علائم عفونت کلیه چیست؟ آیا این بیماری خطرناک است؟

عفونت کلیه یا پیلونفریت نوعی عفونت مجاری ادراری (UTI) است که ابتدا از مثانه شروع می‌شود و سپس به یک یا هر ۲ کلیه سرایت پیدا می‌کند. اغلب افراد، عفونت کلیه را با درد مبهم، تیز یا ناگهانی در یک یا هر ۲ کلیه تجربه می‌کنند. این عارضه ممکن است به صورت ناگهانی یا مزمن بروز پیدا کند، از همین‌رو توصیه می‌شود کوچک‌ترین علائم عفونت مجاری ادراری زنان، مردان و کودکان را جدی بگیرید و برای درمان آن اقدام کنید. عدم توجه و درمان به موقع عفونت‌های ادراری باعث انتقال باکتری به داخل کلیه‌ها می‌شود و می‌تواند عوارض جبران‌ناپذیری به همراه داشته باشد. در این مواقع بهترین راه‌کار مراجعه به پزشک متخصص نفرولوژی است. 

اگر شما هم گاه‌وبیگاه دردهای مبهمی در پهلوی خود احساس می‌کنید و نگران ابتلا به بیماری پیلونفریت هستید، در این مقاله از مجله سلامت درمانکده همراه ما باشید تا بیشتر در مورد علت، علائم و راه‌کارهای درمانی عفونت کلیه صحبت کنیم.

عفونت کلیه چیست؟

کلیه‌ها بخش مهمی از دستگاه ادراری هستند که از طریق حالب‌ها به دیگر قسمت‌های مجاری ادراری مانند مثانه و مجرای ادرار متصل می‌شوند. اگر به موقع برای درمان عفونت مثانه اقدام نکنید، باکتری‌ها و ویروس‌ها از طریق لوله‌های حالب به کلیه‌ها سرایت می‌کنند و فرد دچار عفونت‌ کلیه می‌شود. این عارضه جدی است و عدم درمان آن می‌تواند تهدیدکننده زندگی فرد باشد. در واقع، می‌توان عفونت کلیه را که در اصطلاح انگلیسی به آن Pyelonephritis می‌گویند، یکی از شایع‌ترین بیماری‌های کلیوی دانست. در ادامه می‌توانید عکس عفونت کلیه را مشاهده کنید:

آیا عفونت کلیه خطرناک است؟

اگر این عارضه به موقع تشخیص داده نشود و مورد درمان قرار نگیرد، باعث بروز مشکلات جدی و خطرناک می‌شود. از همین‌رو، بسیار مهم است با مشاهده علائم عفونت کلیه در زنان و مردان، سریعا به پزشک متخصص مراجعه کنید. تشخیص به موقع پیلونفریت از بروز عوارض احتمالی این بیماری همچون گسترش عفونت به خون، آسیب دائمی به کلیه‌ها، آبسه کلیوی، اختلال در روند خون‌رسانی و افزایش فشار خون جلوگیری می‌کند.

علت عفونت کلیه

اصلی‌ترین علت این عارضه عفونت مجاری ادراری است. باکتری اشریشیا کلی (E.coli) که شایع‌ترین عامل بیماری پیلونفریت به‌شمار می‌آید، از دستگاه تناسلی وارد مجرای ادراری می‌شود و خود را از طریق مثانه و حالب‌ها به سمت کلیه‌ها می‌رساند. در برخی مواقع، ممکن است باکتری‌های دیگری مانند استافیلوکوک از طریق جریان خون به کلیه‌ها انتقال یابند. اگرچه پیلونفریت در این حالت غیر معمول است، اما گاهی‌اوقات وجود یک مفصل مصنوعی یا دریچه قلب می‌تواند باعث انتقال عفونت از جریان خون به کلیه‌ها شود.

عوامل خطر ابتلا به پیلونفریت کدامند؟

عواملی که خطر ابتلا به این عارضه را افزایش می‌دهند، عبارت‌اند از:

• جنسیت: زنان به دلیل داشتن مجرای ادراری کوتاه‌تر نسبت به مردان، بیشتر در معرض این عارضه قرار دارند. همچنین عفونت کلیه در زنان باردار شایع‌تر است.
• انسداد مجرای ادراری: مواردی مثل سنگ کلیه و غده پروستات که باعث کندی جریان ادرار می‌شوند یا توانایی شما را در تخلیه مثانه کاهش می‌دهند از عوامل اصلی این عارضه به‌شمار می‌آیند.
• سیستم ایمنی ضعیف: برخی بیماری‌ها مانند دیابت، HIV و داروهایی که برای جلوگیری از رد پیوند اعضا تجویز می‌شوند در ضعیف شدن سیستم ایمنی نقش دارند.
• آسیب اعصاب اطراف مثانه: آسیب عصبی یا نخاع می‌تواند احساس عفونت مثانه را مختل کند؛ به طوری که هنگام گسترش عفونت به سمت کلیه‌ها از آن بی‌اطلاع باشید.
• استفاده از سوند ادراری برای مدت طولانی: افرادی که توانایی حرکت ندارند و در رختخواب بستری هستند یا آن‌هایی که عمل جراحی انجام داده‌اند، معمولا از این نوع سوند استفاده می‌کنند.
• بیماری رفلاکس وزیکورترال (Vesicoureteral): این بیماری باعث می‌شود تا مقدار کمی ادرار از مثانه به سمت حالب و کلیه‌ها بازگردد.

عفونت کلیه چه علائمی دارد؟

معمولا علائم عفونت کلیه در مردان و زنان تا ۲ روز پس از ابتلا به این عارضه بروز پیدا می‌کنند. این نشانه‌ها که در ادامه آن‌ها را معرفی می‌کنیم، ممکن است متناسب با سن افراد از خفیف تا شدید متغیر باشند. 

• تب
• لرز
• درد پشت، پهلو (Flank) یا کشاله ران
• درد شکم
• تکرر ادرار
• میل شدید و مداوم برای ادرار کردن
• احساس سوزش یا درد هنگام ادرار کردن
• تهوع و استفراغ
• کاهش اشتها
• چرک یا خون در ادرار (هماچوری)
• ضعف و خستگی مفرط
• ادرار کدر و بدبو

معمولا افراد بالای ۶۵ سال علاوه بر نشانه‌های مذکور، مشکلاتی مانند گیجی ذهن و گفتار نامفهوم را تجربه می‌کنند. برای اطمینان از اینکه علائم شما با بیماری پیلونفریت مرتبط است یا خیر، می‌توانید از متخصص کلیه و مجاری ادراری آنلاین درمانکده مشاوره تلفنی، متنی یا تصویری دریافت کنید.

بیشتر بدانید: علائم سرطان کلیه در زنان

علائم پیلونفریت در کودکان

کودکان بالای ۲ سال علائم عفونت کلیه را مانند بزرگسالان تجربه می‌کنند، اما نشانه‌های این بیماری در کودکان زیر ۲ سال فقط به صورت تب بالا بروز پیدا می‌کند. به طور کلی، وجود نشانه‌های زیر در کودکان باید توسط پزشک اطفال مورد بررسی قرار بگیرد:

• شب ادراری
• عدم توانایی کنترل ادرار (پس از آموزش رفتن به توالت)
• احساس دردهای شکمی در زیر ناف و پهلوها
• ادرار بد بو، کدر یا خونی
• نیاز به تخلیه مثانه در دفعات زیاد (مخصوصا در شب)

با مشاهده علائم پیلونفریت به چه پزشکی مراجعه کنیم؟

پس از بروز اولین نشانه‌های عفونت کلیه بهتر است به متخصص کلیه و مجاری ادراری مراجعه کنید. با این حال خانم‌ها می‌توانند ابتدا نزد پزشک متخصص زنان ویزیت شوند و مردان در خصوص علائم خود با پزشک متخصص اورولوژی یا اورولوژیست مشورت کنند. در صورتی که بیماری شدید باشد، پزشک حتما شما را به فوق تخصص نفرولوژی ارجاع می‌دهد.

بیشتر بدانید: سنگ حالب

چگونه عفونت کلیه را تشخیص دهیم؟

برای تایید وجود این بیماری، از شما خواسته می‌شود یک نمونه ادرار برای بررسی باکتری‌ها، خون یا چرک موجود در ادرار تهیه کنید. همچنین، پزشک ممکن است یک نمونه خون برای کشت (ارزیابی آزمایشگاهی که باکتری‌ها یا ارگانیسم‌های دیگر خون شما را چک می‌کند) از شما بگیرد. 

جدول زیر نشان‌دهنده دیگر آزمایشات مورد نیاز برای تشخیص نهایی عفونت کلیه است:

نوع آزمایش	توضیحات
آزمایش خون	تشخیص وجود عفونت در خون
سونوگرافی یا CT اسکن	تشخیص انسداد در مجاری ادراری
سیستورتروگرام ادراری (VCUG)	بررسی مجاری ادراری و مثانه با اشعه ایکس
معاینه دیجیتال رکتوم	ارزیابی اندازه غده پروستات از طریق مقعد
اسکن دی مرکاپتو سوکسینیک اسید (DMSA)	بررسی میزان عفونت و آسیب به کلیه از طریق ماده رادیواکتیو

بیشتر بدانید: برای سنگ کلیه چی نخوریم؟

درمان عفونت کلیه چگونه است؟

شایع‌ترین روش‌های درمان این عارضه شامل موارد زیر هستند:

دارو درمانی

آنتی‌بیوتیک‌ اولین خط درمان عفونت‌ کلیوی محسوب می‌شود. اینکه کدام قرص‌ها برای چه مدتی استفاده شوند به تشخیص متخصص نفرولوژی، وضعیت سلامتی شما و باکتری‌های موجود در آزمایش ادرارتان بستگی دارد. 

به طور کلی می‌توان بهترین آنتی‌ بیوتیک برای عفونت کلیه را شامل موارد زیر دانست:

• قرص سیپروفلوکساسین (Ciprofloxacin)
• قرص سفیکسیم (Cefixime)

برای اطمینان از پاک شدن عفونت، پزشک ممکن است مجددا یک آزمایش کشت ادرار تجویز کند. اگر عفونت هنوز وجود داشته باشد، مصرف دوره دیگری از آنتی‌بیوتیک آغاز می‌شود. در صورتی که عفونت‌ کلیه شدید باشد، پزشک دستور بستری بیمار در بیمارستان را می‌دهد که در این مواقع درمان شامل تزریق وریدی آنتی‌بیوتیک است.

درمان خانگی

روش‌های درمان خانگی بیماری پیلونفریت به کاهش علائم و تسریع روند بهبود کمک می‌کنند، اما نباید جایگزین درمان پزشکی شوند. چند را‌ه‌کار ساده خانگی برای بهبود علائم ناشی از این عارضه عبارت‌اند از:

• استفاده از کمپرس گرم روی ناحیه پایین کمر یا پهلوها
• نوشیدن آب به مقدار فراوان
• استراحت کافی برای کسب انرژی بیشتر
• استفاده از مسکن‌های بدون نسخه مانند استامینوفن (سایر مسکن‌های بدون نسخه مانند ایبوپروفن و ناپروکسن ممکن است خطر ابتلا به مشکلات کلیوی را افزایش دهند.)

درمان طب سنتی

در طب سنتی، درمان‌های گیاهی و روش‌های طبیعی مختلفی برای بهبود عفونت کلیه وجود دارند. چند مورد از راه‌کارهای طب سنتی برای بهبود علائم این عارضه عبارت‌اند از:

• دمنوش جعفری
• عرق خارشتر و کاسنی
• چای بابونه
• دمنوش زنجبیل
• چای نعناع
• سرکه سیب
• دمنوش زیره و رازیانه

لازم به ذکر است، این راه‌کارهای درمانی در طب سنتی نمی‌توانند جایگزین آنتی‌بیوتیک‌ها یا سایر داروهای تجویزی توسط پزشک شوند. از طرفی، اگر برای عفونت کلیه تحت درمان داروهای شیمیایی هستید، قبل از استفاده از روش‌های درمانی طب سنتی حتما با پزشک مشورت کنید تا از عدم تداخل دارویی و کاهش اثربخشی آن‌ها مطمئن شوید.

بیشتر بدانید: علائم نارسایی کلیه

عوارض پیلونفریت

عفونت کلیه در صورت عدم درمان به موقع می‌تواند منجر به عوارض بالقوه جدی شود؛ از جمله:

• اسکار کلیه: این موضوع می‌تواند منجر به بیماری مزمن کلیه، فشار خون بالا و نارسایی کلیه شود.
• مسمومیت خونی (Septicemia): در شرایط پیلونفریت، کلیه نمی‌تواند به درستی مواد زائد را از بدن دفع کند و باعث گسترش باکتری‌ها در خون می‌شود.
• عوارض بارداری: بروز این عارضه در دوران بارداری ممکن است باعث تولد نوزاد با وزن بسیار کم شود.

برای عفونت کلیه چه بخوریم؟

شما می‌توانید همراه با مصرف دارو از مواد غذایی زیر استفاده کنید تا سرعت دفع عفونت از کلیه‌ها افزایش یابد:

• ویتامین C مانند انواع مرکبات
• مایعات فراوان
• پروبیوتیک‌ها
• آب جعفری
• سیب و آب سیب
• روغن زیتون
• سیر
• گل کلم
• انگور قرمز
• تخم مرغ
• آناناس
• کرنبری

روش‌های پیشگیری از عفونت کلیه

در صورت پیشگیری از عفونت ادراری می‌توانید مانع از بروز بیماری پیلونفریت شوید. بهترین راه‌کارها برای این منظور شامل موارد زیر هستند: 

• مایعات فراوان بنوشید.
• در صورت احساس نیاز به ادرار، از به تاخیر انداختن دفع ادرار خودداری کنید.
• پس از رابطه جنسی، حتما مثانه را خالی کنید تا باکتری‌ها از مجرای ادراری پاک شوند و خطر ابتلا به عفونت کلیه کاهش یابد.
• نحوه صحیح پاک کردن ناحیه تناسلی بعد از ادرار کردن و حرکت روده از جلو به عقب است که به جلوگیری از انتشار باکتری‌ها در مجرای ادراری کمک می‌کند.
• از استفاده محصولاتی مانند اسپری‌های دئودورانت در ناحیه تناسلی یا دوش‌ واژینال خودداری کنید.

راهنمای مراجعه به پزشک

اگر سابقه ابتلا به عفونت مجاری ادراری دارید، علائمی مانند تب، لرز، تکرر ادرار، درد شکمی و سوزش ادرار را جدی بگیرید. این علائم ممکن است نشانه‌های بیماری پیلونفریت یا عفونت کلیه باشند که در صورت عدم درمان به موقع می‌توانند عوارض جدی ایجاد کنند. در این شرایط باید به دکتر متخصص اورولوژی یا نفرولوژی مراجعه کنید تا برای درمان عفونت، آنتی‌بیوتیک مناسب تجویز شود.

شما می‌توانید به وب‌سایت درمانکده سر بزنید و با بهترین پزشکان متخصص از جمله دکتر نفرولوژی آنلاین مشورت کنید. همچنین، درمانکده این امکان را برای شما فراهم کرده تا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری دکتر نفرولوژی از متخصص مورد نظر خود نوبت بگیرید. همچنین می‌توانید با دکتر اورولوژی آنلاین مشاوره داشته باشید و یا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری دکتر اورولوژی به متخصص مد نظر خود مراجعه کنید.

سوالات متداول

منابع: webmd | healthline