حافظه، تقویت عضلات و ماهیچه‌ها و کاهش دردهای موضعی است. البته به شرطی که با اصول درست انجام شود. - ماساژ درمانی
بهره‌گیری از ماساژ درمانی بهترین راهکار برای تسکین دردهای سایکوسوماتیک است. زیرا شل کردن عضلات و رگ‌های عصبی آرامش و راحتی خیال را با خود به همراه دارد.
در طب سنتی از ماساژ به عنوان راهی برای تسکین درد و آرامش بدنی یاد شده است. از این رو امتحان کردن آن به عنوان یکی از روش‌های درمان اختلالات روانتنی خالی از لطف نخواهد بود. - ورزش
سلامت روان و ورزش معمولا رابطه مستقیمی با هم دارند. به همین دلیل است که معمولا به افراد توصیه می‌شود که برای بهبود حالات روحی خود و پیشگیری از افسردگی، ورزش را در برنامه روزمره خود فراموش نکنند.
انجام مداوم ورزش علاوه بر تقویت روحیه، سبب آرامش ذهن می‌شود و بدن را از نظر جسمی و فیزیکی نیز تقویت می‌کند. بنابراین می‌تواند گزینه مناسبی برای رهایی از اختلالات سایکوسوماتیک باشد. - دارو درمانی
در بسیاری از موارد برای تسکین یا مدیریت دردهای ناشی از اختلالات سایکوسوماتیک از مسکن‌ها استفاده می‌شود. هر چند استفاده از مسکن‌ها راهکاری برای درمان قطعی نیست. اما با مدیریت درد می‌توان راه را برای تحمل یا کنترل بیماری هموار کرد.
آیا راهی برای کنترل اختلالات روانتنی وجود دارد؟
اختلالات روانتنی یا سایکوسوماتیک معمولا نوعی واکنش دفاعی هستند که از سمت بدن و بسته به شرایط بروز پیدا می‌کنند. بنابراین تنها راه برای کنترل آن‌ها دوری از شرایط تنش‌زا و کنترل استرس به شکل موثر است. به این ترتیب آرامش ذهنی فرد نیز بیشتر می‌شود و هنگام مواجهه با شرایط بحرانی نیز بهتر ظاهر می‌شود.
نتیجه‌گیری
در این مطلب به بررسی نکاتی در رابطه با مشکلات روان تنی یا اختلالات سایکوسوماتیک پرداختیم. سپس علائم، راه‌های درمان و روش‌های کنترل این مشکلات را مورد بررسی قرار دادیم.
در صورتیکه شما نیز احساس می‌کنید پس از پشت سر گذاشتن یک سری از فشارهای روحی دچار دردهای فیزیکی و مشکلات جسمی شده‌اید، شاید بهتر باشد برای درمان این عارضه به روانشناس و روانپزشک مراجعه کنید. امکان رزرو نوبت از بهترین مختصصان و روانشناسان از طریق سایت درمانکده نیز امکانپذیر است.
[sibwp_form id=6]
این روشها برای کسی که به اسکیزوفرنی مبتلاست و یه جورایی اب از سرش گذشته و دیگه مبتلا هست و داره داروهای ارامبخش و ضد روانپریشی مصرف میکنه هم تاثیر داره؟؟؟
اسکیزوفرنی یک موهبته تا بیماری هرچند درک آن ممکنه سخت باشه ولی ظرفیت های بالای یک انسان که بیشتر بر اثر جهش ژنتیکی (از نوع مثبت و افزایش ظرفیت های مغز) بوجود میاد رو به این شکل نشون میده. بهتره با این قضیه فراتر از بیماری برخورد کنی و حالشو ببری.
شوخی نیست که این چیزا که اینجوری جواب میدی تو نا امیدی کامل هم امیدی هست و اب و از سرم گذشته و این جور جملاتو به خودت تلقین نکن شاید با امید خوب شدی چون امید چیز خوبیه و من تو راهشم و زمونه ما پر شده از این جور مریضی ها و اینکه اصلا شوخی نیست و باید تلاش کرد.
اینکه میگی باید از اسکیزوفرنی حالش رو برد، دوتا حالت داره که یا فیلم به میزان زیاد از حد دیدی و یا برعکس، حتی یدونه فیلم هم ندیدی. اینه که نمیدونم بهت بگم بشین یکی دوتا فیلمی چیزی ببین، یا اگر حالت اول در موردت صدق میکنه، فیلم دیدن رو متوقف کن.
با سلام سالهاست ازِلرزش بدن رنج میبرم همه آزمایشات طبیعی است متخصص مغز واعصاب جوابم کرده آیا روانپزشکی هست مرا یاری کند؟
برین پیش دکتر نخئعی تهران شریعتی
متخصص کتف و شانه اس ولی کارش درسته بیماری های دیگه رو هم تشخصی میده
سلام مادرم اینطوری بود لرزش شدید دست و فک داشت و اقای دکتر ناصر زنگی ابادی تونستن کنترل کنن بیماری مادرم رو واقعا دکتر حاذقی هستند .
سلام یه دکتر بهتون معرفی میکنم فوق العاده است تو بیماریهایی که منشأ عصبی داره.روانشناسه. دکتر علی اکبر ترابی از اینترنت شمارشو در بیارید
سلام دوست عزیز نظر من اینه که تو این سایت‌ها و هر کی یه نظری میده یا دکتری معرفی میکنه گوش دادن و عمل کردن به نظرات اینها کار بسیار اشتباهی هستش و خودش ممکنه سبب خطر بشه تا تحقیقات لازم در مورد یه روانپزشک خوب انجام ندادین و اینکه کاملا این روانپزشک رو از لحاظ درمان کاملا مورد تایید خودتون باشه برید جلو و به امید خدا پیش یه روانپزشک درمانتون رو شروع کنید
دوست عزیز بنده یه پزشک ایرانی حاذق میشناسم به صورت آنلاین میتونید ازشون بهره ببرید.ایشون ایران نیستن.پروفسور دکتر علی بابک.
سلام من سردرد میگرنی دارم هر داروی می خورم اثر نداره در کل همه روز سردرد دارم باید چه کار کنم
سلام چجوری میشه با دکتر رودررو صحبت کرد
من در اروپا هستم چطور میتونم با شما در تماس باشم. بصورت آنلاین ؟
سلام من چند سالی هست دچار اختلال هیپو کندریا و سایبر کندریا هستم از نوع شدید سندرم روده تحریک پذیر مشکلات جنسی و کمر درد شدید دارم براثر همین بیماری من فوبیای شدید از سرطان دارم رفتم روانپزشک یکی قرص بوپرپیون داد یکی سرترالین ولی خونوادم میگن نخور اینا فایده نداره تو رو هر کی میپرستین هرکی این پیامو میخونه اگه حرفی دارویی میشناسه کمکم کنه واقعن دیگه دارم کم میارم بالای ده سال درگیرم ولی جدیدن خیلی بدتر شده حالم
سلام امیدوارم حالتون خوب باشه، لطفا بیشتر از حال و احوالتون بگین ، شاید بتونم کمکتون کنم
من هم مشکل روانتنی داشتم
قرص آسنترا رو به تجویز دکتر مصرف کردم
تمامی دردهام از بین رفت
تا قرص نخوری خوب نمیشی
ولی باید این نکته رو بگم که استفاده ازین قرص ها یکی دوهفته اول علایم رو تشدید میکنه ولی بعد اثرش رو کم کم میبینی دوز مصرفی باید کم کم زیاد بشه و حتما حتما تحت نظر پزشک باشی
منم دچار هیپوکندریا هستم چ کنم
سلام استرس دارم نفسم بند میاد زمانی که اینطوری میشم حالت روحیه ام دست خودم نیست فکر میاد تو سرم باهمه درگیر میشم کنترل خودم و از دست میدم لباسمو پاره میکنم لطفا راهنمایم کنید